توسعه کشت چای ترش با تسهیلات بانکی و زمین رایگان

زهره افشار
خبرنگار
هرچند چای سیاه، همچنان محبوب‌ترین نوشیدنی گرم ایرانی‌هاست، اما با توجه به افزایش آگاهی مردم از خواص دمنوش‌های گیاهی از جمله چای ترش به‌عنوان نوشیدنی‌های گرم با خواص دارویی فوق‌العاده، برخی دمنوش‌ها مانند چای ترش طرفداران خاص خود را پیدا کرده است.
 از سوی دیگر کم آب بری این گیاه موجب حمایت از توسعه کشت آن شده و حالا از سیستان و بلوچستان گرفته تا کرمان و خوزستان، این گیاه کشت می‌شود و کشاورزان رفته‌رفته از تولید آن استقبال می‌کنند. البته کشاورزانی که به کشت این گیاه روی آورده‌اند از واردات بی‌رویه انواع گیاهان دارویی از جمله چای ترش در شرایطی که تولید آن تاحدی کفاف نیاز کشور را می‌دهد گلایه دارند و می‌گویند این اقدامات موجب دلسردی آنها می‌شود و هرساله با شک و تردید اقدام به کشت آن می‌کنند.
«احمد خجسته» کارشناس چای به «ایران» می‌گوید: در عرف بین‌الملل فقط به چای سیاه که از گیاهی به‌نام «کاملیا سیننسیس» به دست می‌آید چای می‌گویند. اما امروزه انواع دمنوش حتی شکوفه گیلاس و دانه «به» نیز از دمکرده قسمت‌های دیگر گیاهان تهیه می‌شود که بهتر است به آنها چای گیاهی بگوییم. چای ترش نیز از این دسته است که به‌دلیل خواص درمانی که دارد، این روزها طرفداران خاص خود را پیدا کرده است.
به‌ گفته وی، چای ترش از یک نوع گیاه با گل‌های قرمز به دست می‌آید که منشأ آفریقایی دارد و با گل سرخ معمولی متفاوت است. این چای طعم ترشی دارد و به اصطلاح دهان را جمع می‌کند. وی با اشاره به خواص دارویی بی‌شمار این چای می‌افزاید: مصرف چای ترش می‌تواند برای جلوگیری از فشار خون، کاهش کلسترول، کاهش قند خون، داشتن کبدی سالم، تسکین دردهای عضلانی، درمان افسردگی، ضد پیری و ضد سنگ مثانه و کلیه مفید باشد.
تولید 650 تن چای ترش در سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان یکی از استان‌هایی است که کشت چای ترش در آن مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته و حالا نخستین استان تولیدکننده این نوع چای به‌شمار می‌رود.
«امان‌الله طوقی» معاون بهبود تولیدات گیاهی سیستان و بلوچستان می‌گوید: در سال‌های اخیر مردم توجه بیشتری به دمنوش‌های گیاهی پیدا کرده‌اند و حالا فقط به آنها به چشم یک نوشیدنی گرم نگاه نمی‌کنند بلکه خواص آن را نیز در نظر دارند.
به‌ گفته وی، چای ترش نیز مانند دیگر گیاهان دارویی دست کاشت استان سیستان و بلوچستان از جمله حنا، زیره سبز و نیل (گیاه دارویی با عملکرد حنا که مو را به رنگ مشکی در می‌آورد) زیر چتر حمایتی جهاد کشاورزی قرار دارد.
وی تأکید می‌کند: برای تشویق کشاورزان علاوه بر ارائه تسهیلات حمایتی در جاهایی که مشکل آب وجود نداشته باشد حتی زمین رایگان برای کشت چای ترش در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه چای ترش بوته‌ای یک‌ساله است که کشاورزان بذر آن را اردیبهشت ماه کشت و محصول آن را آبان ماه برداشت می‌کنند، تصریح می‌کند: در سیستان و بلوچستان 800 هزار هکتار از اراضی کشاورزی که عمدتاً در اطراف دلگان قرار دارد، زیرکشت این محصول رفته و امسال انتظار می‌رود 650 تن محصول بدهد. در حال حاضر با شروع برداشت این محصول گل سرخ بوته چای ترش با کیلویی 40 هزار تومان خریداری می‌شود.
طوقی خاطرنشان می‌کند: این محصول بیشتر در استان‌های نیمه جنوبی کشور از جمله سیستان و بلوچستان، کرمان و خوزستان کشت می‌شود.
در حالی‌ که در سال آبی که پشت سر گذاشتیم (مهر99 تا مهر 1400) بخش زراعی سیستان‌ و بلوچستان متحمل خسارت بزرگی شده بود اما معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی این استان می‌گوید، محصولات بوته‌ای استان از جمله چای ترش خسارتی بابت خشکسالی نداشته است.
افزایش 5 برابری کشت چای ترش در خوزستان
در همین حال «محمد حسنی نسب» مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان به «ایران» می‌گوید: ما در زمینه تولید چای ترش بعد از سیستان و بلوچستان در جایگاه دوم کشوری قرار داریم. کشت چای ترش در خوزستان بیشتر در زمین‌های زراعی اطراف شهر‌های میانی و جنوبی استان مانند کارون، رامهرمز، شادگان، باوی آبادان، اهواز، دشت آزادگان، خرمشهر و حمیدیه وجود دارد.
کشت چای ترش در خوزستان در الگوی کشت این استان است و در جایگاه ویژه‌ای هم در برنامه 5 ساله توسعه کشت گیاهان دارویی قرار دارد. بر اساس برنامه توسعه گیاهان دارویی استان بناست سطح گیاهان دارویی در پایان سال ۱۴۰۳ از ۱۷۰۰هکتار در حال حاضر به ۲۹۰۰هکتار افزایش یابد.
طی این برنامه گیاهان دارویی مختلف براساس مناطق ۹گانه استان، معرفی و در برنامه توسعه قرار گرفته‌اند.
وی از افزایش ۵برابری کشت چای ترش در خوزستان در مقایسه با سال گذشته خبر می‌دهد و می‌افزاید: در سال زراعی ۱۳۹۹، حدود ۱۷هکتار از اراضی خوزستان به زیر کشت این محصول رفته بود و ۱۷تن محصول تولید شد، این در حالی است که در سال‌جاری ۸۲هکتار از اراضی خوزستان به زیر کشت این محصول رفته و انتظار می‌رود بیش از 80 تن محصول گل سرخ چای ترش به‌دست آید.
وی تصریح می‌کند: با هدف تشویق کشاورزان برای کشت چای ترش به ازای کشت هر هکتار این محصول، تسهیلات ۱۶۵میلیون ریالی به کشاورزان پرداخت می‌شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان خاطرنشان می‌کند: کشت چای ترش اشتغالزایی مناسبی دارد و در مدت زمان کاشت، داشت و برداشت این محصول برای هر هکتار یک نیروی کارگر ثابت نیاز است.
همچنین با توجه به اینکه در حال حاضر برداشت آن به‌صورت کاملاً دستی صورت می‌گیرد، هنگام برداشت که حدود یک ماه طول می‌کشد روزانه ۱۰نفر مشغول به کار می‌شوند. به گفته وی با توجه به برداشت دستی این محصول و هزینه بالای کارگری، جهت کاهش هزینه برداشت توصیه می‌شود این کشت در نزدیک منازل روستایی انجام شود تا از پتانسیل خانواده بیشتر استفاده شود. با احتساب هزینه برداشت، هر هکتار 500 میلیون ریال هزینه دارد که با توجه به تولید میانگین یک تن در هکتار و قیمت فروش حدود هرکیلوگرم 150میلیون ریال کشت این محصول کاملاً توجیه اقتصادی دارد و سودآور است. در نتیجه علاوه بر فروش گل و برگ چای، فروش بذر هم امکان پذیر است.