دکتر علی سعدوندی
کارشناس اقتصادی
سیاست‌های مخرب تثبیت قیمت که توسط دولت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، همواره در شرایط تورمی جامعه منجر به بروز مشکلات متعددی در ساختار اقتصاد جامعه شده و به اصطلاح عفونت و بیماری ایجاد کرده است، بنابراین برای جلوگیری از بروز چنین تبعات منفی، تورم باید کنترل شود. کنترل تورم در اقتصاد نیز مستلزم مؤلفه‌هایی همچون اصلاح ساختار بودجه، جلوگیری از کاهش کسری بودجه و نظارت دقیق بر نظام بانکی کشور است.
بر‌اساس تجربه‌ سال‌های گذشته، قیمت‌گذاری دستوری و سرکوب قیمت‌ها باعث ایجاد فاصله زیاد قیمت‌های دولتی با بازار آزاد شده و تناسب نرخ‌ها را از بین برده است. به همین سبب وقتی آرد با قیمت ارزان در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌گیرد، این سیگنال را به بازار مخابره می‌کند که جریان وجوه نقد از نانوایی‌ها به شیرینی فروشی‌ها حرکت کند.
قیمت‌های ارزان کالاهای اساسی همواره باعث مصرف بیش از اندازه و بالا رفتن دور ریز مواد غذایی نیز شده است. نمونه مصداقی آن هم در مصرف روغن قابل مشاهده است زیرا میزان مصرف آن در ایران دو برابر میزان مصرف کشورهای مشابه ایران با تعداد جمعیت یکسان است.
وقتی اصلاح قیمت اقلام در بازه زمانی طولانی قرار می‌گیرد، شوک بیشتری به جامعه وارد می‌کند درحالی که باید اجازه تغییر قیمت‌ها متناسب با تورم جامعه داده شود. توقف سیاست مخرب تثبیت قیمت‌ها الزامی است و دولت اکنون این سیاست را عملیاتی کرده است.
جنگ روسیه و اوکراین که دو کشور مهم تولیدکننده گندم در دنیا محسوب می‌شوند، باعث گران شدن قیمت محصولات غذایی در جهان شده است. به همین علت اگر امروز آزادسازی نرخ آرد اتفاق نمی‌افتاد در ماه‌های آتی به علت وجود شرایط خاص جامعه جهانی این تصمیم گرفته می‌شد.
ارز حاصل از فروش ثروت ملی کشور به جای اختصاص به ساخت تجهیزات زیربنایی و کلان، صرف آرد یارانه‌ای می‌شود که متأسفانه آن هم در نهایت به انتهای زنجیره که همان مصرف کننده است، نمی‌رسد و ماکارونی و آرد تولید شده با یارانه دولت از مرزهای کشور به صورت قاچاق یا قانونی خارج شده و کشورهای همسایه از منشأ یارانه دولتی ما منتفع می‌شوند. به عنوان نمونه کشور امارات که یکی از ثروتمندترین کشورهای همسایه ایران است، از قاچاق گازوئیل ایرانی به علت ارزان بودن قیمت آن نفع می‌برد. این فاصله قیمتی به اندازه‌ای بالاست که اگرچه کیفیت گازوئیل ایرانی پایین‌تر از گازوئیل اماراتی است، اما باز هم تمایل به خرید آن زیاد است.
مصرف تولیدات غذایی وابسته به آرد و نان بسیار بالاست و به همین علت استفاده از سیاست‌های جبرانی دولت مانند پرداخت یارانه مستقیم به مردم ضروری است. در سایر کشورهای دنیا روش‌های متعددی برای حمایت از مردم امتحان شده و پرداخت یارانه نقدی، مقبولیت زیادی به همراه داشته است. در زمان شیوع کرونا هم کشورهای امریکا و کانادا برای حمایت از مردم شان اقدام به پرداخت یارانه کرده‌اند و این اقدام هم در این کشورها باب شده است.
پرداخت یارانه مستقیم نقدی سیاست موفقی است که دولت باید آن را ادامه دهد زیرا در این روش دلالان و واسطه گران حذف می‌شوند و یارانه به سفره‌های مردم می‌رسد.