زهرا کشوری
خبرنگار
فرزندان ایران متولد شدند. این برای نخستین بار است که کارشناسانی در جهان توانسته‌اند تکثیر یوز در «اسارت» را اجرایی کنند. سه توله یوز با روش سزارین به دنیا آمدند. سزارین گونه‌های حیات وحش هم اتفاق کم‌نظیری است. تولد فرزندان «ایران و فیروز» در پارک ملی توران با واکنش گسترده ایرانی‌ها در شبکه‌های اجتماعی رو به رو شد. این تولد درست پس از شلیک به پلنگ قائمشهر و مرگ دردناک خرس اردبیل اتفاق افتاد. خبرهای بعدی که از سوی دامپزشک توران رسانه‌ای شد چراغ امید را در دل بسیاری روشن کرد. دامپزشک تیم روزهای نخست جنسیت سه توله یوز را «ماده» اعلام کرد. یوزها در سراشیبی انقراض قرار دارند. ایران آخرین زیستگاه یوز در میان 44 کشور آسیایی است. تعداد یوزهای باقی مانده در طبیعت ایران معلوم نیست اما به نظر نمی‌رسد که بیشتر از 50 فرد یوز باشد. در این میان تعداد یوزهای ماده بسیار اندک است. از 12 یوز شناخته شده تنها دو یوز ماده‌ است. همین ماده‌ها هم به سمت «نرزایی» رفته‌اند. بنابراین خبر تولد سه توله یوز ماده هم ذخیره ژنی یوز ایرانی را تضمین می‌کرد هم می‌توانست ایران را به احیای یوزپلنگ در دهه‌های بعد امیدوار کند. وسط این جشن زودهنگام احیای یوز ایرانی بود که خبر رسید یکی از توله‌ها جان داد. «بهرنگ اکرامی» دامپزشک تیم تکثیر در اسارت، علت مرگ را چسبندگی ریه عنوان کرد اما یک منبع ناشناس در گفت‌و‌گو با «ایران»، شیردهی به پشت توله را دلیل مرگ دانست. سازمان حفاظت محیط‌ زیست به این موضوع واکنش نشان نداد اما «حسن اکبری» معاون محیط‌ زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌ زیست به‌عنوان نماینده ویژه پردیسان به سمنان رفت و کارشناس تغذیه تیم تکثیر را تغییر داد. اکانت رسمی پارک ملی پردیسان در اینستاگرام نیز در واکنش به سؤال یکی از کاربران علت مرگ را «خفگی» توله یوز عنوان کرد. اینجا بود که دلنگرانی‌ها اوج گرفت. دامپزشک جنسیت یوز از دست رفته را هم نر دانست و اعلام کرد با رشد توله‌ها جنسیت آنها واضح شده است. حرف‌های او این سؤال بی‌جواب را هم پیش آورد که آیا توله مرده هم رشد می‌کند؟

خطاهای مکرر
پردیسان در دو دهه گذشته تکثیر گونه‌های مختلف را با اشتباه‌های مهلک پیوند زده است. در بعضی از دهه‌ها حتی از نگهداری یک گونه عاجز بود. مرگ ماریتا یوزپلنگ ماده که از بیل روستاییانی خشمگین در بافق یزد جان سالم به در برده بود، نشان داد که کارشناسان پردیسان در آن دوره حتی در تشخیص غذای مناسب یوز هم ناتوان بودند. این ناتوانی در نهایت به عفونت روده و مرگ ماریتا منجر شد. 9 شهریور روز مرگ ماریتا به‌عنوان روز یوز در تقویم ثبت شد. این ثبت ملی هم البته پایان مرگ گونه‌های ایستاده در آستانه انقراض را رقم نزد. در تبادل سیاسی بین ایران و روسیه که دو پلنگ از طبیعت ایران به سوچی رفت و دو ببر باغ وحشی از مسکو به تهران آمد هم همین رژیم غذایی به مرگ یکی از ببرهای آموری(سیبری) منجر شد. روس‌ها در بدو ورود ببرها یک منوی بلند بالا را به کارشناسان ایرانی دادند تا از ببرها پذیرایی کنند. اما موج تبلیغات که خوابید ببرها ماندند با یک انتخاب، گوشت الاغ. ببرها در ابتدا مقاومت کردند و به سفره پهن شده نزدیک نشدند ولی در نهایت گرسنگی برنده شد و ببرها گوشت الاغ را به دندان گرفتند. گوشت الاغ آلوده به «مشمشه» بود. ببر نر مرد و مسئولان وقت باغ وحش ارم مجبور شدند برای جلوگیری از شیوع مشمشه تمام گربه سانان باغ وحش را معدوم کنند. 11 گربه سان به ضرب گلوله کشته شدند. این تنها خطای کارشناسان در پروژه احیای ببر مازندرانی نبود.
آن روزی که دو ببر روسی بدون قرنطینه یک راست از فرودگاه مهرآباد به باغ وحش ارم آمدند کارشناسان باغ وحش از باردار بودن ببر ماده خبر دادند. خبری که نشان از بی‌تجربگی کارشناسان داشت. چون ببر ماده باردار نبود و به قول مرحوم محمدباقر صدوق مرد قدر ندیده محیط‌ زیست چرا روس‌ها باید یک ببر ماده را به ایران بدهند؟!
کارشناسان محیط‌ زیست یکبار هم سه گورخر را در میان فنس‌ها رها کردند تا تکثیر در اسارت گورخرها را در بردسکن خراسان رضوی کلید بزنند. هیچ اتفاقی اما نیفتاد. ماه‌ها بعد مشخص شد هر سه گورخر «ماده» هستند. این خطاهای گل درشت باعث شد تا امروز چشم نگران جامعه محیط‌زیست به آنچه در توران اتفاق می‌افتد، خیره شود. آنها خواستار کمک از تیم‌های بین‌المللی و مجرب حوزه یوز هستند.

«نرزایی» پایان ماجرا نیست
نرزایی ایران پایان پروژه و شکست تکثیر در اسارت یوز نیست. نرزایی ایران در گام نخست ذخیره ژنی را نوید می‌دهد. برنامه تکثیر در اسارت تلاشی است برای زنده نگه داشتن درصد قابل توجهی از ژن‌های موجود، حتی در شرایط اسارت. حسن اکبری هم جوان بودن ایران را یک نقطه امید برای تولیدمثل‌های بعدی می‌داند. ایران در دهه 30 یکبار موفق شد یک گونه منقرض شده را نجات بدهد، گوزن زرد ایرانی. کانون شکار در سال 1336 فراخوانی برای زنده‌گیری گوزن زرد صادر کرد. در نهایت در دو‌مرحله درمجموع شش گوزن زنده‌گیری شدند. تمام گوزن‌های زرد فعلی از همان نسل هستند. تکثیر یوز در اسارت روند نسبتاً قابل قبولی دارد اگر پردیسان دست از اشتباه های مهلک و مضحک بردارد!

زهره توکلی
خبرنگار
هنوز زمان زیادی از عید نوروز و سفرهای نوروزی نگذشته ،اما بسیاری از این فرصت پیش آمده تعطیلات عید سعید فطر استفاده کردند و راهی سفر شدند، البته تعیین روز عید فطر امسال بر اساس پیش‌بینی‌های قبلی پیش نرفت و یک روز به تأخیر افتاد ،اما چون مسافران و گردشگران از هفته قبل اقامتگاه‌های شهرهای مقصدشان را رزرو کرده بودند در زمان مقرر حرکت کرند تا به موقع به شهر مورد نظر خود برسند.
آمارهای مربوط به رزرو اقامتگاه‌های رسمی در سراسر کشور نشان می‌دهد در تعطیلات عید فطر امسال، مردم بیشترین استقبال را از شهر شیراز کردند که شاید یکی از دلایل آن همزمان شدن این تعطیلات با اردیبهشت ماه به‌عنوان بهترین وقت سفر به این شهر به علت داشتن آب و هوای مطبوع بوده است.
مصطفی فاطمی، دبیر ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر در این باره در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: بیشترین مسافر را شهرهایی داشته‌اند که بیش از 90درصد ظرفیت اقامتگاه‌های رسمی آنها تا قبل از شروع تعطیلات عید فطر تکمیل شده بود و این شامل تمامی شهرهای استان‌های مازندران، گیلان و نیز شهرهای شیراز، اصفهان، کاشان، سنندج، همدان و مشهد بوده است. همچنین بیش از 80 درصد اقامتگاه‌های شهرهای کرمان، یزد، خرم‌آباد و تبریز نیز تا قبل از شروع تعطیلات رزرو شده بود.
وی افزود: البته در گروه نخست، شهر شیراز بیشترین رزرو اقامتگاه‌های رسمی را داشته یعنی سفرها به این شهر حتی از استان‌های مازندران و گیلان نیز که همیشه بیشترین مسافر را داشته‌اند، پیشی گرفته است.
این مسئول با بیان اینکه کمترین رزروها نیز مربوط به خوزستان، مرکزی، آذربایجان غربی و ایلام بوده است، در خصوص مقایسه آمار سفرهای تعطیلات عید فطر امسال نسبت‌ به‌سال‌های قبل اظهار داشت: طی 2سال گذشته که به‌دلیل کرونا، سفرها متوقف شده بود،  در سال‌های گذشته، ستاد هماهنگی خدمات سفر به شیوه امسال فعال نبود که بتوانیم آمار سفرها را استخراج کنیم، لذا نخستین سالی است که این ستاد برای تعطیلات عید فطر فعال شده است و سال‌های قبل از کرونا نیز فقط آمار سفرهای تعطیلات نوروز جمع‌آوری و اعلام می‌شد.
وی با اشاره به مشکلات زیرساختی به‌عنوان بخش عمده نواقص سفر گفت: در حوزه امکانات مسافران در بین راه‌ها، امکانات ترمینال‌های مسافری در حوزه‌های مختلف نظیر داشتن سرویس‌های بهداشتی مناسب، همچنین در زمینه اقامتگاه‌ها در شهرهای شلوغ کشور بخصوص اقامتگاه‌های ارزان قیمت نیز مشکلاتی وجود دارد که باید رفع شود. علاوه‌ بر آنها توجه به مسائل مدیریتی دراین حوزه است که در این مدت کوتاه بسیاری از این مسائل به استان‌ها ابلاغ شده است تا پیش‌بینی‌های لازم را برای ایام پیک سفر داشته باشند، به طور مثال به شهرهایی که سفر به آنها در این ایام بیشتر است توصیه‌های لازم را برای پیش‌بینی ارزاق عمومی به آن استان دادیم ،چراکه در ایام عید نوروز نیز یکی از همین شهرهای پرمسافر برای یک روز با کمبود مرغ مواجه شد.
فاطمی ادامه داد: ستاد هماهنگی خدمات سفر، پیش‌بینی میزان ورودی‌ها به شهرهای مختلف در ایام پیک سال نظیر تعطیلات عید فطر را جمع‌آوری و به استان‌های مورد نظر اعلام می‌کند تا بر اساس آن وزارتخانه‌های مربوط به تهیه ارزاق عمومی یعنی وزارتخانه‌های سمت و جهاد کشاورزی فعال شوند و استانداران نیز در جریان این موضوع قرار بگیرند.
فاطمی گفت: شهر تهران  برنامه‌های جذب مخاطب را آغاز کرده است و در نوروز سال جدید نیز با رویکرد «توزیع مکانی سفر»، توانسته آمار خوبی را در زمینه رزرو اقامتگاه‌ها کسب کند، برای عید فطر نیز پیش‌بینی می‌شود که میزان ضریب اشغال هتل‌های تهران به 80درصد رسیده باشد.

چالش‌های محیط‌ زیستی مرزهای ‎سیاسی را به‌ رسمیت نمی‌شناسند.
این تصویری از طوفان گرد وغبار در شهر لشگرگاه، ولایت هلمند در افغانستان است. بخش عمده این گرد وغبار ناشی از سدسازی‌ها و انحراف سرشاخه‌های حوضه هیرمند و خشک شدن تالاب‌های بین‌المللی هامون است. حسن کاظمی نماینده رئیس جمهور در امور افغانستان در واکنش به این تصویر در توئیتر خود می‌نویسند: «طوفان گرد وغبار در جنوب ‎ افغانستان که مردمان آن با انواع آلام دست و پنجه نرم می‌کنند، مایه تأثر است.سال ‌هاست که جمهورى اسلامى ایران بر این باور است که بحران زیست محیطی مرز نمی‌شناسد و باید کشورهای منطقه دست در دست هم بر این چالش غلبه کنند. جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را جهت انتقال دانش برای پیشگیری از این بحران زیست محیطی اعلام می‌دارد و تأمین حقابه هامون‌ را برای جلوگیری از چنین چالشی ضروری می داند. امید است حاکمان افغانستان برای جبران اشتباه گذشته آینده‌نگرانه تدبیر کنند. مهدی فصیحی هرندی محقق حوزه سیاست‌گذاری و دیپلماسی آب و پژوهشگر مرکز بررسی‌های استراتژیک در واکنش به توئیت او می‌نویسد: «دانش حل مسائل هیرمند در محل و در دو طرف مرز در زرنج و زابل است. باید اجازه داد این «دانش» در تصمیم‌سازی جاری شود ؛خودش کارسازی می‌کند. از دولت‌ها اگر در این مسأله کاری ساخته بود، در این نیم قرن صورت می‌گرفت.»

بیتا میرعظیمی
خبرنگار
هجوم ریزگردها به خوزستان این بار فقط زندگی روزانه بسیاری از مردم را مختل نکرد، بلکه 576 نفر از شهروندان اهوازی را هم راهی مراکز درمانی کرده و کار صدها نفر را به بستری در بیمارستان‌ها کشاند.
به گفته معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، در پی وقوع پدیده ریزگردها در روز دوشنبه از ساعت 8 صبح تا 8 صبح چهارشنبه 14 اردیبهشت ماه، ۵۷۶ بیمار دارای علائم تنفسی به مراکز درمانی خوزستان مراجعه کرده و تحت مراقبت قرار گرفتند. از این تعداد نیز، ۵۵۱ بیمار به‌صورت سرپایی درمان و ۲۵ نفر در بخش‌های عادی بیمارستان‌ها بستری شده‌اند.
این ریزگردها همچنان از سمت سوریه، عراق و عربستان به ایران می‌آیند و تنها راه حل آنها دیپلماسی محیط‌ زیستی است. کارشناسان پیش از این در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت‌و‌گو با عربستان را یکی از گام‌های مهم حل معضل ریزگردهایی می‌دانند که از صحرای وسیع عربستان به سمت ایران می‌آید و در گام نخست نفس خوزستانی‌ها را به شماره می‌اندازد.

نفس کودکان خوزستانی گرفت!
شرایط جسمانی مردم استان خوزستان طی چند روز گذشته به‌دلیل هجوم ریزگردها، بسیار اسفناک شده است. به گونه‌ای که «امین غفاری» یکی از روزنامه‌نگاران محلی اهواز در صفحه توئیتر خود می‌نویسد: «دخترم امشب از شدت سرفه خوابش نمی‌برد. در اتاقش رو بسته‌ام تا باد کولر اذیتش نکند اما فایده نداره. بهش گفتم ماسک بزن اما قبول نکرد. گاهی باید دو سه تا بالشت زیر سرش بزارم تا با سرفه کمتری بخوابه. تازه دختر من هیچ مشکل تنفسی و ریوی نداره.»
اما این تنها بخشی از مشکلات خوزستانی‌هاست. افراد مسن و کودکان در معرض خطرات بیشتری قرار دارند. آنها حتی برای اندک زمانی نمی‌توانند در فضای باز شهر یا محله خود تردد کنند؛ چراکه به محض خروج از منزل، دچار سرفه شدید شده و حتی تنفس عادی خود را از دست می‌دهند.
یکی دیگر از فعالان رسانه‌ای خوزستان از بستری شدن یک دختر 26 ساله در آی‌سی‌یو خبر می‌دهد و می‌گوید: «خانه آنها به خاک عایق نیست. در هجوم توده خاک قبلی نفسش گرفت. بیمارستان بردند پزشک گفت که ریه‌اش از کار افتاده و به قلب ومغزش آسیب رسیده است.» وضع مالی خانواده آنقدر هم خوب نبود که او را به بیمارستان‌های خارج از خوزستان ببرند. او می‌گوید: «این بار فشارش خیلی پایین است و اکسیژن خونش با لوله روی 80 است.» ناامیدانه می‌گوید: «ظاهراً امیدی به زنده ماندش نیست.»
«محمد طالب حیدری» مدیر پیشین هواشناسی کردستان و کرمانشاه، نیز کانون این گردوغبار را منطقه‌ای بین عراق، سوریه و ترکیه ذکر کرده و به «ایران» می‌گوید: این گردوغبار دقیقاً در مسیر فرات شکل گرفته و از سمت عراق به غرب کشور و سپس استان خوزستان رهسپار شده است.
به گفته این کارشناس هواشناسی، سدهای بسته شده بر رود فرات، جلوی سیلاب‌های جاری شده به سمت سوریه و عراق را گرفته و هجوم ریزگردها به مناطق غربی و جنوبی کشور را تشدید کرده است. همچنین رسوبات خشک شدە بستر سیلاب‌گیر فرات، عمدتاً منبع حجم عظیم گردوخاکی است که توسط ناپایداری جوی فوران کرده و در حرکت به غرب، وارد کشور شده است.
اگرچه بسیاری از کارشناسان، کانون ریزگردها در بسیاری از استان‌ها از جمله خوزستان را برون مرزی می‌دانند، اما برخی دیگر، دلیل ایجاد گرد و غبارهای بحرانی طی چند ماه گذشته در خوزستان را ناشی از منابع داخلی دانسته و تأکید می‌کنند: تالاب هورالعظیم که این روزها تبدیل به یک مرداب و حتی بیابان شده و همچنین تپه‌های ماسه‌ای «فکه» باعث شده به محض گرم شدن هوا و وزش بادی نه چندان تند، استان خوزستان را در انبوهی از گرد و غبار فرو برده و صدها نفر از مردم این استان را راهی بیمارستان و مراکز درمانی کند.

ایسنا- «سید عزت‌الله ضرغامی» وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی از اختصاص اعتبار ویژه برای تکمیل طرح نیرورسانی به قلعه تاریخی بابک خبر داد.
مهر- «محمود مزارع» کارشناس امور آزمایشگاه حفاظت محیط‌ زیست استان اصفهان گفت: شاخص کیفی هوای روز جمعه کلانشهر اصفهان با میانگین ۱۵۶ برای عموم شهروندان ناسالم است.
فارس- «ایزدی» سرپرست اداره‌ کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی مازندران از برگزاری شب‌های فرهنگی با محوریت ظرفیت‌های اقتصادی استان و کشور در افتتاحیه رویداد بین‌المللی پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو «ساری ۲۰۲۲» خبر داد.
فارس- «محمد هادی علی احمدی» شهردار منطقه ۱۳ تهران از برگزاری جشنواره «گنجینه‌های شهر من» با هدف شناسایی توانمندی‌های سالمندان پایتخت خبر داد.