گروه اقتصادی/ طی یک هفته اخیر گزارش‌هایی مبنی بر کمبود روغن خوراکی در برخی مناطق کشور در فضای مجازی دست به دست می‌شود این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی رسماً این موضوع را تکذیب و اعلام کرد که بازار روغن در آرامش کامل بوده و واردات روغن به اندازه کافی و یک میلیون تن بیشتر از سال گذشته صورت گرفته است.
با این حال سال گذشته بود که کشورمان در زمینه روغن با افزایش شدید تقاضا و کمبود این محصول در بازار روبه‌رو بود، به‌طوری که صف‌های عریض و طویلی برای خرید روغن تشکیل شد و به هر نفر میزان معینی روغن داده می‌شد.به همین منظور به نظر می‌رسد کشورمان باید به سمت خوداتکایی هر چه بیشتر تولید دانه‌های روغنی برود تا علاوه بر خروج مقدار زیادی ارز از کشور در شرایط تحریم‌های همه جانبه شاهد افزایش اشتغالزایی و افزایش ضریب تأمین امنیت غذایی در کشور باشیم.طرح خود اتکایی دانه‌های روغنی یکی از هشت طرح خوداتکایی محصولات اساسی بود که توسط وزارت جهاد کشاورزی تدوین و اجرای آن از نیمه دوم سال 94 آغاز و تا افق 1404 برنامه‌ریزی شده بود.بر این اساس باید در پایان این ۱۰ سال، حداقل ۷۰ درصد نیاز کشور به روغن در داخل تأمین می‌شد ولی گزارش‌ها حاکی از آن است که طی 6 سال گذشته این طرح تنها 10 درصد رشد داشته و از 6 درصد در سال 1394 به16 درصد خودکفایی در پایان سال‌ جاری رسیده است، بنابراین با این اوصاف رسیدن به خودکفایی 70 درصدی تا 3 سال آینده رؤیایی بیش نخواهد بود.کارشناسان امر معتقدند بر سر راه خودکفایی 70 درصدی رونق در کشورمان موانعی جدی گذاشته شده که رفع آنها به سختی صورت می‌گیرد ،به طوری که یکی از اصلی‌ترین این موانع تخصیص ارز 4200 تومانی برای واردات روغن خام است که سبب شده واردات روغن خام از کشت دانه‌های روغنی بسیار به‌صرفه‌تر باشد.این در حالی است که در صورت ادامه دار بودن این سیاست، کشاورزان به دلیل عدم رقابت‌پذیری دیگر نمی‌توانند به کشت دانه‌های روغنی روی آورند و از طرف دیگر واردات روغن خام نسبت به واردات دانه‌های روغنی به‌شدت بالاست این در حالی است ، در صورتی که میزان واردات دانه‌های روغنی بالاتر می‌بود علاوه بر اشتغالزایی شاهد استفاده از ظرفیت کامل کارخانجات روغن کشی در کشور بودیم، کارخانجاتی که در حال حاضر نیمه تعطیل هستند.علاوه بر این میزان مصرف روغن در کشور قبل از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی کمتر از ۱.۵ میلیون تن بوده اما بعد از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی افزایش یافته و سال گذشته (۱۳۹۹) حدود ۲.۱ میلیون تن روغن در کشور تولید و توزیع شده است.نبود تکنولوژی و ماشین‌آلات مناسب نیز به دلیل رشد کم توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در کشورمان از دیگر موانع خوداتکایی روغن بوده است ،به طوری که کلزای کشت شده در کشور عمدتاً با ماشین‌آلات و کمباین‌های غیرمرتبط برداشت می‌شود که همین امر میزان استاندارد ریزش محصول(3 درصد) را با افزایش 3 برابری روبه‌رو می‌کند.عدم حمایت لازم از کشاورزان، تأخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان و عدم توانایی دولت در اجرای طرح الگوی کشت در دولت دوازدهم از دیگر موانعی است که بر سر راه خودکفایی روغن وجود دارد، به طوری که دولت دوازدهم همواره نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله دانه‌های روغنی و گندم را پایین‌تر از نرخ تورم و هزینه نهاده‌های تولید توسط کشاورزان اعمال می‌کرد.
افزایش واردات روغن
مهدی سروی، کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص میزان واردات روغن گفت: طبق آمار گمرک در 10 ماه نخست سال 1یک میلیون و 648 هزار تن روغن خوراکی وارد  کشور شده، این در حالی است که در سال گذشته حدود یک میلیون و 209 هزار تن روغن خوراکی وارد کشور شده بود که این امر نشان‌دهنده رشد واردات روغن به کشورمان است.وی افزود: هم‌اکنون میزان تولید روغن از دانه‌های روغنی کشت شده در کشورمان در سال‌ جاری هم کمتر از 300 هزار تن بوده، این در حالی است که از دانه سویای وارداتی یک میلیون و 500 تن تولید روغن در کشور صورت می‌گیرد.این کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی خاطرنشان کرد: ظرفیت روغن‌کشی در کشور 1.8 میلیون تن است که 300 هزار تن آن مربوط به دانه‌های داخلی نظیر کلزا و کنجد و 1.5 میلیون تن دیگر برای دانه سویای وارداتی است.
بازار در آرامش کامل است
«امیرهوشنگ بیرشک» دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی کشور نیز در این خصوص به «ایران» گفت: هیچ کمبودی در زمینه روغن خوراکی در کشور وجود ندارد، با این حال نوساناتی در بسیاری از کالاها وجود دارد که روغن نیز از این امر مستثنی نیست.وی افزود: بیش از یک میلیون و 900 هزار تن روغن از ابتدای سال‌ جاری تاکنون در کشورمان تولید و توزیع شده، به همین دلیل تأمین روغن خوراکی و خانگی با هیچ مشکلی روبه‌رو نیست ،البته در زمینه روغن برخی مصارف صنایع مشکلاتی وجود دارد که در حال رفع کردن آن هستیم.دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی کشور با بیان اینکه مصرف سالانه روغن در کشور 2 میلیون تن است، عنوان کرد: در حال حاضر 15 درصد از دانه‌های روغنی مورد نیاز کشورمان در داخل تولید می‌شود و 300 هزار تن روغن در کشور از تولیدات داخلی به دست می‌آید و یک میلیون و 600 هزار تن دیگر از طریق واردات تأمین شده است.

گروه اقتصادی/ مردم کشورمان هر ساله عید نوروز و آغاز فصل بهار را در کنار یکدیگر جشن می‌گیرند و در دید‌وبازدیدهای خود با انواع آجیل، شیرینی و میوه از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند،اما در سال‌های اخیر قیمت آجیل روی خوشی به اقشار کم‌درآمد جامعه نشان نداده و با نرخ بسیار بالایی عرضه می‌شود. همه‌ساله در روزهای اسفند‌ماه بازار خرید مردم داغ می‌شود و همه خود را برای استقبال از سال جدید و بهاری نو آماده می‌کنند ولی برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که قیمت آجیل شب عید با افزایش سرسام‌آوری روبه‌رو شده به‌طوری که قیمت پسته از مرز 400تومان نیز گذشته است اما با این حال مسئولان امر با تکذیب خبر افزایش قیمت می‌گویند قیمت آجیل و خشکبار در بازار با کاهش 10درصدی روبه‌رو شده است.
در همین خصوص علیرضا ارزانی‌ممقانی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد و نماینده اتاق اصناف در اتحادیه آجیل و خشکبار به «ایران» گفت: خوشبختانه مراجعات مردم برای خرید آجیل شب عید بسیار خوب بوده است و نسبت به دو سال گذشته که کرونا تقاضا برای خرید آجیل را بسیار کم کرده بود، افزایش یافته است.
وی افزود: تعداد شهرهای قرمز در چند روز گذشته بشدت کاهش یافته و این نوید را به فعالان بازار می‌دهد که با بازار بسیار خوبی در ایام عید روبه‌رو باشند کما اینکه در وضعیت فعلی مردم در حال خرید آجیل عید هستند چون یکی از الزامات سفره نوروزی آنان است.
نماینده اتاق اصناف ایران در حوزه آجیل و خشکبار اظهار کرد: سال گذشته به دلیل کاهش دید‌و  بازدیدهای نوروزی و بیماری کرونا شاهد کاهش شدید تقاضای آجیل و خشکبار بودیم با این حال مراجعات سازمان‌ها، ارگان‌ها و مردم در سال‌جاری از افزایش قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده است.
ارزانی‌ممقانی در ادامه گفت: در حال حاضر خرید آجیل و خشکبار نسبت به دو سال گذشته 100درصد رشد داشته، این درحالی است که نه تنها افزایش قیمتی در بازار صورت نگرفته بلکه نسبت به شب یلدا نیز با کاهش 10درصدی محصولات روبه‌رو هستیم.
وی درخصوص شایعاتی در مورد پسته 400تومانی نیز گفت: درحال حاضر انواع پسته در بازار به فروش می‌رسد و نرخ آن از 190هزار تا 480هزار تومان است که البته پسته مصرفی عامه مردم به ازای هر کیلوگرم 200هزار تومان به فروش می‌رسد.
این مقام صنفی افزود: بهترین پسته ایران یعنی فندقی اکنون 200هزار تومان است، اما پسته اکبری ممتاز 450هزار تومان عرضه می‌شود.
نماینده اتاق اصناف ایران در حوزه آجیل و خشکبار درخصوص میزان صادرات کشور نیز گفت: میزان صادرات نسبت به سال گذشته افزایش یافته لکن تولیدکنندگان و تجار در زمینه ارز صادراتی با مشکلاتی مواجه هستند.
ارازنی‌ممقانی خاطرنشان کرد: درحال حاضر با افزایش 15درصدی صادرات روبه‌رو هستیم به‌طوری‌که با فروکش کردن بیماری کرونا استقبال مردم دنیا از خرید آجیل و خشکبار زیادتر شده است، هرچند کشورمان به دلیل خشکسالی در برخی محصولات 10درصد کاهش تولید داشته است به‌طوری که در زمینه پسته 15درصد و تخمه ژاپنی 100درصد کاهش تولید نسبت به سال گذشته به خود دیده است.وی در پایان گفت: اتحادیه‌های سراسر کشور مصمم هستند که در ایام عید جلوی هرگونه افزایش یا حبابی شدن قیمت آجیل را بگیرند و در زمان شب عید هم قول می‌دهیم افزایش قیمت در این زمینه صورت نگیرد.