گروه سیاسی/ تحولات پرماجرای قفقاز جنوبی که در ماه‌های اخیر با تحرکات بحث‌برانگیز جمهوری آذربایجان ذیل هدف تغییر موقعیت کنونی مرزهای شمال غربی کشورمان جریان دارد، موضوع گفت‌و‌گوی «ایران» با محمدباقر بهرامی، سفیر اسبق ایران در باکو بود. این دیپلمات پیشین کشورمان تحولات جاری را در چهارچوب سناریوی از پیش نوشته شده توسط بازیگرانی همچون ایالات متحده، ناتو و رژیم صهیونیستی می‌بیند.
***
روابط ایران و جمهوری آذربایجان در حالی در ماه‌های اخیر دچار فراز و فرودهایی شده است که دو کشور از پیوندهای مشترک ریشه‌داری در عرصه‌های متعدد بهره‌مند هستند. این پیوندها را در روند مناسبات تاریخی دو کشور در کدام حوزه‌ها برجسته‌تر می‌بینید؟
میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان وجوه مشترکی وجود دارد چنان که در روند بازمهندسی تاریخ دو کشور می‌توان به این واقعیت رسید که این پیوندها و اشتراکات به اندازه‌ای میان دو کشور پررنگ و قوی است که نمونه مشابهی نمی‌توان برای آن در مناسبات بازیگران جهانی پیدا کرد. وجه نخست این اشتراکات در حوزه تمدنی تعریف می‌شود. ایران و جمهوری آذربایجان دارای یک تمدن مشترک هستند و در یک حوزه تمدنی قرار گرفته‌اند که قطعاً این وجه در مناسبات راهبردی دو کشور یک مؤلفه حائز اهمیت به شمار می‌آید. دوم آنکه دو کشور از یک تاریخ مشترک بهره‌مند هستند. چنان‌که در مقطعی از تاریخ، جغرافیای آذربایجان در جغرافیای ایران بزرگ قرار داشت. سوم، دو کشور دین مشترکی دارند. مردم ایران مسلمان هستند و قریب به اتفاق مردم جمهوری آذربایجان نیز مسلمان هستند. اشتراک بعدی به مذهب مشترک باز می‌گردد؛ اکثریت مردم ایران دارای مذهب تشیع اثنی عشری هستند و این در مورد مردم جمهوری آذربایجان نیز مصداق پیدا می‌کند؛ یعنی شاید بتوان گفت 90 درصد مسلمانان جمهوری آذربایجان اهل تشیع هستند و حداکثر 7 الی 8 درصد آنها از اهل تسنن هستند. حدود 2 درصد پیرو بقیه ادیان و مذاهب دیگر هستند. در زمینه فرهنگی نیز این اشتراکات همچنان پررنگ است. مردم جمهوری آذربایجان با بخش زیادی از مردم ایران زبان مشترک آذری دارند. علاوه بر اینها دو کشور حدود 700 کیلومتر مرز مشترک خاکی و آبی دارند. با این ویژگی‌های مشترک می‌توان با قاطعیت گفت که در میان حدود 200 کشور جهان نمی‌توان دو کشور را یافت که دارای همه این ویژگی‌های مشترک باشند.
این اشتراکات تا چه اندازه بر طراحی سیاست‌های راهبردی دو کشور اثرگذار بوده است؟
جمهوری اسلامی بویژه دولت آقای رئیسی در امر سیاست‌های راهبردی بر حوزه مناسبات منطقه‌ای و همسایگی تمرکز ویژه‌ای دارد و مجموعه اقداماتی که در قبال هر یک از کشورهای این حوزه‌ها در پیش گرفته است، تفاوت فاحشی با رویکرد دولت‌های پیشین دارد. این رویکرد نیز متناسب با این ملاحظه عقلانی یعنی درنظر گرفتن اقتضائات جغرافیایی و همسایگی در پیش گرفته شده است. وجه دیگری که بر سیاستگذاری دولت سیزدهم مبنی بر تمرکز بر احیای مناسبات کشور در حوزه آسیا و خاورمیانه سایه انداخته از تحولات حاکم بر ساختار نظام بین‌الملل تأثیر گرفته است. به وضوح می‌توان دریافت که پارادایم حاکم بر روابط بین‌الملل در حال تغییر است و در بعد اقتصادی، روند پیشرفت اقتصادی چین چنان شتابی گرفته است که باعث شده این کشور در کنار کشورهای آسیایی دیگر از جمله روسیه و هند و دیگر کشورهای این منطقه به عنوان یک قطب بزرگ قدرت در جهان، در راهبرد منطقه‌ای و آسیامحور دولت سیزدهم مورد توجه قرار گیرد. این سیاست نیز به طور عملی ابعاد اجرایی و تحقق واقعی منافع ملی کشور را تعیین کرده است. در همین حوزه می‌توان از قفقاز جنوبی ذیل مختصات ژئواستراتژیکی که دارد، به عنوان هارتلند دنیا نام برد. یکی از کشورهای مهم قفقاز جنوبی جمهوری آذربایجان است.
بهره‌مندی جمهوری آذربایجان از این ویژگی‌ها بر قرار گرفتن این کشور در حلقه منافع بازیگرانی که در روند تقابل با جمهوری اسلامی به سر می‌برند، تا چه اندازه اثرگذار بوده است؟
به‌طور طبیعی هر کشوری که این ویژگی‌ها را داشته باشد، در معرض سوءاستفاده قدرت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای قرار می‌گیرد. این در حالی است که ایران به عنوان همسایه نزدیک آذربایجان، با برخورداری از مؤلفه‌های قدرت و به دست آوردن هژمونی در منطقه، به هدف اصلی اقدامات تقابلی ایالات متحده و رژیم صهیونیستی و برخی از کشورهای منطقه تبدیل شده است و در این راستا موقعیت منطقه قفقاز جنوبی بویژه جمهوری آذربایجان زمینه مناسبی را برای نفوذ و پیگیری تحرکات ضدایرانی فراهم کرده است. یکی از اهداف توطئه‌ها و سناریوهایی که در منطقه قفقاز جنوبی شکل گرفته و اجرا می‌شود، برهم زدن مناسبات و بهره‌مندی تهران و باکو از اشتراکات میان خود برای تحقق منافع و مصالح ملی‌شان است.
مانند دامن زدن به بحران قره‌باغ؟ چون به نظر می‌رسد که مقام‌های آذربایجان پس از آتش‌بس 2020 با ایروان، اقداماتی را در دست اجرا دارند که در صورت تحقق می‌تواند منجر به قطع دسترسی مرز زمینی ایران به اروپا شود؟
بله؛ بحث دامن زدن به موضوع اختلافات میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و تلاش برای ایجاد دالان زنگزور به این معناست که امریکا و رژیم صهیونیستی با همراهی برخی از بازیگران منطقه درصدد هستند تغییرات جدی ژئوپلیتیکی در شمال‌غربی ایران بویژه ارمنستان و جمهوری آذربایجان به وجود بیاورند. این در حالی است که اگر دالان زنگزور ایجاد شود، ناتو تا دریای خزر دسترسی پیدا خواهد کرد و به طور طبیعی همسایه شدن با ناتو یک تهدید جدی علیه منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است که این امر ژئوپلیتیک منطقه را بر هم می‌زند. حال مطابق آنچه مقام معظم رهبری در تبیین موضع جمهوری اسلامی در قبال تحولات قفقاز جنوبی فرموده‌اند «ایران تحولات ژئوپلیتیکی را در منطقه قفقاز برنمی‌تابد و به نفع منطقه هم نیست. مشکلات هر منطقه‌ای را باید کشورهای همان منطقه برطرف کنند». به این ترتیب تمامیت ارضی آذربایجان مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده و توجه به منافع ملی این کشور در تاریخ روابط دو کشور ثابت شده است. با این حال سیاست اصلی کشورمان عدم تغییر موقعیت جاری در مرزهای کشورهای این حوزه است و ایران نیز نشان داده که در این زمینه کمترین مصالحه‌ای نخواهد داشت.
علاوه بر نقش بازیگران خارجی همچون رژیم صهیونیستی، تلاش باکو برای ایجاد دالان زنگزور و قطع دسترسی سرزمینی ایران و ارمنستان را تحت تأثیر چه ملاحظات دیگری می‌دانید؟
در بروز تحولات اخیر در قفقاز جنوبی سه عامل اثرگذار را می‌توان از یکدیگر تفکیک کرد؛ از یک طرف امریکا، ناتو و رژیم صهیونیستی بازیگر اصلی هستند که به سناریوی در حال اجرا در این منطقه دامن می‌زنند و به نوعی آتش‌بیارمعرکه شده‌اند. از سوی دیگر نتایجی که اردوغان در انتخابات این کشور با آن روبه‌رو شده، او را به انجام اشتباهات بیشتر در منطقه کشانده است. عامل سوم نیز بی‌تردید به خواسته‌هایی بازمی‌گردد که جمهوری آذربایجان در عرصه سرزمینی برای خود قائل و سبب شده است که در دام سناریوی مشکوک قفقاز جنوبی بیفتد.
گرایش‌های پان ترکیسم در دامن زدن به این تنش‌ها تا چه اندازه 
حائز اهمیت است؟
به نظر می‌رسد حامیان چنین گرایشی که در داخل کشور ما دیده نمی‌شود، در همان جنگ شناختی قرار گرفته‌اند که صهیونیست‌ها و ناتو طراحی کرده‌اند. اقتضائات این جنگ شناختی باعث شده واقعیات را طور دیگری ببینند وگرنه برخلاف ادعای حامیان پان ترک مبنی بر اینکه در آذری‌های ایران نفوذ دارند، چنین نفوذی وجود ندارد و آذری‌های ایران در دهه‌های گذشته نشان داده‌اند که تا سر حد جان از تمامیت ارضی ایران دفاع کرده‌اند.
به نقش ترکیه در تحرکات اخیر سرزمینی جمهوری آذربایجان هم اشاره داشتید. این در حالی است که ما با این کشور نیز مناسبات و پیوندهای عمیق سیاسی و اقتصادی داریم. ترکیه چه هدفی را در قبال تحولات قفقاز جنوبی دنبال می‌کند؟
سیاست رسمی ترکیه را باید از نوع رویکرد رجب طیب اردوغان تفکیک کرد. اردوغان به نوعی درصدد احیای نوعثمان‌گرایی است و می‌کوشد این طرح را در آسیای میانه تا چین دنبال کند. ناامیدی او از پروژه زنگزور باعث شده تا به سمت و سوی دریای خزر حرکت کند. یکی از دلایل اصلی پیگیری این سیاست را می‌توان جبران اتفاقاتی دانست که دولت ترکیه در شکست سیاست خارجی خود در قبال کشورهایی مانند سوریه و عراق و همچنین در صحنه سیاست داخلی با آن روبه‌رو شده است.
در چنین فضایی سیاست اصولی ایران را در رویارویی با سناریوهای در حال اجرا در منطقه قفقاز چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جمهوری اسلامی بویژه در دولت سیزدهم نشان داده که سیاست راهبردی خود را ناظر بر تقویت همکاری با کشورهای همسایه طراحی کرده و طبیعی است در روند اجرای این سیاست، در مواجهه با موضوعات پیش آمده با همسایگان این نگاه خود را غالب می‌بیند و چنان‌که در قبال تحولات قفقاز صورت گرفته، تلاش کرده است در عین به نمایش گذاشتن توان واقعی نظامی خود، مشکلاتش با همسایگان را از طریق تعامل و رویکردهای دیپلماتیک حل و فصل کند.

روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب خواستار حمله نظامی به ایران شد

 خبر اول اینکه، مجتبی واحدی، روزنامه‌نگار با‌سابقه اصلاح‌طلب که پس از فتنه 88 از کشور خارج شد، با انتشار ویدیویی از خود ضمن درخواست رسمی از بیگانگان برای حمله نظامی به ایران، خواستار ترویج بیشتر خشونت علیه نیروهای انتظامی و مدافعان امنیت شد. این فرد در ضدیت با ملت ایران از دیگر چهره‌های ضدایرانی سبقت گرفته و اعلام کرد که برای سرنگونی جمهوری اسلامی حاضر است با هر سازمان و هر دولتی همکاری کند. واحدی با حمله به طیف دیگری از براندازان که مخالف حمله نظامی به ایران هستند، مخالفان را «احمق» و «مزدور» خطاب و تأکید کرد که جمهوری اسلامی حتی به قیمت آمدن نیروهای خارجی در ایران، باید از بین برود! وی که سابقه فعالیت سیاسی اصلاح‌طلبانه را هم در کارنامه خود دارد، در بخش دیگری از سخنانش، به سمت تبلیغ رژیم پهلوی چرخید و گفت که امروز در میان براندازان، هیچ چهره‌ای محبوب‌تر از رضا پهلوی فرزند شاه مخلوع ایران نیست! به نظر می‌رسد ناکامی و شکست‌های پی‌در‌پی براندازان خارج‌نشین که کاهش حمایت‌های مالی و سیاسی از آنها را شامل خواهد شد، زمینه‌ساز افزایش و شدت اظهارات خائنانه آنها باشد.  

هرکس کار رسانه‌ای علیه ایران کرده، ضربه می‌خورد

 خبر دیگر اینکه، سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه روز گذشته در نخستین مراسم گرامیداشت شهادت حاج حسن ایرلو  سفیر شهید ایران در یمن، تأکید کرد: به دلیل پست فطرتی و نامردی که در خصلت امریکا، اروپا و تفاله‌هایشان در منطقه نهفته است، دست به کارهای تاکتیکی پست می‌زنند تا بتوانند باختشان در صحنه اصلی را جبران کرده و به رسانه‌ها نشان دهند که برنده شده‌اند. وی گفت: آنان در این چند روز اخیر به دلیل ناتوانیشان در میدان‌های اصلی جنگ، پنجه به صورت چند جوان ناآگاه در فضای مجازی انداختند و آنان را به میدان آوردند و این نشان‌دهنده شکست آنان است. سردار قاآنی تأکید کرد: تمام اقدامات دشمن توسط ما ثبت شده است و همه آنها بدون استثنا ضربه خواهند خورد. هرکس یک روز کار رسانه‌ای علیه ایران کرده باشد یک روز ضربه‌اش را خواهد خورد و روزی می‌رسد که آنها می‌بینند هیچ چیز برای آنها باقی نمانده است.

اثر جدید «فرهادی» برای سرپوش بر قتل و جنایت

 دست آخر اینکه،  اصغر فرهادی، کارگردان سینما در متنی که در حمایت از ترانه علیدوستی، بازیگر بازداشتی منتشر کرد، از عوامل جنایت و قتل نیروهای حافظ امنیت حمایت کرد. فرهادی بدون محکوم کردن اعمال جنایتکاران در به شهادت رساندن نیروهای حافظ امنیت کشور مدعی شد که جرم این افراد بازداشتی و سایر حامیان آنها نظیر ترانه علیدوستی، چیزی جز «تلاش انسانی» برای داشتن یک زندگی بهتر نبوده است. «تلاش انسانی» عبارت جدیدی است که این‌بار از سوی فرهادی خطاب به قاتل اعدام شده دو بسیجی دانشجو در مشهد تلقی شده است. اصغر فرهادی همچنین توضیح نداد فجایعی که در ماجرای شهادت شهید روح‌الله عجمیان و آرمان علی‌وردی رقم خورد، تلاش انسانی برای داشتن یک زندگی بهتر بوده است یا جنایت‌هایی که حتی در غیرمتمدن‌ترین جوامع هم دیده نمی‌شود؟

گروه سیاسی/ مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضائیه دیروز در نشست خبری خود در پاسخ به این سؤال که اقدامات دستگاه قضایی برای کمبود برخی داروها در بازار چه بوده است، گفت: برخی شرکت‌های دارویی با وجود اینکه مواد اولیه برخی داروها را در اختیار داشتند از تولید صرف نظر کرده یا دست به احتکار زدند. اکنون برای چهار شرکت دارویی به اتهام اخلال در نظام دارویی و گرانفروشی پرونده تشکیل و تحقیقات جامع انجام شده است و در شرف ارسال به مرجع قضایی است. یکی از این پرونده‌ها روز سه‌شنبه به دادسرای عمومی و انقلاب تهران ارسال شده است و مقرر شده که این پرونده‌ها به صورت ویژه بررسی شوند.

احضار مسئولان سابق و فعلی درباره آلودگی هوا
سخنگوی قوه قضائیه در پاسخ به سؤالی درباره اقدامات دستگاه قضایی در اجرای قانون هوای پاک اظهار داشت: دفتر بازرسی ویژه سازمان بازرسی کل کشور به اخذ توضیح از دو وزیر دولت قبل، یکی از رؤسای سازمان‌های دولت قبل، رئیس سازمان استاندارد و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دولت قبل و وزیر نیرو در دولت قبل اقدام کرده است. همچنین مسئولان فعلی نیز با توجه به تأکیدهای مؤکد رئیس‌جمهور مبنی بر اقدام لازم برای اجرای قانون هوای پاک به تکالیف خود در این راستا عمل کنند تا از تشکیل پرونده‌های کیفری نیز جلوگیری شود. سخنگوی قوه قضائیه همچنین از احضار مقامات و برخی مسئولان فعلی به دادسرا در زمینه آلودگی هوا خبر داد و گفت: معاون یکی از وزارتخانه‌ها احضار و تفهیم اتهام شده است. همچنین مدیرعامل یک شرکت، مدیر یکی از سازمان‌های نظارتی، معاون محیط‌زیست به دادسرا احضار شده‌اند و باید پاسخگو باشند.

قوه قضائیه با افراد شاخص مدارای زیادی کرد
سخنگوی قوه قضائیه در پاسخ به سؤالی درباره اقدامات برخی افراد در تشویش اذهان عمومی در زمینه اجرای احکام صورت گرفته و اظهارنظرهای غیرکارشناسی آنان، گفت: کسی که در مورد احکام قطعی و لازم الاجرای دادگاه‌های صالح قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران بحثی دارد باید بداند این احکام بر اساس موازین شرعی و قانونی صادر می‌شود. ما بارها گفته‌ایم که نقد منصفانه را گوش می‌دهیم و اگر مشکلی هم باشد آنها را مورد توجه قرار می‌دهیم اما واقعاً اگر نگاه‌ها معطوف به بحث تشویش اذهان عمومی باشد آن هم به صورت غیر مستند و مستدل، این مسأله ظلم به دستگاه قضایی و ظلم به قانون است و قطعاً نمی‌پذیریم که هر کسی بیاید و یک موضوعی را بدون استدلال منطق و پشتوانه علمی و فنی مطرح کند و همه را تحت سؤال قرار داده و در نهایت تشویش افکار عمومی در جامعه ایجاد کند. سخنگوی دستگاه قضایی با بیان اینکه قوه قضائیه با افراد شاخصی که در این زمینه تشویش ایجاد کردند، مدارای زیادی کرد، ادامه داد: قوه قضائیه خویشتنداری زیادی از خود به خرج داد اما این افراد روان مردم را به هم ریختند. به واقع این افراد نظم جامعه را مختل کردند؛ بنابراین این موارد به هیچ وجه قابل پذیرش نیست. ستایشی یادآور شد: بارها اعلام کردیم که انحراف و تشویش اذهان عمومی و اظهار نظرهای غیر مستند و بدون مدرک اگر از سوی هر فرد شاخص یا غیر شاخص مطرح شود؛ خط قرمز قطعی و غیرقابل گذشت است و دستگاه قضایی موظف است برای صیانت از امنیت روانی جامعه و احقاق حقوق عامه نسبت به آن حساسیت به خرج داده و از آن گذشت نکند و کوتاه نیاید.

بدون مماشات با تشویش‌کنندگان
سخنگوی قوه قضائیه در پاسخ به این سؤال که بعد از اجرای حکم اعدام ۲ تن از مجرمان بازداشت شده در اغتشاشات اخیر واکنش‌هایی از سوی برخی چهره‌های فرهنگی و هنری و حقوقی صورت گرفت؛ آیا قوه قضائیه نسبت به این اظهارات اقدامی خواهد کرد، گفت: مقابله هدفمند با انگیزه افراد در تشویش اذهان عمومی و انحرافش آن هم بدون سند، مدرک و ادله اثباتی اینها بدون دلیل قانونی داریم و دیگر در این رابطه تحملی نداریم؛ تأمل و توجه و رعایت اندازه و قاعده‌ای دارد. ستایشی افزود: با دستور رئیس قوه قضائیه حرکتی صورت گرفته است و هرکسی در این رابطه دنبال تشویش و انحراف و برهم زدن افکار مردم باشد، اقداماتش بدون ملاحظه و مسامحه و بدون مماشات و تنها با ملاحظه قانون پیگیری می‌شود.