«ایران» از دیپلماسی فعال تهران با مسکو و پکن جهت اخذ تضمین از امریکا در مذاکرات وین گزارش می‌دهد

همه برای تضمین


گروه سیاسی / اگر بخواهیم تکه پاره‌های سند برجام را بار دیگر کنار یکدیگر قرار بدهیم نیاز به چند نکته اساسی و مهم دارد و صرفاً با وعده‌های نسیه و حرف امکانپذیر نیست. «رفع کامل همه تحریم‌ها»، «راستی‌آزمایی» و «تضمین» سه شرط اصلی است که از ابتدای سال 1400 با عنوان «سیاست قطعی نظام» برای بازگشت امریکا به برجام و ساختن مجدد این سازه فروریخته مطرح شده است. در صورتی که هر یک از این شروط محقق نشود نمی‌توان انتظار داشت منافعی از توافق حاصل شده برای مردم به دست بیاید و هر لحظه فروریختن مجدد ساختمان برجام در سایه بدعهدی امریکا امکانپذیر است. به همین دلیل تیم مذاکره کننده فعلی این موضوعات را به صورت جدی در دست پیگیری دارد.
در شش دور مذاکرات دولت سابق در وین که از فروردین تا خردادماه در جریان بود امریکایی‌ها حاضر نشدند که این سه شرط منطقی ایران که اتفاقاً مورد قبول اکثر اعضای برجام هم بوده را بپذیرند و برای جبران گذشته قدمی بردارند. بر اساس گفته‌های مسئولان وقت مذاکره کننده آنها حتی روی مسائل فرابرجامی اصرار داشتند و باعث شکست همان مذاکرات شدند. شاید در یک آسیب‌شناسی بتوان زیرساخت بسیاری از این مشکلات را ناتوانی دولت سابق در زمان انعقاد برجام برای گرفتن تضمین‌های لازم جهت جلوگیری از بدعهدی امریکایی‌ها دید. این وضعیت البته توسط رهبرانقلاب پیش‌بینی شده بود. ایشان در نامه‌ای که شروط مورد نظر خود را در 29 مهر 1394 برای اجرا شدن برجام اعلام کردند به مشکلات فراوان ساختاری برجام پرداختند. در یکی از بندهای این نامه راهبردی و مهم به فقدان تضامین اشاره شده و بر اساس آن دولت وقت موظف شده تا در صورت حصول این شروط به اجرای برجام بپردازد. در بند اول این شروط آمده است: «از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول شده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک شود که از جمله‌ آن اعلام کتبی رئیس ‌جمهور امریکا و اتحادیه‌ اروپا مبنی بر لغو تحریم‌هاست.»
امضایی که تضمین نبود
دولت حسن روحانی اما با این جمله که «امضای کری تضمین است» نخواست یا به دلیل ضعف تیم مذاکره کننده نتوانست که این مهم را تحقق ببخشد؛ به بیان دیگر دولتمردان اعتماد به امریکایی‌ها و وعده نسیه اوباما و جان کری را به تضامین واقعی ترجیح دادند. اما هر چه بود این اتفاق هزینه گزافی به کشور تحمیل کرد و باعث شد مقامات امریکایی ابتدا بتوانند با تحریم‌های آیسا و ویزا «نقض فاحش برجام در زمان اوباما» را به اجرا بگذارند و در زمان ترامپ «خروج یکجانبه» را پیش بگیرند. به پشتوانه این تجربه خسارت‌بار و نقض جدی برجام و بدعهدی غرب، اکنون ایران به دنبال اخذ «تضمین» است. این مهم گرچه دارای پیچیدگی است، اما نکته‌ای کلیدی برای تأمین منافع کشورمان است.
تحرکات وین برای اخذ تضمین
در همین راستا دو روز قبل نیز 1+4 در گفت‌وگو با امریکا به موضوع مهم تضمین امریکا پرداختند. اولیانوف نماینده روسیه در توئیتی در این باره نوشت: «در پایان روز، اعضای برجام و امریکا نشستی را برگزار کردند. موضوع دشوار تضمین عدم تکرار مشکلات اخیر از جمله موارد مورد بحث بود. هیأت روس پیشنهاداتی را در این خصوص ارائه داد.»
مذاکره کننده ارشد روسیه همچنین فضای گفت‌وگوها را مثبت و جدی توصیف کرد و گفت: «مذاکرات رو به جلو جریان دارد و بتدریج پیش می‌رود. به گفته وی سایر طرف‌های مذاکره کننده نیز ارزیابی مشابهی نسبت به روند مذاکرات دارند.»
در آخرین نمونه از مواضع ایران سخنگوی وزارت امور خارجه به اهمیت شروط ایران برای بازگشت امریکا به برجام تأکید کرد. وی روز گذشته با اشاره به این موضوع گفت: «همه باید تلاش کنیم که مطمئن شویم بازگشت امریکا به برجام همراه با اخذ تضامین لازم و راستی‌آزمایی است» خطیب‌زاده همچنین افزود: «ایران و ایالات متحده از طریق متن مکتوب غیر رسمی نظرات خودشان را در چهار موضوع رفع تحریم، اطمینان از رفع مؤثر تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای، راستی‌آزمایی و اخذ تضامین که دولتی در واشنگتن توافقات بین‌الملل و این توافق را به سخره نخواهد گرفت بیان کرده‌اند.»
چین و روسیه به دنبال تضمین از امریکا
این تأکیدهای مکرر کشورمان بنا به تجربه عدم نفع بردن از توافق برجام طبیعی و عاقلانه به نظر می‌رسد. اما نکته جالب این است که متحدان شرقی ایران نیز در این موضوع بخوبی ایران را همراهی می‌کنند. روسیه و چین بشدت با «یکجانبه گرایی امریکا» و تلاش این کشور برای هژمون یافتن بر نظام بین‌الملل مخالفت دارند. یکی از نمونه‌های مقابله با این رویکرد ایالات متحده موضوع توافق 2015 است که به تأیید روسیه و چین هم رسیده اما با اقدام یکجانبه امریکا به نادیده گرفتن این دو کشور و نابود شدن توافق منتج شده است. بنابراین مشاهده رفتار امریکا در زمان دونالد ترامپ انگیزه مضاعفی برای گرفتن مواضع حمایتی از تهران را دربرداشته است. تأکید این دو کشور بر پایبندی امریکا به تعهدات داده شده به تهران را باید در همین مسأله جست و جو کرد. آنها بخوبی دریافته‌اند که یک توافق سست از نبود آن بدتر است؛ بنابراین این کشورها نیز همچون ایران معتقدند که باید در یک تلاش دسته جمعی به دنبال «مهار امریکا» و جلوگیری از اقدام مجدد و غیرسازنده این کشور علیه توافق احتمالی و جدید بود.
علاوه بر نقش مسکو در گرفتن تضمین از امریکا که در توئیت یاد شده از نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی آمده است. می‌توان به تحرکات پکن نیز اشاره کرد. «چانگ هوا» سفیر چین در ایران طی مصاحبه‌ای قبلاً اعلام کرده بود که «امریکا به عنوان مقصر اصلی بحران فعلی هسته‌ای ایران باید طبیعتاً تمام تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه اعمال شده بر ایران و طرف‌های ثالث شامل چین را برچیند تا بتواند طی اقداماتی ملموس، اعتماد جامعه جهانی را مجدداً به دست آورد.»
فرصت همگرا شدن منافع ایران با کشورهایی که کمترین چالش سیاسی را با تهران دارند از جمله موضوعات مهمی است که سال‌ها در دولت تدبیر و امید به عنوان ظرفیت مغفول کمتر مورد توجه دولتمردان و وزارت امور خارجه واقع شده بود. این رخداد اکنون با دیپلماسی فعال دولت سیزدهم به عنوان یک فرصت مهم برای تأمین منافع کشورمان مورد توجه واقع شده و وزن کشی مذاکرات را به سود رفع مؤثر تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و گرفتن تضمین سنگین‌تر کرده است.

امیرعبداللهیان: حاضر نیستیم که ۱۰ امتیاز بدهیم و یک امتیاز بگیریم

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در مصاحبه با شبکه خبری الجزیره درباره ضمانت‌های سیاسی، اقتصادی و حقوقی برجام گفت: «ما وقتی از تضمین صحبت می‌کنیم، مصادیقی داریم. به این معنی که ایران باید بتواند در زمینه اقتصاد و تجارت خارجی هر فعالیتی انجام دهد که در صدر آن، صادرات نفت به‌صورت عادی و کسب درآمدهای آن است.»
 وی ادامه داد: «وقتی درباره تضمین صحبت می‌کنیم به این معنی است که نباید تحریم جدیدی علیه ایران وضع شود، نباید تحریم‌های سابق، تحت هر بهانه دیگری، مجدداً اعمال شود.» حسین امیرعبداللهیان درباره مکانیزم ماشه تأکید کرد: «مکانیزم ماشه یکی از مسائلی است که باعث اختلافات شده است... ایران خواستار تضمین‌هایی درباره مکانیزم ماشه شده است؛ زیرا بر‌اساس آن، سایر طرف‌های توافق نیز فرصت پیدا می‌کنند که به‌خاطر تصمیمات سیاسی، تعهدات خود را در هر زمانی متوقف کنند. لذا درآمدهای نفتی باید بدون هیچ مشکلی و از طریق سیستم بانکی داخلی به دست ایران برسد که این مسائل بخشی از راستی‌آزمایی مد‌نظر ماست»
گفتنی است رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در در گفت‌و‌گو با شبکه جام جم نیز ضمن ابراز امیدواری برای دستیابی به توافق خوب در زمان کوتاه گفت: «دنبال فرسایشی کردن مذاکرات نیستیم و حاضر هم نیستیم که ۱۰ امتیاز بدهیم و یک امتیاز بگیریم. حتماً برای ما مهم است که از حقوق و منافع کشورمان دفاع کنیم.»

آدرس مطلب http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7821/3/597153/0
ارسال دیدگاه
  • ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
  • دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
  • از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
  • دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
captcha
انتخاب نشریه
جستجو بر اساس تاریخ
ویژه نامه ها