میترا جلیلی
 خبر‌نگار‌
در حالی که پاندمی کرونا تأثیر مخربی بر جوامع و اقتصاد جهان داشته است اما در برخی کشورها که پیش از این، روند دیجیتالی شدن، سرعت چندانی نداشت به‌عنوان یک موتور محرکه عمل کرد. پاکستان یکی از این کشورهاست که عملاً کووید19، یک شروع غیرمنتظره را برای ایجاد پاکستان دیجیتال رقم زد و این موضوع بسیار جای تأمل دارد.
موانع دیجیتالی شدن پاکستان
 یکی از استراتژی‌های کشورهای جهان در مقابله با شیوع کرونا، ارائه راهکارهای دیجیتال برای فراگیر شدن ارتباطات، آموزش، بهداشت و سلامت، امور مالی و سایر خدمات بوده است اما برای کشوری مانند پاکستان که از لحاظ فراگیری اینترنت، رتبه آخر را در جنوب آسیا به خود اختصاص داده و طی چهار سال گذشته در سه رده آخر قاره آسیا قرار داشته، ارائه این راهکارها چندان آسان نبوده و عزم جدی دولت این کشور را می‌طلبد.
در حال حاضر پاکستان حدود 61.34 میلیون کاربر اینترنت دارد که این رقم نسبت به سال 2020 رشد 11درصدی داشته و ضریب نفوذ اینترنت در این کشور 224 میلیون نفری، حدود 27.5 درصد است. اگر هم بخواهیم به شبکه‌های اجتماعی که بزرگترین نقش آفرینان در دوران کرونا هستند نگاهی بیندازیم باید گفت که تنها 20.6 درصد از جمعیت این کشور عضو شبکه‌های اجتماعی هستند و تعداد کاربران این اپلیکیشن‌ها امروز به حدود 46 میلیون نفر رسیده است. هر چند این رقم نسبت به سال 2020 افزایش 9 میلیون نفری داشته اما باید اذعان کرد تعداد کاربران برای تحقق پاکستان دیجیتال اصلاً کافی نیست. همچنین گفتنی است که در این کشور واتس اپ، فیس‌بوک و فیس‌بوک مسنجر بیش از همه مورد توجه کاربران قرار دارد.
البته وقتی نوبت به ارتباط  و پوشش تلفن همراه می‌رسد باید گفت که پاکستان در وضعیت بهتری نسبت به سایر شاخص‌ها قرار دارد چرا که 77.7 درصد جمعیت کشور زیرپوشش تلفن همراه قرار گرفته‌اند. در حال حاضر 173.2 میلیون اتصال شبکه تلفن همراه در این کشور وجود دارد که رشد 6.9 میلیونی را نسبت به 2020 نشان می‌دهد. این رشد در نتیجه تلاش دولت برای تحقق پاکستان دیجیتال رقم خورده است.
یکی دیگر از موانع دیجیتالی شدن پاکستان، وجود یک شکاف دیجیتال عظیم در این کشور است. با وجودی که تنها 37.3 درصد جمعیت این کشور در شهرها زندگی می‌کنند و عملاً 62.7 درصد مردم در روستاها سکونت دارند ولی 55.1 درصد تلفن‌های همراه در اختیار شهرنشینان قرار دارد که در این میان زنان بسیار کمتر از مردان به وسایل دیجیتال دسترسی دارند که این موضوع نشان از شکاف جنسیتی بسیار زیاد در این کشور است.
زنان در کانون دنیای دیجیتال
با توجه به این که بسیاری، شکاف دیجیتالی را یکی از بزرگ‌ترین موانع تحقق پاکستان دیجیتال می‌دانند حالا نخست‌وزیر این کشور همین موضوع را دستاویز قرار داده و همزمان با شیوع کرونا در جهان، عملاً تلاش‌هایش را برای دیجیتالی شدن پاکستان کلید زده است.
«عمران خان» نخست‌وزیر پاکستان زنان را در کانون توجه قرار داده و بتازگی از یک طرح ابتکاری در اسلام آباد با نام Ehsaas Saving Wallets رونمایی کرده است؛ برنامه‌ای که می‌تواند با استفاده از کیف پول دیجیتال، زنان را به شبکه‌های مالی آنلاین متصل کند تا از این طریق بتوانند پس‌انداز کنند یا برداشت پول را انجام دهند.
عمران خان معتقد است با افزایش تعداد حساب‌های بانکی این جامعه هدف، می‌توان میزان فقر را در کشور کاهش داد. وی می‌گوید: وقتی زنان را وارد سیستم مالی می‌کنید، آنها می‌توانند پس‌انداز کنند، شغلی جدید دست و پا کرده و زندگی خود را کنترل کنند. با توجه به اینکه تنها 18 درصد از زنان در پاکستان صاحب حساب بانکی هستند، این طرح ابتکاری با هدف گسترش شبکه مالی برای زنان اجرا شده است. با این حال دسترسی به کیف پول موبایلی، نیازمند دریافت خدمات تلفن همراه و اینترنت است که باید برای رفع شکاف جنسیتی در این زمینه هم تلاشی بی‌وقفه داشت. وی افزایش تعداد کیف‌های پول دیجیتال برای زنان را یک وظیفه بسیار بزرگ و زیرساختی می‌داند و با اشاره به وجود شکاف جنسیتی 38 درصدی در شاخص مالکیت تلفن‌های همراه در پاکستان گفت: این رقم بالاترین میزان در جنوب آسیا محسوب می‌شود و اصلاً مطلوب نیست بنابراین باید برای این موضوع فکری کرد. به گفته وی، وضعیت اتصال به اینترنت هم چندان بهتر نیست و شاهد شکاف جنسیتی 49 درصدی در استفاده از اینترنت هستیم به این معنا که تعداد کمتری از زنان پاکستان در مقایسه با مردان به اینترنت دسترسی دارند.این درحالی است که آمار نشان می‌دهد کاهش شکاف دیجیتال در زمینه دسترسی به تلفن همراه می‌تواند رشد درآمد سالانه 54 درصدی صنعت موبایل معادل 130 میلیون دلار را در این کشور به همراه داشته باشد.
وی همچنین به آموزش آنلاین در دوران کرونا اشاره کرد و یادآور شد ما تلاش فراوانی داشتیم که با وجود اعمال قرنطینه، ارتباطات برقرار باشد و از نمونه‌های قابل توجه در آموزش و پرورش می‌توان به استفاده دانش‌آموزان از سیستم‌های آنلاین و اپلیکیشن‌های ارتباطی مانند زوم و همچنین طرح‌های ابتکاری آموزش مجازی همچون Taleem Ghar و TeleTaleem اشاره کرد. هرچند موفقیت‌هایی در این زمینه کسب کردیم اما مشکل اینجاست که موفق نشدیم این آموزش آنلاین و مجازی را به‌صورت یکپارچه ارائه بدهیم.
 با اینکه در پاکستان بیش از نیمی از جمعیت کشور دارای تلفن همراه هستند اما بیشتر این کاربران در ایالت‌های بزرگ سکونت دارند به همین دلیل هم حدود 22.7 میلیون دانش‌آموز موفق نشدند از فرصت آموزش آنلاین در دوران کرونا هیچ بهره‌ای ببرند. به‌همین دلیل هم موضوع افزایش ضریب نفوذ اینترنت و تلفن همراه در دستور کار قرار دارد و برنامه‌هایی جدی برای تحقق این موضوع اجرا خواهد شد چراکه زیرساخت مورد نیاز برای تحقق پاکستان دیجیتال به شمار می‌رود.
لزوم سرمایه‌گذاری در سواد دیجیتال
 نخست‌وزیر پاکستان، مردم این کشور را شایسته یک پاکستان دیجیتالی فراگیر، کارآمد و ابتکاری دانست و البته یادآور شد که تحقق این امر نیاز به یک استراتژی ویژه دارد. وی نخستین گام را دسترسی به اینترنت و تعامل دیجیتال دانست و یادآور شد که سرمایه‌گذاری در سواد دیجیتال می‌تواند افق دید و فرصت‌ها را برای کاربران گسترش دهد. وی بر دیجیتالی‌سازی بخش دولتی نیز تأکید فراوانی دارد چراکه می‌تواند فرصت‌هایی را برای بخش خصوصی فراهم کند تا در پروژه‌های بزرگ حضور یابند. نخست‌وزیر پاکستان یکی دیگر از اهداف ایجاد پاکستان دیجیتال را تحقق اقتصاد دیجیتال دانست و خاطرنشان کرد در این راه باید از شرکت‌های نوپا و کوچک نیز بیشترین بهره را گرفت.
وی یادآور شد: اگر ما بلافاصله و قاطعانه عمل نکنیم، پاکستان در رقابت برای دستیابی به ارتباط جهانی عقب خواهد ماند. ما باید توازن مناسب داده‌ها و خدمات مورد نیاز آنها را فراتر از اتصال ساده به مصرف کنندگان ارائه دهیم، فقط در این صورت است که از منفعت های اقتصادی اینترنت بهره‌مند خواهیم شد.
البته برخی نیز معتقدند پاکستان منتظر است تا در مسیر دیجیتالی شدن خود از قابلیت‌های پروژه‌هایی مانند Starlink استفاده کند. استارلینک یکی از پروژه‌های «ایلان ماسک» بنیانگذار شرکت «تسلا» و «اسپیس ایکس» است که تلاش دارد تا در زمینه اتصال جهان به اینترنت، تغییر دهنده بازی باشد. حال باید منتظر ماند و دید پاکستان چگونه می‌خواهد تهدید کرونا را به یک فرصت تبدیل کرده و یک پاکستان دیجیتال را رقم بزند.

ARCHLine XP یکی از نرم افزار‌های قدرتمند در زمینه طراحی دکوراسیون خانه هاست و با استفاده از ویژگی‌های این برنامه می‌توانید ایده‌های خود را به آسانی طراحی و پیاده‌سازی کنید. همچنین در صورت نیاز می‌توانید بخش‌های جدیدی را به آنها اضافه یا ویرایش کنید.
این نرم افزار شامل تمام وسایل مورد نیاز برای خانه هاست که با استفاده از این موارد می‌توانید نحوه چیدمان وسایل را نیز بنا به سلیقه خود انجام دهید. رابط کاربری ساده برنامه باعث می شود که بتوانید این کار و تغییرات را با سرعت بالا انجام دهید.
پیش نمایش کامل طراحی از زاویه‌های مختلف نیز می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیار شما قرار دهد. گفتنی است که این نرم افزار از نقشه‌های آماده گوگل نیز پشتیبانی می‌کند و در این زمینه می‌توانید طرح‌های 3 بعدی خود را به آسانی ویرایش کرده و براساس محل سکونت، بخش‌های دیگری را به طرح خود اضافه کنید. ارائه یک کتابخانه قدرتمند و عظیم نیز می‌تواند در زمینه طراحی دکوراسیون داخلی به شما کمک فراوانی کند. از سوی دیگر این برنامه امکان افزودن یا افزایش دادن مساحت خانه‌ها را نیز داراست که می‌توانید براساس متراژ منزل خود طراحی آن را انجام دهید.
از ویژگی‌های برنامه ARCHLine XP می‌توان به وجود مدل‌های 3 بعدی از پیش طراحی شده اشاره کرد. پشتیبانی از وسایل مربوط به خانه‌ها، ابزار‌های کاربردی جهت ویرایش و اعمال بخش‌های جدید به طرح خود و نیز رابط کاربری ساده و کاربرپسند هم از دیگر مزیت‌های این نرم افزار به شمار می‌رود. ازسوی دیگر می‌توان گفت که این نرم افزار بهترین برنامه را برای معماران و طراحان منازل و ادارات ارائه داده و پشتیبانی از نورها برای زیباسازی منازل هم بخشی دیگر از مزیت‌ها و ویژگی‌های آن به شمار می‌رود. اگر شما هم علاقه مندید این نرم‌افزار را در اختیار داشته باشید می‌توانید آن را از وب سایت P30world.com به‌صورت رایگان بارگذاری کنید.

صهبا ملک / ازآنجا که بخش عمده‌ای از سرزمین ژاپن تحت تأثیر طوفان قرار دارد، در برخی از جزایر این کشور عملاً کاشت سبزیجات با مشکلات بسیاری همراه است. درهمین راستا کمپانی پاناسونیک در قالب یک پروژه دولتی با نام PFS قصد دارد گلخانه‌هایی خاص و سازگار با چنین شرایطی ایجاد کند. برای آغاز این راه نیز پاناسونیک جزیره ایشیگاکی در جنوب غرب اوکیناوا را انتخاب کرده است تا سبزیجات را در شرایط خاص و... تولید کند. در این پروژه وضعیت‌های مختلف آب و هوایی ازجمله گرمای زیاد، هوای مه آلود، بارش شدید، طوفان و... در نظر گرفته شده است.
در مرحله آزمایشی، کشت گوجه فرنگی در چنین وضعیت آب و هوایی مدنظر قرار گرفته است چراکه آب و هوای این جزیره کاملاً مغایر با رشد گوجه فرنگی است و نور، دمای هوا و رطوبت مورد نیاز آن در حالت عادی وجود ندارد و همین موضوع تقریباً کشت آن را در این منطقه غیرممکن می‌کند. در همین راستا این شرکت یک گلخانه هوشمند در قالب یک کارخانه تأسیس کرده که آن را گلخانه «آی‌ تی» می‌نامد که از گلخانه‌های معمولی کاملاً متمایز است. این گلخانه‌ آی‌ تی برای مقابله با بادهایی به سرعت 180کیلومتر بر ساعت، آمادگی دارد و در ساخت آن از وسایلی خاص استفاده شده است که از آن می‌توان به پرده‌ای بزرگ برای جذب نور مادون قرمز(اینفرارد) اشاره کرد. با وجود این پرده، دمای درون گلخانه تنظیم می‌شود. همچنین در این گلخانه هوشمند، سنسورهایی برای اندازه‌گیری میزان رطوبت به‌کار رفته است و سایر سنسورها نیز میزان فتوسنتز گیاه را بدون هیچگونه دخالت دست اندازه‌گیری می‌کنند. در این گلخانه همچنین سیستم خنک کننده و مه پاش‌های هوشمند و همچنین سنسورهای حساس به باد به‌ کار رفته است تا شرایط برای کشت و تولید گوجه فرنگی کاملاً مهیا شود. مرحله آزمایشی این طرح با موفقیت به پایان رسیده و با وجود وقوع طوفان در این جزیره، پس از 3ماه گوجه فرنگی‌ها قابل برداشت بودند. اطلاعات مربوط به این گلخانه هوشمند در سیستم ابری هوشمند Smart Saien ذخیره می‌شود و این گلخانه می‌تواند از کیلومترها دورتر کنترل شود. این گلخانه همچنین به سیستم هوشمند Cultivation Navi مجهز است بنابراین کشاورزان می‌توانند تنها با استفاده از یک اپلیکیشن، از راه دور بر رشد محصولات خود کنترل داشته باشند. قرار است سایر محصولات نیز در این گلخانه به‌صورت آزمایشی کشت شود چراکه هم هزینه‌های حمل محصولات به این جزیره پایین می‌آید و هم در شرایطی همچون کرونا که به‌دلیل قرنطینه توزیع محصولات چندان راحت نیست، ساکنان این جزیره کمتر با مشکل مواجه می‌شوند.

علیرضا احمدی / «گوگل»، این غول دنیای فناوری در سال 2004 با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کرد و «لری پیج» و «سرگیی برین» به‌عنوان بنیانگذاران این کمپانی به این نتیجه رسیده بودند که باید برای تغییر وضعیت گوگل به‌دنبال خلاقیتی تازه باشند؛ چراکه در این جهان در حال تغییر و باوجود رقبای قدرتمند، به نظر می‌رسید که ستاره اقبال گوگل روبه افول می‌رود. اینجا بود که «ساندار پیچای» توانست خود را به‌عنوان ناجی گوگل به جهان معرفی کند و در نهایت هم به یکی از مهم‌ترین و مشهورترین چهره‌های گوگل تبدیل شد.
وی که ابتدا در کمپانی McKinsey فعالیت داشت، همزمان در زمینه فروش هم به شرکت گوگل مشاوره می‌داد و با توجه به استعداد ویژه‌اش در این زمینه، مورد توجه مؤسسان گوگل قرار گرفت و تصمیم گرفتند در سال 2004 از وی دعوت به همکاری در زمینه فروش کنند البته این بار وی نه در پست مشاور که به‌عنوان یکی از کارمندان کلیدی این شرکت جذب گوگل شد. تنها چند سال تلاش و حضور کافی بود تا این نابغه هندی به جمع مدیران برتر گوگل بپیوندد و سرانجام در سال 2015 همزمان با بازنشستگی «لری پیج» به‌عنوان مدیرعامل گوگل انتخاب شد.
ازآنجا که وی یک هندی- امریکایی محسوب می‌شود برای بسیاری، این انتخاب از سوی مؤسسان گوگل کمی عجیب به‌نظر می‌رسید ولی نگاهی به تلاش‌ها و موفقیت‌های «ساندار پیچای» در طول همکاری با گوگل، راه هرگونه حرف و حدیث را بست. وی در طول فعالیت خود پیش از تصاحب پست مدیر عاملی، نوارابزارهای گوگل را گسترش داد و درنتیجه گوگل کروم را در اختیار کاربران قرار داد که این موفقیت در نوع خود بی‌نظیر بود.
البته باید گفت که وی در این مسیر با سختی‌های بسیاری نیز دست و پنجه نرم کرد به‌عنوان مثال «اریک اشمیت» مدیر عامل وقت گوگل هرگز موافق وجود یک مرورگر برای گوگل نبود. از نگاه وی دلیل نداشت که یک شرکت نوپا مانند گوگل وارد جنگ بی‌پایان مرورگرها شود و همه سرمایه و اعتبار این کمپانی را به‌خطر بیندازد اما پیچای با طرح بی‌نقصی که به وی ارائه داد موفق شد موافقتش را جلب کند و حالا دیگر گوگل کروم در زمره برترین مرورگرهای جهان فعالیت دارد.
گفتنی است که ساندار پیچای تا سال 2012 مدیر ارشد گوگل کروم باقی ماند و برای توسعه آن تلاش‌های زیادی داشت.البته موفقیت‌های«ساندار پیچای» به همین جا ختم نشد و وی در سال 2019 علاوه بر مدیرعاملی گوگل موفق شد سکان کمپانی مادرتخصصی گوگل را نیز به دست گرفته و در قامت مدیریت این شرکت نقش آفرینی کند.
گفته می‌شود مدیرعامل گوگل در کودکی خانواده ثروتمندی نداشت و داشتن بسیاری از وسایل مورد علاقه وی در گرو تلاش بی‌وقفه‌اش بود. وی 12 ژوئن سال ۱۹۷۲ در چنای نادو هند متولد شد و پدرش هم به‌عنوان مهندس برق در شرکت GEC کنگلومرای بریتانیا مشغول به‌کار بود. وی تحصیلاتش را در هند به پایان رساند ولی هوش بالای وی بویژه در زمینه فناوری همه را متعجب کرده بود. یکی از برترین شانس‌های وی، کسب بورسیه از دانشگاه استنفورد بود که راه وی به سوی موفقیت را بسیار هموار کرد و درنهایت حکمرانی گوگل را به دست آورد.

گوگل رقیبان کوچکترش را به اندروید راه داد

گوگل تسلیم فشار رقیبان شد و به آنها اجازه خواهد داد برای اینکه موتور جست‌ وجوی پیش فرض در دستگاه‌های اندرویدی در اروپا باشند، به رایگان رقابت کنند.
به گزارش ایسنا، این اقدام از سوی گوگل که بزرگ‌ترین موتور جست‌ وجوی جهان است درحالی انجام می‌گیرد که اتحادیه اروپا در نظر دارد سال میلادی آینده مقرراتی را وضع کند که گوگل، آمازون، اپل و فیس‌بوک را وادار می‌کند شرایط فعالیت برابری را برای رقیبانشان تضمین کنند. سیستم عامل اندروید گوگل  درحدود چهار پنجم تلفن‌های هوشمند جهان وجود دارد. این غول فناوری امریکایی در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد رقیبان باید از طریق یک مناقصه پول پرداخت کنند تا بتوانند در صفحه انتخابی ظاهر شوند و کاربران از طریق آن موتور جست‌وجوی مورد علاقه‌شان را انتخاب کنند.
گوگل پس از این که به‌دلیل استفاده غیرمنصفانه از اندروید برای تحکیم برتری موتور جست‌وجوی خود با جریمه ۴.۲۴ میلیارد یورویی (۵.۱۶ میلیارد دلاری) کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۸ روبه‌رو شد، تغییر رویه داد. اولیویه بثل، یکی از مدیران گوگل در یک پست وبلاگ نوشت: ما اکنون تغییرات نهایی را در قسمت Choice Screen انجام می‌دهیم که شامل رایگان بودن مشارکت برای انتخاب شدن به‌عنوان موتور جست‌وجوی منتخب کاربران است. ما همچنان شمار موتورهای جست‌وجوی پیشنهادی در این قسمت را افزایش می‌دهیم. این تغییرات در سپتامبر اجرایی خواهد شد. گوگل اعلام کرد پنج موتور جست‌وجوی محبوب در اتحادیه اروپا بنابر آمار استات کانتر که شامل خود گوگل هم می‌شود، به ترتیب تصادفی در بالای صفحه انتخاب موتورهای جست‌وجو نمایش داده می‌شوند و هفت موتور جست‌وجوی دیگر در پایین صفحه قرار خواهند گرفت. براساس گزارش رویترز، گوگل پیش از این به چهار رقیب که در مناقصه‌های جداگانه برای هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا انتخاب شده بودند، اجازه می‌داد در صفحه اندروید نمایش داده شوند.

با وجود ثروت چند صد میلیاردی
فرار مالیاتی «ایلان ماسک» و «جف بزوس» فاش شد

گزارشی جدید نشان می‌دهد جف بزوس و ایلان ماسک با وجود ثروت چند صد میلیاردی چند سال مالیات بردرآمد نپرداخته‌اند.
به گزارش مهر، طبق گزارش جدید رسانه خبری propublika، چند میلیاردر امریکایی از جمله جف بزوس بنیانگذار آمازون و ایلان ماسک بنیانگذار تسلا، چند سال از پرداخت مالیات بردرآمد اجتناب کرده‌اند.
رسانه پروپابلیکا با اتکا به اطلاعات مالیاتی هزاران ثروتمند امریکایی طی ۱۵ سال اخیر این خبر را منتشر کرده است، هرچند این اطلاعات در اختیار سازمان خدمات درآمد داخلی (IRS) است اما تاکنون مشخص نشده ProPunlica چگونه به آن دسترسی یافته است. براساس گزارش منتشر شده، ارزش ثروت بزوس ۱۹۱.۷ میلیارد دلار ذکر شده، اما وی در ۲۰۰۷ یا ۲۰۱۱ میلادی مالیات بردرآمد خود را پرداخت نکرده است. ثروت ایلان ماسک مدیر ارشد اجرایی دو شرکت تسلا و اسپیس ایکس ۱۵۱ میلیارد دلار است. او نیز در سال ۲۰۱۸ میلادی مالیات بردرآمد نپرداخته است. ProPunlica در گزارش خود اشاره می‌کند میلیاردرها در مقایسه با مردم عادی امریکا درصد بسیار پایینی از درآمد خود را صرف پرداخت مالیات کرده‌اند،البته اطلاعات مالی شهروندان محرمانه و ممکن است کارمندان IRS برای اشتراک‌گذاری این اطلاعات با اقدامات قانونی روبه‌رو شوند. در همین راستا مقامات فدرال مشغول بررسی نشت این اطلاعات هستند.

رضا الفت نسب
عضو هیأت مدیره اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی
در سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها»، کسب و کارهای آنلاین می‌توانند در کنار تولید، برای توسعه بازار ایران کمک کننده و مکمل خوبی باشند.
برای اینکه کسب و کارهای مجازی مکمل خوبی برای تولیدکننده‌های ساخت داخل باشند و نقش خوبی را در فضای مجازی برای فروش محصولات آنها و عرضه به بازار ایفا کنند، به طور قطع باید موانع کاری این بخش هم نه تنها رفع شود، بلکه بدرستی نیز پشتیبانی شوند.
مهم‌ترین مانعی که کسب و کارهای مجازی و آنلاین با آن مواجه هستند، وجود نهادهای بی شمار و با کارکردهای موازی است. تقریباً 16 نهاد روی کسب و کارهای اینترنتی نظارت می‌کنند. این 16 نهاد نظارتی دستورالعمل و ضوابط را برای بخش کسب و کارهای آنلاین می‌نویسند. باز همچنان می‌بینیم با اینکه 16 نهاد در کار نظارتی و نوشتن دستورالعمل‌ها نقش دارند اما وقتی کسب و کارهای مجازی با مشکل مواجه می‌شوند، هیچ کدام از این نهادها از بخش کسب و کارهای مجازی حمایت نمی‌کنند. در سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها باید تعداد نهادهای نظارتی حاکمیتی و دولتی کاهش یابد و این کاهش می‌تواند به کسب و کارهای مجازی کمک کند تا فعالیت آنها سرعت بگیرد تا بتوانند به بخش تولید داخل و بخش‌های دیگر کمک کنند و مکمل خوبی در بحث عرضه به بازار باشند.
موضوع دیگری که باید در سال‌جاری در حوزه کسب و کارهای مجازی به آن توجه شود، دانش فنی است؛ دانش فنی را تحصیلکرده‌های این حوزه مانند برنامه نویس‌ها و... تأمین می‌کنند که باید شرایط را برای فعالیت آنها فراهم کرد و بهبود بخشید. متأسفانه در سال‌های گذشته شاهد مهاجرت تعداد زیادی از برنامه نویسان کشورمان بودیم و عده دیگری هم  به فکر مهاجرت هستند و فکر می‌کنند در خارج از کشور می‌توانند کارهای بهتری را با محدودیت کمتری انجام دهند و دستمزد بیشتری دریافت کنند. باید این بخش از نیروی انسانی کشور تأمین شود و اجازه فعالیت گسترده به آنها در داخل کشور داده شود چون اگر مهاجرت نیروهای انسانی با دانش فنی ادامه یابد از نیروی انسانی و فنی در داخل کشور تهی می‌شویم و این خود نیز باعث خواهد شد که وابستگی ما به تیم‌های فنی خارج از کشور بیشتر شود. از سوی دیگر هرچقدر تیم‌های فنی داخل کشورمان تقویت و حمایت شوند ما نیز می‌توانیم محصولات خوبی در این حوزه برای عرضه داشته باشیم.
از آنجایی که یکی از دغدغه‌های حاکمیت، داشتن خدمات پایه بومی مانند پیام رسان‌ها، موتور جست‌و‌جو و غیره و داشتن اپلیکیشن‌های خدمات داخلی است، راه‌اندازی تمام این بخش‌ها، نیاز به نیروی انسانی فنی دارد بنابراین بدون توجه به نیروی انسانی، رسیدن به این اهداف ممکن نخواهد بود و مجبور خواهیم شد همچنان از پلتفرم‌های خارجی استفاده کنیم بنابراین نباید از این بخش مهم غفلت کنیم و اجازه دهیم از کشور خارج شوند.