حضور بی‌سابقه داوطلبان محیط زیست برای نجات جان تیزپاترین گربه‌سان جهان در جاده میامی-عباس‌آباد
نوروز امن یوزهای توران
یاسمن صادق شیرازی
خبرنگار
یوزهای جاده میامی-عباس‌آباد امسال نوروز امنی را پشت سر گذاشتند. مدیریت پارک ملی توران، پیش از شروع سال جدید از فعالان محیط زیست خواست تا برای مراقبت شبانه از آخرین بازمانده‌های یوزهای آسیایی اعلام آمادگی کنند. در این طرح بیش از 800 نفر ثبت‌نام کردند که پارک ملی در نهایت 240 نفر از آنها را پذیرفت. کشیک‌های شبانه این داوطلبان همراه با محیطبانان در نهایت باعث شد تا نه‌تنها هیچ یوزی جانش را در میان آمد و شدهای مسیر تهران-مشهد از دست ندهد بلکه آمار تصادفات این منطقه را هم به صفر برساند. ایران طی یک قرن اخیر شاهد انقراض شیر و ببر ایرانی بود و حالا یوزپلنگ ایرانی با تعداد کمتر از 50 فرد یوز در آستانه انقراض قرار دارد. کارشناسان محیط زیست تصادفات جاده‌ای را از مهم‌ترین علل تلف شدن یوزها در چند سال اخیر عنوان می‌کنند. آمارها نشان می‌دهند تنها در چند سال اخیر، 13 فرد یوز در جاده میامی-عباس‌آباد در اثر تصادفات جاده‌ای تلف شده‌اند. برخی توران را زادآورترین زیستگاه یوز ایرانی می‌دانند. برای همین بود که مدیریت پارک ملی توران، با افزایش سفرهای نوروزی تصمیم به اجرای طرح سراسری حفاظت از یوز ایرانی گرفت تا جلوی انقراض تیزپاترین گربه‌سان جهان را بگیرد.
رکورد تاریخی شرکت در طرح مردمی حفاظت از یوز ایرانی
علی اکبر قربانلو، رئیس پارک ملی توران در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران از ثبت یک رکورد تاریخی در میزان مشارکت در طرح مردمی حفاظت از یوز خبر می‌دهد و می‌گوید: «دوستداران و علاقه‌مندان محیط زیست 14 شب همراه با محیطبان‌ها تا طلوع آفتاب کشیک دادند. بیش از 800 نفر در این طرح ثبت‌نام کرده بودند که به علت کمبود جا از تعداد زیادی از آنها عذرخواهی کردیم که باعث ناراحتی و گلایه تعداد زیادی از آنها شد. به آنها قول دادیم تا در طرح‌های بعدی از حضورشان استفاده شود.»
آمار تصادفات محدوده میامی-عباس‌آباد به صفر رسید
هر شب نزدیک به 28 تا 34 داوطلب همراه با محیطبانان در جاده کشیک می‌دادند تا مبادا یوزی در اثر تصادف تلف شود. همکاری داوطلبانه انجمن‌های محیط زیستی برای حفاظت از یوزپلنگ ایرانی در سال‌جاری باعث شد تا هم مسافران سفر امنی را تجربه کنند و هم تصادف، یوزپلنگ دیگری را از توران نگیرد. قربانلو از به صفر رسیدن آمار تصادفات محدوده میامی-عباس‌آباد خبر می‌دهد و می‌گوید: خوشبختانه با مشارکت فعالان محیط زیست در این مسیر برخلاف سال‌های گذشته شاهد واژگونی و تصادف هیچ خودرویی نبودیم. همچنین هیچ یوزی در اثر تصادف در این منطقه جان خود را از دست نداد.
تصادف یک یوز در
صد کیلومتری شاهرود
رئیس پارک ملی توران از مرگ یک فرد یوز در 100 کیلومتری شاهرود در ایام نوروز خبر می‌دهد و تأکید می‌کند که این تصادف در محدوده حفاظت شده آنها اتفاق نیفتاده است. او درباره جزئیات این ماجرا می‌گوید: حدوداً ساعت 2 بامداد فردی با من تماس گرفت و گزارش تصادف یک یوز در 100 کیلومتری شاهرود را اعلام کرد. بلافاصله محیطبان‌ها به منطقه اعزام شدند اما با توجه به خرد شدن کامل ستون فقرات، یوز جان باخت.
رئیس پارک ملی توران از مشارکت انجمن‌های محیط زیستی در تعطیلات دیگر روزهای سال خبر داده و اینطور در این باره توضیح می‌دهد: این جاده محور پرترددی است و شلوغی جاده تنها محدود به روزهای عید نمی‌شود. بنابراین، در تعطیلات آینده هم از داوطلب‌ها استفاده خواهیم کرد. البته مشارکت‌ها به صورت موردی خواهد بود. بر اساس لیستی که از آدرس و شماره تماس‌های آنها تهیه شده است، با آنها تماس می‌گیریم تا در روزهای آینده نیز به طور داوطلبانه به ما کمک کنند.
تکمیل فنس‌کشی محدوده خطر؛ به‌زودی
او از فنس‌کشی کامل محدوده خطر در این منطقه، طی چند روز آینده خبر می‌دهد و می‌گوید: خوشبختانه در روزهای پایانی سال اقدامات اولیه برای باقیمانده فنس‌کشی محدوده خطر صورت گرفت و اقدامات دیگر به بعد از تعطیلات عید موکول شد. این اقدام تا حدود زیادی می‌تواند از تصادف یوزها جلوگیری کند. البته تصمیم به فنس‌کشی کامل منطقه نداریم چراکه یوزها در مناطقی مثل میاندشت که رستوران و برق در آن وجود دارد، به صورت طبیعی تردد نمی‌کنند. بنابراین، راه روستاها باز است. احداث این فنس‌ها یوزها را وادار می‌کند برای رفت و آمد به سمت پل‌ها و زیرگذرها هدایت شوند. مسیرهای فنس‌کشی شده به شکلی طراحی شده است که علاوه بر کاهش خطر برخورد یوزها با خودروها، مسیر رفت و آمد آنها مسدود نشود.
نصب 20 تابلوی راهنمایی رانندگی جدید در مسیر
میامی-عباس‌آباد
نصب تابلو خطر در این محدوده در کنار نصب دوربین‌های کنترل سرعت از جمله دیگر کارهایی است که می‌تواند از جان آخرین بازمانده‌های یوزآسیایی حفاظت کند. رئیس پارک ملی توران از نصب 20 تابلوی خطر جدید در روزهای پایانی سال 1402 خبر می‌دهد و می‌گوید: 20 تابلوی شب‌نما پیش از شروع سال جدید در این محدوده نصب شد. البته درخواست دادیم تا در سال جدید تعداد تابلوها افزایش پیدا کند. قربانلو نقش فرهنگ‌سازی در حفاظت از یوز ایرانی را بسیار مهم می‌داند و معتقد است فرهنگ‌سازی گسترده باعث شده تا این حیوانات نادر امسال کمتر از سال‌های قبل شاهد بی‌احتیاطی راننده‌ها باشند.
حضور داوطلب‌ها باعث شلوغی جاده شده بود و این موضوع، باعث جلب توجه خیلی از راننده‌ها می‌شد. همکاری راننده‌های در حال عبور از جاده با محیطبان‌ها هم امسال عجیب بود، به طوری‌که آهسته می‌راندند و خودروهای ما را همراهی می‌کردند. امیدواریم با تداوم این فعالیت‌ها بتوانیم تا حدود زیادی جلوی انقراض یوزها را بگیریم.