تجارت ایران و روسیه به عدد بی سابقه 4 میلیارد دلار رسیده است

گروه اقتصادی/  همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و روسیه وارد فاز جدیدی شد. منابع مطلع از حجم تجارت 4 میلیارد دلاری که در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود، صحبت می‌کنند. 7 آذرماه سال 95 لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران گفته بود که هدف تعریف شده برای دسترسی به رقم چهار میلیارد دلار مبادلات تجاری بین تهران- مسکو دور از دسترس نیست و می‌توان آن را تحقق بخشید؛ حال 14اردیبهشت ماه سفیر روسیه در تهران گفت: «تجارت بین روسیه و ایران در سال 2021 به رشد بی‌سابقه معادل 4 میلیارد دلار رسیده که چنین شاخص‌هایی پیش از این وجود نداشته و مقامات مسکو امیدوارند که این رقم محدودیت نداشته و همچنان افزایش پیدا کند، برای اینکه عدد 4 میلیارد دلار هنوز با قابلیت‌های تجاری موجود دو کشور مطابقت ندارد.» جاگاریان که بیش از 10 سال است ریاست دفتر نمایندگی دیپلماتیک روسیه در تهران را برعهده دارد، ادامه داد: «ایران می‌تواند جایگزین مناسبی برای منابع اروپایی باشد. نفت و گاز، حمل و نقل، ارتباطات، صنعت فناوری اطلاعات، علوم و فنون، حوزه‌های انسان دوستانه، صنایع مواد غذایی، کشاورزی و بسیاری عرصه‌های دیگر از مهم‌ترین زمینه‌های همکاری دوجانبه هستند؛ در این میان بسیاری از مناطق فدرال، به خصوص منطقه آستاراخان و داغستان علاقه بسیار زیادی به توسعه همکاری‌ها با ایران دارند.» با توجه به اینکه اخیراً هیأت‌های اقتصادی از ایران به روسیه اعزام شده است همکاری‌های صنعتی، کشاورزی و بازرگانی دو کشور قالب جدیدی به خود گرفته است؛ بخش خصوصی و دولتی دو کشور مذاکرات وسیعی داشتند که به همکاری‌ها عمق بیشتری ببخشند.
خوشبینانه رقم 10 میلیارد دلار حاصل می‌شود
از سویی ادغام سیستم‌های پرداخت ملی «میر» و «شتاب» در مبادلات بازرگانی ایران و روسیه می‌تواند منجر به توسعه همکاری‌ها شود. البته مذاکرات در این خصوص انجام شده و به گفته مسئولان ایران و روسیه سیستم‌های پرداخت دو کشور ادغام خواهد شد تا تبادلات تجاری با کمترین مشکل پیگیری شود. این امر نشان می‌دهد که دو کشور مورد تحریم، با سیاست و راهکارهای اتخاذ شده در تبادلات پولی و بانکی با چالش مواجه نخواهند شد و تجار ایرانی می‌توانند با خیال راحت وارد بازار روسیه شوند. با توجه به برنامه‌های تعریف شده این پیش‌بینی وجود دارد که عدد تجارت بین دو کشور ایران و روسیه تا دو سال آینده خوشبینانه 10 میلیارد دلار و بدبینانه 7 میلیارد دلار شود. بر این اساس ایران برای اولین بار توانست وارد بازاری شود که برخی از کشورها می‌خواستند از آن سهم بیشتری داشته باشند.
ایران و روسیه هر دو در شرایط تحریم به سر می‌برند
عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه ضمن تأیید افزایش تجارت ایران و روسیه و ادامه این روند تا پایان سال‌جاری به «ایران» گفت: «یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم در تبادلات تجاری، توسعه همکاری با کشورهای همسایه بود؛ قاعدتاً یکی از این کشورها روسیه است. این کشور بازار بسیار بزرگی دارد که فعالان اقتصادی، تولیدکنندگان و کشاورزان و... می‌توانند از آن بهره مند شوند. لذا از چندی پیش هیأت‌های اقتصادی از ایران به روسیه رفت تا در مورد توسعه همکاری‌ها تبادل نظر صورت گیرد.» او افزود: «ایران و روسیه هر دو در شرایط تحریم به سر می‌برند از همین رو دو کشور می‌دانند که تحریم چه فشارهایی را وارد می‌کند از همین رو بهتر همدیگر را درک می‌کنند، لذا هر دو کشور به دنبال رفع نیازهای مردم خود هستند. بدین جهت سعی می‌شود که با استفاده از توانمندی‌های موجود ارتباط خوب برقرار شود و بتوان ضمن صادرات کالاهای ایرانی، کالاهای مورد نیاز کشورمان را تأمین کنیم.»
جلالیفر در پاسخ به این سؤال که هنوز توازن تجاری بین ایران و روسیه برقرار نشده است و همچنان سهم روسیه از بازار ایران بیشتر است، خاطرنشان کرد: «ایران از روسیه، نهاده‌های دامی و بخشی از کالاهای اساسی خود را تأمین می‌کند از همین رو زیر سؤال بردن صادرات روسیه به ایران اشتباه است چرا که واردات از این کشور به نفع اقتصاد ایران است.»
افزایش مبادلات تجاری در دستور کار
او با بیان اینکه تجار و فعالان اقتصادی از ادامه روابط ایران و روسیه تنها یک نگرانی و دغدغه دارند، گفت: «افزایش مبادلات تجاری دو کشور در دستور کار بخش خصوصی و دولت قرار دارد و قطعاً با روند فعلی، صادرات ایران به روسیه سیر افزایشی خود را ادامه می‌دهد اما برای تحقق اهداف صادراتی، ضرورت دارد که بخشنامه‌ها و قوانین ثابت بماند و دولت نسبت به تغییر آنها اقدام نکند، اگر بخشنامه‌های خوب و اثربخش، مدت دار باشند می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و هدفمندتر وارد بازار روسیه شد.» همان‌طور که عنوان شد ایران برای اولین بار و با همت دولت سیزدهم توانست بازارگشایی کند و اجازه ندهد رقبای دیرینه یعنی ترکیه و چین، بازار روسیه را از آن خود کنند. البته تلاش‌هایی در جریان است که چین با تمام قوا سهم بیشتری از بازار روسیه بگیرد. چندی پیش وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که انتظار دارد سطح مبادلات تجاری این کشور با چین افزایش پیدا کند و تا سال ۲۰۲۴ به ۲۰۰ میلیارد دلار برسد. بر این اساس فعالان اقتصادی باید تلاش بیشتری کنند تا ضمن احصای کالاهای مورد نیاز مردم روسیه، سهم خود را از بازار حداقل 200 میلیارد دلاری این کشور پهناور بیشتر کنند.
صادرات ایران به روسیه در سال 1400
آنگونه که سازمان توسعه تجارت اعلام کرده در سال گذشته حدود یک میلیون و ۱۳۹ هزار و ۹۹۲ تن کالای ایرانی به ارزش تقریبی ۵۷۹ میلیون دلار به کشور روسیه صادر شد که نسبت به سال قبل از آن حدود ۱۴ درصد رشد را نشان می‌دهد. در سال ۱۳۹۹، یک میلیون و ۶۰ هزار و ۷۹۳ تن کالای ایرانی به ارزش ۵۰۹ میلیون و ۹۱۷ هزار و ۹۱۷ دلار به روسیه صادر شد. عمده محصولات ایرانی صادر شده به روسیه شامل پسته با پوست تازه یا خشک، پلی استیرن غیرقابل انبساط معمولی، کیوی تازه و الیاف سنتتیک غیر یکسره، از پلی استر حلاجی نشده، شانه نزده یا برای نخ‌ریسی عمل‌آوری نشده، بود. گندم معمولی، روغن دانه آفتابگردان، روغن گلرنگ یا زعفران کاذب خام و ذرت دامی هم عمده محصولات وارداتی ایران از روسیه بوده‌اند.
صادرات 1.5 میلیارد دلاری
محمدحسین ذوالفقاری که به دنبال ورود به بازار روسیه است و می‌خواهد صادرکننده پوشاک باشد به «ایران» گفت: «پیش‌بینی‌های مختلفی از به دست آوردن بازار روسیه وجود دارد، برخی اعداد بسیار بالایی را متصور هستند و گروهی دیگر تصور می‌کنند که تجار کشور این بازار جذاب را به جهت نداشتن برنامه از دست می‌دهند. اما آنچه که وجود دارد صادرات 1.5 میلیارد دلار ایران به روسیه خیلی دور از انتظار نیست و می‌توان گفت عدد یاد شده و یا حتی بیشتر تا پایان سال 1401 محقق می‌شود.»
روسیه به کالاهای ایران نیاز دارد
او ادامه داد: «در حال حاضر روسیه به کالاهای ایران نیاز دارد، این کشور مورد شدیدترین تحریم‌ها واقع شده است لذا ایران می‌تواند کالاهایی را تولید کند که بر اساس سلیقه مردم این کشور باشد، اگر ما از این فرصت فاصله بگیریم به‌طور قطع فرصت‌سوزی کرده‌ایم.» این فعال اقتصادی یادآور شد: «افزایش صادرات ایران به روسیه باید اتفاق بیفتد، این کشور اکنون بخشی از کالاهای اساسی مورد نیاز کشورمان را تأمین می‌کند، از همین‌رو به جای آنکه تراز تجاری همواره به نفع روسیه باشد، می‌توان این تراز را به نفع کشورمان مثبت کرد. اگر ما از این فرصت بهره‌مند نشویم قطعاً چین به خوبی بهره‌برداری خواهد کرد.»
روسیه کدام کشورها را از دست داد؟
طبق گزارش گمرک روسیه، در ساختار تجارت خارجی این کشور در سال ۲۰۲۱، اتحادیه اروپا با ۳۵، ۹ درصد بیشترین مبادلات تجاری را با روسیه داشته است. کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–پاسفیک (APEC) و کشور‌های اتحادیه مستقل همسود (C.I.S) در رده‌های بعدی تجارت با روسیه بوده‌اند. شرکای تجاری اصلی روسیه در سال ۲۰۲۱ چین با گردش مالی ۱۴۰، ۷ میلیارد دلار، آلمان ۵۷ میلیارد دلار، هلند ۴۶، ۴ میلیارد دلار، ایالات متحده ۳۴، ۴ میلیارد دلار، ترکیه ۳۳ میلیارد دلار، ایتالیا ۳۱، ۴ میلیارد دلار، جمهوری کره ۲۹، ۹ میلیارد دلار، انگلیس ۲۶، ۷ میلیارد دلار، لهستان ۲۲، ۵ میلیارد دلار و فرانسه ۲۲ میلیارد دلار بوده است. در حال حاضر روسیه خیلی از کشورها را از دست داده است و قاعدتاً مدت‌ها نمی‌تواند با کشورهای اروپایی به خصوص ایتالیا و انگلیس همکاری کند.
پوشش 80 میلیارد دلار
از آنجا که روسیه با بیش از 3 هزار تحریم روبه‌رو است، کارشناسان پیش‌بینی کردند که با خروج شرکت‌های خارجی و برندها از روسیه این کشور حداقل حدود 80 میلیارد دلار زیان دیده است؛ برای اینکه روسیه میزان ضرر و زیان را بکاهد باید با برخی از کشورها وارد مذاکره جدی شود از همین رو ایران می‌تواند بهترین گزینه باشد.

۷۰ درصد گردوغبار منشأ داخلی دارد

علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه منشأ گرد و غبار در کشور توسط این سازمان تدوین شده، بیان کرد: ایران وارد یک دوره خشکسالی ۳۰ ساله شده که می‌شود گفت از حدود ۲۰ سال پیش شروع شده و اکنون آثار این دوره خشکسالی را مشاهده می‌کنیم. بررسی‌های ما نشان داد ۳۰ درصد گرد و غبار منشأ خارجی داشت و ۷۰ درصد دیگر منشأ داخلی دارد. وی افزود: نگاهی به تهران و مناطق حاشیه آن نشان می‌دهد اطراف این شهر را کانون‌های تولید گرد و غبار فراگرفته است، از فرودگاه امام خمینی(ره) گرفته تا بخش‌هایی از شهریار و این باعث می‌شود گرد و غبار به راحتی بلند شده و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار دهد.

رشد ۳۵ درصدی مبادلات تهران-بغداد

یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق با بیان اینکه امسال روند مبادلات ایران و عراق رو به توسعه و رشد بوده به‌طوری که در سال 1400 نسبت به سال قبل روابط ما با عراق حدود 35 درصد رشد داشته است، گفت: روابط ایران و عراق یک روابط مستمر و بلندمدت است و در حال حاضر روال عادی خود را طی می‌کند. وضعیت این مبادلات هم در بخش خصوصی و دولتی، چه در حوزه تجارت و چه در حوزه پرداخت‌ها تقریباً شرایط عالی را دارد. در سال گذشته حدود 9 میلیارد دلار صادرات بخش خصوصی به عراق بود. همچنین نزدیک 1.5 تا 2 میلیارد دلار هم واردات از عراق داشته‌ایم و صادرات برق و انرژی هم وضعیت خوبی دارد.

رشد ۶۰ درصدی تجارت ایران و سوریه

کیوان کاشفی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه با اعلام اینکه سال گذشته تجارت ایران و سوریه رشد ۶۰ درصدی داشت، گفت: تجارت با سوریه در موازات با روابط سیاسی و اجتماعی نیست با توجه به ارتباطات گسترده در این بخش، درخواست توسعه مبادلات و روابط اقتصادی نیز وجود دارد. هر تاجری نیاز دارد که کالای خود را در سریع‌ترین زمان به مقصد برساند، اما با توجه به اینکه سوریه هم‌مرز با ایران نیست، هزینه انتقال و مدت‌زمان ارسال کالا افزایش می‌یابد. وی با اشاره به قوانین بازدارنده موجود در سوریه برای مبادلات تجاری، افزود: تبادلات دو کشور باید به سمت تعیین تعرفه‌های ترجیحی سوق پیدا کند و در برخی موارد حتی به صفر نیز برسد تا بتوان با کاهش هزینه‌ها، سرعت بیشتر در تبادلات ایجاد کنیم.

ممنوعیت‌ واردات باعث گرانی ماشین‌آلات معدنی شد

رضا محتشمی‌پور، معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت گفت: به علت ممانعت‌هایی که بر اساس مقررات تنظیمی برای واردات ماشین‌آلات معدنی وجود دارد، قیمت این ماشین‌آلات بسیار بالاتر از قیمت‌های جهانی است، البته پیش از مصوبه لغو معافیت‌های مالیاتی از سوی مجلس، تعرفه کل اقلام وارداتی از جمله ماشین‌آلات معدنی، پیرو تغییر پایه محاسبه ارز از چهار هزار و ۲۰۰ به نیمایی، کاهشی شده است و با کاهش تعرفه ماشین‌آلات معدنی شرایط برای واردات آنها تسهیل شد.

رشد ۵۵ درصدی تجارت ایران و امریکا

دفتر آمار امریکا در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد مبادلات تجاری ایران و امریکا در سه ماهه نخست سال 2022 میلادی به 15 میلیون دلار رسیده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 55 درصد افزایش داشته است. در ماه‌های ژانویه تا مارس سال 2021 بالغ بر 9.7 میلیون دلار کالا بین دو کشور مبادله شده بود.