تلاش «چینوا آچه‌به» برای معرفی آفریقای واقعی از خلال ادبیات

کمتر کسی است به سراغ ادبیات آفریقا رفته باشد و نام «چینوا آچه‌به»، نویسنده و شاعر نیجریه‌ای تبار به گوشش نخورده باشد. مردی که شصت و دو سال قبل با انتشار «همه چیز فرومی‌پاشد»، مشهورترین نوشته‌اش، همگان را متوجه ادبیات قاره‌ای که تا پیش از آن کاری در راستای معرفی اش نشده بود، انجام داد. از همین رو او را بنیان‌گذار ادبیات آفریقایی در زبان انگلیسی می‌دانند؛ نویسنده‌ای که از بارزترین ویژگی‌های نوشته‌های او می‌توان به تلاشی اشاره کرد که در انعکاس تبعات ناشی از استعمار و همچنین فساد حاکم بر اقتصاد و سیاست کشورهای آفریقایی به خرج داده است. این نویسنده که از او با عنوان‌های دیگری نظیر «پدر ادبیات مدرن آفریقا» هم یاد می‌شود تأثیر بسزایی در جلب توجه اهالی ادبیات جهان و همچنین ادبیات دوستان به سوی فرهنگ و ادب این بخش به جای گذاشته است. از ویژگی‌های مشترک نوشته‌های «آچه به» و همچنین دیگر نویسندگان آفریقایی می‌توان به ردپای پررنگ بوم فرهنگی و همچنین تأثیر استعمار و شرایط سیاسی خاصی اشاره کرد که همچنان در این کشورها خودنمایی می‌کند و تأثیر بسیاری بر زندگی مردم به‌جای گذاشته است. اما چرایی علاقه‌مندی «آچه به» به تألیف کتاب نشأت گرفته از نگاه اشتباهی است که متوجه شد غربیان نسبت به آفریقا دارند. آنچنان که با‌وجود تحصیل در رشته پزشکی تصمیم به تغییر رشته و ادامه تحصیلات آکادمیک خود در حوزه علوم انسانی گرفت؛ متوجه تصویرهای اشتباهی شد که استعمارگران انگلیسی و نویسندگان آنان از فرهنگ آفریقا ارائه کرده اند؛ تصویری که از مردمانی خشن و برخوردار از پایین‌ترین سطح رفتارهای اجتماعی می‌گفت، همین مسأله او را بر آن داشت تا آفریقای واقعی را از درون به دیگران معرفی کند. در میان آثار متعددی که از «آچه به» منتشر شده «همه چیز فرو می‌پاشد» بیش از همه مشهور شده، نه تنها این کتاب، بلکه سایر کتاب های «آچه به» تا امروز بیش از 10 میلیون نسخه منتشر و به بیش از 50 زبان ترجمه شده‌اند. آنچه که بیش از هر چیز در نوشته‌های این نویسنده و دیگر نویسندگان آفریقایی خودنمایی می‌کند اعتراض و بازگویی شرایط ناشی از سیطره استعمار و همچنین فسادی است که اغلب کشورهای جهان سوم از آن رنج می‌برند. این استاد مطالعات آفریقایی دانشگاه «براون» سال 2013 در سن 82 سالگی با زندگی وداع گفت، اما راهی که آغازگر آن بود همچنان ادامه دارد؛ آنچنان که نه تنها شاهد ترجمه آثار ادبی متعددی از آفریقا به زبان‌های دیگری هستیم بلکه نویسندگان آفریقایی طی یکی- دو دهه اخیر موفق به کسب جوایز ادبی متعددی هم در عرصه جهانی شده‌اند.