محدثه جعفری
خبرنگار


تأمین، حفظ و ارتقای سطح سلامت نیروی کار علاوه بر اینکه یکی از ارزش‌های انسانی تلقی می‌شود، یکی از عوامل مهم رشد و ارتقای فناوری و تولید است. امروزه سلامت روان، به عنوان عامل کلیدی در جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی در جامعه کار و تولید به‌شمار می‌رود که باید به آن توجه ویژه داشت چرا که یکی از مهم‌ترین پشتوانه‌های پایدار جامعه در هر کشوری، نیروی کار ماهر و سالم آن است و این امر زمانی میسر خواهد شد که خدمات بهداشتی و تسهیلات مورد نیاز کارگاهی برای شاغلان در بالاترین سطح ممکن تأمین و ارائه گردد. 
به گفته مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سلامت کارگران و بهداشت محیط کار یکی از اولویت‌های اساسی دولت سیزدهم به‌شمار می‌رود و تشکیل و راه‌اندازی خانه‌های بهداشت کارگری، گام بزرگی در جهت حفظ سلامت نیروهای کار در محیط‌های کار است به همین منظور با مدیرکل امور اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در خصوص وضعیت خانه‌های بهداشت کارگری در کشور و خدماتشان صحبت کردیم.هادی بهداد در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به لزوم ایجاد دو هزار پایگاه سلامت جدید برای کارگران می‌گوید: بر اساس ماده 94 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در راستای بحث تأمین سلامت کارگران در بنگاه‌های کاری و کارخانه‌ها ، خانه‌های بهداشت کارگری تأسیس شد. این خانه‌های بهداشت براساس آیین‌نامه شورایی متشکل از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت بهداشت شکل گرفت. سازمان تأمین اجتماعی هم تحت عنوان شورای هماهنگی خدمات بهداشتی به بیمه‌شدگان، مدیریت مجموعه خانه‌های بهداشت، ایستگاه‌های بهگرد و مراکز بهداشت را بر عهده دارد.
وی ادامه می‌دهد: بر اساس دستورالعمل این پایگاه‌های بهداشت، بنگاه‌هایی که بین 20 تا 50 کارگر دارند باید ایستگاه‌های بهگر، کارخانه‌‌هایی که بین 50 تا 500 کارگر دارند باید خانه‌های بهداشت و مکان‌هایی که بالای 500 کارگر در آن مشغول به کار هستند باید مراکز بهداشت داشته باشند. این پایگاه‌های سلامت با توجه به تعداد کارگران محیط‌های شغلی ایجاد می‌شوند که شامل امکانات و وظایف متعددی هستند که مهمترین آن تأمین سلامت جسمی، روانی و سلامت اجتماعی کارگران و مراقبت این موضوع در جوامع کارگری است.
وی با اشاره به تعداد این پایگاه‌های بهداشت در سراسر کشور برای کارگران شاغل می‌گوید: حدود سه هزار  و 500 خانه بهداشت، 5 هزار ایستگاه بهگر و 500 مرکز بهداشت در سطح کشور داریم. در سال‌جاری با توجه به به روزرسانی صورت گرفته نسبت به دستورالعمل این مراکز و نظرخواهی از انجمن‌های کارگری تغییرات مهمی را اعمال کردیم که یکی از آنها گسترش برنامه‌های سلامت اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در این مراکز است.
بهداد با اشاره به اینکه دراین پایگاه‌های سلامت  که به موضوع ایمنی جسمی کارگران زحمتکش جامعه پرداخته می‌شود،  بحث سلامت روان و موضوع آسیب‌های اجتماعی  هم مورد توجه قرار گرفته است،  گفت :  به همین منظور در مراکز 50 تا 500 نفری که همان خانه‌های بهداشت قرار دارند بر توسعه کمی و کیفی  تأکید شده است. توسعه کمی این مراکز سلامت به این صورت است که در برنامه سال‌جاری تأسیس هزار مرکز بهداشت و هزار ایستگاه بهگر را پیش‌بینی کردیم که در آینده دو هزار مرکز به مجموع مراکز ما اضافه خواهد شد تا طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته در یک بازه زمانی سه ساله پوشش خود را از یک میلیون کارگر به سه میلیون نفر افزایش دهیم.
مدیرکل امور اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه می‌دهد: بر اساس مصوبه شورا مقرر شده است برنامه همیار کارگران که برنامه‌ای است برای بحث مراقبت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در کارخانه‌هایی که 50 تا 500 کارگر دارند اجرا شود. در گذشته 2 هزار و 500 مرکز این برنامه را در دستور کار داشتند اما اکنون همه مراکز باید این برنامه را برای جامعه هدف خود اجرایی کنند. محتوای این برنامه‌ها شامل دوره‌های مختلف آموزشی همچون مهارت زندگی، سبک زندگی، مهارت فرزندپروری و دوره‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر جلوگیری از آسیب اجتماعی «اعتیاد» است.
وی می‌افزاید: نتیجه‌ای که می‌توان از این پایگاه‌های سلامت گرفت؛ اول کاهش حوادث ناشی از کار است که اگر بخواهیم با مثالی بیان کنیم علت 25 درصد از حوادث ناشی از کار موضوع اعتیاد است و اگر بتوانیم از طریق این پایگاه‌های سلامت تأثیر خوبی بر موضوع عدم اعتیاد و یا ترک اعتیاد کارگران داشته باشیم می‌توانیم حوادث ناشی از کار را به‌صورت چشمگیری کاهش دهیم.
بهداد با اشاره به صحبت‌های رئیس‌جمهور در روز کارگر می‌گوید: آقای رئیسی در جمع کارگران گفتند: «به همان میزان که معیشت کارگران از اهمیت بالایی برخوردار است سلامت کارگران هم برای ما مهم است و موضوع سلامت جسمی و روانی کارگران در اولویت مهم وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار دارد.»
این مقام مسئول با اشاره به اینکه خدمات این پایگاه‌های سلامت چگونه و توسط چه افرادی به کارگران ارائه می‌شود،می‌گوید: در تمام این مراکز دانش‌آموختگان بهداشت حرفه‌ای مشغول کار هستند که در سه سطح برنامه‌ها و خدمات پایگاه‌های بهداشت را به کارگران و خانواده‌هایشان ارائه می‌دهند. سطح اول در موضوعاتی همچون آموزش و حساس‌سازی و آگاهی دادن به کارگران در خصوص سلامت جسم و روان است،  در سطح دوم دانش‌آموختگان با هماهنگی کارفرمایان با پزشکان، روانشناسان و مشاورین قرارداد‌هایی را منعقد می‌کنند تا کارگرانی که نیاز به مراقبت بیشتری در حوزه سلامت روان و جسم دارند به این متخصصین برای درمان مراجعه نمایند. در همین راستا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اخیراً تفاهمنامه‌ای با سازمان بهزیستی منعقد کرده است تا کارگران بتوانند از خدمات مشاوره اعتیاد بهره‌مند شوند،  افرادی که خود یا اعضای خانواده‌شان با این موضوع درگیر شده‌اند می‌توانند از طریق خط تلفن 09628 در سراسر کشور با خط ملی اعتیاد ارتباط برقرار کنند و مشاوره‌های لازم را دریافت نمایند یا در حوزه مشاوره سلامت روان شماره 1480 سازمان بهزیستی در اختیار این موضوع قرار گرفته است تا کارگران مشاوره‌های لازم را در تماس با این خطوط دریافت کنند.
در سطح سوم پیشگیری، افرادی قرار داشته که نیاز به درمان تکمیلی دارند؛ این افراد یا دچار اختلالات روانشناختی هستند یا درگیر اعتیاد‌ند که در هر صورت باید از طریق مراکز تخصصی مشاوره و درمان خدمات مورد نیاز تا بهبودی و سلامت را دریافت نمایند.بهداد با بیان آنکه در حال برنامه‌ریزی برای ارائه برخی خدمات رایگان به کارگران هستیم، می‌افزاید: مشکلاتی که نیازمند مشاوره هستند با یک جلسه و دو جلسه مشاوره درمان نمی‌شوند و ادامه این مشاوره‌ها قطعاً هزینه بر خواهد بود و کارگران عزیز شاید نتوانند از پس این هزینه برآیند به همین جهت اگر در نظام ارجاع ما تشخیص داده شود کارگری نیازمند دریافت مشاوره‌های بیشتر است ما حداقل 5 جلسه خدمات مشاوره رایگان را از طریق مشاورین برای این فرد در نظرمی گیریم تا مراحل درمان را طی نماید.
مدیر کل امور اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پایان صحبت‌هایش تصریح می‌کند: در کشور حدود 12 میلیون کارگر داریم که بیمه شده سازمان تأمین اجتماعی هستند ،اگر با خانواده‌هایشان در نظر بگیریم یک خانواده‌ بزرگ 50 میلیونی از کارگران را داریم که باید همه تلاشمان را برای تحت پوشش قرار دادن این افراد در برنامه‌های پایگاه‌های سلامت انجام دهیم. علاوه بر این  9 هزار مرکزی که در گذشته ایجاد شده ، برنامه‌ریزی صورت گرفته تا هزار خانه بهداشت و هزار ایستگاه بهگر به این مجموعه اضافه شود و با کارفرمایان صحبت کردیم تا حمایت‌هایی را از این پایگاه‌های سلامت در جهت ارتقای سطح جسمی و روانی کارگرانشان داشته باشند. توصیه ما به همه کارفرمایان این است که مجموعه‌هایی که این بنگاه‌های سلامت را ندارند با توجه به اهمیت این موضوع نسبت به ایجاد این پایگاه در محل کارشان اقدام نمایند تا تأثیرات آن را در زندگی و کار کارگرانشان مشاهده کنند.

اکرم رضایی ثانی
خبرنگار

​​​​​​​

ساخت و ساز مدارس در استان سیستان و بلوچستان با توجه به پراکندگی زیادی که در این استان وجود دارد به سختی انجام می‌شود.عموماً آموزش و پرورش برای ساخت مدرسه مناطقی را انتخاب می‌کند که از جمعیت دانش‌آموزی بالایی برخوردار باشد تا آن مدرسه مورد بهره‌برداری قرار بگیرد. البته در این سال‌ها تلاش شده حتی برای روستاهایی که تعداد دانش‌آموزان آن زیر 10 نفر هم هستند مدرسه احداث شود اما مسافت بسیار زیاد روستاها در استان سیستان و بلوچستان مدرسه‌سازی را با روند کندتر و دشوارتری مواجه کرده است. از این‌رو تعداد بازماندگان از تحصیل در مناطق مختلف این استان بالاتر از سایر نقاط کشور است. همچنین به‌دلیل مرزی بودن آن، مهاجران زیادی در آنجا ساکن می‌شوند که طبیعتاً نیاز به آموزش و خدمات بهداشتی دارند. یکی از مشکلات اساسی این استان تعداد قابل توجه دانش‌آموزان اتباع و بدون شناسنامه در مناطق مختلف آن است و هنوز بحث کودکان بی‌شناسنامه در استان معضل جدی محسوب می‌شود. در این‌باره با حسین مدرس خیابانی، استاندار سیستان و بلوچستان در روزنامه ایران گفت‌و‌گو کردیم. وی درباره تعامل و ارتباط این استان با آموزش و پرورش جهت مرتفع کردن مشکلات دانش‌آموزان بدون شناسنامه و همچنین دانش‌آموزانی که به دلایل مختلف از آموزش بازمانده‌اند، بیان کرد: در مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان به‌دلیل وضعیت مالی و اقتصادی مردم و همچنین به لحاظ فاصله دور بعضی از روستاها به مدارس، نرخ بازماندگی از تحصیل در استان ما نسبت به نقاط دیگر در کشور بالاتر است.استاندار سیستان و بلوچستان درباره افزایش تعداد مدارس این استان به نسبت سال‌های گذشته توضیح داد: ما تلاش کردیم در این مدت برای کاهش این مسأله یک کار ریشه‌ای انجام دهیم و آن هم این بود که تعداد ساخت مدارس را زیاد کنیم. البته این نکته را هم باید توجه داشته باشیم که شاید اگر من و شما هم باشیم و قرار باشد دخترمان برای مدرسه رفتن به ۴۰ کیلومتر آن طرف‌تر برود با آن موافقت نکنیم. وی درباره اینکه آگاهی مردم درباره تحصیل فرزندان دختر افزایش پیدا کرده است، بیان کرد: این مسأله ربطی به بافت اجتماعی ندارد، در این مدت به هر حال آگاهی مردم و افراد جامعه بالا رفته و افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که کمتر خانواده‌ای است که مقابل تحصیل فرزندش بایستد.
مدرس خیابانی درباره اقداماتی که برای افزایش تعداد مدارس در سطح استان پراکنده‌ای مانند سیستان و بلوچستان انجام شده است، اظهار داشت: ما برای حل این مسأله چند کار مختلف با کمک آموزش و پرورش انجام داده‌ایم؛ یکی از این اقدامات ساخت ۱۶۰۰ مدرسه و کلاس درس در مناطقی است که خلأ کلاس درس و مدرسه داشته‌است. علاوه براین تلاش شد تعدادی از دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل شناسایی و به چرخه تحصیل برگردانده شوند.وی در ادامه توضیح داد: نرخ رشد دانش‌آموزی ما در استان دو برابر استان‌های دیگر است، زیرا بسیاری از بازماندگان از تحصیل هر سال برای آمدن به مدرسه رغبت پیدا می‌کنند و این موجب افزایش تعداد دانش‌آموزان محصل در استان شده است.استاندار سیستان و بلوچستان درباره طرح روستا مرکزی برای فراهم کردن تحصیل دانش‌آموزانی که با سختی مسیر رفت و آمد دست از تحصیل کشیده‌اند، گفت: کار دیگری که انجام داده‌ایم طرح روستا مرکزی است؛ این طرح بدین شکل است که رفت و آمد به مدرسه برای یک روستا در نظر گرفته می‌شود. والدین، دانش‌آموزان و فرزندان خود را در یک نقطه مرکزی می‌گذارند و سپس دانش‌آموزان از آن نقطه با سرویس به مدرسه می‌روند.
شناسایی کسانی که روادید یا پاسپورت ندارند
مدرس خیابانی درباره آمار بازماندگان از تحصیل در استان سیستان و بلوچستان توضیح داد: در استان ما حدود ۱۴۰ هزار نفر بازمانده از تحصیل وجود دارد که اینها توسط آموزش و پرورش در حال شناسایی هستند تا ببینیم چطور می‌توان به آنها هویت داد و سپس آنها را به چرخه تحصیل برگرداند. در حال حاضربسیاری از دانش‌آموزان ما در استان سیستان وبلوچستان اتباع هستند، ما در حال استخراج کسانی هستیم که روادید و پاسپورت ندارند.
وی درباره اینکه تلاش شده همیشه به افراد اتباع مانند سایر افراد خدمات آموزشی و درمانی داده شود، گفت: ارائه خدمات آموزشی، درمانی و بهداشتی هیچ ربطی به شناسنامه‌دار بودن یا نبودن دانش‌آموزان ندارد. آنها خارجی و اتباع غیرمجاز هستند که شناسنامه ندارند و نمی‌توانند اصلاً شناسنامه‌ای در کشور ما دریافت کنند ولی با این حال ما به آنها خدمات آموزشی و درمانی می‌دهیم. مدرس خیابانی گفت: بالغ بر ۶۸۰ هزار نفر افغانستانی در استان ما هستند که به آنها هم خدمات پزشکی می‌دهیم و هم در مدارس استان ما درس می‌خوانند. یعنی شما در استان سیستان و بلوچستان مدرسه‌ای پیدا نمی‌کنید که در آن دانش‌آموزان اتباع افغان حضور نداشته باشند.
وی در پاسخ به این سؤال که شما واکسیناسیون اتباع را با توجه به شیوع مالاریا در افغانستان و پاکستان چگونه پیگیری و مدیریت می‌کنید، گفت: مدیریت این مسأله از دو جنبه انجام می‌شود؛ این افراد برای واکسیناسیون هم به‌صورت سرشماری مراجعه می‌کنند و هم در مرزها واکسیناسیون به‌صورت صددرصد رایگان انجام می‌شود. اگر کارت واکسن هم نداشته باشند باز هم واکسیناسیون آنها انجام خواهد شد.استاندار سیستان و بلوچستان با اشاره به غربالگری افرادی که از مرزهای شرقی استان وارد کشور ما می‌شوند، گفت: ما روزانه از مرزهای شرقی مانند میرجاوه و نقاط دیگر شاهد ورود افراد اتباع هستیم اما تمام آنها در زمینه کرونا غربالگری می‌شوند. اگر به نقشه کشور در زمان شیوع کرونا دقت کرده باشید نقاط آبی مربوط به استان ما بود. یعنی آبی‌ترین نقطه کشور مربوط به ما بوده است البته با سلام وصلوات هم ممکن نبود و واکسیناسیون و غربالگری صورت گرفت.مدرس خیابانی درباره شیوع بالای تالاسمی دراین استان بیان کرد: ازدواج فامیلی در استان ما بسیار بالاست و این موجب افزایش تالاسمی شده است. آگاهی، هشدار و پیشگیری از جمله اقداماتی است که می‌توان برای حل این مسأله ایجاد کرد. به نظر من راه آن آموزش و فرهنگ‌سازی است و راه دیگری ندارد. همچنین خانه‌های بهداشت اکنون در استان ما فعال هستند و ما امسال ۵۳ خانه بهداشت در استان احداث کردیم که در مراکز روستایی هستند و یکی از وظایف آنها در خانه‌های بهداشت، آگاه‌سازی برای کاهش ازدواج فامیلی و در ادامه آن کنترل بیماری تالاسمی است.