گروه اقتصادی/با اتمام معاملات در روز چهارشنبه، پرونده معاملات سهام در هفته جاری با افت 0.84درصدی شاخص کل بازار سهام بسته شد تا یک هفته ناامیدکننده دیگر برای سهامداران رقم بخورد.
در این هفته شاخص کل بورس که کار خود را در عدد یک میلیون و 512 هزار واحد آغاز کرده بود، در روز شنبه حدود 11 هزار واحد کاهش یافت تا به عدد یک میلیون و 501 هزار واحد برسد. اما این روند در سه روز معاملاتی بعد تغییر کرد و شاخص توانست در روز سه‌شنبه عدد یک میلیون و 511 هزار واحد را بازیابی کند. رقمی که در روز چهارشنبه و با افت 8 هزار و 472 واحدی از دست رفت و شاخص در ارتفاع یک میلیون و 502 هزار واحد به کار خود پایان داد تا در مجموع هفته در حدود 0.73 درصد از ارتفاع خود را از دست داده باشد. این روند نزولی برای شاخص فرابورس شدید‌تر نبود و این شاخص با کاهش ارتفاع 1.35 درصدی که درمجموع هفته به ثبت رساند، تا عدد 20 هزار و 135 واحد کاهش یافت.
ارزش معاملات هفتگی به پایین‌ترین سطح از 6ماه گذشته رسیده است
در جریان معاملات این هفته؛ ارزش معاملات خرد در بازار روند نزولی خود را که از اواخر اردیبهشت ماه شروع شده بود، ادامه داد تا میانگین معاملات 5 روزه بازار با ثبت عدد حدودی 3 هزار و 460 میلیارد تومان در پایین‌ترین رقم خود طی 6 ماه گذشته قرارگیرد. آمارها نشان می‌دهد که هرچند ارزش معاملات سهامداران حقیقی در این هفته روند نزولی داشته، اما همچنان ارزش سهام فروش رفته از سهام خریداری شده توسط این طیف از فعالین بازار ، بیشتر بوده و در مجموع یک هزار و 792 میلیارد تومان خروج پول حقیقی از بازار خارج شده است. آمارها نشان می دهدصندوق‌های سرمایه‌گذاری در طلا و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، دو مقصد بورسی بخشی از پول‌های خارج شده از روند معاملات سهام بوده‌اند.
ارزش معاملات خرد که به عنوان یکی از نماگر‌های نشان‌دهنده رونق در بازار سهام شناخته می‌شود برای تحلیل عملکرد کلی بازار اهمیت ویژه‌ای دارد و افزایش یا کاهش در این نماگر می‌تواند نشان‌دهنده انتظارات حاکم بر بازار باشد.
63 درصد از نماد‌های بازار کاهش قیمت داشتند
بررسی روند معاملات هفته جاری نشان می‌دهد که از مجموع  نمادهای معاملاتی موجود در بازار سهام (بورس و فرابورس)، 242 نماد با افزایش و 419 نماد نیز با کاهش قیمت روبه‌رو شده است. بنابر این می‌توان نشان داد که در مقابل 37 درصد از نمادهایی که توانسته‌اند با افزایش قیمت، معاملات هفتگی خود را به پایان رسانند، 63 درصد نمادهایی که مورد معامله قرار گرفته‌اند نزول قیمت را تجربه کرده‌اند که از این تعداد، 13 نماد بیش از 10 درصد، 92 نماد بین 5 تا 10 درصد و کاهش قیمت 314 نماد نیز کمتر از 5 درصد بوده است.
از طرفی 166 نماد رشد قیمتی تا 5 درصد، 54 نماد رشد قیمتی تا 10 درصد و 21 نماد نیز رشد قیمتی بالاتر از 10 درصد را به ثبت رسانده‌اند.

گروه اقتصادی/صنعت پتروشیمی با ارزش بازاری 8395هزارمیلیارد تومان در حدود 12.5درصد از کل ارزش بازار سهام را در بر می‌گیرد و از این نظر جزو 5گروه برتر بازار سرمایه محسوب می‌شود. این صنعت بزرگ و پولساز دارای 61 نماد است و 10درصد از کل سود‌های شناسایی شده در بورس متعلق به آن است. حاشیه سود 30درصدی و حجم بالای درآمد‌های صادراتی در کنار درصد بالای سود‌های تقسیم شده و نسبت مناسب قیمت به درآمد نیز از جمله مواردی است که سهام این صنعت را برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند. حال و با انتشار صورت‌های مربوط به تولید و فروش فصل بهار شرکت‌های پتروشیمی مشخص می‌شود که ارزش فروش این صنایع در بهار 1401، نسبت به‌مدت مشابه سال قبل با افزایش 30درصدی روبه‌رو شده است و پتروشیمی‌ها توانسته‌اند با وجود کاهش تولیدات خود، درمجموع روند افزایش ریالی درآمدهای خود را افزایش دهند. این درحالی است که قیمت سهام این صنعت یک روند نزولی را در پیش گرفته و در طول یک هفته گذشته با کاهش 1.11درصدی روبه‌رو شده است.
رشد قیمت سهام پتروشیمی‌ها به صفر رسید
سهام شرکت‌های پتروشیمی به‌دلیل مزایایی چون نسبت بالای پرداخت سود، رشد مناسب درآمدی، درصد بالای درآمد صادراتی و همچنین دورنمای مثبت صنعت در ایران، حتی در زمان‌هایی که بازار در حال اصلاح بوده؛ مورد توجه سهامداران قرار گرفته است. اگر نگاهی به روند معاملات سال‌های قبل داشته باشیم مشخص می‌شود که سهامی چون«نوری»، «جم پیلن»، «آریا» و «شگویا» همواره جزو برترین‌های سهام از نظر رشد قیمتی بوده‌اند. این رویه باعث شده که در طول یک سال گذشته نیز سهام صنعت پتروشیمی با حدود 30درصد، رشدی بالاتر از کل بازار سهام را به خود اختصاص دهد. روندی که در طول یک ماه گذشته معکوس شده و ارزش بازاری این صنعت نزول0.29درصدی را تجربه کر ده است. در بازه یک هفته‌ای نیز ارزش بازار شرکت‌های پتروشیمی به طور میانگین 1.11درصد کاهش داشته تا درصد نزول بالاتری حتی از کل بازار برای این صنعت به ثبت برسد.
هر چند که ریزش‌های مقطعی قیمت سهام در بازار امری طبیعی و مرسوم است، اما به نظر می‌رسد این روزها سهامداران درمورد روند روبه رشد قیمت‌ها در این صنعت با تردید روبه‌رو شده‌اند. از طرفی باید توجه داشت که بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی در این روزها درحال برگزاری مجامع سالانه خود هستند. به طور معمول، هرچه شرکت‌ها به روزهای مجمع خود نزدیک‌تر شوند عرضه سهام آنها نیز افزایش می‌یابد که یک کاهش جزئی را در قیمت سهام به همراه دارد.
حقوقی‌ها خریداران اصلی سهام پتروشیمی
شاید بتوان به جرأت گفت، سهام شرکت‌های پتروشیمی، جذاب‌ترین سهام برای سرمایه‌گذاران حقیقی بوده و این طیف از معامله گران همواره مقداری از سهام مربوط به شرکت‌های پتروشیمی را در سبد دارایی خود نگهداری می‌کنند. روند تقاضای حقیقی‌ها برای سهام شرکت‌های پتروشیمی از ابتدای فروردین سال‌جاری شروع شد و از این زمان تا 28اردیبهشت ماه(زمانی که شاخص به ارتفاع یک میلیون و 606هزارواحد رسید) درحدود 300میلیون برگ سهم را از حقوقی‌ها خریداری کردند. این تغییر مالکیت اما در ادامه روندی معکوس به خود گرفت تا از پایان اردیبهشت تا 15خردادماه سال‌جاری حقوقی‌ها تبدیل به خریداران اصلی سهام پتروشیمی شوند و در این مدت بیش از460میلیون برگ سهم را از حقیقی‌ها خریداری کنند.
افزایش تدریجی قیمت پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالا
از اواخر دهه 80شمسی که سازوکار بورس کالا برای فروش محصولات پتروشیمی در ایران مهیا شد، فروش داخلی اکثر محصولات پتروشیمیایی در بورس کالا صورت می‌پذیرد. این رویه اما در سال 1391 و با امضای تفاهمنامه‌ای بین وزارت صمت و بورس کالا با یک پدیده جدید روبه‌رو شد. درآن سال مقرر شد محصولاتی که برای عرضه در بورس کالا معرفی می‌شوند، در یک قیمت پایه و با نوسان محدود قیمتی مورد معامله قرار گیرند. بر همین مبنا، محصولات پتروشیمی نیز با نرخ پایه بر مبنای قیمت ارز اعلام شده از طرف دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی مورد معامله قرار می‌گیرند.
حال آمارهای مربوط به قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی نشان می‌دهد که نرخ ارز پایه برای محصولات از ابتدای فروردین تا به امروز به طور میانگین 6.5درصد افزایش داشته که متعاقباً اثر بسیار زیادی را روی درآمدهای ریالی این شرکت‌ها داشته است.
اگرچه کاهش قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی در تیر ماه بر قیمت‌های برخی از محصولات مانند گروه PVC، استایرن بوتادین رابر و گروه ABS با کاهش قیمت روبه‌رو شده‌اند اما در مجموع محصولات پتروشیمیایی در سه ماه گذشته با رشد قابل توجهی روبه‌رو بوده‌اند.

مجید میرزاحیدری
خبرنگار

صنعت برق در دنیای امروزی از جایگاهی بی‌بدیل برخوردار بوده و این صنعت به‌عنوان یک صنعت زیربنایی و مادر، نقش مهمی در توسعه اقتصاد کشور و رفاه جامعه ایفا می‌کند.
صنعت برق ایران از لحاظ ظرفیت تولید درجایگاه نخست منطقه غرب آسیا قرار دارد، با این حال روند رشد ظرفیت نیروگاهی کشور درسال‌های اخیر با کندی جدی همراه بوده است. ظرفیت اسمی تولید برق کشور در سال گذشته 87 هزارمگاوات و میانگین قدرت عملی نیروگاه‌ها حدود 76 هزار مگاوات بوده، اما به دلایل گوناگون از جمله برنامه‌های تعمیراتی، همواره درصدی از این مقدار خارج از مدار تولید بوده است. درحال حاضر 83 درصد ازظرفیت نیروگاهی کشورازنوع حرارتی، 14 درصد برق آبی و 3 درصد مابقی هم از انرژی‌های تجدیدپذیر وخورشیدی تأمین می‌شود.
با وجود تلاش برای توسعه این صنعت در سال‌های اخیر، اما به نظر می‌رسد که بخش نیروگاهی کشور، همواره با انواع ریسک‌های مختلفی مواجه بوده که از جمله آنها می‌توان به ریسک تأمین مواد خام و سوخت، ریسک عملکردی، ریسک عدم افزایش نرخ برق، ریسک نرخ بهره، ریسک تورم، ریسک غیر مترقبه و ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز مواجه بوده است. این ریسک‌ها تا حدود زیادی بر روند فعالیت وحتی خرید و فروش سهام این شرکت‌ها در بازار سرمایه هم تأثیرگذار بوده که برای کالبد شکافی بیشتر این صنعت، با محسن امیری، کارشناس حوزه برق ، گفت‌و‌گویی انجام شده که از نظر می‌گذرد.
با وجود بازدهی خوب صنعت برق در بازار سرمایه خرداد ماه آیا این روند بازدهی در اولین ماه تابستان هم ادامه خواهد یافت؟
میزان نا ترازی صنعت برق به‌دلیل عملکرد ضعیف دولت قبل، حدود 12 هزار مگاوات بود که به‌دلیل اینکه میزان ناترازی برق در ابتدای سال‌جاری ازسوی وزارت نیرو مشخص نشده بود، این امرباعث شد تا نگاه سهامداران به این صنعت بهبود یابد. 
این ذهنیت به‌وجود آمد که درسال‌جاری قطعی برق وجود نخواهد داشت، به همین دلیل، حمایت خوبی از ناحیه معامله‌گران بازار سرمایه از سهام شرکت‌های صنعت برق در بورس انجام شد.
به مرور زمان، مشخص شد که در سال‌جاری رقم این ناترازی 3 هزارمگاوات هم بیشتر شده و به حدود 15 هزار مگاوات رسیده که با ورود به فصل تابستان، میزان اوج مصرف برق یک ماه جلوتر رخ داد و باعث شد که سهام صنعت برق در بورس هم دچار افت شود. ناگفته نماند که براساس پیگیری‌های وزارت نیرو، قرار شده تا قیمت برق از طریق بورس انرژی آزاد‌سازی شود که درصورت تحقق این امر، باعث خواهد شد تا چندماه آینده سهام صنعت برق در بازار سرمایه با استقبال جدی‌تری مواجه شود.
دلیل گلایه برخی ازصنایع تولیدی از وزارت نیرو بابت کمبود برق چیست؟
صنایع حال حاضر به دو دسته تقسیم می‌شوند، دسته نخست، صنایع انرژی بر با حجم بالا هستند مانند فولادی‌ها که تعداد آنها انگشت‌شماراست که به نظر می‌رسد گلایه آنها هم بیشتر باشد. تعدادی از این شرکت‌ها دارای نیروگاه بوده، بنابراین باید برق مورد نیاز خود را تأمین کنند که به آنها هم مجوزهای لازم توسط وزارت نیرو داده شد اما آنها کم‌کاری کرده‌اند و انتقاد آنها به وزارت نیرو نشانه بی‌مهری صنایع به وزارت نیرو است. به عبارت ساده‌تر، این صنایع با وجود داشتن مجوز برای احداث نیروگاه، کم‌کاری خود دراحداث نیروگاه را بر گردن وزارت نیرو انداخته‌اند.
با وجود سودده بودن صنعت نیروگاهی دراکثر کشورهای دنیا اما صنایع نیروگاهی در ایران سود آنچنانی ندارند و برخی هم زیان‌ده هستند، چرا؟
مهم‌ترین دلیل این امر مربوط به قیمت تمام شده سرمایه‌گذاری دراین صنعت است.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که قیمت تمام شده جهانی سرمایه‌گذاری دریک بلوک نیروگاه سیکل ترکیبی حدود 320 یورو برای هرکیلووات بوده، درحالی که یک واحد نیروگاه بخار با راندمان پایین‌تر از تراز جهانی توسط گروه مپنا حدود 500 یورو برای هرکیلووات تمام می‌شود که این اختلاف فاحش به هیچ عنوان آن هم به‌صورت ارزی و ریالی توجیه‌پذیر نیست. ساده‌تر اینکه قیمت تمام شده بالا برای احداث هر واحد نیروگاهی توسط شرکت مپنا اجازه سرمایه‌گذاری دارای توجیه اقتصادی را به بخش خصوصی نمی‌دهد.
از آن مهم‌تر، در شرایط فعلی اجازه واردات تجهیزات نیروگاهی داده نمی‌شود درحالی‌که می‌توان درکنار مپنا با واردات تجهیزات نیروگاهی صنعت نیروگاهی کشور را توسعه داد. حذف ناترازی بالای 15 هزارمگاواتی درکشور با استفاده صرف از ظرفیت نیروگاهی مپنا در کوتاه‌مدت شدنی نیست و اگر بخواهیم با توانمندی مپنا جلو برویم درنهایت سالی 2 هزارمگاوات از مپنا تأمین نیروگاه خواهد شد.
در شرایط فعلی پیگیری‌ها برای اخذ مجوز واردات تجهیزات نیروگاهی از وزارت نیرو ادامه دارد و در صورت ارائه مجوز برای واردات تجهیزات، سرمایه‌گذاری‌ها توجیه‌پذیر می‌شود.
هرچند که راندمان واحدهای گازی نیروگاهی مپنا 34 درصد بوده درحالی که با تکنولوژی روز دنیا راندمان نیروگاهی کشورهای دیگر 45 درصد است و هر چه راندمان بالاتر،صرفه‌جویی در مصرف سوخت هم بیشتر.
سال گذشته قرار بود تا ۶۷ نیروگاه دربورس انرژی پذیرش شوند، علت عدم تحقق کامل این امر چه بود؟
صنعت نیروگاهی در شرایط فعلی بشدت نیازمند تزریق نقدینگی است و تنها راه تأمین نقدینگی برای صنایع نیروگاهی، عرضه برق آنها در بورس انرژی است اما متأسفانه زیرساخت‌های مورد نیاز این حجم عرضه در بورس انرژی مهیا نیست.
درواقع مشکل عدم عرضه برق این تعداد نیروگاه دربورس انرژی به‌دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها و آشفتگی در بورس انرژی است. واقعیت این است که شرکت‌های نیروگاهی که درحال عرضه برق خود در بورس انرژی هستند بیشتر به‌دلیل داشتن مشکلات مالی بوده و نیروگاه‌هایی که مشکلات مالی ندارند به هیچ‌وجه برق خود را در بورس انرژی عرضه نمی‌کنند چون قیمت‌ها در بورس انرژی بشدت پایین بوده و ورود به بورس انرژی برای آنها توجیه اقتصادی ندارد.
با وجود مهیا بودن بستر عرضه تجهیزات صنعت برق در بورس کالا چرا این مهم با هدف شفافیت بیشتر اتفاق نمی‌افتاد؟
شرکت مپنا به‌عنوان تولیدکننده اصلی و داخلی تجهیزات به‌عنوان نماد ملی اجازه شکستن انحصار را نمی‌دهد چون تمایلی به شفاف‌سازی قیمت‌ها ندارد. حتی اگر شرکتی هم بخواهد تجهیزات خود را در بورس کالا عرضه کند با برخورد شدید مپنا مواجه خواهد شد و یا اینکه سریعاً آن شرکت را نیز در انحصار خود درمی‌آورد.