سبقت معنادار رشد تولید و خرید گندم ایران از میانگین جهانی

شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرد: میزان تولید گندم در جهان در سال زراعی جدید با حدود یک درصد افزایش نسبت به سال زراعی قبل به ۷۹۲ میلیون تن خواهد رسید و انتظار می‌رود خرید تضمینی این محصول راهبردی در کشورمان نیز با اجرای طرح‌های تشویقی، به مراتب بیشتر از میانگین جهانی افزایش یابد.
به گزارش شرکت بازرگانی دولتی ایران، شورای جهانی غلات گزارش داده که تولید گندم در جهان که در سال زراعی گذشته، ۷۸۲ میلیون تن بود و پیش‌بینی شده که در سال زراعی جدید با ۱۰ میلیون تن افزایش به ۷۹۲ میلیون تن برسد و بر همین اساس، میزان موجودی ذخایر این محصول راهبردی نیز ۷ میلیون تن افزایش یابد. بر اساس این گزارش، رشد حدود ۶۰ درصدی خرید تضمینی گندم در کشورمان که در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ اتفاق افتاد، نتیجه اجرای آزمایشی برنامه کشت توافقی توسط وزارت جهاد کشاورزی در چند استان، در کنار ایجاد سازکارهای حمایتی و افزایش نرخ خرید تضمینی این محصول از کشاورزان بود. پیش‌بینی می‌شود تداوم اجرای سراسری طرح کشت توافقی که در قالب آن، کشاورزان پیش از آغاز فصل زراعی، نهاده‌های مورد نیاز کشاورزی خود را از دولت دریافت می‌کنند و پس از کشت، تولید و فروش محصول، نسبت به پرداخت هزینه‌های خود اقدام می‌کنند، در کنار افزایش نرخ خرید تضمینی گندم از کشاورزان، بر تداوم روند رشد تأثیرگذار باشد. گفتنی است میزان تولید و خرید تضمینی گندم در سال آینده، متأثر از عوامل دیگری از جمله شرایط آب و هوایی کشور و میزان بارندگی است که امید می‌رود با بارش‌های خوب در ماه‌های آتی و تداوم آن در ابتدای سال آینده، افزایش تولید محصول راهبردی گندم در کشورمان محقق شود.


خرید تضمینی برگ سبز چای تا ۱۰ آبان تمدید شد

رئیس سازمان چای کشور گفت: با جوانه زدن دوباره ناشی از بارش‌های مناسب صورت گرفته خرید تضمینی برگ سبز چای تا ۱۰ آبان به مدت ۱۰ روز تمدید شد.  «حبیب جهانساز» رئیس سازمان چای کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم،  اظهار داشت: تا پایان فصل برداشت چای، حدود 115 هزار تن برگ سبز چای  برداشت و 24 تا 25 هزار تن چای خشک در کشور تولید می‌شود که 25 درصد نیاز کشور را تأمین خواهد کرد. وی افزود: خرید برگ سبز چای در سال جاری تمدید شده است و تا 10 آبان ماه سال جاری ادامه خواهد داشت. 

امین محمودی
 خبرنگار

براساس آمار گمرک در نیمه نخست سال‌جاری 3 میلیون و 397 هزار و 719 تن و 833 کیلوگرم مواد غذایی و محصول کشاورزی به ارزش یک میلیارد و 951 میلیون و 74 هزار و 226 دلار صادر شده، این در حالی است که در نیمه نخست سال گذشته 3 میلیون و 957 هزار و 346 تن و 283 کیلوگرم مواد غذایی و محصول کشاورزی به ارزش 2 میلیارد و 340 میلیون و 46 هزار و 982 دلار از کشور صادر شده بود. این امر نشان‌دهنده آن است که صادرات محصولات کشاورزی به لحاظ وزنی با کاهشی 16 درصدی و به لحاظ ارزشی با کاهشی 14 درصدی روبه‌رو بوده است. انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی از جمله هندوانه و گوجه‌فرنگی بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده‌اند که عمده‌ترین مقاصد صادراتی نیز کشورهای عراق، امارات و افغانستان بوده‌اند.  
عوارض نیم درصدی؛ بلای جان صادرات
یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات در این بازه زمانی به وضع عوارض نیم‌درصدی صادرات محصولات کشاورزی توسط مجلس شورای اسلامی برمی‌گردد.
براساس بخشنامه ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ گمرک، به‌منظور جبران صادرات آب مجازی از کشور از طریق صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در بودجه ۱۴۰۱، اخذ نیم درصد از ارزش پایه صادراتی این محصولات به‌عنوان عوارض صادرات آب مجازی مصوب شده که توسط گمرک اخذ و به خزانه‌کل کشور واریز می‌شود.
این در حالی است که کارشناسان کشاورزی و بخش خصوصی مرتبط معتقدند عوارض نیم درصدی صادرات محصولات کشاورزی باید بر محصولات آب‌بری همچون هندوانه و خربزه و صیفی‌جات دیگر گرفته شود و محصولات دیگری که آب بسیار کمی را مصرف می‌کنند از آنها عوارض اخذ نشود.
همین امر طی نیمه نخست سال‌جاری سبب کاهش صادرات و ارزآوری زعفران و پسته شده و قاچاق این محصولات را بشدت افزایش داده، این در حالی است که بخش زیادی از ارزآوری سالانه محصولات کشاورزی از این دو محصول بود.
کاهش 55 درصدی صادرات محصولات کشاورزی به چین
چین یکی از کشورهایی بود که بخش زیادی از محصولات کشاورزی تولیدکنندگان داخلی به آن کشور صادر می‌شد به طوری که چشم‌بادامی‌ها مشتری ثابت میگو، زعفران و پسته ایران بودند. با این حال آمارهای 6 ماهه نخست سال‌جاری در مقایسه با همین بازه زمانی در سال گذشته نشان دهنده آن است که صادرات به این کشور به لحاظ وزنی از 25 هزار تن به 22 هزار تن و به لحاظ ارزشی از 119 میلیون دلار به 53 میلیون دلار کاهش یافته که نشان‌دهنده کاهش 55 درصدی است. 
وضعیت وخیم صادرات پسته و زعفران
پسته یکی از ارزآورترین محصولات صادراتی کشورمان در سال گذشته بود به طوری که 910 میلیون دلار در سال گذشته ارزآوری داشته اما با وضع عوارض نیم‌درصدی بر صادرات این محصول در6 ماهه نخست سال، میزان صادرات پسته به لحاظ ارزشی تنها به 127 میلیون دلار رسیده است. زعفران یکی دیگر از محصولات کشاورزی ایران است که مشتریان زیادی در بین کشورهای مختلف جهان دارد و با وجود آنکه به طور متوسط طی 5 سال اخیر بین 200 تا 350 میلیون دلار ارزآوری داشته ولی در نیمه نخست سال‌جاری، صادرات این محصول از 65 میلیون دلار فراتر نرفته است. 
مجلس عوارض نیم درصدی صادرات را بردارد
محسن احتشام، رئیس شورای ملی زعفران در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص گفت: سال گذشته مجلس شورای اسلامی عوارض نیم درصدی را بر صادرات محصولات آب بر در نظر گرفت ولی با این حال نمی‌توان زعفران و گیاهان دارویی را همانند هندوانه و صیفی جات دانست چون این محصولات عمدتاً در مناطق خشک و کویری پرورش داده می‌شود. وی افزود: در این مناطق نمی‌توان محصولات کشاورزی دیگری کاشت به همین دلیل برای گذران زندگی، مردم این مناطق رو به کشت زعفران آورده‌اند با این حال اگر این نیم درصد صرف برند سازی، بازاریابی، توسعه مصرف داخلی و خارجی و افزایش صادرات این محصول به دیگر کشورها می‌شد می‌توان آن را منطقی جلوه داد ولی در وضعیت فعلی امری بشدت مذموم است. رئیس شورای ملی زعفران خاطرنشان کرد: طی یک سال اخیر صادرات زعفران بشدت کاسته شده است که یکی از مهم‌ترین دلایل این امر را می‌توان به اخذ عوارض نیم‌درصدی از صادرکنندگان نسبت داد؛ بنابراین باید هر چه سریعتر مجلس این قانون را حذف کند.
صادرکننده توان رقابت با قاچاقچیان را ندارد
غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران کشور در این‌باره می‌گوید: در حال‌‌ حاضر زعفران ایران بشدت در حال قاچاق است. زعفران از کشور خارج می‌شود و به‌صورت غیرقانونی به کشورهای دیگر می‌‌رسد. کشورهای هند و چین دو بازار پرمصرف زعفران هستند و حداقل بین ۸۰ تا ۱۰۰ تن زعفران مصرف می‌کنند. این دو کشور دارای تعرفه صادرات هستند و افراد سعی دارند از طریق قاچاق این محصول را وارد کشور مقصد کنند. افغانستان این تعرفه را پرداخت نمی‌کند و تجار افغان زعفران از ایران خریداری و به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.
وی افزود: متأسفانه بستری برای قاچاقچیان فراهم شده تا این محصول را به‌صورت قاچاق صادر کنند. محصولاتی مانند پسته، برنج، آهن و... قاچاق نمی‌شوند، اما زعفران براحتی قابل قاچاق است و براحتی می‌توان از کشور خارج کرد. برای اینکه بتوانیم زعفران را با برند ایرانی صادر کنیم، حتماً باید دست قاچاقچیان کوتاه شود.
تأثیر عوارض نیم درصدی بر افزایش قاچاق پسته
محمد صالحی، رئیس هیأت مدیره انجمن پسته در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص وضع عوارض نیم درصدی برای صادرات محصولات کشاورزی نیز گفت: پسته به آب بسیار کمی برای رشد نیازمند است، از طرف دیگر کل سود صادرات این محصول 1.5 تا 2 درصد است و با توجه به اخذ نیم درصد آن توسط گمرک دیگر صادرات این محصول به صرفه نیست و همین امر منجر به افزایش قاچاق پسته شده است. وی افزود: به طور مثال میزان صادرات پسته از ۴۰ تا ۵۰ هزار تن در مهرماه سال گذشته به ۷ تا ۸ هزار تن در مهر ماه سال‌جاری کاهش یافته است.
موضع وزارت جهاد کشاورزی علیه عوارض نیم درصدی
شهریور ماه امسال بود که سید جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «ایران» اظهار کرد: در جلسه دیپلماسی غذایی موضوع عوارض نیم درصدی آب مجازی توسط مجلس مورد بحث قرار گرفت، به همین دلیل قرار است با مجلس شورای اسلامی درخصوص این قانون و اصلاح آن تا دو هفته دیگر مذاکراتی صورت گیرد. از طرف دیگر محمد مهدی برومندی، معاون وزیر جهاد کشاورزی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص گلایه صادرکنندگان محصولات کشاورزی از عوارض نیم درصدی محصولات غیرآب‌بر گفت: این عوارض نیم‌ درصدی با مصوبه مجلس انجام شده و می‌بایست برای 7 محصول پرآب‌بر کشاورزی استفاده می‌شد اما با این حال این مصوبه شامل همه محصولات کشاورزی از جمله محصولات کم آب‌بر نیز شده است به همین دلیل در این زمینه با گمرک مذاکراتی کردیم، اما آنها خود را موظف به اجرای مصوبه می‌دانند.
وی ادامه داد: قرار است در این زمینه مذاکره کنیم و اگر به نتیجه رسیدیم، حتی موضوع را در سران قوا مطرح کنیم، چرا که به‌دنبال تسهیل صادرات محصولات کشاورزی هستیم.
با وجود این به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی همچنان نتوانسته موافقت مجلس را با برداشته شدن این عوارض صادراتی جلب کند به همین دلیل انتظار می‌رود همچنان صادرکنندگان محصولات کشاورزی با مشکل روبه‌رو باشند.

اقدامات دولتی در کنار پایین آمدن قیمت‌های جهانی از دلایل عمده‌ای محسوب می‌شود که باعث شد قیمت روغن مصرفی در روند نزولی قرار بگیرد. این پیش‌بینی بود که قبلاً هم انتظار آن می‌رفت، زیرا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و صفر شدن قاچاق روغن به خارج از کشور نیز در کاهش قیمت تأثیر‌گذار بود، به‌رغم آنکه بعد از اصلاح ارز ترجیحی بارها اخبار نادرستی از احتمال افزایش سرسام‌آور و مهارنشدنی قیمت روغن در ماه‌های آتی نشر پیدا کرده بود.
بر همین اساس هم به تازگی مدیرعامل شرکت تعاونی فرآوری روغن و دانه‌های روغنی اعلام کرده است: «همزمانی ریزش قیمت روغن در بازارهای جهانی با رفع موانع صادرات روغن از مالزی و اندونزوی با تسهیل روند صادرات روغن آفتابگردان از روسیه و اوکراین، دست‌به‌دست هم داده تا شاهد کاهش قیمت روغن خام در بازار جهانی باشیم.» علیرضا شرفی، تقاضا برای خرید روغن در بازار داخلی را کاهشی دانست و توان خرید مردم، افزایش تولید، توزیع کالا و اطمینان مصرف‌کنندگان از تداوم تأمین این کالا را در میزان مصرف و تقاضای این محصول مؤثر دانسته است.
در هفته‌های گذشته نیز حسین فرهیدزاده، سرپرست سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خبر از آغاز روند کاهشی قیمت ۱۰۰ قلم کالای شاخص مصرفی مردم داده و آن را تحت تأثیر تغییرات بین‌المللی عنوان کرده بود.
بر اساس اظهارات فرهیدزاده، کاهش قیمت روغن خوراکی را نیز باید در فهرست روند کاهشی قیمت 100 قلم کالای اساسی عنوان کرد.
نرخ انواع روغن در بازار داخلی
قیمت انواع روغن مصرفی در بازار حدود ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است. اظهارنظر محمد قربانی معاون وزیر جهاد کشاورزی هم مؤید کاهش ۱۰ درصدی قیمت انواع روغن‌های خوراکی و کاهش ۱۵ درصدی روغن‌های صنف و صنعت است. حالا و بر اساس گزارش‌های میدانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها روغن‌نباتی ۵ کیلویی ۳۶۵ هزار تومان، روغن جامد کوچک ۷۰ هزار و ۴۰۰ هزار تومان، روغن مایع ۸۱۰ گرمی ۵۹ هزار و ۴۰۰، روغن مایع ۹۰۰ گرمی سرخ‌کردنی ۶۲ هزار و ۵۰۰ تومان است.
این در حالی است که در پی اصلاح نظام یارانه‌ای قیمت مصوب برای مصرف‌کنندگان روغن مایع آفتابگردان ۸۱۰ گرمی پخت‌ و پز ۶۳ هزار تومان و روغن مایع ۸۱۰ گرمی سرخ‌کردنی ۶۲ هزار تومان تعیین شده بود.
قیمت روغن سرخ‌کردنی صنعتی وزن ۱۶ کیلوگرم قیمت قدیم یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود که اکنون با قیمت جدید ۹۰۰ تا ۹۱۸ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی با قیمت قبلی ۱۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان اکنون با قیمت ۱۰۵ هزار تومان، روغن پخت و پز با قیمت قبلی ۱۱۵ هزار و ۱۰۰ تومان به قیمت ۱۰۷ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی با قیمت قبلی ۲۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان به قیمت جدید ۱۹۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.
طبق آمارهای موجود قیمت جهانی هر تن روغن خام پالم در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ حدود ۱۷۰۰ دلار بود که در شهریورماه به ۹۰۰ دلار رسید. همچنین قیمت جهانی هر تن روغن سویا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ حدود ۱۸۰۰ دلار بود که در شهریورماه به ۹۰۰ دلار رسید که کاهش حدود ۴۰ درصدی قیمت‌های جهانی روغن را نشان می‌دهد.
افت 4.7 درصدی تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها در مهرماه
طبق اعلام مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌‌ها و دخانیات» با کاهش ٤.٧ واحد درصدی به ٧٠.٧ درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ٠.٧ واحد درصدی به ٣٦.١ درصد رسیده است. تغییر قیمت‌ها در ماه مهرماه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «میوه و خشکبار» و گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» (مرغ ماشینی) است، اما در همین ماه گروه «روغن‌ها و چربی‌ها» که شامل روغن‌نباتی جامد و روغن مایع می‌شود، نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته است.
طبق آمارها سالانه ۱.۵ میلیون تن روغن خام در کشور مورد نیاز است که بر اساس آمار شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران، اکنون ظرفیت ذخیره‌سازی روغن خام کشور در بخش خصوصی و دولتی بالغ بر یک میلیون و ۲۵۳ هزار تن است و اخیراً نیز با افزایش ۱۲۵ هزارتنی ظرفیت ذخیره‌سازی، مجموع ظرفیت ذخیره روغن خام کشور به یک میلیون و ۳۷۸ هزار تن خواهد رسید.
سود بازرگانی واردات روغن خام و دانه‌های روغنی صفر شد
در کنار افت قیمت در بازارهای جهانی، با دو اقدام دولت در حوزه گمرکی و مالیاتی یعنی کاهش مالیات بر ارزش‌افزوده و حذف سود بازرگانی شاهد افت قابل توجه قیمت در بازار روغن شدیم. دولت بعد از اصلاح ارز ترجیحی و ضرورت تأمین امنیت غذایی جامعه و جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی ازجمله روغن و برنج که بخش عمده‌ای از آنها از طریق واردات به کشور وارد می‌شوند، تصمیم گرفت مالیات بر ارزش افزوده روغن را از ۹ درصد به یک درصد برساند.
در همین راستا مدیرکل دفتر واردات گمرک، در بخشنامه‌‌‌ای به گمرکات اجرایی سراسر کشور، نرخ اخذ مالیات ارزش افزوده برای واردات کالاهای اساسی از قبیل گندم، برنج، دانه‌‌‌های روغنی، انواع روغن خام، گوشت مرغ، گوشت قرمز و... را معادل یک درصد اعلام و ابلاغ کرد.
علاوه‌بر بخشنامه گمرک، ابلاغ مصوبات ستاد تنظیم بازار در خصوص صفر شدن سود بازرگانی برای واردات روغن خام و دانه روغنی و نیز معافیت از محدودیت سقف و سابقه در واردات روغن خام و کاهش قیمت روغن خوراکی در سراسر کشور نیز تأثیر مثبتی در کاهش نرخ روغن داشته است. ابلاغ مصوبه تنظیم بازار در خصوص صفر شدن سود بازرگانی روغن و دانه‌های روغنی اقدامی مؤثر در رفع مشکلات واحدهای تولیدی روغن بود که هماهنگی‌های لازم را برای کاهش قیمت برای انواع روغن‌های خوراکی با تولیدکنندگان این حوزه فراهم آورد. بر همین اساس مهدی برادران معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به دستور وزیر صمت برای کاهش قیمت انواع روغن نباتی اعلام کرده بود دستورالعمل کاهش قیمت انواع روغن‌نباتی از روز هشتم مرداد برای تمام کارخانجات روغن کشور لازم‌الاجرا شده بود.
دولت با هدف حمایت از مردم و مصرف‌کنندگان بعد از اصلاح ارز ترجیحی، کارخانجات را ملزم به کاهش قیمت روغن کرد و اعلام کرد با هر واحدی که از این دستورالعمل پیروی نکند برخورد خواهد کرد.
حالا و بعد از اصلاح ارز 4200 تومانی، پیگیری جدی برای آزادسازی صادرات روغن در دست اقدام است و دیگر نگرانی بابت صادرات روغنی که مواد اولیه آن یارانه‌ای بود، وجود ندارد. در این شرایط صادرات روغن علاوه‌بر پوشش بازارهای خارجی، می‌تواند با تأمین سود مورد نیاز صنایع روغن به رقابتی شدن آنها در داخل هم کمک کند. از سوی دیگر اصلاح ارز ترجیحی باعث کاهش قاچاق و تقاضا شد و همین مسأله به ایجاد بازار رقابتی بین شرکت‌های تولیدکننده منجر شده است. اگرچه نرخ فعلی روغن مصرفی کاهش حدود 15 درصدی داشته است اما می‌تواند برای مصرف‌کنندگان رضایتبخش باشد و در عین حال بر کاهش میزان مصرف آنها اثرگذار گردد.