مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
سال‌هاست که تکدیگری وارد یک لوپ تکراری شده، هرچند با تغییر زمانه و رشد تکنولوژی چهره متکدیان و شیوه‌های تکدیگری نیز رنگ و لعاب عوض می‌کند اما در باطن برهمان دور تسلسل باطل همیشگی می چرخد و گریبان شهر را در چنگال خود دارد. حالا بیست و اندی سال از اجرای مصوبه شورای عالی اداری در خصوص متکدیان، ولگردها و ... می‌گذرد، اما از همان سال‌ها تاکنون چندان تغییری در جهت کاهش تعداد متکدیان دیده نمی‌شود. شیوع ویروس کرونا در دوسال اخیر هم مزید بر علت بوده و باعث شد که با افزایش فقر و بیکاری بر تعداد این افراد و گسترش این آسیب اجتماعی که متأسفانه هیچ آمار دقیقی از آن در دست نیست، افزوده شود. بر‌اساس آمارهای ارائه شده توسط شهرداری تهران در سال گذشته بیش از 4 هزار و 500 بی‌خانمان (که بخشی از آنها جزو متکدیان هستند) در طول سال از یک روز تا یک سال در گرمخانه‌ها حضور داشتند اما شواهد و آمارهای غیررسمی حکایت از وجود بیش از 15 هزار متکدی در شهر دارد. محمد علیگو، رئیس اورژانس اجتماعی کشور هم با اشاره به اینکه حدود 8 هزار کودک خیابانی در پایتخت وجود دارد، به «ایران» می‌گوید: بیشتر آمارها غیررسمی هستند، باید شیوع‌شناسی شود، با این حال انتشار ویروس کرونا در افزایش تکدیگری نقش داشته اما همواره اتفاقات دیگری نیز در افزایش این آسیب اجتماعی تأثیر دارند.
سیمای جدید تکدیگری
خانم احمدی برای انجام یک کار اداری به یکی از خیابان‌های شمال شهر مراجعه کرده، کنار خیابان کیپ تا کیپ پر از ماشین است، به نظر می‌آید پیدا کردن یک جای پارک آن هم در این شلوغی می‌تواند ساعت‌ها وقتش را بگیرد و کلاً به کارهایش نرسد، جوانی حدود 35ساله ناگهان جلو ماشین خانم احمدی سبز شده و با یک لهجه خاصی که نشان می‌دهد مهاجر است، می‌گوید: «دنبال جای پارکی؟ کی برمی‌گردی؟ یبا اینجا ماشینتو پارک کن، یه کمم از من خرید کن.» خانم احمدی که بشدت نگران است به کارش نرسد، حاضر است به هر قیمتی ماشینش را یک جا بگذارد و برود. با خوشحالی قبول می‌کند و به مرد جوان قول می‌دهد که موقع برگشت حتماً از جوراب‌هایش چند جفت می‌خرد. دو ساعت بعد دزدگیر را می‌زند و پسر جوان که اتفاقاً اصلاً شبیه گداها نیست و برعکس جوانی با ظاهری موجه  و خوش‌پوش است، راهش را سد کرده و او را به سمت بساط کوچکش هدایت می‌کند، رو به خانم احمدی می‌گوید: «تازه مواظب ماشینتم بودم، نذاشتم هیچ‌کس بهش نگاه چپ بندازه.» مرد جوان گوشی موبایلش را به سمت خانم می‌گیرد و تصویر دختربچه‌ای حدود یک ساله با چشم‌های میشی زیبا را به او نشان می‌دهد و می‌گوید، شیر مادرش را نمی‌خورد، فقط شیرخشک می‌خورد، خودم و خانمم می‌توانیم گرسنگی را تحمل کنیم اما دختر کوچکم گرسنه که باشد یک ریز جیغ می‌زند، در روستایمان اکثر جوان‌ها بیکارند یا به اعتیاد کشیده می‌شوند یا می‌روند شهرهای اطراف دزدی، کار که عار نیست، پسرخالم هم چند متر آن طرف‌تر همین کار را می‌کند، او هم دستفروش است و جای پارک نگه می‌دارد. کرونا هم که آمد اوضاع خیلی وحشتناک‌تر از قبل شد، فعلاً مجبورم همین کار را انجام دهم تا ببینم خدا برایم چه می‌خواهد» خانم احمدی که با دیدن نگاه زیبای عکس دختربچه و شنیدن قصه زندگی سخت پسرجوان به فکر فرورفته بود، نگاهی به جوراب‌ها انداخت و چیزی در حدود 200 هزار تومان از او خرید کرد با اینکه خودش کارمند است، اما بشدت دلش سوخت و سعی کرد، هرچند اندک کمک حال زندگی سخت مرد جوان باشد.»
این روزها روش‌های تکدیگری تغییر کرده و با هوش و ذکاوت، افراد متکدی سعی می‌کنند تا آنجایی که می‌توانند ترحم مردم را برانگیزند، فردی، خانوادگی یا باندی فرقی نمی‌کند، هدف جلب ترحم است، خیلی از کودکانی که پشت چراغ‌ها شیشه پاک می‌کنند یا دستفروشی می‌کنند، دیگر التماس نمی‌کنند، فقط نگاه می‌کنند و اکثراً هم مؤدب هستند، تغییر رفتار آنها هم می‌تواند ترحم خیلی‌ها را جلب کند و افراد نتوانند بی‌تفاوت از کنار آن نگاه‌های مظلومانه بگذرند. به گفته کارشناسان، تکدیگری برای بسیاری از افراد تبدیل به یک عادت شده و به دلیل درآمد بالا که به‌طور متوسط، روزانه به بالای یک میلیون تومان هم می‌رسد، فرد دیگر سمت پیدا کردن شغل و درآمد مناسب نمی‌رود، این دسته از افراد که اغلب درس خوانده هم نیستند در واقع نه سوادی دارند و نه شغلی و تکدیگری برایشان به شغلی ابدی تبدیل می‌شود، هرازگاهی هم با تغییر شکل و نحوه گدایی کردن به کار پردرآمد خود رونق بیشتری می‌بخشند، نمونه‌های نوظهور دیگر این آسیب اجتماعی را می‌توان در خیابان‌های تقریباً بالای شهر مثلاً تجریش، خیابان ولیعصر روبه‌روی بیمارستان دی، در دفاتر پیشخوان و بانک‌های شلوغ و نوبت فروشی در این محل‌ها بویژه در هنگام کرونا دید. حتی وقتی واکسیناسیون شروع شد، آن روزها که صف‌ها عریض و طویل بودند، برخی از افراد نوبت صف واکسن می‌فروختند، چه نامی برای این شغل می‌توان نهاد؟ این روزها در فضاهای مجازی مانند اینستاگرام، کمتر پست عمومی را می‌توان دید که کامنت‌های تکدیگری ( یا شبه تکدیگری) در آن وجود نداشته باشد. خیریه‌های جعلی یا متکدیان به صورت فردی به وفور در فضای اینستاگرام و فضاهای دیگر مانند واتس‌اپ از طریق ذخیره کردن شماره‌ها، تلگرام از طریق پیدا کردن آی دی وجود دارند، گاه و بیگاه هم که تماس‌های تلفنی به منازل یا تلفن‌های همراه و همچنین ارسال پیامک برای این هدف با بهانه‌های مختلف و واهی دیده می‌شود.
حمایت‌های اجتماعی از افراد آسیب‌پذیر
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با اشاره به اینکه در طول سال‌های اخیر برای کاهش این معضل، سازمان‌های زیادی مسئولیت داشتند، به «ایران» می‌گوید: با مصوبه شورای عالی اداری در سال 78، شهرداری با همکاری چند سازمان مسئول این کار شد، کمیته امداد، بهزیستی، دادگستری، بیمه‌ها و فنی و حرفه‌ای هر یک مسئولیت‌هایی را عهده دار شدند اما عمده کار بر دوش شهرداری و نیروی انتظامی است، می‌بینیم در طول این سال‌ها، هرکاری انجام شده، این چرخه از بین نرفته و اقتصاد تکدیگری با خلاقیت‌های مختلف در حال چرخش است.
او در ادامه با بیان اینکه شمار زیادی از متکدیان واقعاً نیازمند هستند، ادامه می‌دهد: در حال حاضر مستمری یک خانواده یک نفره 350 هزار تومان است که توسط بهزیستی و کمیته امداد پرداخت می‌شود، بدیهی است که حتی در صورت پرداخت کمک‌های غیرنقدی دیگر، حتی در روستاها هم نمی‌توان با این رقم زندگی کرد، چه برسد به تهران، شیوع کرونا هم که در این دو سال اخیر بشدت به این موضوع دامن زده و اشتغال خرد و خانگی هم از نیازمندان گرفته شده و با سیل بیشتری از تکدیگری مواجه هستیم، تا جایی که حضور متکدیان در سطح شهر بسیار مشهودتر از قبل شده تا جایی که مشاغلی از جمله زباله گردی حتی در اوج کرونا، هنگامی که همه از ابتلا به بیماری بشدت هراس داشتند، تعطیل نشد.
موسوی چلک در ادامه می‌افزاید: برخی از متکدیان معتقد هستند که تکدیگری بهتر از سرقت کردن است، در عین حال قطعاً شناسایی بموقع و ارائه حمایت‌های لازم از خانواده‌های نیازمندان و تقویت نظام رفاه و تأمین اجتماعی در چنین شرایطی می‌تواند در کاهش این آسیب اجتماعی نقش مثبتی داشته باشد.

گروه اجتماعی /  9 ماه از آغاز واکسیناسیون در ایران می‌گذرد و با اینکه بر اساس اعلام وزارت بهداشت، تاکنون بیش از 40 میلیون نفر به‌طور کامل علیه کووید19 واکسینه شده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده از 95 میلیون دوز عبور کرده است، اما هنوز برای رسیدن به ایمنی 80درصدی و واکسینه کردن کامل افراد بالای 12 سال و در اولویت اول تزریق واکسن که 65 میلیون نفرند، واکسیناسیون حدود 15درصد گروه‌های هدف، باقی مانده و هنوز 10 میلیون نفر واکسن کرونا نزده‌اند. بر اساس آمار رسمی واکسیناسیون کرونا در کشور که از سوی مرکز مدیریت آمار فناوری وزارت بهداشت منتشر شده، تاکنون 65 درصد دوز اول و 40.19 درصد دوز دوم و سه دهم درصد نیز دوز سوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند (درصد واکسیناسیون بر اساس جمعیت 85 میلیونی محاسبه شده است). در حال حاضر میزان موارد فوت با کاهش قابل توجه مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا بین اعداد 112 و 140 فوتی در نوسان است و خبرهای رسیده از سوی اغلب رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی بر این نکته تأکید دارند که به‌دنبال افزایش پوشش دهی واکسیناسیون موارد ثبت فوتی بر اثر ابتلا در برخی استان‌ها از جمله هرمزگان و مازندران به صفر مورد رسیده است. اما این در حالی است که کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی به زیر 45 درصد سقوط کرده و شیوع موج ششم کرونا در کشورهای همسایه بر نگرانی‌ها دامن زده است. آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد تعداد مرگ‌ومیر بعد از واکسیناسیون سیر کاهشی پیدا کرده اما به‌دلیل کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی به زیر 45 درصد نگرانی‌ها از افزایش موارد ابتلا به کرونا در شهرهای آبی و زرد افزایش یافته است. به این شرایط، افزایش تعداد شهرهای قرمز کرونایی را هم باید اضافه کرد که در طول هفته گذشته چهار شهرستان به رنگ قرمز تبدیل وضعیت دادند و شهرهای قرمز به 33 مورد افزایش یافته است.
درحالی‌که از همان روزهای اول شیوع کرونا بر اصل پیشگیری جهت مبارزه با کووید19 و واکسیناسیون علیه کووید19تأکید می‌شد اما با وجود این آتش شهرهای قرمز در استان‌های شمال‌غربی و غرب کشور گسترده شده است. حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کووید19 نیز خیز کرونا مثبت‌ها در استان‌های غربی را تأیید می‌کند. به گفته او در شهرهایی که به رنگ قرمز درآمده‌اند آمار واکسیناسیون و رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی پایین است. جماعتی به این نکته هم اشاره کرده که وقتی شهری قرمز می‌شود تعداد موارد مثبت بیماری کرونا و میزان بستری در آن شهر افزایش پیدا می‌کند و با وجود واکسیناسیون می‌تواند عامل ایجاد پیک بعدی بیماری باشد. آخرین وضعیت بستری به تفکیک استان‌ها نشان می‌دهد میزان بستری در هفته اخیر در مقایسه با هفته قبل در همه استان‌ها بجز استان‌های غربی کاهشی بوده است، گرچه که واکسیناسیون در کشور طبق اعلام مسعود یونسیان عضو کمیته علمی کشوری کووید19، 90 درصد از موارد ابتلا به نوع شدید بیماری جلوگیری کرده اما روند مراجعه بیماران سرپایی در 33 استان قرمز افزایشی است، در همین حال داده‌های حاصل از تحقیقات ایالت نیو ساوت ولز استرالیا نشان می‌دهد افراد واکسینه نشده 16 برابر بیشتر احتمال دارد که به علت ابتلا به کرونا در بخش‌های مراقبت ویژه بستری شوند یا بمیرند.
 در پایتخت نیز روند بستری بیماران مبتلا به کووید19 کاهشی است و فرمانده ستاد عملیات مقابله با کرونا می‌گوید هنوز شواهدی مبنی بر آغاز موج ششم کرونا در تهران مشاهده نشده اما هشدارها و توصیه‌های متخصصان بهداشت و درمان را باید جدی گرفت چرا که همه شرایط حاکی از آن است که چنانچه پروتکل‌ها رعایت نشود شهروندان تهرانی در مقابل موج جدید کرونا قرار خواهند گرفت. به‌گفته علیرضا زالی ابتلا به این ویروس هفته گذشته در دنیا ۳۵ درصد رشد داشته و این می‌تواند هشداری برای ما باشد.
بنابه این گزارش تاکنون ١٣ میلیون و ٢٠٠ هزار عدد واکسن تولید داخلی کرونا تحویل وزارت بهداشت شده و طبق اعلام دکتر سید حیدر محمدی مدیرکل اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، از این میزان ١٠ میلیون و ١١٠ هزار دوز آن مربوط به شفا فارمد و واکسن برکت، یک میلیون و ١٩۵ هزار دوز مربوط به پاستوکووک (انستیتو پاستور ایران) و یک میلیون و ٨٨٩ هزار دوز واکسن مربوط به اسپایکوژن شرکت سیناژن بوده است. همچنین به گفته محسن زهرایی رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت تزریق واکسن اسپایکوژن نیز بزودی در کشور آغاز می‌شود.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران جزئیات «تغییر زمان» مجدد اجرای طرح ترافیک همزمان با بازگشایی کامل مدارس پایتخت را اعلام کرد.
سید‌مجتبی شفیعی در مورد تغییر مکرر ساعات طرح ترافیک به ایرنا گفت: شرایط کرونا اقتضا می‌کرد که به‌دلیل محدودیت‌های مختلف، برنامه‌ریزی این ساعات در اختیار ستاد کرونا قرار گیرد و ملاحظات مربوط به حوزه سلامت نسبت به حوزه ترافیک اولویت داشت و بر همین اساس، هر تغییری برای حفظ سلامت مردم اعمال می‌شد.
شفیعی اظهارداشت: به‌تازگی در شورای ترافیک تهران، تصویب شده که با توجه به تصمیم مربوط به بازگشایی مدارس و رفع دیگر محدودیت‌ها، در مرحله نخست که هنوز بازگشایی مدارس اعلام نشده در زمان اجرای طرح ترافیک یک ساعت به صبح و یک ساعت به عصر اضافه شود.
وی ساعت کنونی اجرای طرح ترافیک را از ۷:۳۰ تا ۱۷ اعلام کرد و گفت: همچنین تصویب شد که همزمان با بازگشایی کامل مدارس از اول آذر ماه، ساعت اجرای طرح ترافیک را در نیمه دوم سال از ۶:۳۰ تا ۱۸ و در نیمه نخست سال از ۶:۳۰ تا ۱۹ تغییر دهیم.
شفیعی در خصوص نتیجه طولانی‌تر شدن ساعت طرح ترافیک در کنار محدودیت تردد شبانه برای افرادی که امکان تردد در مراکز شهر را از دست می‌دهند، خاطرنشان کرد: با پیشنهاد لغو محدودیت شبانه بخشی از حجم تردد عصر به پیک شب منتقل می‌شود و به‌نظر بزودی این طرح باید اجرا شود.
به‌گفته وی همه اعضای شورای ترافیک بر لغو محدودیت تردد شبانه اصراردارند، چرا که این محدودیت کارکرد چندانی در حوزه سلامت و ترافیک ندارد. او به آنالیز سفرهای درون شهری پایتخت اشاره کرد و گفت: این آنالیز نشان می‌دهد که  حدود ۲۰ درصد سفرها غیر ضروری بوده و پیک ترددهای عصرگاهی یکی برای بازگشت به خانه و دیگری آغاز سفرهای جدید است.
شفیعی اضافه کرد: این سفرهای غیرضروری، با اعمال محدودیت‌های جدید با کاهش بسیار به نزدیک صفر رسید، اکنون در داخل محدوده، ۲۰درصد و در خارج از محدوده، ۱۰ درصد کاهش سفر می‌بینیم در حالی که رشد تقاضا در حمل‌ونقل عمومی 5 درصد است و نشان می‌دهد که کل این جمعیت به استفاده از حمل‌ونقل عمومی منتقل نشده است. او اعلام کرد: به‌نظر می‌رسد با توجه به امکانات موجود، راهی غیر از تغییر ساعات طرح ترافیک نداریم، اگر بتوانیم روش مدیریت را تغییر دهیم یا از تکنولوژی‌های جدید استفاده کنیم، ممکن است در مجموع رویکرد تغییر کند. وی تأکید کرد: این نوع اعمال طرح ترافیک کنونی، از نسل‌های جدید مدیریت ترافیک است و اجرای سیستم قدیمی حدود سه سال قبل علاوه بر کارکرد ضعیف به دور از عدالت اجتماعی هم بود.

حسین آخانی
استاد دانشگاه تهران
مشکل آلودگی و ترافیک شهر تهران نیم قرن سابقه دارد. ولی نه تنها این مشکل بر طرف نشده است بلکه شهرهای دیگر نیز به آن گرفتار شده‌اند. در مهر ماه گذشته، شهروندان تهرانی 8 روز ناسالم و در شش ماه گذشته شهروندان اراکی با 63 روز هوای ناسالم و کرجی ها بدون داشتن حتی یک روز هوای سالم رکورد آلوده‌ترین شهر کشور را دارند. منابع آلودگی برای مسئولان شناخته شده است. در شهر تهران مهم‌ترین منبع آلودگی وسایل نقلیه متحرک و در شهر اراک علاوه بر آن، صنایع بشدت آلوده‌ای است که بخصوص در فصل سرما با تغییر سوخت نیروگاه‌ها، بشدت آلوده می‌شود. اما آلودگی در اثر گرد و غبار بسیاری از شهرهای خشک کشور را گرفته است. در بازدیدی که مهر ماه از شهر اراک داشتم، کاملاً مشخص بود که بخش عمده آلودگی این شهر ناشی از فعالیت‌های کشاورزی (شخم)، فرسایش شدید خاک و افت آب‌های زیر سطحی دشت فراهان و اطراف تالاب میقان است.
سؤالی که در ذهن مردم وجود دارد این است که با وجود آنکه همه بخوبی می‌دانند مشکل کجاست، چرا کسی برای حل مشکل آلودگی کاری نمی‌کند. پاسخ به این سؤال چندان پیچیده نیست. برای حل منشأ آلودگی خودروها، راهی جز توسعه حمل‌ونقل عمومی و حمل‌ونقل پاک نیست. اتفاقاً رویکرد حمل‌ونقل پاک، بسیار آسان، ارزان و منشأ سلامتی است. کسانی که در این سال‌ها به شهرهای اروپایی سفر کرده‌اند بخوبی می‌دانند که حتی داشتن دو کودک نوزاد دوقلو یا معلولیت مانع استفاده از دوچرخه نمی‌شود.
در کلانشهرهای اروپایی، هر روز فضای تردد خودروها تنگ‌تر و به فضای تردد پیاده، دوچرخه و اسکوتر اضافه می‌شود. نگارنده در سه سال گذشته تردد با خودرو در شهر تهران را با دوچرخه جایگزین کردم و با 5 هزار کیلومتر دوچرخه سواری توانستم از انتشار یک تن دی اکسید کربن به شهر جلوگیری کنم. تجربه من نشان داد که با استفاده از دوچرخه باتری دار می‌توان حتی در پر شیب‌ترین نقطه تهران (محله گیشا و برج میلاد) در هفت روز هفته با دوچرخه سر کار رفت. تجربه من نه تنها باعث سلامتی و نشاط من شد، بلکه زمان قابل ملاحظه‌ای در وقت صرفه‌جویی کردم.
بسیار خوشحالم که رویکرد معاونت جدید حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران، توسعه حمل‌ونقل پاک است. ایجاد خطوط دوچرخه بسیار ارزانتر از ساخت مترو، خرید اتوبوس و وارد کردن خودروهای برقی و هیبریدی است. علاوه بر آن به عدالت اجتماعی نزدیکتر بوده و نقش بسیاری در عدم وابستگی کشور به خارج از کشور و عملی کردن اقتصاد مقاومتی دارد. بر اساس تحقیقات جدید، بیش از 29 میلیون نفر در ایران دارای چاقی و اضافه وزن هستند که عامل 50 هزار مرگ در سال است. دلیل این مشکل کم تحرکی جامعه است که براحتی با توسعه دوچرخه، نه تنها صرفه‌جویی نجومی در هزینه‌های بهداشت و درمان می‌شود بلکه با کاهش آلودگی هوا، 41 هزار مرگ زودرس در اثر آلودگی نیز شانس زیستن خواهند داشت. با مقایسه این رقم با سالانه 400 تا 500 هزار فوتی در کشور می‌توان درک کرد که با یک تغییر کوچک در سبک زندگی و حمایت از دوچرخه سواری می‌توان از مرگ یک چهارم ایرانی‌ها جلوگیری کرد.
اما در خصوص آلودگی ناشی از استفاده از مازوت، مقصر اصلی وزارتخانه‌های نیرو، صنایع و نفت است. کشوری که مستعد‌ترین کشور در تولید انرژی‌های پاک است، وزارت نیرو همچنان با پیگیری روش‌های قدیمی مانند سد‌سازی و توسعه نیروگاه‌های حرارتی و عادت دادن مردم به استفاده از گاز کشور را درگیر مشکلات فزاینده آلودگی و ناپایداری کرده است. استفاده از انرژی خورشیدی و بادی از سیاست‌های فراموش شده‌ای است که متأسفانه در فصول سرد سال منشأ سخت‌ترین آلودگی ها در شهرهایی چون تهران و اراک است.  خلاصه آنکه آلودگی هوا در ایران، نتیجه عدم درک مفاهیم توسعه است. وزارتخانه‌های قدرتمندی چون نیرو، نفت و صنایع نیار به تغییر نگاه خود در توسعه دارند، بخصوص در روزهایی که دنیا با درک خطر نابودی تمدن بشری با افزایش گازهای گلخانه‌ای پیگیر عدم وابستگی به سوخت‌های فسیلی است، اگر به حفظ سلامت مردم و پایداری این سرزمین ایمان داریم، چاره‌ای جز تغییر سیاست‌های کلان و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی نیست.

رئیس مرکز سنجش و پایش آموزش و پرورش گفت: امتحانات نهایی پایه‌های نهم و دوازدهم امسال حضوری برگزار می‌شود و از دانش‌آموزان پذیرفته نشده در امتحانات شهریور نیز دوباره در دی ماه امتحان گرفته خواهد شد. خسرو ساکی در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما، افزود: امتحانات میان ترم دانش‌آموزان تابعی از شرایط مدرسه است و در صورت تشکیل کلاس‌های حضوری امتحان نیز حضوری و در صورت آموزش مجازی امتحانات نیز مجازی برگزار خواهد شد. وی تأکید کرد: درباره حضوری یا مجازی شدن امتحانات نیم سال اول دانش‌آموزان هنوز تصمیمی گرفته نشده است. معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز در مصاحبه با خبرنگار ما گفت: هیچ بخشی از کتاب درسی برای تدریس معلمان امسال حذف نمی‌شود و امتحانات امسال دانش‌آموزان از کل محتوای کتاب‌های درسی گرفته خواهد شد.