چشم روشنی برای مشتاقان کتاب

مریم شهبازی
خبرنگار
یکی از تجربه‌های مشترک کتاب‌دوستان اجبار به انتخاب میان آثاری است که خریده و خوانده‌اند؛ این که با توجه به فضای محدود خانه‌های امروزی‌مان کدام را نگه‌ داریم و البته بخش سخت‌تر این که با کتاب‌های خوانده‌ شده چه کنیم؟ حتماً بسرعت می‌گویید: «این که فکر نمی‌خواد!آنها را اهدا کنیم.» اما اینکه به چه کسی و برای کجا نکته‌ای است که در گزارش امروز می‌خوانید.
 پیشنهادی برای کتابخوان‌ها
اینکه با کتاب‌های خوانده‌شده چه کنیم سؤالی است که اغلب کتاب‌دوستان با آن روبه‌رو هستند، آن‌هم در شرایطی که قشر کتابخوان اغلب از طبقه متوسط و حتی ضعیف اقتصادی جامعه هستند و خرید کتاب‌های مورد علاقه آنان گاه به معنای چشم‌پوشی ازبرخی مایحتاج زندگی‌شان به شمار می‌آید. بنابراین طبیعی است که اجبار به چشم‌پوشی از نگهداری همه آثاری که خریداری می‌کنیم ما را بر آن بدارد که آنها را به دست افرادی برسانیم که توان خرید کتاب ندارند.
در این رابطه تشکل‌ها و نهادهای مختلفی دست به جمع‌آوری کتاب‌های خوانده‌شده مردم برای ارسال به مناطق محروم و تجهیز کتابخانه‌های آنها می‌زنند. کتابفروشی لارستان، یکی از همین مراکز است که از چند سال قبل کتاب‌های خوانده‌شده مردم را جمع‌آوری کرده و به مناطق محروم می‌رساند.
علی‌اصغر طباطبایی، مدیر فروشِ کتابفروشی لارستان در این باره به «ایران »می‌گوید: «در این ارتباط هرازگاهی دست به انتشار فراخوان می‌زنیم؛ البته گاهی هم این اطلاع‌رسانی از طریق تشکل‌ها و اهالی فرهنگ و هنر که مایل به همکاری هستند انجام می‌شود، به‌طورمعمول هر دو- سه ماه یک‌ بار این کار انجام می‌شود و کتاب‌های جمع‌آوری  شده را به مناطق و روستاهای محروم می‌رسانیم.»
ارسال کتاب به مناطق و روستاهای کم برخوردار جنوبی کشورمان ازجمله مقاصد این آثار اهدایی هستند. دراین‌ بین برخی افراد علاقه‌مند به شکل داوطلبانه حلقه اتصالی میان اهداکنندگان کتاب و مردم می‌شوند که ازجمله می‌توان به «عبدالحکیم بهار» در روستای «رمین» استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد. بهار، از مروجان سرشناس کتابخوانی کشورمان است که حتی فراتر از بحث گزارش امروز، موفق به گسترش کتابخوانی در برخی مناطق جنوبی کشورمان و راهیابی به فهرست نامزدهای جوایز فرهنگی جهانی شده است.
این جمع‌آوری کتاب‌ها ،تنها به آثار خوانده‌شده تعلق ندارد، طباطبایی ادامه می‌دهد:«طی فراخوان‌هایی که اعلام می‌کنیم برخی ناشران کتاب‌های نو به دست‌مان می‌رسانند. حدود 6 سال می‌شود که هرچند ماه یک‌مرتبه فراخوانی برای این کار منتشر می‌کنیم. با این‌ حال ازآنجایی‌ که طبقه بالای کتابفروشی را به محلی برای نگهداری از این کتاب‌ها اختصاص داده‌ایم، افراد علاقه‌مند هر زمان که بخواهند می‌توانند به کتابفروشی مراجعه کنند و آثار خود را به ما بسپارند، البته بهتر است قبل از مراجعه حتماً تماس بگیرند و هماهنگ کنند.»
آن‌طور که طباطبایی می‌گوید؛ این کتابفروشی تا به امروز آثار اهدایی مردم را به روستاهایی از سیستان و بلوچستان و همچنین مناطقی از آمل و دامغان رسانده‌. نکته جالب‌توجه اینکه ارسال کتاب‌ها اغلب از طریق خود تشکل‌ها انجام می‌شود. او می‌گوید: «برخلاف آنچه درباره سرانه پایین مطالعه در کشورمان می‌گویند، نوجوانان و جوانان اغلب مناطقی که موفق به ارسال کتاب برای آنان شده‌ایم استقبال بسیاری کرده‌اند. ارسال این کتاب‌ها با همکاری تشکل‌های مردم‌نهاد هرازگاهی به اتفاقات خوب دیگری هم انجامیده است. ازجمله اینکه دریکی از این روستاها، آنقدر مردم محروم بودند که حتی محلی برای به امانت گذاشتن کتاب‌ها نداشتند و همین سبب شد افراد خیر دست به دایر کردن جایی مناسبِ این کار با برخی تجهیزات لازم ازجمله کولر و یخچال بزنند.»
 مرکزی برای تبادل و اهدای کتاب
دراین‌ بین کم نیستند تشکل‌هایی که با راه‌اندازی کارزارهای اینترنتی دست به جمع‌آوری کتاب‌های نو و خوانده‌شده برای تجهیز کتابخانه یا حتی راه‌اندازی کتابخانه در مناطق محروم کشور می‌زنند. در این میان می‌توان به هشتگ هایی همچون «# دوباره- میخوانم» اشاره کرد که تا به امروز چند بار از سوی گروه «سلامت و هنر» با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای اهدای کتاب و محصولات فرهنگی به کودکان بیمار و نیازمند برپا شده است. هر یک از تشکل‌ها بنا بر طیفی از مخاطبان که جامعه هدف آنان را تشکیل می‌دهند دست به جمع‌آوری آثار می‌زنند که در میان آنها نام سازمان‌هایی همچون کتابخانه ملی هم دیده می‌شود.اما برخی از اینها هم از سوی سازمان‌های دولتی و حکومتی اداره می‌شوند، همچون مرکز تبادل کتاب که چند سال است از سوی سازمان شهرداری تهران در محدوده خیابان انقلاب دایر شده است. جعفرصبوری، مدیر این مرکز به« ایران»می‌گوید: «بااینکه مرکز تبادل کتاب از سال 94 دایر شده اما هنوز بسیاری از مردم درباره فعالیت‌های آن اطلاع ندارند. هدف از راه‌اندازی این مرکز فراهم کردن فرصتی برای دسترسی راحت‌تر جامعه کتابخوان به آثار منتشر شده از طریق گردش کتاب است. بنابراین اگر تمایلی به اهدای کتاب‌های خوانده‌شده خود نداشته باشید می‌توانید آنها را به این مرکز آورده و به ما بسپارید و در عوض کتاب‌های دیگری بگیرید.»
آن‌طور که این فعال فرهنگی می‌گوید کتاب‌هایی که مردم به این مرکز می‌سپارند از طریق کارشناسان قیمتگذاری و بارکدگذاری شده و برابر باارزش‌شان برای صاحبان آنها اعتبار در نظر گرفته می‌شود. او ادامه می‌دهد:«کتاب‌ها برای فروش در خود مرکز عرضه می‌شوند و به‌ محض فروش کتاب‌ها، اعتبار مالی برای صاحبان آنها در نظر گرفته می‌شود و هر فرد می‌تواند با مراجعه به مرکز تبادل کتاب برابر با آن اعتباری که دریافت کرده کتاب‌های دیگری تهیه کند.»
بااین‌حال شاید برخی افراد به‌دنبال جایگزینی کتاب‌های خود با آثار دیگری نباشند و تنها قصد آنها اهدای کتاب‌های خوانده شده باشد؛ از طریق این مرکز امکانی هم برای ارسال کتاب‌های اهدایی به مناطق محروم در نظر گرفته شده است. صبوری در این باره می‌گوید: «در بخش کتاب‌های اهدایی با تشکل‌های مردمی و گروه‌های جهادی مختلفی که در این زمینه فعالیت دارند و ماهیت آنها ثبت شده است در ارتباط هستیم. آنها کتاب‌ها را بنابر نیاز تحویل گرفته و خود به دست کتاب‌دوستان مناطق مختلف کشور می‌رسانند.»
این امکان در حال حاضر تنها برای تهران فراهم است؛ البته نرم‌افزاری طراحی‌شده که به گفته صبوری همین روزها رونمایی می‌شود تا از این طریق امکان بهره‌مندی مخاطبان دیگر شهرها هم از آثار مرکز تبادل کتاب فراهم شود.