رضافرخی
خبرنگار
پاییز این روزها چمدانش را جمع کرده و آماده است تا در آخرین روزهای آذر کار را به‌دست زمستان بسپارد. آن هم درست در شبی که گفته می‌شود یک دقیقه از دیگر شب ها طولانی‌تر خواهد بود، شبی که از دیرباز ما ایرانیان به آن یلدا می‌گوییم. تا سال پیش هرشب یلدا شعارمان این بود که موبایل‌ها خاموش باشند تا جمع بشویم اما امسال همه چیز تغییر کرده و کرونا باعث شده تا این شعار به موبایل‌ها روشن شود تا جمع نشویم و خدایی ناکرده کم نشویم تبدیل شود.
موتور هشتک شب یلدا در خانه بمانیم برای شب یلدا دوباره روشن شد
حالا از آقای وزیربهداشت گرفته تا چهره آشنای این روزهای ایرانیان یعنی ایرج حریرچی معاون وزیر بهداشت از این می‌گویند که مردم باید در شب یلدا به‌صورت ویژه‌تری در خانه بمانند تا روند کاهشی ابتلا در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور، کاهشی بماند. در این بین بسیاری از شهروندان هم در فضای مجازی هشتک‌های شب یلدا در خانه بمانیم را بیش از گذشته تگ کرده‌اند. در نظراتی که در فضای مجازی هم منتشر شده، نگرانی از بی‌احتیاطی بعضی شهروندان و خانواده‌ها در شب یلدا آشکار است!
در این بین نگاهی به رسم و رسوم‌ شب یلدا در بسیاری از استان‌ها نشان می‌دهد که در شب یلدای امسال هم می توان بسیاری از آنها را به‌صورت مجازی انجام داد و فراموش شان نکرد.
امسال خراسان جنوبی‌ها کف زنی‌ها‌یشان را به اشتراک می‌گذارند
در استان خراسان جنوبی شب یلدا همیشه با برخی مراسم مثل کف زدن روبه رو بوده! مراسمی که در آن ریشه گیاهی که به آن چوبک گفته می‌شود در آب خیسانده و جوشانده می‌شود. بعد  آن را در ظرف‌هایی به‌نام تغار می‌ریزند و سپس مردان وجوانان فامیل با دسته‌ای ازچوب‌های نازک درخت اناربه نام «دسته گز» مایع مزبور را آنقدرهم می‌زنند تا به‌صورت کف درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبورکف کند.
اتفاقاً در همین زمینه برخی از شهروندان در این استان‌ها از این گفته‌اند که امسال هم این مراسم را در خانه‌ها انجام می‌دهند و از آن عکس می‌گیرند و در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند تا این رسم زنده بماند ولی خوردن آن بماند برای شب یلدای سال آینده!
فال سوزن مجازی همدانی‌ها هم داغ می‌شود
 در همدان هم برای شب یلدا مراسمی برگزار می‌شود با عنوان فال سوزن! در این مراسم یک زن کهنسال خانواده به‌طور پیاپی شعر می‌خواند و دختر بچه‌ای در این حین پس‌از هر شعر روی یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و سپس میهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعرهای پیرزن را به‌عنوان فال خود برمی‌دارند.
در همین باره خیلی‌ها در همین استان پیشنهاد دادند که این اتفاق امسال به‌صورت ارتباط‌های تصویری از طریق فضای مجازی صورت گیرد. یکی شعر بخواند و دیگری همزمان در جای دیگری سوزن بزند و سپس هر کسی انتخاب کند تا مراسم فال سوزن هم امسال به این شکل مجازی در استان همدان برگزار شود.
خوانچه‌ها در کردستان به‌دست تازه عروس‌ها می‌رسد اما با پست!
اما در استان کردستان هرشب یلدا خانواده‌هایی که تازه عروس خود را به خانه بخت فرستاده‌اند خوانچه‌هایی حاوی هندوانه و برخی هدیه‌های دیگر به خانه عروس و داماد می‌فرستند. این مراسم هم امسال می‌تواند بدون حضور والدین و مراجعه آنها به خانه تازه عروس و داماد و فقط از طریق پیک و پست انجام بگیرد تا این رسم امسال دراین استان زنده نگاه داشته شود.
کرمانشاهی ها، کرد شبستری و شیرین و فرهاد مجازی می‌خوانند
اما در استان همجوار کردستان یعنی کرمانشاه نقل قصه شیرین و فرهاد و حکایت‌های حسین کرد شبستری و البته خواندن دیگر اشعار کردی از مراسم‌ و رسوم هرساله این استان است که قطعاً می‌تواند از طریق فضای مجازی و با لایوهای چندین نفره امسال هم برگزار شود، چرا که درست است که قرار بر جمع نشدن در یلدای امسال شده اما می‌توان دورهمی‌های مجازی را امسال بیشتر کرد.
سبزی پلو با ماهی دودی قزوینی‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود
در کنار همه این رسم و رسوم‌ در بسیاری از استان‌های کشور، برخی از استان‌ها هم رسم دارند که در شب یلدا غذاهای خاصی می‌خورند که این غذاها هم بسیار لذیذ است و هم از غذاهای قدیمی ایرانی محسوب می‌شود. یکی از همین استان‌ها، استان قزوین است که مردم در آن رسم دارند  در شب یلدا سبزی پلو با ماهی دودی و سپس هندوانه می‌خورند؛ اتفاقی که شاید امسال نشود دور هم آنها را خورد اما می‌توان آنها را درست کرد و در فضای مجازی به اشتراک گذاشت.
خوانچه‌های قزوینی‌ها بدون حضور آقای داماد به دست عروس خانم می‌رسد
این در حالی است که در همین استان قزوین هر‌ساله در شب یلدا، مادربزرگ‌های قزوینی از اعتقادات جالبی حرف می‌زنند. به‌عنوان نمونه آنها می‌گویند که اگر در این شب ننه سرما گریه کند باران می‌بارد و اگر ناراحت شود و پنبه‌های لحاف را بیرون بریزد، آن پنبه‌ها به‌صورت برف می‌بارد و البته یکی دیگر از رسم و رسوم‌ قزوینی‌ها در شب یلدا، فرستادن خوانچه چله از سوی داماد به‌عنوان هدیه زمستانی برای عروس است؛ مراسمی که امسال هم می‌توان آن را با ارسال از طریق پیک و پست انجام داد ولی بدون حضور داماد یا خانواده اش!
تهرانی‌ها شب یلدا دارند اما با موبایل‌های روشن
اما در کنار همه استان‌ها شاید بتوان گفت که مراسم شب یلدا در استان تهران ترکیبی از همه مراسم‌هایی است که در سراسر کشور برگزار می‌شود. یعنی درسال‌های گذشته همیشه شب یلدای تهرانی‌ها با شاهنامه خوانی و حافظ خوانی، زیر کرسی رفتن و دور هم جمع شدن و بازی کردن‌های چند نفره و البته خوردن تنقلات مختلف همراه بوده است، به شکلی که همان گونه که تهران ترکیبی از اقوام از سراسر کشور است شب یلدایش هم همین طور به‌شکلی ترکیبی و گرته‌برداری شده از فرهنگ‌های مختلف برگزار می‌شده است.
در همین باره خیلی از شهروندان این روزها در فضای مجازی از این می‌گویند که در شب یلدا قرار است همه این اتفاقات را از طریق فضای مجازی و حتی پرشورتر از قبل دنبال کنند، چرا که هم امکان برقراری ارتباط با دورترین شهرها از طریق تماس‌های تصویری امکان پذیر است و هم امکان به اشتراک گذاشتن تجربه‌های یلدایی از دور و هم ادامه حافظ خوانی و شاهنامه خوانی مجازی!
از همین رو بسیاری از شهروندان براین مسأله تأکید دارند که امسال هم می‌توان مراسم شب یلدا را در همین تهران که این روزها نارنجی شده به‌صورت مجازی برگزار کرد.
شب یلدای مجازی برگزار کنیم تا همچنان روحیه‌ها قوی بماند
دراین میان مسأله اصلی این است که بسیاری از خانواده‌های ایرانی به برگزاری مراسم شب یلدا به‌صورت مجازی نیاز دارند. نباید سنت‌های این شب دراین روزهای دشوار و سخت کرونایی که سبب بروز بیماری های روانی برای بسیاری از خانواده‌ها شده فراموش شود. به باور روانشناسان، شکل و شمایل این مراسم باید برای پیشگیری از شیوع گسترده کرونا تغییر کند اما اینکه به این بهانه بخواهیم خوشی‌های یلدا را کنار بگذاریم اصلاً اتفاق خوبی نیست، چرا که به هر صورت دراین روزهای سخت همین سراغ از یکدیگر گرفتن‌ها به بهانه کرونا می‌تواند خانواده‌ها را حتی از راه دور در کنار هم منسجم نگاه دارد و سبب قوی‌تر شدن روحیه آنها برای مقابله با بیماری شود.
 برخی‌ها به وزارت ارتباطات پیشنهاد داده‌اند که تسهیلات خاص اینترنتی برای شهروندان در شب یلدا در نظر بگیرد تا شهروندان بدون دغدغه از مصرف حجم اینترنت امکان برقراری ارتباط طولانی مدت تصویری را داشته باشند، چرا که به هر صورت همیشه تماس‌های تصویری حجم مصرفی بیشتری از اینترنت را دارند و بسیاری از خانواده‌های کم بضاعت در این زمینه ملاحظاتی دارند. ضمن اینکه همچنین می‌توان با رایگان کردن اشتراک برخی برنامه‌های تماشای فیلم این امکان را هم فراهم کرد که خانواده‌های ایرانی تا پاسی از شب به تماشای فیلم بپردازند. از طرفی دیگر به هر صورت اختصاص بسته‌های ویژه به برخی از اقشار جامعه مثل پیرمردان و پیرزنانی که امسال در شب یلدا تنها ازطریق فضای مجازی می‌توانند به دیدار فرزندان خود بروند هم موضوعی است که می‌تواند مورد توجه ویژه وزارت ارتباطات
 قرار گیرد.
به هر روی شب یلدای امسال شب خاصی نسبت به همه شب‌های یلدای سال‌های پیش است. خدا را چه دیدید شاید شب یلدای سال‌ آینده با آمدن واکسن ایرانی کرونا و به لطف خدایی که زمستان را هر سال جای پاییز می‌آورد از شب یلدای هر سال بهترباشد و امسال را جبران کند.

پاییز هزاررنگ به آخرین روز خود رسید. فصلی که با تمام زیبایی‌هایش امسال تحت‌الشعاع ویروس منحوس کرونا قرار گرفت. در پاییزی که روزهای آخر آن را از سر گذراندیم، قرمز و زرد که نشانگر وضعیت شهرها از حیث شیوع ویروس بودند بیش از هر رنگی به چشم‌مان آمد و نام‌شان تکرار شد. حالا هم  یلدا بلندترین شب سال رسید که با خود، نوید خداحافظی با آخرین پاییز قرن را می‌دهد. یلدا از راه رسید تا یادمان بیندازد که به «روشنی» و «شادی» هم می‌رسیم و روزهای سیاه و خاکستری ماندگار نیستند. یلدایی که تولد دوباره را اثبات می‌کند و معنا می‌بخشد؛ موضوع مهمی که این روزها بیش از هر زمانی به باور آن نیاز داریم. اینکه روزهای خالی از مرگ به واسطه کرونا از راه می‌رسند و شاهد پایان اندوه و سوگی خواهیم بود که در این سال تجربه کردیم. یلدا امسال هم مثل سال‌های پیش امید و دلخوشی با خود می‌آورد تا بلکه سیاهی و تیرگی این سال را بشوید و ببرد. امشب با آخرین پاییز قرن و تمام خاطرات خوب و بدش خداحافظی می‌کنیم با این امید و آرزو که یلدای بعدی حال دل‌مان بهتر از امسال باشد. جالب اینکه تمام این امید و آرزو قرار است در یلدایی شکل بگیرد که تفاوت بسیاری با  سال‌های قبل دارد و مجبوریم قید رسم و رسوم معمول آن را بزنیم. این را حضور چندماهه کرونا و موج سوم شیوع آن می‌گوید. امسال دیگر خبری از دورهمی‌های مرسوم، قصه‌ها و تفأل پدربزرگ‌ها به حافظ نخواهد بود. چاره‌ای جز توجه و عمل به توصیه‌های مسئولان نیست؛ از یک سو کرونا تعدادی از هموطنان‌مان را سوگوار کرده و از سوی دیگر کادر درمان خسته‌اند. همین کادر درمان که حالا برای‌مان حکم فرشتگان زمینی را دارند هم از مردم خواسته‌اند دورهمی‌ها را به «دور از هم» تبدیل و شب یلدا را مجازی برگزار کنند.

سید محمد بهشتی
پژوهشگر فرهنگی
امسال شب یلدا چه کنیم؟ کجا برویم؟ ستاد ملی مبارزه با کرونا که ما را از معاشرت پرهیز می‌دهد. اوامر هم همه را تشویق یا وادار می‌کنند از ساعت ۱۸ به بعد به خانه‌های خود بروند. منع آمد و شد دل و دماغ جایی رفتن برای کسی نمی‌گذارد. نگرانی از احتمال سرایت بیماری به عزیزان هم دل خوشی باقی نمی‌گذارد برای معاشرت و نقل‌ و تفأل و تنقل و درازترین شب سال را سپری کردن. دیدن خاموشی آن همه برنامه و سخنرانی و گردهمایی و کافه‌نشینی و حرف و حدیث و شور و نشاط سال‌های پیش هم مزید بر علت این دغدغه که آیا امسال یلدا تعطیل است؟ و آیا اگر اوضاع به همین منوال ادامه یابد، یلدا به فراموشی سپرده خواهد شد؟
سعدی در فرازی از موعظات غزلین [مواعظ] خود می‌گوید:
نه صورتیست مزخرف عبارت سعدی/ چنانکه بر در گرمابه می‌کند نقاش
سخن سعدی آن گفتار زیبا نیست که نگارگر بر کاشی سر در حمام نقش می‌کند تا همه پند گیرند اما بس که هر روز جلوی چشمشان آمده حتی اگر می‌خوانندش هم دیگر نمی‌خوانندش؛
که برقعیست مرصع به لعل و مروارید / فرو گذاشته برروی شاهد جماش
بلکه عبارات مزین به جواهر او به سان روپوشی بر چهره اشارات حقیقت انداخته شده تا نامحرم از افسونش در امان بماند و به مثال چشمه خورشید برای دیده خفاش مضر نباشد.
در واقع این دو بیت در تکمیل نصیحتی آمده که کمی پیش‌تر گفته:
اگر ز مغز حقیقت به پوست خرسندی / تو نیز جامه ازرق بپوش و سر بتراش
در مسیر حقیقت اگر می‌خواهی فقط به‌ظاهر اکتفا کنی، پوشیدن خرقه صوفیان و تراشیدن سر کفایتت می‌کند اما:
مراد اهل طریقت لباس ظاهر نیست / کمر به‌خدمت سلطان ببند و صوفی باش
کامروایی با پوشیدن لباس ظاهر به‌دست نمی‌آید. برو آنی شو که حضرت حق دوست می‌دارد.
تعطیلی یا رونق یلدا هم بستگی دارد به اینکه کام ما از یلدا چه جوید: مجالست و همنشینی برای وقت‌کشی در شب‌های کش‌دار و سرد؟ خوردن انار و هندوانه‌ای که به قیمت دولا پهنا حساب شده؟ روخوانی مغلق غزلیات حافظ؟ جشن گرفتن برای رفتن پاییز و سررسیدن زمستان یا گرامیداشت طولانی‌ترین شب سال؟ گفتن و شنفتن دوباره از شب چله در انقلاب شتوی و خرم‌روز در التفهیم بیرونی و میلاد سریانی مهر و میترائیسم در تقابل کریسمس و پیروزی نور بر‌ظلمت و...؟
یا این همه را باید لباسی سرخ و سبز و سپید دانست برای باطنی در پس آن که هر سال ناخودآگاه به سال بعد منتقلش کرده‌ایم؟ واقعش این است: همانقدر که ظاهر یلدا ضامن نشانه‌هایی برای رازگشایی از باطن آن است اگر اقدام به رازگشایی نکنیم، حجابی می‌شود که نمی‌گذارد باطن آن معلوم گردد؛ همچو نقش شعر سعدی بر در گرمابه یا جعبه جواهری که حراستش می‌کنیم زیرا می‌دانیم درون آن گوهری گرانبها قرار دارد اما آن قدر باز نشده که فراموش کرده‌ایم گوهر چرا گرانبهاست.
نه فقط یلدا که ارزش هر چیز به محض افتادن در دام تکرار به تاق نسیان سپرده می‌شود. همین فراموشکاری هم هست که برخی را اجازه داده به ‌ناحق آداب و رسوم و آیین‌ها را هنجارهایی بی‌معنی و شایسته دور افکندن بشمارند. البته که جشن گرفتن برای سررسیدن ظلمت و تاریکی مناسبت و معنا ندارد، اما این اعتراض برای کسی پذیرفته است که از بیرون به لباس ظاهر می‌نگرد زیرا باطن یلدا درست برعکس ظاهر آن است. همچون وقتی که در لباس خود از درون بباشیم و آن را پشت و رو دریابیم.
ما در طولانی‌ترین شب سال، میلاد مهر را جشن می‌گیریم؛ دعوتیم به منصرف نشدن از طلوع مهر در اوج ظلمت و تاریکی و تذکر این حقیقت که در تاریک‌ترین زمانه و آن هنگام که احساس می‌کنیم اوضاع از این بدتر نمی‌شود هم تولد یک پرتو نحیف روشن تومار تاریکی را در هم خواهد پیچاند.
یلدا اگر قرار بود در هر موقعیت بحرانی مثل امسال در سرزمینی که صدها بحران طبیعی و اجتماعی و ده‌ها بحران بزرگ را از سر گذرانده، تعطیل شود که چند هزار سال دوام نمی‌آورد. از قضا اصلاً یلدا در چنین سرزمین بیقراری است که برای اشاعه مهر برمی‌خیزد. اما کدام مهر؟ خورشید؟ یا ایزد مهر؟ یا مهری که در واژه «مهربانی» هم ملحوظ است و با مفاهیم تأمل‌برانگیزی چون گرما، روشنی، دوستی، عطوفت و از همه مهم‌تر «بر سر پیمان بودن» و «بر قرار استوار ایستادن» نسبت دارد. جز «مهر» چه چیز دیگری است که بتوان با آن، شب را به روز رساند و برودت را به محبت سپرد؟
 به این ترتیب یلدا تعطیل‌بردار نیست. چه بسا هر وقفه‌ و تعلیقی که در پرداختن به ظاهر یلدا رخ دهد، فرصت را برای راه بردن به کنه آن هموار می‌کند. پس نکند خلوت امسال بهترین مجال باشد برای رفتن به سر چشمه و نوشیدن از گوارا آب آن!

بیژن یاور
استاد دانشگاه و صاحبنظر در حوزه مدیریت بحران، ریسک و پدافند غیرعامل
شب یلدا یا شب چله، طولانی‌ترین شب سال و یکی از کهن‌ترین جشن‌های ما ایرانیان می‌باشد که طبق آداب و رسوم برجای مانده از گذشته، گرامی داشته می‌شود. یلدا به زمان بین غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روزپاییز) تاطلوع آفتاب دریکم دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه آنها، هندوانه و انار را مهیا و دورهم میل می‌نمایند. پس‌از سرو تنقلات، شاهنامه‌خوانی، قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگراعضای فامیل و همچنین تفال به دیوان حافظ رایج است. تقارن زیبای روز ولادت با سعادت حضرت زینب سلام‌الله علیها، روز پرستار و شب یلدا نکته‌ای ارزشمند را به همه ما یادآور می‌شود که امسال شب یلدا، شبی متفاوت است! این تفاوت می‌تواند خوشایند یا ناخوشایند باشد. اگر دورهمی باشد، نامطلوب، پرمخاطره، با ریسک بالای ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا خصوصاً برای عزیزانی است که دارای بیماری زمینه‌ای هستند بوده و در صورت دور (از) همی و ابتکاری برگزار شدن آن به‌طور مثال دید و بازدیدهای مجازی نه تنها می‌تواند به شبی خاطره انگیز بدل گردد بلکه می‌تواند ضمن احترام به کادر پرستاری و قدردانی عملی از زحمات آنان علاقه‌مندی واقعی ما را به بستگانمان نشان دهد. پس این مورد کاملاً به ما بستگی دارد.
جالب است بدانیم که طبق یکی از جدیدترین تحقیقات دانشمندان که در نشریه علمی نیچر و پایگاه اطلاع‌رسانی Nature Human Behavior منتشر شده است از عوامل مؤثر بر پیشگیری از بیماری ناشی از ویروس کرونا، می‌توان لغو دورهمی‌های کوچک و به‌عبارتی دورهمی‌های خانوادگی با احتمال 83 درصد را برشمرد. براستی این درصد، بیانگر احتمال بالایی است و شوخی بردار نبوده و بسیار جدی است. با توجه به شرایط روز جامعه می‌توان گفت که با دور (از) همی‌های شب یلدای امسال نه فقط قدردان زحمات پرستاران زحمتکش خواهیم بود بلکه تابلویی فراموش ناشدنی و منحصر به فرد را در این روزگار به تجربه خواهیم نشست.
در این شب خاطره انگیز و فراموش ناشدنی درکنار خانواده با خود عهد کنیم تا در روزگار اپیدمی و پاندمی بیماری ناشی از ویروس کرونا به گونه‌ای رفتار نماییم تا نه تنها به طورشفاهی و واکنشی به فکر کادر درمانی و مدافعان سلامت باشیم بلکه عملاً و به‌طور کنشی و هوشمندانه در این راستا به فکر تغییر نگرش منجر به تغییر رفتار از مدیریت صرف مقابله در فاز پاسخ به مدیریت شرایط اضطراری (حوادث، سوانح، بلایا، بحران‌ها و فجایع) و انفعالی عمل نمودن و غافلگیر شدن به‌سمت برنامه‌ریزی برای شناخت بهتر انواع مخاطرات، مدیریت جامع خطرپذیری یا ریسک، ایجاد تاب آوری و کسب آمادگی لازم در برابر تهدیدات و به‌طور کلی عدم قطعیت‌ها گام برداریم. دور (از) همی‌های شب یلدا، بوته‌ای برای آزمایش است! این فرصت را از دست ندهیم! متفاوت بیندیشیم!

علی مطهری
استاد دانشگاه
شب چله، برای همه مهم است و ما هم در این سال‌ها سعی کردیم در شب یلدا کنار خانواده و فرزندان‌مان باشیم. این شب از دیرباز تاکنون  مورد توجه و اهمیت مردم بوده است. جشن‌ها و شب‌نشینی‌هایی که در این شب توسط مردم در اقصی نقاط کشور برگزار می‌شود، یک سنت دیرینه محسوب می‌شود. از نظر من همین رفت و آمد و دیدن بزرگترها موجب شده تا یلدا برای ایرانیان مهم باشد. صله ارحام موجب الفت و دوستی بین خانواده‌ها می‌شود و این سنت بسیار نیک و پسندیده است. البته این را هم باید تأکید کنم که این شب بلندترین شب سال است و به نوعی توجه به خلقت و آفرینش هم در آن  وجود دارد. بنابراین برای ما یلدا از این جهات بسیار مهم است. اما امسال به خاطر شرایط کرونا امکان برگزاری این مراسم وجود ندارد و فکر می‌کنم همه باید رعایت کنیم تا جان انسان‌ها به خطر نیفتد. ما هم در خانه می‌مانیم. خودم به فرزندانم هم تأکید کردم که این مراسم را مجازی برگزار می‌کنیم و فکر می‌کنم تنوع برگزاری مجازیش هم شیرین باشد. فکر می‌کنم فرصت برای برگزاری این آیین‌ها در سال‌های بعد هم وجود دارد و می‌توانیم با مراقبت از جان خود و عزیزان‌مان در سال‌های بعد در کنار هم باشیم. بویژه اینکه در شب یلدا به دیدار بزرگان خانواده و پدران و مادران‌مان می‌رویم و همانطور که مردم می‌دانند، کرونا برای سالمندان بسیار خطرناک است پس بیاییم امسال را تحمل کنیم تا آسیبی به کسی نرسد که این قابل جبران نیست.

مصطفی معین
پزشک
شب یلدا بهانه‌ای است برای بازدید و صله ارحام. اما این موضوع در شرایط کرونا اصلاً به صلاح مردم نیست و فکر می‌کنم مردم خودشان هم می‌دانند که باید این شب یلدا را به صورت مجازی برگزار کنند. ما می‌توانیم با استفاده از ارتباط تصویری با فرزندان و فامیل خود ارتباط برقرار کنیم. به عنوان یک پزشک می‌گویم که دورهمی و تجمع موجب گسترش بیماری می‌شود بر اساس مقاله علمی که در مجله نیچر منتشر شده است اولین و مهم‌ترین راه انتقال ویروس کرونا، دورهمی و تجمع بوده است. این مقاله این موضوع را بررسی کرده بود که توقف دورهمی و نبود تجمعات در قطع چرخه انتقال ویروس به دیگران در جامعه مؤثرتر بوده است. ده‌ها عامل برای این سؤال مطرح شده بود که در رأس آن توقف دورهمی‌ها بوده است. دورهمی‌ها بالاترین نقش را در انتقال ویروس دارد. این مهم‌ترین عامل در انتقال ویروس است. اگر مردم بی توجه به این موضوع باشند و شب یلدا را برگزار کنند، دوباره ما شاهد افزایش مرگ و میرها خواهیم بود چرا که در میهمانی‌ها، افراد ساعت‌ها در یک فضای کوچک دور هم می‌نشینند و این بالاترین خطر در انتقال ویروس است. کشور ما هنوز هم در شرایط خطرناکی است و البته زمستان را هم در پیش داریم و ممکن است وضعیت تغییر کند. بنابراین اخلاق حکم می‌کند مراقب یکدیگر باشیم.

محسن ‌هاشمى
رئیس شورای شهر تهران
خانواده ما، امسال هم مثل سال‌های پیش یلدا را برگزار می‌کند اما شب یلدای امسال، شب یلدای مجازی است. وضعیت کشور به خاطر کرونا به گونه‌ای نیست که بتوانیم دورهمى برگزار کنیم و ما هم مثل بقیه هموطنان شب یلدای امسال را در فضای مجازی برگزار می‌کنیم. خوشبختانه همه گوشی هوشمند دارند و این گوشی‌ها روی تلویزیون هم وصل می‌شود. من، همسرم و پسرم در خانه هستیم و از طریق تماس تصویری با مادر، خواهر و برادرانم ارتباط برقرار می‌کنم. مردم عزیزمان باید بدانند که یکی از مهم‌ترین علل ابتلای افراد به ویروس کرونا از دورهمی‌های خانوادگی ناشی می‌شود و مهم‌تر اینکه وضعیت تهران نارنجی است. اگر به این وضعیت بی توجه باشیم، دوباره شاهد افزایش مرگ و میر بین هموطنان‌مان خواهیم بود علاوه بر این در شب یلدا همه خانه پدربزرگ و مادربزرگ و بزرگترها جمع می‌شوند و همین تجمع ممکن است برای سالمندان خطرناک باشد. پس به خاطر بزرگ‌ترهایمان رعایت کنیم.

سعید معدنی
جامعه‌شناس
شب یلدا شبی مخصوص ایرانیان است و برای جامعه ایرانی هیچ فرقی با عید نوروز ندارد. این شب آنقدر محبوبیت دارد که برخی از مردم در کشورهای دیگر هم آن را برگزار می‌کنند. با این همه امسال این آیین باید متفاوت‌تر از سال‌های قبل برگزار شود. چرا که امسال بخشی از هموطنانمان سوگوار عزیزان‌شان هستند که به خاطر کرونا آنها را از دست داده‌اند. در سال‌های گذشته، اگر یک  فردی از یک طایفه‌ای فوت می‌کرد اقوام آن طایفه شادی را تعطیل می‌کردند، می‌دانم مدت‌هاست که  از آن زندگی طایفه‌ای فاصله گرفته‌ایم، اما نکته اینجاست که مردم با یک مصیبت بزرگ ملی و جهانی مواجه شده‌اند و برخی از مردم، فرزندان، پدر و مادر و خواهر و برادر خود را به خاطر ویروس کرونا از دست داده‌اند، آنها در سوگ هستند و نتوانستند بخوبی برای عزیزان‌شان عزاداری کنند. اخلاق حکم می‌کند از جشن فاصله بگیریم و در جشنی شرکت نکنیم. این‌چنین هم حرمت سوگواران را نگه داشته‌ایم و هم می‌توانیم از جان خودمان مراقبت کنیم. ما اگر در این مراسم شرکت کنیم شاید ناقلان بدون علامت باشیم که باعث امضای مرگ دیگران شویم  از مردم می‌خواهم امسال را حداقل به احترام سوگواران
در خانه بمانند.