گروه اقتصادی | برخی مالکان می‌گویند ملک خود را فروخته‌اند اما پیامک مالک واحد خالی برای‌ آنها  ارسال شده است. متولیان سامانه املاک و اسکان اما تأکید می‌کنند اطلاعات ملک را از منابع رسمی به‌دست آورده‌اند و ممکن است در ثبت اطلاعات انتقال ملک، مشکلاتی رخ داده باشد که در هر صورت شناسنامه ملک باید شفاف باشد.
قانون دریافت مالیات از خانه‌های خالی
بر اساس قانونی که سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید وزارت راه و شهرسازی، به منظور اخذ مالیات، مکلف به شناسایی واحدهای خالی از سکنه بود. برای اجرای این قانون، درج اطلاعات شناسنامه ملکی افراد به این وزارتخانه سپرده شد. اما سامانه درج اطلاعات به نام «سامانه املاک و اسکان» بعد از حدود 4 سال و در بهمن سال گذشته در وزارت راه و شهرسازی تکمیل و راه‌اندازی شد. بعد از راه‌اندازی سامانه، نمایندگان مجلس این ماده قانونی را اصلاح و تغییراتی در آن ایجاد کردند. این طرح پس از تصویب مجلس و ارسال به شورای نگهبان با ۱۶ ایراد این شورا مواجه شد، اکنون طرح در مجلس اصلاح و دوباره به شورا ارسال شده است اما هنوز به تصویب نهایی شورای نگهبان نرسیده است.
پس از ایرادات شورای نگهبان و بر اساس آخرین اصلاح صورت گرفته توسط مجلس در ماده ۵۴ قانون مالیات‌های مستقیم «هر واحد مسکونی واقع در شهرهای بالای یکصد هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد به عنوان خانه خالی شناسایی شده و به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره در سال اول معادل ۶ برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد ‌معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه خواهد شد.»
شناسایی2میلیون و 600 هزار واحد خالی
با راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان، وزارت راه و شهرسازی شناسایی واحدهای خالی را شروع کرد هر چند هنوز قانون نهایی به تصویب شورای نگهبان نرسیده است. محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: ما به تعهدی که داشتیم عمل کردیم. سامانه‌ای که چند سال متوقف بود، ظرف چند ماه راه‌اندازی کردیم و با همان اطلاعات اولیه‌ای که داشتیم برای نزدیک به 13 میلیون و 400 هزار واحد در سراسر کشور شناسنامه تشکیل دادیم و مالکان شناسایی شدند. در مرحله اول 1.5 میلیون واحد خالی شناسایی شده است و به مالکان آن پیامک فرستادیم. این نتیجه اقدامات ما در سامانه است. در مرحله دوم هم یک میلیون و 100 هزار واحد خالی دیگر شناسایی شده و بزودی پیامک‌های آن ارسال می‌شود.
با اینکه 2 میلیون و 600 هزار واحد خالی شناسایی شده و برای مالکان آن پیامک ارسال شده است اما از این تعداد، حدود 194 اسم تاکنون به سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات ارسال شده است. مطابق قانونی که در سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید وزارت راه و شهرسازی مکلف به شناسایی واحدهای خالی از سکنه بود. اما در طرح جدید مجلس، ملاک خوداظهاری است. با اینکه 2 میلیون و600 هزار واحد خالی شناسایی شده است اما به نظر می‌رسد کمتر از 200 هزار مالک با تکمیل فرم خوداظهاری در سامانه املاک، تکلیف خالی بودن ملک را مشخص کرده‌اند و وزارت راه هم اسامی آنها را به سازمان امور مالیاتی ارسال کرده است. اینکه چرا روند بررسی و تأیید اطلاعات ملک به کندی پیش می‌رود، علت‌های متفاوتی از سوی مالکان و متولیان سامانه اظهار می‌شود. برخی مالکان می‌گویند ملک خود را فروخته‌اند اما پیامک مالک واحد خالی برای‌ آنها از ارسال شده است. به گفته این مالکان، سامانه از آنها می‌خواهد اگر ملک خود را فروخته‌اند اطلاعات خریدار را در سامانه وارد کنند در حالی که برخی از آنها با توجه به گذشت چند سال از انجام معامله اطلاعات خریدار را ندارند. این مالکان حتی می‌گویند وظیفه آنها نیست اطلاعات ملک فروخته شده را در سامانه ثبت کنند و این وظیفه را متوجه سازمان‌های دیگر مانند سازمان ثبت اسناد می‌دانند. معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در مورد اینکه چرا اطلاعات آنها در مورد ملک و مالکان در مواردی اشتباه از آب درآمده می‌گوید: شناسایی ملک و مالک آن بر اساس اطلاعات ثبت شده است. یعنی در سامانه‌های رسمی مانند سامانه ثبت اسناد، این ملک به نام کسی است که ما برای او پیامک ارسال کرده‌ایم. شاید مشکل در جایی مانند مراحل ثبت بوده که ملک از نام شخص خارج نشده است. ما نمی‌توانیم متوجه شویم خوداظهاری درست یا نادرست کدام است. اگر شخصی ملکی را فروخته حتماً قولنامه یا سند دارد. اگر خرید و فروش واقعی است حتی مشخصات طرفین در دفترخانه‌ها ثبت شده است و سند خرید و فروش نزد خریدار و فروشنده موجود است که افراد با مراجعه به آن می‌توانند اطلاعات را وارد کنند.
محمودزاده می‌افزاید: ما به عنوان متولی سامانه املاک و اسکان، اطلاعات خود از املاک موجود کشور را از سازمان ثبت و دستگاه‌های دیگر گرفته‌ایم و بعد پیامک برای مالکان ارسال شده است. ما بدون اطلاعات موثق پیامکی برای افراد ارسال نمی‌کنیم. بر‌اساس آخرین اطلاعات ثبت شده، ملک به نام شخصی است که پیامک برای او ارسال شده است. ما نمی‌دانیم که این ملک فروخته شده یا نه. کاری که ما به نام خوداظهاری انجام می‌دهیم و برای اشخاص پیامک می‌فرستیم دقیقاً به این دلیل است که اگر در مراحلی اشتباهی صورت گرفته یا اطلاعات کاملی مبادله نشده حقی از کسی ضایع نشود. یعنی اگر انتقال ملک رسماً و قانونا اتفاق افتاد اما اطلاعات این نقل و انتقال اشتباه است افراد با خوداظهاری در سامانه شرایط ملک را قید کنند. مالک باید اطلاعات لازم را پیدا و آن را ثبت کند. نکته مهم این است که سامانه در شرایط فعلی کاری به مالکیت ندارد ما می‌خواهیم بدانیم واحد خالی است یا نه و مستندات آن در سامانه بیاید. ما فقط بر این بعد تأکید داریم پیگیری این موضوع که ملک فروخته شده یا نه هدف ما نیست.  او در پاسخ به این سؤال که برای مثال مالکانی که نمی‌توانند اطلاعات خریدار را به دست آورند و در سامانه ثبت کنند، چگونه باید عدم مالکیت خود را اطلاع دهند؟ گفت: اگر کسانی شرایط استثنایی یا خاص دارند، ما برای حل مشکل آنان در حال طراحی یک باکس در سامانه هستیم که این افراد مشکلات خود را در آنجا به اطلاع برسانند. لاجرم باید مشخص شود که ملک خالی است یا نه. هدف نهایی ثبت اطلاعات در سامانه همین است. در هر صورت از اطلاعات ثبت شده در سامانه، باید وضعیت ملک مشخص شود. شاید در سامانه‌های رسمی ملک همچنان به نام مالک قبلی است که اشخاص باید پیگیر این موضوع باشند.
هراس از مالیات
در مورد تمایل نداشتن مالکان به ثبت اطلاعات مسکن و ملک خود در سامانه املاک و اسکان، معاون وزیر راه و شهرسازی معتقد است علاوه برمشکلات سامانه هراس از پراخت مالیات دلیل اصلی مالکان برای بی‌توجهی به پیامک ارسالی است. محمودزاده می‌گوید: طبیعی است مالکان از شناسایی املاک خالی خود استقبال نکنند و این شرایط دور از انتظار نبود. یک میلیون و500 هزار واحد که ما شناسایی کردیم و برای مالکان پیامک فرستادیم واحدهایی است که مشکوک به خالی بودن است. برای این واحدها دو حالت وجود دارد یا خالی هستند یا نیستند. ما می‌خواهیم مالکان اطلاعات را وارد کنند تا خالی بودن یا نبودن واحدها قطعی شود. ما اطمینان می‌دهیم اطلاعاتی که ما می‌خواهیم مبنای اخذ مالیات نیست. برخی هراس دارند اگر اطلاعاتشان را وارد کنند مشمول مالیات می‌شوند. در صورتی که بر اساس قانون، واحدهای زیر 150 متر در تهران و کمتر از 200متر در شهرهای دیگر اصلاً مشمول مالیات بر درآمد اجاره نیست و مالک هر تعداد واحد زیر 150 متر یا 200 متر داشته باشد که اجاره داده باشد، مالیات بر اجاره از او اخذ نمی‌شود فقط اگر واحد خالی باشد مشمول مالیات می‌شود. مهم این است که آن چیزی که اکنون ما در سامانه به دنبال آن هستیم مالیات بر خانه‌های خالی است و این سرفصل متفاوتی از قانون مالیات است. محمودزاده استقبال کم مالکان از پاسخ به پیامک ارسالی و ثبت اطلاعات ملک خود در سامانه املاک را نشان‌دهنده درستی اطلاعات وزارت راه و شهرسازی می‌داند. او می‌افزاید: هرچقدر تعداد کمتری نسبت به اصلاح اطلاعات خود در سامانه اقدام می‌کنند این صحت اطلاعات ما را نشان می‌دهد. یعنی ما در شناسایی ملک خالی دچار اشتباه نشده‌ایم مگر آنکه مالک با درج اطلاعات درست در سامانه ثابت کند ما اشتباه کرده‌ایم و ملک خالی نیست.
او دلیل دیگر روند کند ثبت نهایی اطلاعات ملک را رفت و برگشت چندباره اطلاعات عنوان می‌کند. به گفته «محمودزاده» اطلاعات در سامانه برای هر فرد دائم در حال رفت و برگشت است. یعنی ممکن است ما برای مالک پیامک ملک خالی بفرستیم اما مالک با مراجعه به سامانه اطلاع دهد که مثلاً ملک اجاره داده شده یا فروخته شده است. برای اثبات ادعا، مالک باید مشخصات مستأجر یا خریدار را در سامانه وارد کند. ما دوباره بر اساس اطلاعاتی که شخص وارد کرده پیامکی به مستأجر یا خریدار می‌فرستیم که او باید تأیید کند ملک را اجاره کرده یا خریده است تا در نهایت مشخص شود اطلاعات اولیه‌ای که سامانه دارد عوض شده و ملک به اجاره رفته یا فروخته شده است.
تأکید بر درستی اطلاعات
از سوی دیگر برخی مسئولان سازمان امور مالیاتی نسبت به روند کار و ثبت اطلاعات اشتباه در شناسایی املاک خالی، به اقدامات وزارت راه و شهرسازی ایراد وارد می‌دانند. معاون وزیرراه و شهرسازی در پاسخ به این انتقاد سازمان امور مالیاتی می‌گوید: اگر ایرادی در اسامی یا مشخصات املاک وجود دارد سازمان امور مالیاتی باید آن را کتباً به ما اعلام کنند. یا اگر آنها سیستم سنجش دیگری دارند به ما هم ارائه کنند تا اطلاعات دقیق باشد. از نظر ما اطلاعات و اسامی افرادی که به عنوان مالک خانه خالی به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌کنیم قطعی است. ما نیاز داریم از 16 دستگاه اطلاعات لازم را کسب کنیم تا سامانه تکمیل شود. اگر اصلاحیه ماده 54 قانون که در شورای نگهبان است تصویب و ابلاغ شود تمام دستگاه‌ها مکلف هستند اطلاعات را برخط در اختیار سامانه قرار دهند و به سامانه وصل شوند. تمام خانوارهای کشور هم مکلفند محل اقامت و واحدهایی که غیر از محل اقامت دارند در سامانه ثبت کنند. با ابلاغ اصلاحیه قانون بسیاری موارد و کمبودهایی که در شرایط فعلی در قانون سال 94 است مرتفع می‌شود.
قرار بر این است که دریافت مالیات از مالکان واحدهای خالی تا آخر امسال اجرا شود اما معاون وزیرراه و شهرسازی می‌گوید اینکه تا پایان امسال قانون اجرا می‌شود یا خیر «دراختیار ما نیست.» به گفته محمودزاده روزانه و ساعاتی آمار مالکان واحدهای خالی افزوده می‌شود و «هر چقدر اطلاعات مالکان را می‌گیریم سریعاً به سازمان امور مالیاتی می‌فرستیم. اینکه سازمان چه زمانی قانون را اجرا می‌کند آنها باید اطلاع دهند.»

بانک مرکزی در مهلت تعیین شده از طریق سامانه بازار بین‌بانکی پنج سفارش فروش اوراق بدهی دولتی از طرف دو بانک به ارزش ۱۱۱.۵ هزار میلیارد ریال را خریداری کرد.پیرو اطلاعیه روز دوشنبه ۵ آبان ماه ۱۳۹۹ در خصوص موضع بانک مرکزی در عملیات بازار باز، این بانک در مهلت تعیین شده از طریق سامانه بازار بین‌بانکی پنج سفارش فروش اوراق بدهی دولتی از طرف دو بانک‌ دریافت کرد.  با توجه به پیش‌بینی بانک مرکزی از کمبود نقدینگی در بازار بین‌بانکی و همچنین فاصله گرفتن نرخ سود موزون بازار از نرخ سود هدف، بانک مرکزی اوراق پیشنهادی را در مجموع به ارزش ۱۱۱.۵ هزار میلیارد ریال خریداری کرد.معاملات مربوط به این عملیات توسط کارگزاری بانک مرکزی در روز چهارشنبه ۷ آبان ماه انجام شد. همچنین در هفته جاری با هدف تأمین نقدینگی بسیار کوتاه‌مدت (اضطراری) بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، در قالب قرارداد توافق بازخرید (ریپو) با درخواست اعتبارگیری یک بانک متقاضی به ارزش ۳.۲ هزار میلیارد ریال موافقت شد و معاملات مربوط به نقل و انتقال اوراق و تسویه ریالی آن در روز درخواست صورت پذیرفت. بانک مرکزی در چارچوب مدیریت نقدینگی مورد نیاز بازار بین‌بانکی ریالی، عملیات بازار باز را به‌صورت هفتگی اجرا می‌کند. موضع این بانک (خرید یا فروش اوراق بدهی دولتی) بر اساس پیش‌بینی وضعیت نقدینگی در بازار بین‌بانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بین‌بانکی حول نرخ هدف، از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بین‌بانکی اعلام خواهد شد. براساس اطلاعیه مزبور، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در راستای مدیریت نقدینگی خود در بازار بین‌بانکی، نسبت به ارسال‌ سفارش‌ها تا مهلت تعیین شده از طریق سامانه بازار بین‌بانکی اقدام کنند./بانک مرکزی