2 میلیون نفر از بازار کار خارج شدند

گروه اقتصادی | روز گذشته مرکز آمار ایران گزارش نرخ بیکاری بهار امسال را منتشر کرد. این گزارش به خاطر آنکه آثار کرونا بر اشتغال را در بردارد بسیار با اهمیت تلقی می‌شود. همان‌طور که در متن گزارش هم آمده است در این گزارش به وضوح می‌توان آثار کووید19 بر اشتغال را دید.
بر اساس این گزارش نرخ مشارکت اقتصادی که به عبارتی نرخ فعالیت اقتصادی هم محسوب می‌شود حدود 3.7 درصد کاهش داشته است، یعنی نسبت جمعیت فعال به جمعیت سن کار کاهش داشته است. این موضوع را به وضوح می‌توان در افزایش جمعیت غیرفعال هم مشاهده کرد که به حدود 37 میلیون نفر رسیده و تقریباً 59 درصد جمعیت بازار کار را در بر می‌گیرد. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی به 41 درصد رسید که تقریباً 25 میلیون و 400 هزار نفر را شامل می‌شود. آن طور که حسین‌زاده، رئیس مرکز آمار ایران گفته است در بهار امسال حدود 2 میلیون نفر از بازار کار به‌دلیل کرونا بیرون رفته‌اند و به جمعیت غیر فعال کشور افزوده شده‌اند. وی گفته است که بررسی نتایج حاکی از مشهود بودن اثر کووید١٩ بر بازار کار کشور در فصل بهار نسبت به فصل مشابه سال قبل است. مطابق این نتایج، جمعیت غیر فعال کشور افزایش و جمعیت شاغل و بیکار کشور (جمعیت فعال) با کاهش ملموسی مواجه شده است. همچنین بررسی نرخ مشارکت اقتصادی (نرخ فعالیت) جمعیت ١٥ ساله و بیش‌تر در بهار ١٣٩٩ نشان می‌دهد که 41 درصد جمعیت در سن کار (١٥ ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است. بررسی روند تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار١٣٩٨)، ٣.٧ درصد کاهش داشته است. به عبارت دیگر در فصل بهار سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود ٢ میلیون نفر از بازار کار خارج شده‌اند که بیش از یک میلیون و ٢٠ هزار نفر آن را زنان و ٩٧٠ هزار نفر آن را مردان تشکیل می‌دهند.
اما در مورد وضعیت اشتغال چطور؟ بنا بر گزارش مرکز آمار در بهار ١٣٩٩، بررسی نسبت اشتغال جمعیت ١٥ ساله و بیشتر بیانگر آن است که ٣٦,٩ درصد از جمعیت در سن کار (١٥ ساله و بیشتر) شاغل بوده‌اند. این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است. ارزیابی این شاخص گویای آن است که در بهار ١٣٩٩ نسبت به بهار ١٣٩٨، نسبت اشتغال به میزان ٢.٩ درصد کاهش یافته است و در واقع در بهار سال‌جاری نسبت به فصل بهار سال گذشته حدود یک میلیون و ٥٠٠ هزار نفر از جمعیت شاغل کاسته شده است.
همچنین رئیس مرکز آمار ایران در خصوص ساعات کاری کارمندان در بهار امسال گفت: «بررسی جمعیت شاغل به تفکیک ساعت کار در بهار ١٣٩٩ گویای آن است که حجم ساعت کار انجام شده در طول یک هفته مرجع توسط جمعیت شاغل نسبت به فصل مشابه سال ١٣٩٨ بیش از ١٩٥ میلیون نفر ساعت کاهش یافته است و از یک میلیارد و ١٢٦ هزار نفر-ساعت به ٩٢٦ هزار نفر-ساعت در دوره مورد بررسی رسیده است. همچنین متوسط ساعات کار هفتگی نیز در این فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل با کاهش محسوسی مواجه شده است و از ٤٥,٨ ساعت در هفته در بهار ١٣٩٨ به ٤٠.٤ ساعت در هفته برای هر نفر شاغل در بهار امسال رسیده است که حاکی از کاهش محسوس ساعت کار انجام شده توسط جمعیت شاغل در فصل بهار ١٣٩٩ می‌باشد و این پدیده در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است.به‌طور کلی، ٥٦,١ درصد از جمعیت شاغل، ٤٤ ساعت و بیشتر و ٣٦.٧ درصد کمتر از ٤٤ ساعت در هفته مرجع کار کرده‌اند و ٧.٢ درصد نیز در هفته مرجع موقتاً در سرکار خود حاضر نبوده‌اند. بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که 9.8درصد از جمعیت فعال، بیکار بوده‌اند. این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال ١٣٩٨، بالغ بر ١.١ درصد کاهش یافته است.»
اما گزارش مرکز آمار ایران درباره شاخص‌های اشتغال در بهار امسال چه می‌گوید؟ بر اساس این گزارش نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله حاکی از آن است که 24.5 درصد از فعالان این گروه سنی در بهار ١٣٩٩ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٣٩٨) 2 درصد کاهش یافته است.
جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٢ میلیون و ٩٦٣ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل تقریباً یک میلیون و پانصد هزار نفر کاهش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که دربهار ١٣٩٩، بخش خدمات با 49.7 درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با 31.8درصد و کشاورزی با ١٨.٦ درصد قرار دارند.
نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله حاکی از آن است که 24.5 درصد از فعالان این گروه سنی در بهار ١٣٩٩ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٣٩٨) 2 درصد کاهش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که در بهار ١٣٩٩، 16.7 درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به بهار ١٣٩٨، به میزان ١1.5درصد کاهش یافته است.
بررسی سهم اشتغال ناقص جمعیت ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که در بهار ١٣٩٩، 7.9 درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیش‌تر و…) کم‌تر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٣.٥ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیش‌تر، ٤٩ ساعت و بیش‌تر در هفته کار کرده‌اند.
 بیکاری فارغ‌التحصیلان
جزئیات آمارها نشان می‌دهد در فصل بهار 99 بالغ بر 13.5 درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار بوده‌اند که سهم زنان بیشتر است.
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در بهار امسال ۲۵ میلیون و ۴۶۷ هزار  و ۹۸۳ نفر مشارکت اقتصادی داشتند که نسبت به بهار سال ۹۸ بالغ بر یک میلیون و ۹۹۲ هزار و ۶۸۵ نفر کاهش یافته است.
یکی از دلایل تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری، افت مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر است که تأثیر مستقیم روی این موضوع دارد. ۵۶۰ هزار نفر از جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله بیکار بودند که نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ کاهش نشان می‌دهد.
همچنین ۱۳.۵ درصد از جمعیت ۱۵ ساله و بیش تر فارغ‌التحصیل آموزش عالی در بهار ۹۹ بیکار بودند که سهم مردان ۱۰.۳ درصد و سهم زنان ۲۰.۲ درصد است.
اشتغال در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات نیز به ترتیب ۱۸.۶ درصد و ۳۱.۸ درصد و ۴۹.۷ درصد بوده است. آمار نشان می‌دهد در این سه بخش نرخ بیکاری افزایش یافته و سهم آنها از اشتغال در حال کاهش است.
بیکاری در استان‌ها
براساس گزارش مرکز آمار در بهار امسال ۱۵ استان کشور دارای نرخ بیکاری دو رقمی با کمینه ۴ درصد و بیشینه ۲۱ درصد هستند.
استان‌های خراسان جنوبی با نرخ ۴ درصد، اردبیل ۶ درصد، ایلام ۶.۵ درصد، فارس ۶.۶ درصد و خراسان رضوی ۷ درصد کم‌ترین نرخ بیکاری را در فصل بهار ۹۹ به خود اختصاص داده‌اند.
بالاترین نرخ بیکاری در فصل بهار که از مرز ۲۰ درصد عبور کرده مربوط به استان لرستان با رقم ۲۱ درصد است. بهار ۹۸ نرخ بیکاری این استان ۱۶.۹ درصد بوده است. بهار سال گذشته نرخ بیکاری بالای ۲۰ درصد برای هیچ کدام  از استان‌ها گزارش نشده بود.
پس‌از آن چهار محال و بختیاری با نرخ ۱۹.۱ درصد، کرمانشاه ۱۳.۸ درصد، استان سیستان و بلوچستان ۱۳.۱ درصد، کهگیلویه و بویراحمد ۱۲.۶ درصد بیشترین بیکاری را داشته‌اند.
یکی از دلایل کاهش نرخ بیکاری در استان‌ها کاهش نرخ مشارکت اقتصادی است که برای محاسبه آن بالای کسر، جمعیت (شاغلان و بیکاران) و در مخرج جمعیت فعال قرار می‌گیرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که استان گیلان با ۴۵.۲ درصد در رتبه نخست بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی قرار گرفته است. پس از آن به ترتیب زنجان ۴۴.۸ درصد، چهارمحال و بختیاری ۴۴.۷ درصد، کردستان ۴۴.۴ درصد و خراسان شمالی ۴۴.۳ درصد هستند.