محسن جوادی
پژوهشگر فلسفه اخلاق، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حمید ولایتی یکی از روحانیان تأثیر‌گذار در بسط معارف اسلامی در شهرستان ابهر بود و با‌وجود عمر کوتاهی که داشت سهم بسزایی در تهذیب نفوس و تقویت روح حماسی و شجاعت در جوانان شهرستان ابهر بویژه در دوره دفاع مقدس داشت. اگرچه شناخت اجمالی من از ایشان به قبل از انقلاب اسلامی برمی‌گردد اما بیشترین ارتباط بنده با وی که خاطرات زیادی از آن روزها در یاد دارم به دوره امامت آن مرحوم در مسجد جامع شهرستان ابهر برمی‌گردد.
وی در دوره‌ای از زندگی خود کار اجرایی برعهده داشت اما پس از مدت کوتاهی احساس می‌کند وظیفه او تعلیم و تربیت دینی جوانان شهر است و از این روی مقام و منصب را رها کرده، عمر پربرکت خود را وقف مسجد و محراب می‌کند و به ارشاد و وعظ مردم می‌پردازد. او از هر فرصتی برای بسط معارف اسلامی و معنویت دینی استفاده می‌کرد. این فرصت گاهی در بین دو نماز پیش می‌آمد که وی چند دقیقه‌ای یک روایت از اصول کافی یا نهج البلاغه انتخاب می‌کرد و آن را شرح می‌داد. گاهی هم در ایام محرم و رمضان و دیگر مناسبت‌های دینی که وی در آنها سخنرانی می‌کرد و روضه می‌خواند. وی حتی از فرصت حضور خود در مجالس روضه خانگی برای بیان معارف اسلامی بهره می‌گرفت و از نقش آن مجالس که صحنه گردان آنها معمولاً خانم‌ها بودند در حفظ اسلام سخن می‌گفت. برای او بیش از نام و نان، اصل اسلام و تشیع مهم بود و هرجا احساس می‌کرد باید برای آن گام بردارد پا پیش می‌نهاد و از حرف و حدیث دیگران هراسی نداشت.
سخنرانی‌های وی از روی مطالعه بود و متناسب با مخاطب وکوتاه و گزین‌گویانه و در بیان مطالبی مانند خواب و خاطره احتیاط می‌کرد. روضه‌های وی برآمده از دلی سوزناک بود که با اندک ذکر مصیبتی از مصایب اهل بیت مشتعل می‌شد و گرمای آن، دل‌های شنوندگان را هم فرامی‌گرفت و قطرات اشک را بر چشمان آنها می‌نشاند.
من البته در مقام بیان خاطرات خود از آن مرحوم نیستم که مجالی واسع می‌طلبد اما آنچه مرا امروز به یاد آن روزهای پرخاطره که بیش از بیست سال از آنها می‌گذرد انداخت، انتشار دست‌نوشته‌های آن مرحوم به همت آقایان حجت‌الاسلام والمسلمین امین ولایتی و نادر معروفی است. این کتاب با عنوان حکمت ناصح به قلم آقای حمید ولایتی است که آقایان نادر معروفی و امین ولایتی آن را گرد آورده و توسط انتشارات ضریح آفتاب در مشهد در سال‌جاری چاپ کرده‌اند.
مطالب این کتاب با نام آن کاملاً همسو است زیرا حکمت به یک معنا مطالب راهگشا درزندگی است که به نوعی در زیست خود فرد تجربه شده است و از سر نصح و خیرخواهی در اختیار دیگران قرار می‌گیرد.
حکمت، تدبیر یک زندگی خوب برای رسیدن به سعادت و فلاح است. حکمت مطالب کلی و انتزاعی نیست بلکه حاصل درگیر شدن با سختی‌های راه سلوک و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات روزمره‌ای است که در مسیر حیات طیبه آدمی وجود دارد. در این کتاب، مرحوم آقای ولایتی تجربه‌های خود درمبارزه با هوی و هوس را که با هزار رنگ، انسان را در کمند صید خود گرفتار می‌کند، بازمی‌گوید. او می‌گوید، کمندهای شیطان برای فریب انسان بسیار متنوع است و از ثروت و شهوت و قدرت شروع می‌شود اما آخرین دام خطرناکی که شیطان می‌گسترد شهرت است. او به این نکته در نصایح خود تأکید می‌کند که تا توانی از شهرت پرهیز کن زیرا دامی بس خطرناک است که آدمی را مفتضح می‌کند و البته رهایی از آن پس از گرفتار شدن بسیار سخت است. وی خود جهدی وافر می‌کرد تا در دام آن نیفتد و برای همین منظور از تمجید و تعریف این و آن اجتناب می‌کرد و می‌کوشید کار خیر را پوشیده انجام دهد. شاید اجتناب وی از صحبت زیاد درباره خود در این کتاب هم تا حدی به همین موضوع برگردد. او تعامل خود با افراد را به فقر و غنای آنها مربوط نمی‌کرد و همان‌طور که دعوت مؤمنان متمکن را می‌پذیرفت با همان گشاده رویی دعوت مؤمنان فقیر را هم می‌پذیرفت و در مجالس آنها شرکت می‌کرد. اما در درون خود به این سخن صفای اصفهانی اعتقاد داشت و از این روی سر و سری با سودا‌زدگان داشت.

تجلّی گه خود کرد خدا دیده ما را
در این دیده درآیید و ببینید خدا را
خدا در دل سودا زدگانست بجویید
مجویید زمین را و مپویید سما را

بخشی از کتاب که مختصری از تاریخ ابهر است نشان شیفتگی وی به این شهر است که همواره با نیکی از آن یاد می‌کرد. وی مطالب کوتاهی هم درباره اشتیاق خود به درآمدن در سلک روحانیت می‌گوید که برخاسته از انگیزه‌ای الهی و عشق به خدمت به مردمان شهر بود و از سختی‌های آن دوران که چون در راه هدفی متعالی بود با شیرینی یاد می‌کند.
بخش دیگر کتاب، نکات درس آموزی است که صرفاً برای راهنمایی افراد گفته می‌شود و نه برای اظهار فضل که وی بشدت از آن دور بود. او گفت‌و‌گویی خیالی را بین پیری به‌نام سلمان که می‌تواند استعاره از سلمان فارسی و جوانی به‌نام سلیم ترتیب می‌دهد و در قالب آن گفت‌و‌گو می‌کوشد آموخته‌های خود را از زندگی و از کتاب‌هایی که خوانده است یا از مطالب استادانی که شنیده است به ما منتقل کند. این استعاره نکته بدیعی دارد زیرا در یک سوی گفت‌و‌گو کسی به ‌نام سلمان فارسی است که جامع خردورزی ایران و حکمت‌های ایمانی اسلامی است و در سوی دیگر کسی به‌ نام سلیم که روح حق‌جویی دارد و عنادی با حقیقت ندارد. آری اگر کسی روح حق‌جویی را از دست بدهد حتی خواندن قرآن هم جز بر گمراهی وی نخواهد افزود.
بخش دیگر این کتاب اشعار آن مرحوم است که گاه و بیگاه و در مناسبت‌های مختلف سروده است که مشحون از نکات حکمت است. یک نمونه از آن اشعار آموزنده را حسن ختام این نوشتار کوتاه قرار می‌دهم.
 آنکه در راه شریعت از خدا پروا کند
طالب حـق است حق را عاقبت پیدا کند
اجـر یابد آنکه رو را جانب مولا کند
بی عمل هر چند باشد غرق نعمت در جهان
در قیامت این طریقت مرد را رسوا کند
قدر هرکس بستگی دارد به تقوی ای فلان
آری آن تقوی ست قدر شخص را والا کند
عدل چون آیینه باشد فعل ما همچون صُوَر
هرچه ما کردیم با او همچنان با ما کند
ناصحا مأیوس از لطف خدا هرگز مباش
گر تو را منظور دارد واله و شیدا کند

خواندن این کتاب را به مشتاقان حقیقت و بویژه به دوستان عزیز همشهری و جوانان فرهیخته شهرستان ابهر توصیه می‌کنم و از خدای منان برای همه مردم شهرستان ابهر بویژه خانواده محترم آن مرحوم سلامت و سعادت طلب می‌کنم.
از خداوند متعال برای مرحوم ولایتی علو درجات و قرب الهی مسألت داریم.
لازم است از خانواده محترم آن مرحوم که با انتشار دست نوشته‌ها کمکی به نشر معارف اسلامی و مکارم اخلاقی کردند بویژه از حجت‌الاسلام والمسلمین آقای امین ولایتی و نیز از آقای نادر معروفی که به نشر این اثر همت گماشتند و همچنین از همکاران عزیز خود در اداره ارشاد اسلامی ابهر که برنامه رونمایی از این کتاب ترتیب داده‌اند تشکر کنم.‌‌

مریم شهبازی
خبرنگار
ناشران و علاقه‌مندان کتاب در حالی به استقبال برپایی نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران طی 6 روز ابتدایی بهمن ‌ماه می‌روند که ایوب دهقانکار، رئیس این رویداد حوزه نشر از فروش کتاب‌های عرضه‌ شده در این نمایشگاه با تخفیف 20 درصدی خبر داد. افزون بر این او تأکید کرد که ارسال کتاب برای خریداران رایگان و طی 3 تا 6 روز انجام خواهد شد.
دهقانکار در نشست خبری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران درباره گروه‌هایی که شامل دریافت یارانه می‌شوند نیز گفت: «مشمولان دریافت یارانه کتاب ازجمله دانشجویان، طلاب و استادان می‌توانند از ۱۸‌دی‌ماه با مراجعه به سایت ketabekhoob. ir درخواست خود برای دریافت یارانه‌ را ثبت کنند.» به گفته رئیس نمایشگاه مجازی کتاب تهران، مشمولان دریافت این یارانه باید درخواست خود را برای دریافت بن کتاب ثبت کنند. البته اهالی قلم برای دریافت بن کتاب، نیازی ندارند که به سایت مراجعه کنند چراکه بن کتاب آنها بر اساس بانک اطلاعاتی مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران شارژ می‌شود. دهقانکار درباره میزان یارانه اختصاصی نیز تصریح کرد: «دانشجویان تا سقف ۲۰۰ هزار تومان از یارانه کتاب برخوردار می‌شوند که از این میزان ۱۲۰ هزار تومان سهم دانشجو و ۸۰ هزار تومان سهم معاونت فرهنگی است. استادان دانشگاه و طلاب هم تا سقف ۴۰۰ هزار تومان از یارانه خرید کتاب بهره‌مند می‌شوند که ۲۰۰ هزار تومان آن سهم استادان دانشگاه و ۲۰۰ هزار تومان سهم معاونت فرهنگی است. به گفته رئیس نمایشگاه مجازی کتاب تهران یارانه اهالی قلم طبق ضوابط سیستم رتبه‌بندی اهل‌قلم بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود؛ او ادامه داد: «ناشران پس از تکمیل فرآیند ثبت‌نام در غرفه مجازی، لیست کتاب‌هایشان را تأیید و موجودی کتاب‌هایشان را براساس واقعیت اعلام می‌کنند. هرگونه اهمالی از سمت ناشران می‌تواند در ذائقه خرید دیجیتال مردم تأثیر بگذارد. آمار تیراژها در سیستم به‌صورت خودکار اصلاح می‌شود تا به صفر برسد.»
همان‌طور که در ابتدا هم اشاره شد کتاب‌ها رایگان به دست خریداران می‌رسد؛ البته قرار شده که پس از جلسات اجرایی، جزئیات بیشتری از نحوه تحویل کتاب به پست اعلام شود. بااین‌ حال آنچه قطعی است ارسال کتاب‌های طی مدت سه تا شش روز خواهد بود.
ثبت‌نام ناشران متقاضی برای شرکت در این نمایشگاه براساس تاریخ اعلام‌شده امروز به پایان می‌رسد، دهقانکار در این رابطه هم گفت: «تاکنون بالغ ‌بر هزار و ۶۰۰ ناشر در نمایشگاه مجازی کتاب تهران ثبت‌نام کرده‌اند. ثبت‌نام حدود ۲۰۰ ناشر قطعی نشده است و در مرحله تأیید نهایی قرار دارد. امروز آخرین ‌مهلت ثبت‌نام خواهد بود که به‌ هیچ‌وجه تمدید نمی‌شود.»
طی نزدیک به یک هفته زمان برگزاری این نمایشگاه، علاقه‌مندان شاهد برگزاری هشتاد نشست داخلی و خارجی خواهند بود. ۴۰۰ کارشناس داخلی و خارجی در این نشست‌ها سخنرانی می‌کنند و آن‌طور که اعلام‌ شده سایت نمایشگاه نیز قابلیت حضور هم‌زمان یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار کاربر را خواهد داشت. اما از امکانات قابل ‌توجه در برگزاری این نمایشگاه امکان بازدید 24 ساعته مردم است. دهقانکار اعلام هزینه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران را به بعد موکول کرد و گفت: «هزینه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، ۹۰ درصد کمتر از برگزاری نمایشگاه حضوری کتاب تهران است. قدرت مانور ما در تخصیص یارانه با توجه به بودجه‌ای است که وزارت ارشاد در اختیارمان می‌گذارد. برای کل بودجه این طرح ۱۵ میلیارد تومان در نظر گرفته‌ شده است.»
او در پایان تأکید کرد: «وظیفه ذاتی ما کمک به صنعت نشر است و تمام تلاش خودمان را در این راستا انجام می‌دهیم. طی برپایی این نمایشگاه امکانی در نظر گرفته ‌شده تا کتاب‌ها و شرایط فروش برای همه یکسان باشد، آن‌چنان‌ که حتی امکانی فراهم ‌شده که براساس آن ناشران می‌توانند یک‌بار مراجعه کرده و قیمت‌ها را تغییر دهند.» به گفته حسین صفری، معاون فرهنگ و اقتصاد خانه کتاب و ادبیات ایران در بخش بین‌الملل نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز ۸۷ ناشر شرکت کرده‌اند که از این میان ۷۲ ناشر خارجی و ۱۵ ناشر داخلی هستند. بخش بین‌الملل سه بخش ناشران داخلی، خارجی و تبادلات کتاب در سطح بین‌الملل را در بر می‌گیرد. گفتنی است که نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از اول تا ششم بهمن ماه سال‌ جاری برگزار می‌شود.‌‌‌

نرگس عاشوری
خبرنگار‌
انتشار فهرست کامل متقاضیان جشنواره فیلم فجر و ثبت‌نام 110 فیلم، بمب خبری سه‌شنبه 16 دی‌ماه بود. فرصت ثبت‌نام آثار در ساعت ۲۴ روز دوشنبه ۱۵ دی ماه به پایان رسید و اسامی فیلم‌های متقاضی حضور در سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر بامداد روز سه‌شنبه از سوی روابط عمومی جشنواره اعلام شد. در این فهرست که در اقدامی بدیع برای اولین بار در ادوار برگزاری جشنواره منتشر می‌شود اسامی 110 فیلم به ثبت رسیده است. اعلام این آمار و اسامی در روز گذشته تعبیر، تفسیر و واکنش‌های متفاوتی از تعجب تا شک و شوخی را برانگیخت. اولین واکنش‌ها به آمار آثار ثبت شده بود. 110 فیلم متقاضی آن هم در بحرانی‌ترین سال تاریخ سینما، در حالی برای برخی اهالی رسانه سؤال‌برانگیز بود که تعداد بسیاری از آثار ثبت شده جزو تولیدات امسال نیست. یکی از همین تولیدات که با واکنش متفاوت در فضای مجازی روبه‌رو شد فیلم «من و دبورا» محصول سال 84 است. این فیلم در حالی متقاضی حضور در جشنواره است که حدود دو سال از درگذشت کارگردان آن سیدضیاء‌الدین دری می‌گذرد. مقایسه انتشار آلبوم زنده‌یاد مرتضی پاشایی پس‌از مرگش و حضور فیلمی از زنده‌یاد دری در جشنواره امسال از جمله واکنش‌های سرخوشانه به این تقاضا بود. به چشم خوردن برخی اسامی عجیب و غریب از جمله «عرعروها و مزقون زن‌ها» به کارگردانی علی اوجی با همین دست واکنش‌های شوخ‌طبعانه همراه بود. از اتفاق‌های جالب روز گذشته همچنین موضع‌گیری عجیب کیارش اسدی‌زاده کارگردان و تهیه‌کننده فیلم «مجوز خروج» بود، او پر کردن فرم تقاضای حضور در جشنواره را تکذیب کرد و گفت فیلمش به جشنواره نمی‌رسد. سیمون سیمونیان مسئول دبیرخانه جشنواره درباره ابهام مطرح شده از سوی اسدی‌زاده و همچنین تهیه‌کننده «موافقت اصلولی» مبنی‌بر عدم تکمیل فرم تقاضا برای حضور در این رویداد به مهر گفت که طبق اسناد نام «مجوز خروج» در تاریخ ۲۵/‏۰۹/‏۹۹‬ در دبیرخانه ثبت شده. به گفته سیمونیان فرم حضور «موافقت اصولی» توسط کارگردان (امین پورکیان) ثبت شده است.
نمایش نامزدهای سیمرغ
انتشار این اسامی با هدف شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات روشن از فیلم‌هایی صورت گرفته که متقاضی حضور در جشنواره هستند. مسلماً این فهرست پس از تطابق با آیین‌نامه و مقررات فراخوان جشنواره کوتاه‌تر شده و فهرست نهایی جمع‌وجورتری برای ارائه به هیأت داوران اعلام خواهد شد. تا همین جا طبق گفته مسعود نجفی، مدیر روابط عمومی جشنواره حدود ۵۰درصد این فیلم‌ها به‌خاطر داشتن پروانه ساخت ویدیویی، واجد شرایط حضور در جشنواره نیستند. جدا از این فیلم‌هایی که تا 20 دی‌ماه کپی نهایی‌شان به دبیرخانه ارسال نشود، اسمشان از این لیست خارج خواهد شد. از 20 دی‌ماه داوری آثار آغاز می‌شود و از میان همین فهرست آثار معرفی شده به هیأت داوران (هیات هفت نفره‌ای که هنوز ترکیب آن مشخص نیست)، تا 12 بهمن‌ماه نام حدود 20 فیلم نامزد دریافت جایزه مشخص خواهد شد. احتمال نمایش‌ فیلم‌ها برای اهالی رسانه و صاحبان فیلم‌ها در برج میلاد و سینماملت تقریباً قطعی شده است. طبق گفته مسعود نجفی به مهر، این اکران فقط برای فیلم‌های نامزد دریافت جایزه خواهد بود و هر روز دو فیلم به نمایش درمی‌آید. برنامه این نمایش‌ها هم به‌گونه‌ای خواهد بود که با ساعت منع تردد شبانه تداخلی نداشته باشد. آن‌طور که محمد طباطبایی‌نژاد، دبیر این دوره از جشنواره به ایسنا گفته در صورت تأیید انتقال سینماها به مشاغل گروه دو از سوی ستاد مقابله با کرونا، به احتمال 50درصد دروازه‌ این ضیافت سینمایی به روی مردم باز خواهد بود.
نام‌‌آشناها از حمید نعمت‌الله و نرگس آبیار تا آیدا پناهنده
درست است که ویترین این دوره از جشنواره از نام‌های سرشناس قدیمی و فیلمسازان نسل اول و دوم خالی است اما از کارگردانان نام‌آشنا و آزمون پس داده‌ خالی نیست. نرگس آبیار «ابلق»، حمید نعمت‌الله «قاتل و وحشی»، ابراهیم شیبانی «طلاخون»، محسن قرایی «بدون همه چیز»، روح‌الله حجازی «روشن»، هاتف علیمردانی «ستاره بازی»، علیرضا امینی با «راند چهارم» و «رقص دلفین‌ها» و... بخشی از همین اسامی هستند. به این فهرست باید نام محمد حسین مهدویان را هم اضافه کرد که در لحظه آخر برای حضور در جشنواره اقدام کرده و نام «شیشلیک» به‌عنوان آخرین فیلم این فهرست ثبت شده است. همچنین در صورت موافقت شورای سیاستگذاری جشنواره با نمایش فیلم‌هایی که پیش از این در جشنواره‌های خارجی حضور داشتند آیدا پناهنده با فیلم «تی‌تی» در این جمع حاضر خواهد بود. طبق آخرین اظهارات دبیرجشنواره در این باره فعلاً موافقت اعضا جلب شده اما هنوز جلسه نهایی برگزار نشده است. جدا از این، کارگردان‌های جوانی مثل رقیه توکلی «مهران»، کاوه صباغ‌زاده «رمانتیسم عماد و طوبا»، کیارش اسدی‌زاده «مجوز خروج»، حامد محمدی «چپ راست»، محمد باغبانی «هستی و زمان»، علیرضا صمدی «صحنه‌زنی»، مریم بحرالعلومی «شهربانو»، احسان عبدی‌پور «موسی» و.... نیز در مرکز توجه قرار دارند.
تازه‌نفس‌ها از هوشنگ گلمکانی تا حمیدرضا آذرنگ و ستاره اسکندری
همانطور که در چند سال اخیر جشنواره در قرق فیلمسازان جوان بوده امسال را هم باید سال تازه‌نفس‌ها عنوان کرد. از میان فهرست 110 فیلم متقاضی، ۳۲ فیلم ساخته کارگردان‌های فیلم‌اول است. اگر چه در این جمع منتقد پیشکسوتی چون هوشنگ گلمکانی (آهو) و سریال‌ساز نام‌آشنای تلویزیون حسین سهیلی‌زاده (نیلگون) هم حضور دارند. «گیج‌گاه» عادل تبریزی، «روزی روزگاری آبادان» حمیدرضا آذرنگ، «خورشید آن ماه» ستاره اسکندری، «زالاوا» ارسلان امیری، «حکم تجدیدنظر» محمدامین کریم‌پور، «مصلحت نظام» حسین دارابی، «لحظه‌ای و دیگر هیچ» کاوه قهرمان، «خط فرضی» فرنوش صمدی (در صورت توافق شورای سیاستگذاری با نمایش فیلم‌هایی که در جشنواره خارجی حضور داشتند) و... از جمله آثار کنجکاوی‌برانگیز فیلم اولی‌هاست. از غایبان بزرگ این دوره از جشنواره هم می‌توان از اصغر فرهادی (قهرمان)، وحید جلیلوند (شب، داخلی، دیوار) و شهرام مکری (جنایت بی‌دقت) نام برد. دو فیلمساز اول احتمالاً ترجیح‌شان این بوده که در جشنواره‌های معتبر جهانی از فیلم‌شان رونمایی شود. اما غیب فیلم شهرام مکری، در شرایطی که دو فیلم «تی‌تی» و «خط فرضی» با شرایط مشابه و باوجود شرکت در جشنواره‌های بین‌المللی برای حضور در جشنواره اقدام کرده‌اند ابهام‌برانگیز بود. نگار اسکندرفر تهیه‌کننده فیلم «جنایت بی‌دقت» با تاکید بر این که متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر بوده و هست، علت عدم اقدام به ثبت نام را ارائه نشدن اطلاعات شفاف و رسمی از سوی جشنواره در باره این  بخش آثار عنوان کرد و به ایسنا گفت: " فکر کردیم امکان شرکت در جشنواره را نداریم". در فهرست غایبان البته فیلم‌های دیگری از جمله «بندربند» (منیژه حکمت) و «اورکا» (سحر مصیبی) هم جای دارد.