زهرا کشوری
خبرنگار
همزمان با ورود ریزگردهای خارجی به ایران، وزیر امورخارجه کشور از مذاکره با ترکیه، عراق و افغانستان برای احقاق حقابه مرزی خبر می‌دهد. رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط زیست نیز می‌گوید تهران بزودی میزبان کشورهای همسایه ایران برای رفع معضلات محیط زیستی خواهد بود. این گفت‌و‌گوها و میزبانی شاید همان فرصتی باشد که بتوان تنها راهکار عملی برای حل معضل ورود 150 میلیون تن ریزگرد از کشور‌های عربستان، اردن، سوریه، عراق، ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان، ترکیه، امارات و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به ایران را روی میز اجرا آورد.
 «علی محمد طهماسبی بیرگانی» مدیر ملی ستاد مقابله با پدیده گرد وغبار در گفت‌و‌گو با «ایران» تنها راه آرام کردن ریزگردها را ورود مجامع بین‌المللی و تشکیل یک صندوق مالی مشترک بین کشورهای درگیر با ریزگردها می‌داند. او پیش شرط ورود مجامع بین‌المللی را امضای یادداشت تفاهم‌های مشترک ایران با کشورهای تأثیرگذار در ورود ریزگردها به شهرهای مختلف کشور می‌داند. طهماسبی می‌گوید: «برای کارهای مشترک با یک کشور خارجی ابتدا باید یک مجمع و نهاد بین‌المللی مسئولیت کار را به‌عنوان هماهنگ‌کننده به عهده بگیرد و ما و کشور طرف مقابل آن را قبول کنیم. بعد از آن باید یک صندوق مالی مشترکی شکل بگیرد. همه جای دنیا هم برنامه‌های برون مرزی را به همین شیوه دنبال می‌کنند. شرط لازم برای اقدام مشترک با کشورهای همسایه یا غیرهمسایه که روی ما تأثیر می‌گذارند حضور همه آنها است.» طهماسبی درباره تدوین دو برنامه برای حل ریزگردهای خارجی هم می‌گوید:«دو برنامه برای همسایگان نوشتیم. برای همسایگان شرق و شمال شرقی یک برنامه عمل نوشته شده است. بسته‌ای هم که برای همسایه‌های جنوب وجنوبغرب نوشته شده، تمام کشورهای حوزه خلیج فارس را دربرمی‌گیرد. تفکر ما این بود که ابتدا برنامه را چهارجانبه با عراق، قطر و سوریه شروع کنیم و بعد کشورهای دیگر را هم ترغیب کنیم تا به این برنامه بپیوندند. از نظر سیاسی با ترکمنستان هم یک اختلاف نظرهایی روی بحث گاز داریم که آنها هم همکاری نمی‌کنند. در ارتباط با برخی کشور‌ها خیلی تلاش کردیم عنوان گرد وغبار را در یادداشت تفاهم‌های مشترک بیاوریم، اما چون می‌دانند که ریزگردهای آنها روی ما تأثیر دارند و ما می‌توانیم در مجامع بین‌المللی با اسناد و مدارکی که داریم آنها را به چالش بکشیم، بعضی از این کشورها از جمله ترکمنستان حتی در حد طرح موضوع هم تمایل ندارند وارد شوند. کار با کشورهای خارجی در زمینه‌های محیط‌ زیست، وقتی دو کشور از نظر اقتصادی و اجتماعی آسیب می‌بینند، راحت‌تر است تا یک طرف ماجرا.» او درباره به سرانجام نرسیدن برنامه‌های پیشین هم می‌گوید:«قبل از نوشتن برنامه عمل منطقه و دو برنامه زیر عمل، یک آسیب شناسی کردیم که ببینیم تفاهمات قبلی چرا اجرایی نشد. ما به کرات تفاهمنامه دوجانبه تا پنج جانبه با عراق، ترکیه، قطر و... داریم اما ضمانت اجرایی پیدا نکرده است. بجز یک تفاهمنامه که «یونپ» به‌عنوان هماهنگ‌کننده وارد شد. این برنامه چهارجانبه بین ایران، ترکیه، قطر و عراق بود اما متأسفانه منابع مالی آن تأمین نشد.»
او ورود یک مرجع بین‌المللی به موضوع را مهم‌ترین گام برای حل معضل ریزگردها می‌داند و می‌گوید: «در آسیب‌شناسی به این نتیجه رسیدیم که باید یک مرجع بین‌المللی به‌عنوان هماهنگ‌کننده وارد و کشورها را دور هم جمع کند. مثلاً برای همین دو تا برنامه نظر ما این است که برای آسیای میانه و غرب آسیا یعنی ترکمنستان، ازبکستان، پاکستان و افغانستان با کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه(ESCAP) و دفتر مرکز بلایای این سازمان که در تهران است، کار کنیم. همچنین بارها هم نامه‌نگاری داشته‌ایم. یا مثلاً به‌دنبال واگذاری بخش غربی(عراق، سوریه و کشورهای حوزه خلیج فارس) به UNDP (برنامه عمران سازمان ملل) هستیم. چون کشورهای عربی جزء ESCAP نیستند بنابراین اراده‌ای از سوی این کشورها در این زمینه دیده نمی‌شود. از سوی دیگر جهت همه جریان‌های جوی و هوایی همسایه‌ها به سمت کشور ما است.» طهماسبی وسعت صحرای عربستان را بسیار بالا می‌داند که حجم قابل توجهی از ریزگردهایش سهم شهرهای ایران می‌شود. ایران بعد از عربستان از کانون‌های ریزگرد سوریه و عراق تأثیر می‌پذیرد. بعد از این سه کشور، ریزگردهای مناطق غبارخیز امارات نیز روی ایران اثر می‌گذارند. او اعتقاد دارد اگر عربستان و ایران در این زمینه به توافقی برسند، کشورهای عربی دیگر هم پیروی خواهند کرد و هماهنگی‌ها سریع‌تر انجام می‌گیرد.

هستی بختیاری
خبرنگار
سازمان حفاظت محیط زیست کشور از توقف پروژه غیرقانونی پتروشیمی خبر داد. در عین حال منابع محلی همچنان از ادامه کار توسط پیمانکار گزارش می دهند. همزمان با این خبر، وزیر نفت نیز برای نخستین بار به موضوع واکنش نشان داد و عملیاتی شدن تمام پروژه‌ها را منوط به اخذ مجوز سازمان حفاظت محیط زیست کشور دانست. «مسعود عالیخانی» سرپرست معاونت محیط زیست این سازمان در گفت‌و‌گو با «ایران» صدور مجوز این پروژه را منوط به انجام مطالعات تکمیلی و تأیید سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد. فعالان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست با توجه به عملکرد غیرقانونی پتروشیمی توقف طرح را کافی ندانسته و در گفت‌و‌گو با «ایران» خواستار لغو مصوبه دولت قبل شدند تا برای همیشه خیال میانکاله راحت شود.
مسعود عالیخانی همچنین در نامه‌ای به مدیرعامل شرکت پتروشیمی امیرآباد مازندران با تأکید بر ضرورت بکارگیری مشاوران محیط زیستی رتبه یک از سازمان برنامه و بودجه و نظارت یکی از دانشگاه‌های ذی‌صلاح منطقه، انجام مطالعات تکمیلی شامل ارزیابی توان اکولوژیکی برای بارگذاری واحدهای پتروشیمی و آب شیرین‌کن و پروژه‌های پی‌آیند، بررسی اثرات تجمعی آب شیرین‌کن بر مناطق تحت مدیریت سازمان و اکوسیستم دریا، بررسی میزان و اثرات ناشی از خروجی‌های آلاینده‌های گازی و پساب صنعتی حاصل از فرایند بر اساس اسناد فنی طرح (ارزیابی اثرات زیست‌محیطی) و ارائه برنامه مدیریت و پایش زیست محیطی مناسب را خواستار شده است. همزمان با این نامه‌نگاری، افکارعمومی در فضای مجازی خواستار روشن شدن حمایت‌های سیاسی از مدیرعامل شرکت پتروشیمی امیرآباد با‌وجود دستور رئیس‌جمهور برای رعایت ملاحظات زیست محیطی و مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان متولی اصلی ماجرا شده‌اند. برخی از کاربران ایرانی در توئیتر در فضای مجازی می‌پرسند چه کسانی از مدیرعامل پتروشیمی امیرآباد دفاع می‌کنند که او تمامی قوانین ملی منابع طبیعی و محیط زیست را نادیده گرفته و تنها بخش باقیمانده جلگه خزری را تخریب می‌کند. این شرکت در ابتدا قوانین ملی که واگذاری اراضی ملی دارای طرح مرتع‌داری را ممنوع کرده است دور زد و توانست از سازمان منابع طبیعی، سازمان امور اراضی و جهاد کشاورزی 90 هکتار زمین بگیرد. واگذاری این اراضی به شکایت فعالان از مدیر منابع طبیعی بهشهر و مدیرکل منابع طبیعی مازندران منجر شد. این وسعت، بزرگ‌ترین وسعت واگذار شده به یک شرکت پتروشیمی در کشور است. بیکار شدن 70 خانوار دامدار منطقه برای استخدام 1560 نفر از شهرهای بهشهر، نکا، ساری، سمنان و تهران نیز یکی از موضوعاتی است که اعتراض افراد محلی را در پی دارد. دامدارانی که به‌دلیل فنس‌کشی چاه آب و رودخانه را از دست داده بودند چاله‌های حفر شده برای کاشت درخت مهاجم را با سیمان و خاک پر کردند. کاشت درختان مهاجم مسأله مهم دیگری است که تعداد امضاکنندگان کارزار «نه به پتروشیمی میانکاله» را به 30 هزار نفر رساند. حنیف‌رضا گلزار کارشناس ارشد خاک و آب کشور نیز در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران از دلنگرانی‌های جدید ساخت پتروشیمی گفت که تنها به نابودی میانکاله منجر نمی‌شود. حفر مسیر 10 کیلومتری لوله انتقال مواد به دامغان توسط پتروشیمی به نابودی بخشی از پوشش گیاهی و درختی هیرکانی و تخریب البرز منجر می‌شود. سهیل اولا زاد کارشناس محیط زیست هم می‌گوید: «هزاران هکتار از ضلع جنوبی میانکاله طی دهه‌های مختلف توسط کشاورزها خورده شده و اراضی تالابی عملاً مورد کشت قرار می‌گیرند. ده‌ها جاده طی سال‌های اخیر از وسط میانکاله رد می‌شود، هرچند محیط‌بان‌ها با شخم زدن می‌خواهند جلوگیری کنند، ولی جمعیت زیادی برای چیدن انار و تمشک به آن جاده‌ها هجوم می‌آورند.»
 او ورود پساب کارخانجات و شهرک‌های صنعتی و کمپوست بهشهر و فاضلاب تمام شهرهای ضلع جنوبی را از دیگر زخم‌های قدیمی میانکاله می‌داند و می‌گوید: «پتروشیمی حسین‌آباد، سالانه 25 میلیون متر مکعب آب شیرین نیاز دارد، گازسوز است و نیاز گازی دارد. در حالی که نیروگاه برق نکا چند کیلومتر آن طرف‌تر 6 ماه سال گاز ندارد و مازوت می‌سوزاند و تکلیف فروش محصول روشن نیست. از سوی دیگر نزدیک‌ترین پالایشگاه 900 کیلومتر از اینجا فاصله دارد.» فعالان و کارشناسان می‌پرسند با وجود این واقعیت‌ها چطور یک سرمایه‌گذار می‌تواند محیط زیست و منابع طبیعی را شخم بزند؟ در حالی که پتروشیمی نیمه‌کاره گلستان در چند ده کیلومتر میانکاله رها شده چرا ساخت این پروژه به‌صورت غیرقانونی شروع شده است؟
اولازاد هم می‌پرسد اگر سرمایه‌گذار منطقه به‌دنبال ایجاد شغل برای محلی‌ها است چرا به جای ساخت پالایشگاه با هزینه هنگفت به سمت ساخت چندین نیروگاه زباله‌سوز، چندین سایت کمپوست و لندفیل که همه آنها هم اشتغال ایجاد می‌کند، نمی‌رود؟
از سوی دیگر منتقدان وزارت نفت یکی از دستاویزهای سرمایه‌گذار پتروشیمی برای تخریب منطقه را مجوز خوراکی می‌دانند که از وزارت نیرو گرفته است. آنها اعتقاد دارند وزارت نفت طبق قانون باید مجوز را باطل می‌کرد اما نکرد زیرا مجوز محیط زیستش صادر نشده است. حالا با مخالفت جواد اوجی وزیر نفت باید ماند و دید آیا میانکاله برای همیشه از دست پتروشیمی خلاص می‌شود یا سرمایه‌گذار راه دیگری برای دور زدن قوانین و تخریب منطقه می‌یابد؟

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از آماده‌سازی پرونده ثبت جهانی کوه دماوند در یونسکو خبر داد و ثبت دماوند را یکی از اولویت‌های وزارتخانه خواند. دماوند در اساطیر ایرانی مرکز جهان و جایگاه میترا و گیومرد [کیومرث]، نخستین انسان، پنداشته شده است. جمشید سوار بر گردونه‌ای که دیوان آن را می‌کشیدند، سفری هوایی از دماوند به بابل داشت. ضحاک در دماوند به جمشید تاخت. فریدون در روستایی نزدیک دماوند به دنیا آمد؛ زیرا مادرش به آنجا پناه برده بود. ضحاک تا پایان جهان در دماوند زندانی است. منوچهر در دماوند‌ زاده شد و آرش کمانگیر تیرش را از کوه دماوند پرتاب کرد. دیو سپید در دماوند مسکن دارد و دخترش در صخره‌های آن می‌زید و سرگرم نخ ریسی است. اژدها در نزدیکی همین کوه در خواب به رستم بر می‌خورد. چکاد هرا یا قلۀ البرز 180 روزنه در خاور و 180 روزنه در باختر دارد که خورشید هر روز از یکی از روزنه های خاور به روزنه های  در باختر رهسپار می­ شود.
دماوند؛ بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و بلندترین قله آتشفشانی آسیا  است که در بخش مرکزی رشته‌ کوه البرز جای خوش کرده است. قله دماوند در فرهنگ کشور ایران مظهر پایداری و استواری است و یک نماد ملی و ارزشمند بشمار می‌رود. کوه دماوند، تیرماه سال ۱۳۸۷ به‌عنوان یک اثر ملی ثبت شده است. دماوند همچنین از سال ۱۳۸۱ به‌عنوان یکی از «۴ مناطق ارزشمند از نظر حفاظت محیط‌ زیست» شناخته شد. تصویر کوه دماوند در صد سال گذشته بارها رو یا پشت اسکناس‌های رسمی ایران چاپ شده است. امروزه عکس دماوند را می‌توانید پشت اسکناس‌های هزار تومانی و تراول های پنجاه هزار تومانی ببینید.

بیتا میرعظیمی
خبرنگار
زیستگاه تعدادی از سمندرهای امپراطور با احداث جاده‌ای جدید در روستای شوی از توابع بخش شهیون، شهرستان دزفول نابود شد. به گفته رئیس محیط زیست دزفول، این عملیات عمرانی توسط فرمانداری منطقه و بدون اخذ هرگونه مجوزی از اداره محیط زیست انجام شده است.
این جاده جدید توسط دهیاری روستای شوی در مسیر آبشار شوی و لنگر کوه در حال احداث بود که با گذر عملیات عمرانی جاده از نزدیکی منابع آبی، بخشی از آوار وارد چشمه طبیعی تلخاب می‌شود. در نتیجه گروهی از سمندرهای در حال انقراض که برای تخم‌ریزی در فصل زادآوری به این زیستگاه آمده بودند با کمبود آب مواجه شده و نابود می‌شوند. در حال حاضر فعالیت عمرانی به دستور اداره محیط زیست متوقف شده است.

ساخت جاده بدون مجوز محیط زیست
«مسعود نوری‌پور» رئیس محیط زیست دزفول با اشاره به عدم صدور هرگونه مجوزی برای ساخت این جاده از سوی سازمان محیط زیست به «ایران» می‌گوید: برای ساخت این جاده از محیط زیست هیچ گونه درخواست مجوزی صورت نگرفته و در نتیجه مجوزی نیز صادر نشده است.
وی متولی ساخت این جاده را فرمانداری شهرستان معرفی کرده و می‌گوید: این پروژه به دستور فرمانداری و زیر نظر دفتر فنی این دستگاه در حال اجرا بود که به محض اطلاع از نابودی زیستگاه سمندرها، بلافاصله دستور توقف آن را صادر کردیم. محل اعتبارات این پروژه از سوی فرمانداری تأمین شده است. بنابراین آنها باید در خصوص اینکه بودجه را از کجا تأمین اعتبار کرده  یا از چه طریقی مجوز ساخت این جاده را صادر کرده‌اند، پاسخگو باشد.

منابع طبیعی مجوزی صادر نکرده است
«سیدمحمد تقی سجادی» مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان نیز به «ایران» می‌گوید: دستگاه‌های دولتی به زعم خود فکر می‌کنند اقدامی را در راستای خدمت‌رسانی برای صنعت گردشگری یا تسهیل تردد روستاییان انجام می‌دهند، اما متأسفانه به منابع طبیعی و محیط زیست منطقه آسیب وارد می‌کنند.
به گفته سجادی، به محض دریافت خبر آسیب‌رسانی به زیستگاه سمندرها در هنگام ساخت جاده در روستای شوی به اداره محیط زیست، اقدامات لازم صادر شده و با یگان حفاظت منابع طبیعی در محل حضور پیدا کرده و کار را بلافاصله متوقف کردیم. آنگونه که ما مطلع شدیم یک یا دو دستگاه دولتی دست اندرکار، متولی اجرای این پروژه هستند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان می‌افزاید: ظاهراً بخش‌هایی از این جاده، جاده مال رو قدیمی بوده و متولیان این پروژه، بیشتر فرض شان بر این بوده که بهبود و بهسازی کمک حال مردم این روستا خواهد شد؛ اما متأسفانه مشکلاتی را ایجاد کرده است. ما به‌عنوان مسئولان در حوزه منابع طبیعی، وقتی صحبت از مجوز می‌کنیم خسارت بند ب ماده 12 لحاظ می‌شود. هرگونه فعالیت عمرانی در اراضی که به نوعی مالکش منابع طبیعی است، باید با اخذ مجوز از سوی منابع طبیعی صورت گیرد که در ارتباط با این پروژه تاکنون هیچ گونه مجوزی درخواست و بالطبع نیز اخذ نشده است.
در همین ارتباط «علیرضا فتح اللهی» رئیس اداره منابع طبیعی دزفول نیز به «ایران» می‌گوید: به محض دریافت خبر آسیب به زیستگاه سمورها در روستای شوی، وارد عمل شده و بررسی‌های لازم را آغاز کردیم. بخش زیادی از جاده قدیمی بوده و مقداری از آن نیز بازسازی شده است. اگر تخریب یا خاکبرداری در نتیجه ساخت این جاده، به درختان و منابع طبیعی آسیبی وارد کرده است، حتماً بررسی شده و نتایج اعلام خواهد شد.
وی می‌افزاید: در ساخت بخش جدید جاده، تخلف صورت گرفته است زیرا برای اجرای این پروژه هیچ گونه مجوزی از سوی منابع طبیعی منطقه صادر نشده است. با توجه به اینکه این جاده به گونه جانوری (سمورهای لرستانی) آسیب زده، متولی امر برای رسیدگی سازمان محیط زیست خواهد بود. اداره منابع طبیعی نیز نسبت به هرگونه تخریب درختان و دیگر گونه‌های گیاهی، جابه‌جایی و تخریب خاک و... متولی امر بوده و بزودی نتایج تحقیقات خود را اعلام خواهد کرد.
«رحیمی» بخشدار منطقه شیهون نیز در خصوص چرایی ساخت این جاده بدون مجوز اداره محیط زیست و منابع طبیعی منطقه به «ایران» می‌گوید: این منطقه صعب‌العبور و قدیمی بوده و تنها جاده قدیمی برای تسهیل ساکنین این روستا ترمیم شده است. در صورت تصمیم برای ساخت جاده‌ای جدید، تمام مجوزهای لازم از محیط زیست و منابع طبیعی اخذ خواهد شد.

خسارت جدی به زیستگاه سمندر امپراطور
در همین ارتباط «مهرداد فتحی» مدیرکل پیشین حفاظت محیط زیست لرستان نیز به «ایران» می‌گوید: منطقه شوی و جاذبه دیدنی آبشار آن، از لحاظ جغرافیایی جزو شهرستان دزفول و استان خوزستان است. اما این منطقه از لحاظ موقعیت اکولوژیکی و با توجه به قرارگیری زیستگاه سمندر لرستان در جنوب لرستان و قسمت کوچکی از شمال استان خوزستان، زیستگاه سمندر به شمار می‌رود. سمندر امپراطور یک گونه جانوری در حال انقراض بوده و مورد حمایت بین‌المللی قرار دارد.
وی می‌افزاید: با توجه به مصوبات ابلاغی و دستور اخیر معاون اول رئیس جمهور، هیچ دستگاهی حق کلنگ زنی  یا اجرای پروژه‌ای را بدون اخذ مجوز از سازمان محیط زیست ندارد. در ارتباط با موضوع نابودی زیستگاه سمندرها در روستای شوی، موضوع حساس‌تر بوده و کسانی که مبادرت به احداث این جاده کردند باید مجوزهای لازم را از محیط زیست اخذ کرده و طرح‌های عمرانی را به گونه‌ای اجرا می‌کردند تا حداقل خسارت به زیستگاه سمندر لرستان وارد شود.

مهر- علی‌اکبر صفایی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی گفت: برای پشتیبانی و تسهیل تردد دریایی بخشی از هواداران تیم‌ها در مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر، امکانات و ظرفیت‌های خوبی در بنادر جنوبی فراهم است. برنامه‌ریزی شده تا ترمینال مسافری استاندارد و مجهزی در‌ شأن مردم ایران و میهمانان در بوشهر راه‌اندازی شود.

ایرنا - توحید دلاور قوام، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل گفت: در تلاشیم تا خلخال را به‌عنوان شهر ملی جاجیم معرفی و با ثبت خلخال به‌عنوان شهر ملی جاجیم، گام اساسی در ایجاد اشتغال روستایی این شهرستان برداریم.

ایسنا- محمدعلی حسین‌پور، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی استان تهران گفت: متأسفانه تالاب بندعلیخان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب‌های استان تهران و زیستگاه مناسب پرندگان مهاجر، به‌دلیل کاهش نزولات آسمانی و تأمین نشدن حقابه تالاب، در سال ۱۴۰۰ قابلیت میزبانی پرندگان را نداشت به‌طوری‌ که این موضوع باعث کاهش چشمگیر جمعیت مورد سرشماری شده نسبت به وضعیت مشابه در سال گذشته شد.

ایرنا - محسن اسماعیلی، مدیر موزه نفت‌سوزهای کرمان با اشاره به رایزنی با ستاد مرکزی تهران گفت: این موزه بزودی و ظرف هفته‌های آینده بازگشایی می‌شود و برخی گمانه‌زنی‌ها در خصوص تعطیلی مطلق و تغییر کاربری موزه صحت ندارد.