یوسف حیدری
گزارش نویس
«سطح علمی بچه‌ها سال گذشته خیلی افت کرد اما با وجود این سلامتی آنها برای من از تحصیل مهمتر است. اگر اعلام کنند از اول مهر مدارس باز می‌شود من دختر و پسرم را به مدرسه نمی‌فرستم. یک سال عقب بمانند بهتر از این است که درد و رنج کرونا را تحمل کنند. تا زمانی که خیال ما راحت نباشد با وجود همه مشکلات ترجیح می‌دهیم امسال هم کلاس‌ها آنلاین باشد. بچه را که از سر راه پیدا نکرده‌ایم. با واکسن زدن معلم‌ها خیال والدین راحت نمی‌شود. من ترجیح می‌دهم برای پسرم معلم خصوصی بگیرم چون یک سال گذشته به خاطر درس بارها  تنش پیدا کردیم و آموزش از توان ما خارج است.»
اکثر مادرانی که با آنها درباره سال تحصیلی پیش رو حرف زدم، همین نظر را دارند و با نگرانی اخبار مربوط به سال تحصیلی جدید را دنبال می‌کنند. می‌گویند خطر کرونا کمتر نشده و با توجه به سویه جدید این ویروس بچه‌ها بیشتر در معرض خطر هستند و اگر کلاس‌ها حضوری باشد علاوه بر خود بچه‌ها این ویروس به خانواده‌ها هم منتقل می‌شود، اما در طرف مقابل معلمان نیز در این یک سال سختی‌های زیادی را تحمل کردند و مدیریت آنلاین کلاس‌ها برای خیلی‌هایشان سخت و طاقت فرساست.
مژگان مادر دو دانش‌آموز است. سال تحصیلی گذشته برای او بسیار سخت و دشوار بوده ولی بازهم ترجیح می‌دهد در این شرایط کلاس‌ها آنلاین ادامه پیدا کنند: «سال گذشته برای خیلی از مادرانی که فرزند دانش‌آموز داشتند سخت گذشت. بچه‌ها از نظر درسی بخصوص در ریاضی افت کردند و آموزش مجازی نتوانست مفاهیم درسی را بخوبی منتقل کند، اما با توجه به ریشه کن نشدن کرونا و امواج خطرناکی که هر روز با آنها روبه‌رو می‌شویم ترجیح می‌دهم امسال هم دختر و پسرم در خانه بمانند و آنلاین درس بخوانند. بچه‌ها توانایی تحمل این بیماری و قرنطینه را ندارند و تا زمانی که همه مردم واکسن نزده باشند ترجیح می‌دهم بچه‌ها مدرسه نروند. در این یک سال خیلی از بچه‌ها به مشکلات روحی و جسمی‌ مبتلا شدند. یکی از بچه‌های اقوام ما به‌دلیل افسردگی و بازی زیاد با موبایل و رایانه تشنج کرد اما وقتی پای سلامت بچه‌ها در میان باشد خیلی از والدین ترجیح می‌دهند بچه‌ها در خانه بمانند.»
سمیه هم نظر مژگان را تأیید می‌کند و می‌گوید: «سختی کلاس‌های آنلاین برای مادران شاغل بیشتر است اما با وجود این، امسال هم این سختی‌ها را به جان می‌خرم تا نگران سلامت دخترم نباشم. به نظر من واکسن زدن معلمان کفایت نمی‌کند. از اسفند سال گذشته خودم درس‌های پایه دوم را به دخترم آموزش دادم که خیلی سخت بود. در این مدت هم شاهد بودم که معلم‌ها با همه وجود تلاش می‌کردند بچه‌ها مفاهیم کتاب را یاد بگیرند ولی یادگیری در کلاس‌های آنلاین برای بچه‌ها سخت است و والدین هم باید کمک کنند.»
آمنه هم موافق کلاس‌های آنلاین است، اما او معتقد است بچه‌ها افت تحصیلی پیدا نکرده‌اند و اطلاعات کامپیوتری‌شان هم بالا رفته: «دخترم امسال وارد دبیرستان می‌شود. سال تحصیلی قبل تجربه خوبی کنار او داشتم. کلاس‌های آنلاین باعث شد اطلاعات کامپیوتری دخترم بالا برود و خیلی چیزها یاد بگیرد. در کنار آن برای کلاس‌های فوق برنامه مثل زبان، نقاشی و مطالعه کتاب هم برنامه‌ریزی کردیم. به‌نظر من اگر معلمان هم واکسینه شوند باز بهتر است امسال هم کلاس‌ها آنلاین باشد. بسیاری از کشورهای اروپایی با توجه به تجربه‌های خوبی که در کلاس‌های آنلاین پیدا کردند می‌خواهند در کنار کلاس‌های حضوری برخی از دروس را به شکل آنلاین برگزار کنند. ماهم می‌توانیم از تجربه سال گذشته استفاده کنیم.»
گلبهار معتقد است کلاس‌های آنلاین برای بچه‌ها فاجعه است و اگر امسال هم کلاس‌ها آنلاین باشند ناچار است برای پسرش معلم خصوصی بگیرد: «با وضعیت شیوع گسترده کرونا و پیک پنجم به احتمال زیاد امسال هم مدارس به شکل آنلاین است. من ترجیح می‌دهم کلاس‌ها حضوری باشد و با یک برنامه‌ریزی هر روز تعدادی از بچه‌ها به مدرسه بروند. کلاس‌های آنلاین باعث تنش بین والدین و فرزندان می‌شود و بچه‌ها آسیب روحی می‌بینند. با این شرایط امسال حتماً معلم خصوصی تمام وقت می‌گیرم تا من و همسرم بیشتر پدر و مادر باشیم تا معلم.»
سهیلا دانیال‌زاده دبیر فیزیک یکی از دبیرستان‌های دخترانه تهران هم به اختلاف طبقاتی مدارس و بروز نشانه‌های آن در کلاس‌های آنلاین اشاره می‌کند و معتقد است در کلاس‌های آنلاین همه بچه‌ها مفاهیم درسی را بخوبی و به یک اندازه یاد نمی‌گیرند: «اگر تا قبل از کرونا اختلاف طبقاتی بین مدارس مختلف تهران در نوع تخته وایت بورد یا آموزش‌های غیردرسی و فوق برنامه بود در کلاس‌های آنلاین این اختلاف سطح آموزش بیشتر دیده شد. به طور مثال برخی از مدارس که امکانات خوبی داشتند با انواع فیلم‌های آموزشی اطلاعات علمی بچه‌ها را بالا بردند. اگر قبلاً در آزمایشگاه معلم یکی از آزمایش‌های شیمی را به شکل تئوری درس می‌داد در کلاس آنلاین دانش‌آموزان با دیدن فیلم‌های مختلف با این آزمایش‌ها و نتایج آن آشنا شدند. این امکان برای همه مدارس وجود ندارد و حتی برخی از مدارس با مشکل قطعی و کندی اینترنت مواجه بودند و بچه‌ها هم چیز زیادی یاد نگرفتند.»
بحران کرونا و تعطیلی مدارس و برگزاری کلاس درس به شکل آنلاین این سؤال را به ذهن می‌آورد که آیا آموزش و پرورش باید منتظر بحران می‌ماند تا بعد برای حل آن چاره اندیشی کند؟ چرا نباید از قبل پیش‌بینی می‌کردیم؟ حسین دهقان پژوهشگر آموزش و پرورش که در زمینه کلاس‌های آنلاین و شبکه شاد پژوهش انجام داده می‌گوید: «آموزش مجازی کیفیت آموزش حضوری را ندارد و شبکه شاد با وجود تلاش‌هایی که برای طراحی آن شد نتوانست کارآمدی مناسبی داشته باشد. در بسیاری از موارد شاهد مشکلات نرم افزاری، سخت‌افزاری و تبادل اطلاعات بودیم و با وجود برخی امکانات برای بارگذاری فیلم و عکس بازهم با سطح مطلوب فاصله زیادی دارد.
بارها معلمان و دانش‌آموزان نسبت به مشکلات این شبکه اعتراض کردند و از آنجایی که شبکه‌های اجتماعی برای آموزش و بر اساس زبان و فرهنگ ما طراحی نشده این شبکه‌ها هم نتوانستند جایگزین مناسبی برای شاد باشند. اما سؤال جدی این است که چرا آموزش و پرورش باید منتظر بحران می‌ماند تا بعد برای حل آن چاره اندیشی کند. دو دهه قبل پژوهش بزرگی در زمینه توسعه ICT در آموزش و پرورش انجام شد. برای اجرای این طرح قرار شد مقدمات و ملزومات آن بررسی شود. من هم در زمینه بعد اجتماعی این طرح با کمک هشت نفر از محققان دانشگاهی و پژوهشگران آموزش و پرورش مطالعه و کار کردیم. نتیجه کار هم در اختیار آموزش و پرورش قرار گرفت ولی همان زمان به فراموشی سپرده شد و کسی به آن مراجعه نکرد. اگر بر اساس آن تحقیقات، برنامه‌ریزی انجام می‌گرفت آموزش و پرورش در ماجرای کرونا غافلگیر نمی‌شد.
متأسفانه بسیاری از این پژوهش‌ها امروز خاک می‌خورند و کسی به آنها توجهی نمی‌کند. از طرف دیگر آموزش و پرورش به‌دلیل ساختارهای کهنه و غیرقابل انعطاف و برخی ناکارآمدی‌ها در کنار کمبود بودجه نمی‌تواند برای شرایط بحرانی آماده باشد. اگر می‌خواهیم به کشورهای موفقی مثل ژاپن ، سنگاپور و حتی قطر در زمینه آموزش و پرورش برسیم باید برای چندین سال بودجه 10 میلیارد دلاری به آموزش و پرورش اختصاص دهیم.»
دهقان با اشاره به اینکه آموزش مجازی ما با نقایص زیادی مواجه است، می‌گوید: «بحث سلامت دانش‌آموزان همیشه در اولویت قراردارد و از طرف دیگر با توجه به اینکه بچه‌ها می‌توانند ناقل کرونا به خانواده باشند ترجیح خانواده‌ها این است که همان آموزش مجازی ناقص را ادامه بدهند و طبیعی است که با آموزش حضوری در این شرایط مخالفت کنند. آنها شرایط سخت کلاس‌های آنلاین را تحمل می‌کنند تا جلوی مشکل بزرگ‌تر را که بیماری است، بگیرند.»