آناهیتا محمددوست
 پژوهشگر
رسانه‌های معاند مملو از خبرهایی هستند که سعی دارند از نارضایتی مردم سوء‌استفاده کرده و در ایران ناامنی ایجاد کنند. هم این دسته از رسانه‌ها و هم برخی رسانه‌های داخلی ناهمسو سعی دارند اذعان ‌کنند که ایران دچار بحران‌های شدید اقتصادی است؛ اما باید گفت که در وضعیت کنونی تقریباً تمام دنیا با بحران‌های اقتصادی روبه‌رو هستند و این مسأله اختصاصی به ایران ندارد. این موضوع آنقدر بدیهی و روشن است که حتی روزنامه اسرائیلی «جروزالم پست» هم در مطلبی به قلم ست جی فرانتزمن این موضوع را مورد تحلیل قرار داده است. نویسنده در این مقاله بیان کرده که چالش‌های اقتصادی در حال حاضر همه دنیا را تحت تأثیر قرار داده است و این مسأله اختصاصی به ایران ندارد. از دید نویسنده، دوره همه‌گیری کرونا و پیامدهای آن مشکلاتی را برای زنجیره تأمین به بار آورده و باعث شده تا تقریباً همه کشورها به نوعی با چالش‌های اقتصادی مواجه شوند. قرنطینه برخی شهرهای کلیدی چین، اقتصاد جهانی را با آسیب مواجه کرده است. ایران هم مثل تمام کشورهای دیگر از این آسیب‌ها تأثیر پذیرفته است؛ زیرا در حال حاضر تحت تحریم‌های شدید قرار دارد. نویسنده معتقد است که نظام سیاسی ایران بدون اتکا به غرب و با داشتن روابط نزدیک با چین به‌دنبال عبور از مشکلات اقتصادی است. نویسنده مقاله همچنین با اشاره به برخی صحنه‌های منتشر شده از تجمع برخی معترضان صنفی بیان کرده که نمی‌توان ضرورتاً این فیلم‌ها را دلیلی بر وجود نارضایتی گسترده در ایران دانست.
شماره جدید نشریه اقتصادی اکونومیست نیز با طرح جلد خاص خود از وقوع فاجعه غذا در جهان خبر داده است که نشان از فراگیری مشکلات اقتصادی در جهان دارد؛ در این عکس سه خوشه گندم نمایش داده شده که به‌جای دانه‌های گندم عکس جمجمه انسان کشیده شده است، بالای عکس هم نوشته شده است: فاجعه غذا در حال آمدن است. جنگ اوکراین به سیستم غذایی جهان آسیب زده است؛ سیستمی که پیش‌تر بر اثر شیوع کرونا، تغییرات آب‌وهوایی و شوک قیمت‌های انرژی ضعیف شده است. صادرات غلات و دانه‌های روغنی اوکراین عمدتاً متوقف شده است و صادرات روسیه نیز مورد تهدید قرار گرفته است. این دو کشور مجموعاً 12درصد تجارت جهانی کالری را در اختیار دارند. از ابتدای سال 2022 قیمت گندم رشد 53 درصدی داشته است و تنها در یک روز در ماه مه‌6 درصد به این رقم افزوده شده است.
گزارش اکونومیست افزوده است: دبیرکل سازمان ملل هشدار داده که طی ماه‌های آینده ممکن است با کمبود جهانی مواد غذایی مواجه شویم که می‌تواند سال‌ها طول بکشد. قیمت بالای کالاهای اساسی تعداد افرادی را که نمی‌توانند مطمئن باشند به غذای کافی دسترسی پیدا کنند از 440 میلیون نفر به 1.6 میلیارد نفر افزایش داده است. حدود 250 میلیون نفر در آستانه قحطی هستند. اگر جنگ اوکراین ادامه پیدا کند و عرضه مواد غذایی از روسیه و اوکراین محدود شود صدها میلیون نفر دیگر دچار فقر خواهند شد، ناآرامی‌های سیاسی گسترش پیدا خواهد کرد و کودکان‌ دچار نقصان می‌شوند و مردم گرسنگی می‌کشند. این در حالی است که رئیس‌جمهور روسیه چند روز پیش در یک نشست مجازی با اعضای دولت این کشور گفته بود که غرب با اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه روسیه که در تاریخ این کشور بی‌سابقه بوده است، در واقع به جای ضعیف کردن مسکو یک بحران اقتصادی و موجی از تورم در کشورهای مختلف به راه انداخته است. پوتین گفته بود که تحریم‌های غرب به جای هدف گرفتن روسیه بیشتر کشورهای فقیر را برای تهیه مواد غذایی دچار مشکل خواهد کرد. رئیس جمهور روسیه، کشورهای غربی را مسئول اصلی تورم و قحطی در سراسر جهان اعلام کرده و اظهار داشته که غرب حاضر است برای منافع خود همه جهان را قربانی کند. تلاش غرب برای منزوی کردن روسیه به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان منابع طبیعی در جهان، هرچند این کشور را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است ولی بیشتر از آن اقتصاد جهانی را به سمت و سوی ناشناخته‌ای سوق داده که اولین نتیجه آن بالا رفتن قیمت مواد غذایی و انرژی بوده است. ایالات متحده نیز از بحران اقتصادی اخیر مصون نمانده است؛ طبق برآوردهای اولیه وزارت تجارت امریکا که روز پنجشنبه هشتم اردیبهشت سال‌جاری منتشر شده بود؛ تولید ناخالص داخلی در سه ماهه اول سال‌جاری میلادی حدود ۱.۴ درصد کاهش یافته است. این اولین مورد از کاهش تولید ناخالص ملی امریکا از زمان شروع همه‌گیری کرونا حدود دو سال پیش است. خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز در گزارشی که اخیراً منتشر کرده، به نقل از کارشناسان مرکز امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل نوشت که سرعت رشد اقتصاد جهانی کاهش یافته و اقتصادهای برجسته جهان نظیر ایالات متحده، چین و اتحادیه اروپا، در شرایط رکود همراه با تورم قرار دارند؛ تنظیم کنندگان گزارش «وضعیت اقتصاد جهانی و چشم‌اندازها» هشدار داده‌اند که ارزیابی کنونی آنها از رشد ۳.۱ درصدی اقتصاد جهانی، شکننده است و امکان دارد با تشدید جنگ در اوکراین یا موج‌های تازه‌ همه‌گیری ویروس کرونا، اوضاع بدتر هم بشود. تنظیم‌کنندگان این گزارش همچنین گفته‌اند که رکود در فعالیت‌های اقتصادی، به «زنجیره تأمین» کالاها در جهان ضربه زده است و همین امر، علاوه‌بر افزایش بهای کالاها، به افزایش هزینه‌های تولید منجر شده و صادرات را دشوار
 کرده است.
تکانش بحران‌های اقتصادی، اقتصاد ژاپن را هم تحت تأثیر قرار داده است؛ به طوری که محدودیت‌های کووید ۱۹ و افزایش قیمت کالاها برای اولین بار در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۲ بحران این کشور را کوچک کرده است. گفتنی است شاخص بهای مواد غذایی که همه ساله از سوی سازمان ملل متحد منتشر می‌شود حتی پیش از آغاز جنگ اوکراین افزایش بهای موادغذایی را پیش‌بینی کرده بود، اکنون با وقوع جنگ در اوکراین به‌عنوان کشوری که حدود ۵۰ درصد از ذرت جهان و بیش از ۶۰ درصد ذرت اروپا را تأمین می‌کند، بهای مواد غذایی در جهان بویژه در آسیا بیش از ۲۰ درصد افزایش یافته است. تمام این گزارش‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که برخی جریان‌های سیاسی در داخل کشور بدون توجه به وضعیت اقتصاد جهانی سعی دارند مسائل را به‌صورت یک جانبه و سیاست زده تحلیل کنند و سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم را زیر سؤال ببرند.