تشنگی حیات وحش ایران در سال بی‌باران 1400

زهرا کشوری
خبرنگار
خشکسالی شدید برگشت. توده‌های بارشی‌ با بسیاری از استان‌های کشور سر ناسازگاری‌ دارد. پیش‌بینی‌های هواشناسی برای سال آبی۱۴۰۰ خبر خوشی ندارد. در ماه‌های پیشرو همچنان کم‌بارشی موجود جبران نخواهد شد و خشکسالی تمدید می‌شود. آب دوباره مسأله داغ ایران شده است. حیات‌ وحش تشنه مانده است. بیش از دو ماه به تابستان داغی‌ که هواشناسی وعده می‌دهد مانده اما آهو کوهی‌های جزیره فارور هرمزگان در همین فروردین ماه، بی‌آب مانده‌اند. در بهار ۱۴۰۰ برخلاف بهار سیلابی سال ۹۸ و ترسالی ۹۹ خبری از باران نیست. کارشناسان احتمال می‌دهند اردیبهشت هم آسمان خساست به خرج دهد و نبارد. فهیمه گودرزی مسئول حیات‌وحش محیطزیست هرمزگان در گفت‌و‌گو با «ایران» از خشکسالی شدید در استان خبر می‌دهد و میزان خشکسالی آن را نسبت به چند سال اخیر بی‌سابقه می‌خواند. او خشکسالی را آغاز بی‌آبی حیات وحش و پوشش گیاهی ضعیف می‌داند. محیطبان‌ها علاوه بر آب باید برای گیاهخواران منطقه علوفه هم تهیه کنند. مناطق گسترده است اما حیات وحش تنها در مناطق چهارگانه زندگی نمی‌کنند. وضعیت حیات وحش مناطق آزاد نیز به‌همین منوال است. مناطق آزاد به مناطقی گفته می‌شود که در اطراف مناطق چهارگانه چون زیستگاه‌ها و مناطق حفاظت شده قرار دارد. محیط‌زیست مسئولیت مناطق چهارگانه را دارند اما محیطبان منطقه خود را در مقابل حیات وحش مناطق آزاد هم ‌مسئول می‌دانند. اما آیا امسال آنها می‌توانند به مناطق آزاد هم آب و علوفه برسانند؟ براساس آخرین نمودار به‌روز شده از وضعیت بارشی کشور، استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان‌ شمالی ، رضوی و جنوبی، سمنان، گلستان، فارس و کرمانشاه در صدر جدول خشکسالی کشور در سال ۱۴۰۰ قرار می‌گیرند. حیات‌ وحش جنوب از همین الان به‌دنبال آب است. برخی گزارش‌های مردمی از نزدیک شدن حیات ‌وحش به سکونتگاه‌های انسانی در اطراف روستاها و شهرهای استان‌های جنوبی چون هرمزگان و فارس خبر می‌دهد. این آغاز ماجرایی است که خشکسالی شروع کرده و می‌تواند به تلف شدن حیات وحش منجر شود.
فهیمه گودرزی مسئول حیات وحش محیط‌زیست هرمزگان از لایروبی آبشخورها و آبرسانی با تانکر به حیات وحش خبر می‌دهد و می‌گوید: «شرایط سخت است چون به‌دنبال خشکسالی، بیماری می‌آید.» خشکسالی حیات وحش را به چنبره بیماری‌های انگلی می‌اندازد. حیات وحش هرمزگان محل زندگی آهوها، جبیرها، قوچ و میش و... است. گودرزی می‌گوید: «در زمان خشکسالی برکه‌های آبی به باتلاق تبدیل می‌شود و بستر گلی آنها حیات وحش را زمینگیر می‌کند که می‌تواند به تلف شدن آنها منجر شود.» خشکسالی پوشش سبز زمین را می‌سوزاند و حیات وحش برای آنکه تلف نشوند به تغذیه از درختان خاردار روی می‌آورند. در برخی مواقع شاخ آنها لای این درختان گیر می‌کند و به دام مرگ می‌افتند. در سال‌های گذشته گیاهخواران زیادی به سمت آب انبار‌ها رفته‌اند و در آنها غرق شده‌اند. گودرزی بیم آن دارد که امسال هم خشکسالی حیات وحش را در آب انبار‌ها به کام مرگ ببرد.او تلفات سال‌های گذشته را بیش از ۱۰ مورد عنوان می‌کند.
به‌ گفته گودرزی، امسال خیلی از مناطق باید با تانکر آبرسانی شود. او می‌گوید:« در سال جدید دو بار برای آهوکوهی‌های فارور آبرسانی کرده‌ایم.» فارور جزیره‌ای محصور در میان آب است که آهوی کوهی تنها گیاهخوار ساکن آن است. بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ رأس آهو در این جزیره زندگی می‌کند. فارور محل زندگی خارپشت‌ها و لاک‌پشت‌های دریایی نیز هست.
«میثم قاسمی» معاون فنی محیط‌زیست هرمزگان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «محیط‌زیست امسال با چالش تهیه آب و علوفه برای حیات وحش رو به‌رو است.» او می‌گوید: «هم خودمان برای حیات وحش آب و علوفه تهیه می‌کنیم و هم از اسپانسر‌ها استقبال می‌کنیم.»
خشکسالی و بی‌آبی در حالی حیات وحش استان‌های جنوبی از جمله هرمزگان را تهدید می‌کند که امین قاسمی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب هم حامل خبر بدی است. به‌ گفته او برخی از روستاهای هرمزگان در تابستان جاری هیچ منبع آبی نخواهند داشت.
«بهمن ایزدی» فعال محیط‌زیست فارس نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» از خشکسالی شدید فارس خبر می‌دهد.  به‌ گفته او، کشاورزان هم غافلگیر شده‌اند. کشاورزان با توجه به دو ترسالی و بارش خوب بهار ۹۸ و ۹۹ به کشاورزی دیم گسترده روی آوردند اما آسمان نبارید و زمین آنها تشنه ماند و سفره‌هایشان خالی. او این خشکسالی را آغاز تعرضات انسانی و حیوانی و هجوم حیات وحش به مراکز اجتماعی می‌داند. این هجوم می‌تواند به حوادث تلخی در گونه‌های حیوانی منتهی شود. چشمه‌ها خشک شده‌اند و ایزدی نگران کبک‌ها و تیهوها‌ی جنگل‌های زاگرس است. جنگل‌های زاگرس از سوی آتش هم تهدید می‌شوند و بسیاری از جمله ایزدی احتمال می‌دهد امسال وسعت بیشتری از جنگل‌های کشور در زاگرس و هیرکان‌ طعمه حریق شود.
احمد بحری محیط‌بان و مؤسس انجمن نذر طبیعت هم در گفت‌و‌گو با «ایران» از ساختن یک مخزن آب در جنوب استان فارس برای حیات وحش خبر می‌دهد و می‌گوید: «ما در حال تهیه یک منبع آب در جنوب فارس هستیم تا با تانکر حیات وحش را تغذیه کنیم.» انجمن نذر طبیعت سال‌هاست که با جمع‌آوری کمک‌های مردمی لب تشنه حیات وحش را سیراب می‌کند. بی‌آبی در سال‌جاری حیات وحش را بیشتر از همیشه تهدید می‌کند. هرچند آب و علوفه‌رسانی به حیات وحش کار سازمان حفاظت محیط‌زیست است اما پیش‌بینی‌ها می‌گوید بدون کمک‌های مردمی آهوها و جبیرها، قوچ و میش‌ها و... زیادی بر اثر بی‌آبی تلف می‌شوند.