هستی بختیاری
خبرنگار

​​​​​​​توله یوز باقیمانده از پروژه تکثیر یوز آسیایی در میهمانسرای سازمان حفاظت محیط‌زیست نگهداری می‌شود نه در بیمارستان دامپزشکی در تهران. این خبر را «وحید نوروزی» کارشناس کارکشته محیط‌زیست پس از جلسه فراکسیون محیط‌زیست مجلس می‌دهد و به اعتراض جامعه رسانه‌ای کشور منجر می‌شود. واکنش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست هم مثل همیشه عدم شفافیت است. او درباره وضعیت نگهداری یوزپلنگ‌ها شفاف‌سازی نمی‌کند، تخصص گوینده خبر را که برحسب تصادف دکترای محیط زیست دارد، زیر سؤال می‌برد تا خبرنگاران قدیمی و کارکشته این حوزه به او یادآوری کنند که گوینده خبر، شخص موثقی است. روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست در حالی شدرمان یوز در میهمانسرا را رد می‌کند که دو کارشناس محیط‌زیست از قرنطینه شدن توله یوز تحت درمان در میهمانسرا خبر می‌دهند.
محیط‌زیست در حالی توله باقیمانده را به میهمانسرا برده که دو توله دیگر را هم به‌دلیل خطا و اشتباه از دست داده است. هر بار هم در ابتدای ماجرا زیر بار عملکرد اشتباه نرفت. وقتی نحوه شیردهی توله یوز اول را از «ایران» (یوز مادر) گرفت، «علی سلاجقه» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مسئول تغذیه را برکنار کرد اما تیم درمان اعلام خبر شیردهی اشتباه را حاشیه‌سازی برای خود خواندند. همان زمان رسانه‌ها خواستار کمک از کارشناسان بین‌المللی شدند اما اشتباه را آنقدر ادامه دادند تا آن‌طور که حسن اکبری معاون محیط طبیعی کشور می‌گوید شیر بی‌کیفیت یک بار دیگر فیروز و ایران را به سوگ فرزند دوم بنشاند.
سلسله خطاهای انکارناپذیر رخ داده در پروژه تکثیر یوز در حالی ادامه دارد که تکثیر این‌گونه برای نخستین بار در جهان اتفاق افتاد. فیروز و ایران، محیط‌زیست ایران را صاحب سه پسر کردند اما شیر خشک بی‌کیفیت و نحوه شیردهی اشتباه جان دو توله را گرفت و توله سوم نیز معلوم نیست جان سالم به در ببرد یا نه. از سوی دیگر دلنگرانی‌هایی وجود دارد که ایران به‌دلیل سزارین غیر ضروری شانس مادر شدن خود را برای همیشه از دست داده باشد. خبر تلخی که سازمان حفاظت محیط‌زیست ترجیح می‌دهد به جای شفاف‌سازی درباره آن از کنارش بگذرد و مسأله را به زمان بسپارد.
سازمان حفاظت محیط‌زیست به گفته حسن اکبری معاون محیط طبیعی پردیسان تنها 5 دامپزشک دارد. منابع مالی سازمان برای تکثیر یوز در اسارت 600 میلیون تومان است. حالا علی سلاجقه هم می‌گوید: «در طرح تکثیر یوز ایرانی با استفاده از همه ظرفیت‌ها اقدامات لازم انجام شد. متأسفانه بحث اعتبارات همه‌جا مطرح است و این مشکل همیشه وجود دارد. تکلیف ما این است که از همه هوشیارتر باشیم و از ظرفیت‌های داخلی و اندیشمندان بین‌المللی و داخلی استفاده کنیم. ما در شرایطی هستیم که ناچاریم تکثیر در اسارت را حتماً در دستور کار قرار دهیم. باید در فضای اسارت کار علمی انجام دهیم. این کار علمی لزوماً دستاوردی را که می‌خواهیم ندارد. نباید نقاط ضعف طرح، نفس این کار را تحت‌الشعاع قرار دهد.»
اکبری هم مرگ توله اول را طبیعی می‌داند و می‌گوید: «مرگ و میر در توله‌ها بالا است. یوزهای آفریقایی معمولاً بین 5تا 6 توله به دنیا می‌آورند و در نهایت یک تا دو توله به سن بلوغ می‌رسد.» او البته این مسأله را پنهان نمی‌کند که توله‌های آفریقایی ممکن است توسط گونه‌های حیوانی دیگر از بین بروند نه خطای انسانی. او همچنان اعتقاد دارد که مرگ توله اول براساس نقص مادرزادی است و می‌گوید: «از دو توله یکی تلف شده و یکی مانده است.» اکبری به کمبود متخصص اشاره می‌کند و می‌گوید: «مگر ما چند متخصص داریم که به‌صورت حرفه‌ای وارد درمان حیات وحش بشوند؟چند دامپزشک می‌تواند 5 روز در توران اقامت کند، در شرایطی که 7 ساعت با مرکز کشور راه است، موبایل آنتن نمی‌دهد، طبیعتاً این شرایط طاقت‌فرسا است. بنابراین پزشک‌های کمی در این وادی ورود می‌کنند.»
اکبری احتمال بارداری مجدد ایران را بالا می‌داند و می‌گوید: «خیلی راه‌ها برای تکثیر در اسارت پیش روی ما است. ما به‌دنبال استفاده از رحم جایگزین یوزپلنگ آفریقایی هستیم. می‌خواهیم از ذخیره‌سازی اسپرم و بافت زنده یوزها برای شبیه‌سازی بهره ببریم. ولی اگر قرار باشد برای استفاده نکردن از یک دستکش این همه انتقاد بشود، جرأت را از دامپزشک‌ها و متخصصان کشور می‌گیریم و طرح متوقف می‌شود.»
اکبری البته نمی‌گوید آیا قرار است راه‌های پیش رو را باز هم در شرایط بی‌پولی امتحان کنند؟ آیا کمبود متخصص باید منجر به شکست طرحی که به موفقیت نزدیک شده است بشود یا سازمان حفاظت محیط‌زیست باید با استخدام متخصص راه شکست مجدد را ببندد؟ آیا برای اولین بار است که نبود متخصص به شکست پروژه‌های تکثیر گونه در کشور منجر می‌شود؟ مگر طرح احیای ببر مازندران هم به‌دلیل نبود متخصص در کشور شکست نخورد؟ مگر ماریتا یوز بافقی که به پردیسان برده شده بود به‌دلیل غذای نامناسب دچار عفونت روده نشد و جان باخت؟ وقتی علت ناکامی‌ها مشخص است چرا راه آنها بسته نمی‌شود تا انتقادها جرأت را از کارشناسان نگیرد؟ اکبری درست می‌گوید حجم انتقادات به کارشناسان بالا است و قطعاً منجر به کاهش جرأت آنها برای ورود به چنین پروژه‌هایی می‌شود، اما اکبری نمی‌گوید آن‌چیزی که باعث شد پیکان انتقادات همچنان با شدت و حدت به سمت کارشناسان برود، عملکرد عجیب سازمان حفاظت محیط‌زیست است؛ پنهانکاری و تصمیم‌گیری‌های اشتباه!
اکبری در همین نشست در پاسخ به این‌سؤال که  چرا در نهایت تنها توله یوز باقیمانده را به جای بیمارستان در میهمانسرای سازمان حفاظت محیط‌زیست درمان می‌کنند می‌گوید چون امکانات نداریم.  او همچنین از دعوت از یکی از متخصصان یوز‌پلنگ آفریقایی خبر می‌دهد تا این سؤال پیش‌بیاید که آیا این متخصص قرار است در میهمانسرای محیط زیست آخرین فرزند  ایران و فیروز را نجات بدهد؟

زیست‌بوم- وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از توقف طرح مجلس در زمینه خرید و فروش اشیای تاریخی و باستانی خبر داد.
«سیدعزت‌الله ضرغامی»، در نخستین نشست خبری خود با اصحاب رسانه در سالن اجتماعات موزه ملی ایران همچنین از تشکیل انجمن خیرین میراث فرهنگی سخن گفت و ادامه داد: حفاظت و مرمت آثار میراث فرهنگی هزینه‌هایی هم دارد و این هزینه‌ها را ما حتماً می‌دهیم. به لحاظ قانونی مشکلاتی بود که مردم نمی‌توانستند کمک‌های مالی خود را به میراث فرهنگی هدیه کنند، اما بعد از مصوبه دو هفته پیش دولت این مشکل حل شد. وی هدف از تشکیل انجمن خیرین میراث فرهنگی را جذب کمک‌های ارزی و ریالی دوستداران میراث فرهنگی عنوان کرد و گفت: با سازمان اوقاف، تفاهمنامه امضا کردیم تا بتوانند با پول اوقاف بناهای تاریخی موقوفه را مرمت کنند. برخی تصور می‌کنند که اوقاف در این حوزه مسئولیتی ندارد، در حالی که این طور نیست. میراث فرهنگی مهم است، نباید غفلت کنیم، نگاه‌ها باید یکی شود که به میراث فرهنگی آن طور که لازم است بپردازیم و پس از حفظ بتوانیم آن پیام را عرضه کنیم. یکی از وظایف راهنمایان موزه‌ها است که بدرستی تفسیر کنند، نه اینکه تنها معرفی کنند، به نحوی که بازدیدکننده چیزی از آن موزه یاد بگیرد.
توقف طرح مجلس برای استفاده بهینه از آثار تاریخی
وی افزود: ۷۶۰ موزه داریم که حدود ۵۰۰ موزه آن خصوصی است. برخی از آن موزه‌ها برای مجموعه داران است‌. همچنین ۶ موزه در هتل رامسر توسط بنیاد مستضعفان راه‌اندازی می‌شود.
ضرغامی بیان کرد: ما در بحث‌های سیاسی به نکاتی بر می‌خوریم که می‌گویند اگر میراثی برای دوره پهلوی با قاجار است باید سانسور کرده و نگوییم؛ در حالی که این طور نیست ما به این میراث هم نگاه معماری و طراحی داریم. من پل ورسک را دیدم که دانمارکی‌ها ساخته‌اند. چه اشکالی دارد بگوییم آنها انجام دادند؟ کار خوبی بوده و کار مهندسی انجام شده است. در زمان حکومت قبل ساخته شده ولی ما آن را ثبت می‌کنیم و اشکالی ندارد، حتی هزینه‌هایی هم دارد و این هزینه‌ها را ما حتماً می‌دهیم. ما باید زمینه جذب کمک‌های مردمی ریالی و ارزی را فراهم کنیم. برخی از مردم در خارج از کشور هستند که می‌خواهند به میراث فرهنگی ایران کمک کنند، چه اشکالی دارد که بتوان این کمک‌ها را جذب کرد.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: بعد از ۱۰ سال داربست مسجد امام در میدان نقش جهان برداشته می‌شود. خیلی از مناره‌ها همین طور است‌. این اتفاق در هفته میراث فرهنگی می‌افتد.
ضرغامی درباره طرح مجلس برای استفاده بهینه از آثار تاریخی گفت: نامه‌ای تهیه شد و برای نمایندگان مجلس ارسال شده است و اشکالات را اعلام کردیم. من هم گفتم در جریان ارائه و محتوای آن قرار نگرفته بودم، البته این اتفاق کم می‌افتد و هماهنگی‌ها به حدی است که مشارکت انجام می‌شود. نمی‌دانم چه سیری طی شده بود که به اطلاع ما نرسید. گفتند با توجه به قانون جامع میراث فرهنگی که در حال تکمیل است این طرح متوقف می‌ماند.
سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه گردشگری
وی ادامه داد: سیاست تفویض اختیار جزو سیاست‌های ماست. چرا برای هر کاری که می‌خواهد انجام شود باید از وزارت میراث فرهنگی اجازه گرفت؟ به‌طور جدی معتقدم که باید تفویض اختیار به استان‌ها داده شود. بیش از ۲۰ مورد به استان‌ها تفویض شد چون خیلی از این کارها در تهران انجام می‌شد. شاید اول کار، کمی مشکلات وجود داشته باشد اما در نهایت اتفاق خوبی است.
ضرغامی گفت: الان بسیاری از نیروهای تازه‌وارد مربوط به دهه ۶۰ هستند که در کنار آنها افراد با تجربه نیز حضور دارند. در آینده امیدواریم مدیران جوان با تجربه خوبی داشته باشیم.
ضرغامی درباره امکان سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه گردشگری و مشکلات سرمایه‌گذاران گفت: سیاست ما در این حوزه مشخص است که هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. روز گذشته با مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاران ترکیه ملاقات داشتم حتی محل‌های سرمایه‌گذاری را مشخص کردند و همه نوع همکاری با آنها انجام می‌شود. برای هیچ کشوری در این حوزه غیر از رژیم صهیونیستی محدودیتی نداریم. اعلام کردم با افرادی که سرمایه‌گذاری کلان می‌کنند شخصاً ملاقات می‌کنم. شاید برخی از قوانین و موانع در این باره وجود داشته باشد که در حال برطرف کردن آن هستیم.
ضرغامی بیان کرد: من در چهار دولت خدمت کرده‌ام ،هنوز کسی را نداریم که سه دولت را دیده باشد. هر زمان مطلبی را بر اساس تجربه به رئیس جمهور اعلام کردم پیگیری کرده است. من از او تشکر می‌کنم.
شورای عالی میراث فرهنگی را قبول ندارم
ضرغامی در ادامه تصریح کرد: ما در این مملکت شوراهای عالی و برجسته داریم اما ناکارآمد هستند ،برخی از این شوراها مفت نمی‌ارزد؛ بارها خواسته ام به رئیس جمهور نامه بنویسم که شورای عالی میراث فرهنگی را نمی‌خواهیم ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. بسیاری از این شوراها تشکیل نشده ولی مأموریت فرمایشی دارند. شورایی به نام شورای عالی میراث فرهنگی را هم تا این لحظه قبول ندارم، چون کارایی نداشته است. وی افزود: وقتی رئیس جمهور به خاطر حقوق مرمت کار از دستگاه‌های متولی که باید کار را انجام دهند، دو بار عصبانی می‌شود نشان می‌دهد که به این موضوع اهمیت می‌دهد. باید تکلیف ۸۵۰ مرمت کار مشخص شود آنها با دل و جان کار می‌کنند.
ضرغامی بیان کرد: در دو روز گذشته با وزیر فرهنگی قطر در محل وزارت میراث فرهنگی نشست داشتیم و درباره مسابقات جام‌جهانی توافق‌هایی انجام شد. وی گفت: متأسفانه هنوزدر مورد ایران فوبیا وجود دارد، کشورهای دیگر تلاش می‌کنند که از ایران آن چیزی که هست نشان داده نشود. ما از رسانه‌ها همکاری می‌خواهیم. حرف زدن تنها کافی نیست، گاهی یک عکس می‌تواند ایران را معرفی کند.

 رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست کشور خواستار بازگرداندن دبیرخانه تنوع‌زیستی از وزارت جهاد کشاورزی به معاونت طبیعی و تنوع زیستی پردیسان شد. دبیرخانه تنوع زیستی در زمان ریاست عیسی کلانتری بر محیط‌ زیست و در میان اعتراض بسیار زیاد جامعه محیط‌ زیستی کشور به جهاد کشاورزی واگذار شد. علی سلاجقه در مراسم روز جهانی تنوع زیستی گفت: «به‌نظر می‌رسد که برخی امور در کشور ما به جای تحقق در جهت منافع ملی، در راستای تحقق اهداف دستگاهی انجام می‌شود. جایگاه دبیرخانه تنوع‌زیستی در معاونت طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌ زیست است. لذا از دولت می‌خواهیم به این موضوع رسیدگی شود. رسالت وزارت جهاد کشاورزی در حوزه محصولات مصنوعی است و محصولات طبیعی محیط‌ زیست باید در سازمان حفاظت محیط‌ زیست مدیریت شوند.»

آوین صفایی
خبرنگار

مادری جوانمرگ که 4 هزار سال پیش بر سر «زا» رفته و با جنینش، رو به خورشید دفن شده است، در حمام تاریخی شهر سمنان، بی‌آنکه خوابش آشفته شود، آرام گرفته است. منحصربه‌فرد بودن اسکلت این بانوی قدبلند به استخوان‌های جامانده از جنینی بازمی‌گردد که هنوز در شکم مادر 4 هزار ساله باقی مانده است.
«محمدحسین افرادی» راهنمای تخصصی موزه گرمابه حضرت (پهنه) استان سمنان، اسکلت «باردار» را جزو یکی از نادرترین اسکلت‌های دنیا دانسته و به «ایران» می‌گوید: تپه‌حصار دامغان، یکی از 5 تپه برتر ایران بوده و جزو منابع دانشگاهی است. این تپه قدمت 6 هزار ساله داشته و در سال 1312 توسط آقای اشمیت کشف شده است. از بخشی از این تپه ریل قطار می‌گذرد. در سال 1374 مقرر می‌شود تا به منظور آسیب کمتر به اشیای تاریخی و باستانی حفاری شده، ریل‌گذاری مجدد انجام گیرد. البته در این بین، بسیاری تلاش کردند تا ریل قطار را از وسط تپه بردارند، اما متأسفانه تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.
بانویی بلند قد در تابوتی شیشه‌ای
وی می‌افزاید: در نتیجه حفاری‌های صورت گرفته در سال 1374، اسکلت باردار از حصار 2 یعنی لایه باستانی هزاره دوم کشف و شناسایی شد. اسکلتی منحصربه‌فرد از بانویی که موقع زایمان فوت می‌کند. این بانو به‌دلیل کوچکی لگن و اینکه نوزاد با پا در حال به‌دنیا آمدن بود، فوت کرده و به تبع آن فرزند نیز از دست می‌رود. پس از مرگ نیز این بانو به همان شکلی که نوزاد درون لگنش قرار دارد، دفن می‌شود. به گفته محمدحسن افرادی، سن این بانو بین 18-20 سال تخمین زده شده است. وی در آن دوره یک بانوی میانسال محسوب می‌شد، زیرا طول عمر انسان‌ها 40 تا50 سال بیشتر نبوده است. این مادر، قد بلند بوده و قد وی تقریباً 180 سانتی‌متر تخمین زده شده است. اسکلت باردار، پس از کشف با خاک و محتویات درون قبر کنده شده و به موزه انتقال داده شد. پس از شناسایی، قالب گرفته شده و تاکنون نیز هیچ دستی به آن نخورده است. این اسکلت منحصربه‌فرد، با همه ضمایمش در تابوتی شیشه‌ای گذاشته شده است تا شیوه تدفین در هزاره دوم پیش از میلاد در فلات مرکزی ایران به نمایش گذاشته شود.
دفن مادر جوانمرگ به سمت خورشید
وی می‌افزاید: این بانوی باردار، به شیوه آیین مهرپرستی یا میترائیسم دفن شده است. در حقیقت در آن دوره، به زندگی پس از مرگ اعتقاد ویژه‌ای داشته و بر همین اساس نیز مردگان را به‌صورت دست و پا جمع و به پهلو دفن می‌کردند. دست‌ها به نشانه احترام زیر چانه قرار داده شده و سر مرده به سمت خورشید یا نور قرار داده می‌شد. اما نکته جالب اینکه به‌دلیل اعتقاد به زندگی پس از مرگ، همراه مردگان غذا، ظروف و حتی زیورآلات نیز دفن می‌کردند. در آن دوره به همراه مردگان، چیزهایی که فکر می‌کردند پس از مرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد را دفن می‌کردند. با مردان و‌سیله کاری و شغلی و با زنان زیورآلاتی نظیر دستبند، انگشتر، گردنبند و... دفن می‌شد. در حقیقت این شیوه خاکسپاری در مناطق جغرافیایی نیز با یکدیگر متفاوت است. در برخی حفاری‌ها شاهد بودیم که کوزه‌های بیشتری، با مردگان دفن شده و در بخش‌هایی دیگر تعداد کوزه‌ها و دیگر وسایل کاری به‌صورت اندک با مردگان دفن شده است. در دستان این اسکلت انگشتر و دستبندی از جنس مفرغ وجود دارد. روی گردن آن شئ براقی شبیه دندان دیده می‌شود که گمان می‌رود بازمانده گردنبند این زن باشد که از سنگ آهک ساخته شده است.
سفال خاکستری کنار اسکلت
راهنمای تخصصی موزه گرمابه حضرت (پهنه) استان سمنان ادامه می‌دهد: استخوان درشتی در پهلوی این اسکلت دیده می‌شود که مربوط به استخوان گوشت شکارشده‌ای است که پس از مرگ در کنار اسکلت باردار قرار داده شده است. یک سفال خاکستری رنگ نیز نزدیک دهان این بانو قرار داده شده است؛ این ظرف می‌تواند ظرف قوت و آب برای بانوی از دست رفته باشد. ظرف سفالی مذکور جزو سفال‌هایی است که همزمان با ورود آریایی‌ها به ایران وارد شده و قدمتی 4 هزار ساله دارد. این سفال به صورت ریز ریز و ظریف کار شده است.
«محمدحسن افرادی» در آخر می‌افزاید: به همراه این اسکلت 4 هزار ساله، اشیای یافت شده از تپه حصار متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد نظیر کاسه‌های آبریز، سفال‌های خاکستری، ظروف مختص به  رسوم آیینی و همچنین ظروف سفالی به‌دست آمده از منطقه خطیرکوه، مربوط به هزاره اول پیش از میلاد و آثاری یافت شده از دوران اسلامی به همراه زیورآلات سنتی عشایر این منطقه در موزه گرمابه حضرت یا پهنه استان سمنان به نمایش گذاشته شده است. 

تسنیم-اسکندر زند، رئیس مرکز ملی کنوانسیون تنوع زیستی با بیان اینکه روزانه ۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع‌مان را از دست می‌دهیم، گفت: برای حفاظت از تنوع زیستی باید «شورای ملی تنوع زیستی» با حضور همه دستگاه‌ها تشکیل شود.
ایرنا-حسین اسماعیلی، مدیر پایگاه جهانی بازار تاریخی تبریز گفت: عملیات عمرانی با وجود کشف محوطه تاریخی در محدوده بازار تبریز ادامه دارد. پروانه اجرای این عملیات بدون مجوز و استعلام از میراث فرهنگی انجام شده است. با وجود ارسال نامه به شهرداری عملیات عمرانی ادامه دارد و جهت توقف آن پس از صورتجلسه کلانتری، موضوع به دادستانی ارجاع شده تا دستورات لازم اتخاذ شود.
ایسنا- مسعود منصور رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور: اراده قوی در دولت برای حل مشکل جنگل‌های زاگرس وجود دارد. سند نجات جنگل‌های زاگرس اکنون تدوین شده است و معاون اول ریاست‌جمهور، وزارت کشور را مکلف کرد با همراهی وزارت جهاد کشاورزی و وزارت دفاع برنامه‌های در دست اولویت این سند را جهت اجرا مشخص کنند و منابع اعتباری قابل توجهی برای مبارزه با آفات و بیماری و غنی‌سازی جنگل‌های زاگرس از سوی دولت در نظر گرفته شده است.
ایسنا- کاظم دلخوش، نماینده صومعه سرا در مجلس شورای اسلامی گفت: گرد و غبار آزار دهنده امروز به‌دلیل کوتاهی دولت‌ها در حفظ اراضی مردم است. بیشترین دلیل هجوم گرد و غبار به‌دلیل سدهایی است که در جوار کشور ما احداث کرده‌اند.