نگاه متوازن دولت سیزدهم در عرصه بین‌المللی

صباح زنگنه
کارشناس مسائل سیاست خارجی
مواضع آقای سید ابراهیم رئیسی در مراسم روز تحلیف در مجلس نشان داد که برنامه ایشان در عرصه سیاست خارجی با اهتمام به رویکرد عقلانی و مبتنی بر نظرهای کارشناسی طراحی شده است. در حال حاضر موضوع احیای توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها به عنوان اصلی‌ترین دغدغه دولت مطرح است. گفت‌وگوهایی که تاکنون برای رسیدن به این هدف در وین انجام شده است، نیازمند ورود دولت جدید ایران، تعیین تیم دیپلماتیک و پیگیری ادامه مذاکرات تا حصول به نتیجه است. این در حالی است که برجام هم از نظر بهره‌گیری از دیدگاه‌های تخصصی و دیپلماتیک و هم از منظر مشارکت کشورهای بزرگ یک تجربه بسیار مهم برای دولتمردان جدید کشور به شمار می‌آید. توافقی که تأیید شورای امنیت سازمان ملل را همراه دارد و به عنوان یک پشتوانه حقوقی برای آن محسوب می‌شود. حال در دوره جدید ممکن است نقدهایی بر این تجربه بین‌المللی وجود داشته باشد، یا ارزشیابی در روش و رویه اجرایی آن نیازمند تصحیح و تعدیل باشد که تصحیح این مسیر بستگی به کادر و نیروهایی دارد که رئیس جمهور جدید کشورمان قرار است در عرصه سیاست خارجی برگزیند. اما این در حالی است که مبنای این معادله و هسته اصلی، برجام است. پیمانی که به عنوان یک ثروت اندوخته کشور محسوب می‌شود و هیچ مسئولی اصولاً این ثروت فکری و تلاش‌های کارشناسانه یک کشور را نادیده نمی‌گیرد و می‌تواند آن را به عنوان پایه اصلی تلقی کند و با توجه به محک تجربه‌ای که برجام گذرانده است، به تأمین اهداف و منافع ملی کشور کمک کند. در حال حاضر رفع تحریم‌ها هدف اولیه حل موضوع برجام است که اقتضائات مخصوص به خود را دارد. آقای رئیسی در مواضع خود نشان داد که برای احیای مسیر دیپلماتیک و استفاده از همه ظرفیت‌ها برای لغو تحریم‌ها آماده است و هیچ فرصتی را برای این هدف مهم از دست نخواهد داد.
از طرف دیگر رئیس جمهوری جدید کشورمان مهم‌ترین و اصلی‌ترین اولویت سیاست خارجی خود را ارتقای روابط با کشورهای همسایه دانسته و تأکید کرده که دیپلماسی باید ارتباط کشورهای منطقه را افزایش و منافع مشترک آنها را در حوزه اقتصاد، فرهنگ، علم و فناوری تقویت نماید. این موضعگیری نشان داد که ایشان  اولویت خاصی برای روابط در منطقه و مناسبات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه قائل شده است و همچنین یک نکته اساسی مطرح کرد و آن اینکه مردم این منطقه دارای ریشه‌های مشترک فرهنگی و دینی هستند و به تعبیری دیگر نوعی همگونی در سرنوشت و سنخیت در ریشه‌های تاریخی-  اجتماعی ملت‌های منطقه وجود دارد. نکته حائز اهمیت در برنامه سیاست خارجی منطقه‌ای آقای رئیسی، مبنا قرار گرفتن روابط حسنه و توسعه این روابط به نفع ملت‌های این منطقه است و مصلحت جمعی منطقه و منافع تک تک کشورها در این نگاه لحاظ خواهد شد. بدون تردید این موارد جزو مبانی اساسی سیاست خارجی آقای رئیسی و دولت جدید ایران است و طبیعتاً می‌تواند به کمک بحث رفع تحریم‌ها هم بیاید و به عنوان پایه‌های اساسی سیاست خارجی دولت جدید قرار گیرد.
موضوع احیای برجام و برقراری روابط حسنه با همسایگان نیازمند پیگیری یک رویکرد متوازن در دستگاه دیپلماسی است که رئیس دولت جدید اعلام کرده است از  این مهم، غفلت نخواهد نکرد.