مریم طالشی
گزارش‌نویس


«همه فکر می‌کنند وقتی در خانه کار می‌کنی یعنی در واقع کاری نمی‌کنی. درحالی که من 12 سال است علاوه بر خانه‌داری به صورت حرفه‌ای مشغول تولید کیف و کوله‌پشتی در خانه هستم و درآمد نسبتاً ثابتی از این راه دارم.» اعظم آشتیانی، که این را می‌گوید یک شاغل خانگی است که کارگاه خود را در یکی از اتاق‌های خانه‌اش دایر کرده و به قول خودش طوری کار می‌کند که انگار دارد جایی ساعت می‌زند. او ادامه می‌دهد: «من هر روز ساعت 6 صبح بیدار می‌شوم و بچه‌هایم را روانه مدرسه می‌کنم و می‌نشینم به کار. شاید بین کار فرصت کنم یک چای بخورم یا غذایی بار بگذارم ولی بیشتر وقتم به کار می‌گذرد، چون با یک فروشگاه قرارداد دارم که در ماه تعداد مشخصی کیف برایشان بفرستم، بنابراین باید آن تعداد را آماده کنم.
ناهار بچه‌ها را که می‌دهم دوباره مشغول کار می‌شوم و حتی گاهی تا ساعت 10 شب کار می‌کنم که بیشتر از یک کارمند و کارگری است که بیرون مشغول کار است. حتی وقتی کارها عقب می‌افتد نصف شب هم کار می‌کنم با این حال تصوری که درباره یک فرد شاغل در خانه وجود دارد در بیشتر موارد این است که توی خانه خودش نشسته و حالا برای سرگرمی یک کاری هم می‌کند. این طرز فکر گرچه ناراحت‌کننده است اما حالا آنقدر مهم نیست در مقابل اینکه دیگران انتظار دارند در هر ساعت روز آزاد باشی. همین فامیل نزدیک خود آدم حتی این مسأله را درک نمی‌کنند و فکر می‌کنند چون در خانه کار می‌کنی، می‌توانند هر وقت دلشان می‌خواهد قرار بگذارند و به خانه‌ات بیایند. در صورتی که اگر بیرون کار کنی چنین توقعی وجود ندارد. وقتی هم بهشان می‌گویی کار دارم درک نمی‌کنند و ناراحت می‌شوند. انتظار من این است که دیگران درک کنند کسی که در خانه کار می‌کند بیکار نیست و چون دارد از این راه پول درمی‌آورد پس به صورت حرفه‌ای مشغول کار است. البته نمی‌خواهم منکر مزایای در خانه کار کردن شوم. همین که می‌توانم موقعی که بچه‌ها از مدرسه می‌آیند خانه باشم و خودم به کارهایشان رسیدگی کنم خیلی خوب است. نکته مثبت دیگر که خیلی مهم است این که کرایه کارگاه نمی‌دهم چون در آن صورت بخش زیادی از درآمدم صرف کرایه دادن می‌شود، اما خب همان‌طور که گفتم جدی گرفته نشدن کار در خانه و انتظارات دیگران گاهی آزاردهنده است.»
زهرا سالاری، تولیدکننده کیف و محصولات چرمی نیز حدود 9 سال است در خانه مشغول به کار است. او به کاری که انجام می‌دهد بسیار علاقه‌مند است و به کیفیت کاری که تولید می‌کند اطمینان خاطر دارد:
«چرمی که من استفاده می‌کنم کاملاً تضمینی و عالی است و تا به حال پیش نیامده مشتری ابراز نارضایتی کند. خودم مواد اولیه کار را شخصاً تهیه می‌کنم. تمام این سال‌ها در خانه کار کرده‌ام و چون بچه کوچک دارم گاهی کار کردن در خانه خوب است و گاهی به خاطر بچه کمی سخت می‌شود و نمی‌توانم مداوم روی کارم تمرکز کنم. از طرف دیگر خیلی دلم می‌خواست هنری را که خودم آموخته‌ام و به آن علاقه دارم به دیگران آموزش دهم تا کسان دیگری هم بتوانند از راه آن امرار معاش کنند و از طرف دیگر این هنر حفظ شود، برای همین اخیراً کارگاهی دایر کرده‌ام که در آن کار کنم و بتوانم شاگرد هم آموزش دهم. در خانه کار کردن این امکان را نمی‌داد که بتوانم شاگرد آموزش دهم و از طرفی هنرآموزانی که آموزش می‌بینند می‌توانند همان جا پیش خودم مشغول به کار شوند و به این شکل اشتغالزایی هم می‌کنم و این جنبه مثبت کار در کارگاه است.»
نفیسه سردرودی هم از جمله شاغلان خانگی است که زیورآلات می‌سازد و دست‌سازهایش را در چند فروشگاه در مرکز شهر به فروش می‌رساند. او دانش‌آموخته رشته تاریخ است و اینکه در رشته تحصیلی خودش نتوانسته مشغول به کار شود به دلایل شخصی عنوان می‌کند. او می‌گوید: «رشته تحصیلی خودم را دوست دارم و شاید اگر تلاش می‌کردم می‌توانستم کاری متناسب با آن پیدا کنم، اما از آنجا که همیشه به کارهای دستی علاقه‌مند بودم تصمیم گرفتم در این زمینه فعالیت کنم برای همین در یک دوره آموزشی طلا‌سازی شرکت کردم و بعد خودم در خانه کارگاهم را دایر کردم و به تولید زیورآلات نقره مشغول شدم. من در خانه پدرم زندگی می‌کنم و از آنجا که یک اتاق کوچک در پشت‌بام داریم توانستم آن را به کارگاه تبدیل کنم و مزیت بزرگی برای من بود. می‌دانم که خیلی‌ها چنین امکانی را ندارند و باید حتماً کارگاه اجاره کنند یا در کارگاه دیگران کار کنند، اما من توانستم کارم را به این شکل پیش ببرم و از این بابت می‌توانم بگویم شانس آوردم. مزیتی که این کار برای من دارد در درجه اول این است که اجاره کارگاه نمی‌دهم و از طرف دیگر وقتم دست خودم است و زمانم در رفت و آمد سپری نمی‌شود. اما کار در خانه معایبی هم دارد. اینکه از خانه خارج نمی‌شوم خودش عیب بزرگی است چون به هرحال آدم در محیط کار و اجتماع قرار نمی‌گیرد و به تنهایی خودش جوری عادت می‌کند که دیگر حوصله جمع را ندارد. من خودم الان تقریباً همینطور شده‌ام و حتی وقتی میهمان می‌آید دوست ندارم معاشرت کنم و به تنهایی و سکوت عادت کرده‌ام. شاید از دید دیگران اینکه یک دختر جوان چنین حال و هوایی داشته باشد خیلی خوب نیست. از طرف دیگر بیمه ندارم و اینکه سابقه بیمه نداشته باشم خیلی بد است. بجز اینها می‌توانم بگویم مزیت کار کردن در خانه را ترجیح می‌دهم، اما اگر شرایطی فراهم شود که بتوانم همین کار را بیرون از خانه انجام دهم، مثلاً برای خودم گالری داشته باشم، خیلی برایم خوشحال‌کننده است.»
کار کردن در خانه فقط به تولید صنایع دستی محدود نمی‌شود و نیز تنها شغلی زنانه نیست. امیرحسین مترجم زبان آلمانی است و سال‌هاست در خانه، اتاق کاری برای خودش درست کرده و در آن مشغول به کار است.
او اینطور می‌گوید: «برای کارهایی مثل ترجمه و ویراستاری، کار کردن در خانه و بیرون خانه اصولاً فرق خاصی ندارد. من شخصاً در خانه راحت‌ترم و تمرکز بیشتری دارم؛ برخلاف آن عده‌ای در خانه نمی‌توانند راحت کار کنند و شرایط کار کردن در خانه را ندارند. به نظر من اگر کسی برنامه‌ریزی کرده که در خانه کار کند باید برای خودش حدودی تعیین کند و مقرراتی داشته باشد تا بتواند کارش را پیش ببرد. برای خود من همین طور است. حتی با لباس خواب پای کار نمی‌نشینم و وقت کارم را با کارهای جانبی مثل وقت‌گذرانی در شبکه‌های اجتماعی و غیره تلف نمی‌کنم. دوستانم هم می‌دانند که در زمان کار نمی‌توانم پذیرایشان باشم، بنابراین کسی در زمان‌هایی که مشغول کار هستم انتظار ندارد وقت برای کار دیگری بگذارم.»
 اینها تجربه چند نفر از شاغلان خانگی بود که در مورد معایب و مزایای کار کردن در خانه گفت‌و‌گو کردند. شاید شما هم تجربه مشابهی داشته باشید یا مایل باشید از تجربه دیگران در این زمینه استفاده کنید. به هرحال شاغلان بخش خانگی بخش مهمی از شاغلان را تشکیل می‌دهند و در زمان همه‌گیری کرونا هم بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفت، چرا که بخش مهمی از شاغلان در ادارات و شرکت‌ها هم ناچار شدند به دورکاری در خانه بپردازند و از این جهت کار در خانه رسمیت بیشتری پیدا کرد.