هدی هاشمی
خبرنگار
١٤ ماه گذشت، از آن روزی که واژه «آیلاند» به فهرست واژگان ادبیات دانش‌آموزان «آنلاین» اضافه شد، زمانی که خانم معلم آستارایی با شور و شوق از دانش‌آموزانش خواست تا در فضای مجازى «آیلاند» باشند، از آن روز تا امروز که بیش از یک‌سال می‌گذرد، فایل‌ها، ویدیوها و فعالیت‌های مختلف معلمان در آموزش مجازی همچنان در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. بارها تصاویری از فداکاری و از خودگذشتگی معلمان خبرساز شد. معلمانی که می‌خواستند تا آموزش دست و پاشکسته مجازی هم تعطیل نشود و برای این آموزش‌ها هم خودشان دست به کار شدند برخی‌هایشان برای دانش‌آموزانشان تبلت و گوشی خریدند، عده‌ای به خانه دانش‌آموزانشان برای تدریس رفتند و معلمان مناطق محروم هم هر روز صبح خودشان را سر تپه و بلندی می‌رسانند تا اینترنت گوشی‌شان بالا بیاید که بتوانند فایل‌های درسی را برای دانش‌آموزانشان بارگذاری کنند. برخی‌های دیگر هم سعی کردند خلاقیت و ابتکار را چاشنی آموزش‌های مجازی خود کنند. مثل معلم تبریزی که الفبا را به روش داستان و قصه و با شخصیت‌های عروسکی آموزش داد. یا معلم سیرجانی که فقر و محرومیت دانش‌آموزانش را دیده بود برای همین خودش آستین بالا زد و درس‌ها را هفته به هفته سر کلاس ضبط می‌کرد و با هزینه شخصی روی سی‌دی یا فلش می‌گذاشت و به دست دانش‌آموزانش می‌رساند. یا معلمان کردستانی که وقتی دیدند دانش‌آموزان به‌خاطر خانه‌نشینی کرونایی دچار چاقی شدند، «پویش ورزش در خانه» را راه انداختند. اینها گوشه‌ای از کارهای یک‌ساله معلمان در تجربه آموزش مجازی است. آموزشی که حالا تاب و تحمل را از معلمان گرفته و آنها، همصدا با دانش‌آموزانشان می‌خواهند هرچه زودتر به کلاس‌های درس برگردند.
معلمان می‌گویند که شرایط تدریس مجازی آنها را خسته و کلافه کرده است و از حال و روز دانش‌آموزانشان بی‌خبرند. برخی‌ها هم می‌گویند، زمان و مکان خاصی در تدریس مجازی ندارند فضای مجازی نظم و انضباط نمی‌شناسد. اگر سر کلاس یک‌بار و بلند می‌گفتند ساکت حالا باید بارها کلمه چت ممنوع را تایپ کنند تا نظم در آموزش آنلاین برقرار شود. این حرف‌ها البته مورد تأیید علیرضا بهشتی‌نیا معلم ادبیات دبیرستان پسرانه در شهریار هم است. او آموزش را یک فرایند دوطرفه می‌داند و می‌گوید: «آموزش یک فرایند کاملاً تعاملی و دوطرفه است. آموزش مجازی موجب شده این فرایند دوسویه حذف شود. قبل از کرونا همیشه فکر می‌کردیم که اگر آموزش الکترونیکی باشد خیلی بهتر است اما حالا با توجه به این تجربه یک‌ساله می‌گویم که واقعاً این مدل آموزش خسته‌کننده و حوصله سربر است. آموزش مجازی برای معلمان تجربه شیرینی نبود. کرونا و استمرار آموزش مجازی هم به دانش‌آموز و هم به معلم ضربه زد. معلمان در جریان آموزش حضوری با چهره دانش‌آموز ارتباط برقرار می‌کردند. از نگاه دانش‌آموز می‌فهمیدیم که مبحث آموزشی را یاد گرفته یا خیر. ما دانش‌آموزان را سر کلاس آنالیز می‌کردیم اما این وضعیت در آموزش مجازی وجود ندارد. آموزش مجازی معلمان را ماشینی کرده است. کلاس رأس یک ساعتی شروع می‌شود و رأس یک ساعتی هم تمام. نه معلم حرف جدیدی می‌زند و نه دانش‌آموز می‌تواند ارتباط خوبی با معلم برقرار کند. فضای آموزش بسیار تلخ و غم‌انگیز است. در یک کلام معلم شوق و ذوقی برای آموزش ندارد و دانش‌آموز هم خسته و کلافه شده.»
داخل ماشین تدریس می‌کنم
امکان تدریس برای برخی معلمان در خانه وجود ندارد. موضوعی که مهدی بهلولی معلم ریاضی به آن اشاره می‌کند: «خانه نقلى و کوچکی دارم. یکی از فرزندانم دانشجواست و دیگری کلاس اول است. همزمان با کار تدریس من کار تحصیل دو فرزندم هم شروع می‌شود. دو اتاق را برای تحصیل بچه‌هایم گذاشته‌ام خودم می‌روم داخل ماشین و در آنجا تدریس می‌کنم. مطالب را از شب قبل آماده و داخل گوشی بارگذاری می‌کنم تا مشکلی پیش نیاید. این شرایط دیگر خیلی سخت شده است و باید مسئولان آموزشی برای سال تحصیلی آینده به فکر آموزش حضوری باشند.
او با اشاره به سختى‌های کار معلم در آموزش غیرحضوری می‌گوید: ما ارتباط چهره به چهره با دانش‌آموز نداریم اصلاً من دانش‌آموزان پایه دهم را ندیده‌ام خیلی‌هایشان فقط می‌آیند حاضری می‌زنند و می‌روند. نظم و انضباطی وجود ندارد از صبح تا شب هم درگیر سؤالات دانش‌آموزان هستیم. پایین بودن سرعت اینترنت یکی از مشکلات اساسی برای تدریس است، معلم بیشتر از اینکه بر محتوای درسی تمرکز داشته باشد، نگران آپلود بموقع ویدیوها و مطالب ارائه شده است.
روابط کم رنگ  معلم و دانش‌آموز
برخی معلمان هم به سردی روابط دانش‌آموز و معلم در آموزش مجازی اشاره می‌کنند. بهمن جهان‌تیغ معلم یک هنرستان در زاهدان در این‌باره می‌گوید: «بچه‌ها برخی نیازهای روانی خودشان را از مدرسه دریافت می‌کردند، برخی خلأهای روانی‌شان با رابطه صمیمی و دوستانه بین معلم و دانش‌آموز برطرف می‌شد. این وضعیت در آموزش مجازی از بین رفته است. معلمان در کلاس درس ساعت طولانی را با دانش‌آموز سپری می‌کردند و روابط بین دانش‌آموز و معلم مستحکم‌تر و بهتر بود. علاوه بر این معلمان و دبیران وارد چالش جدیدی شدند و باید شیوه‌های نوین آموزش را ارائه دهند. تمام شیوه‌های سنتی از بین رفت، آموزش‌ها با ارائه محتوای مختلف انجام شد، معلمان آگاهی کافی از این فضا نداشتند. در حقیقت ما دچار یک شوک آموزشی شدیم که این شوک در ماه‌های اول ورود کرونا خودش را کاملاً نشان می‌داد، از یک طرف معلمانی بودند که نمی‌توانستند محتوای استاندارد تولید کنند و از سوی دیگر دانش‌آموزانی بودند که گوشی و تبلت نداشتند.
آموزش مجازی معلمان را به چالش کشید
 فریده جعفری هم معلم هنرستانی در بیرجند است. او 16 سال سابقه کار دارد و در حال حاضر مشغول تدریس در سه پایه دهم، یازدهم و دوازدهم رشته صنایع غذایی است. جعفری به‌خاطر کارگاه‌های عملی دانش‌آموزان مجبور بوده در آزمایشگاه حاضر باشد: «به آزمایشگاه می‌رفتم و برای بچه‌ها فیلم تهیه می‌کردم. از همان ابتدای ورود کرونا تا حالا شیوه‌های مختلف آموزش را پشت‌سر گذاشتیم و با تحولات جدیدی مواجه شدیم. اوایل چون ابزار و محیط آموزش مجازی ناشناخته بود، آموزش هم برای دانش‌آموزان و هم معلمان سخت بود و از طریق شبکه‌های اجتماعی مختلفی کار آموزش را دنبال کردیم. عدم شناخت و اطمینان کامل والدین به فضای مجازی و انواع شبکه‌های اجتماعی متعدد در ابتدا باعث نگرانی والدین و دانش‌آموزان بود. اما معلمان ناچار بودند در این فضا تدریس کنند. در آموزش مجازی معمولاً محتوای کمی تدریس می‌شود، در عوض فرصت کافی برای تلاش و کوشش در یادگیری موضوعات در اختیار دانش‌آموزان است. حضور در مدرسه و ارتباط با دانش‌آموزان باعث تقویت روحیه تیمی و بالا رفتن عزت نفس دانش‌آموز می‌شود. در فضای آموزش مجازی عدم رشد مهارت‌های اجتماعی ناشی از محدودیت ارتباطات داریم.»
او با اشاره به خلاقیت معلمان در آموزش مجازى می‌گوید: «آموزش الکترونیکی در منزل، رابطه معلم - دانش‌آموز را کاملاً تغییر داد. در کلاس آنلاین، اگر دانش‌آموز انگیزه و علاقه‌ای نداشته باشد به‌راحتی می‌تواند خود را پنهان سازد. مثلاً تظاهر کند که دچار مشکل فنی شده، یا دوربین خود را از کار بیندازد یا حتی میکروفن را قطع کند و اینجاست که معلم خلاق می‌تواند دانش‌آموزان را در درس و کلاس درگیر بکند و مشارکت بدهد که از حلقه درون کلاس خارج نشوند.»
کودکان کار هم آموزش دیدند
در این روزهای تلخ کرونایی بودند معلمانی که بی‌ادعا و بی‌هیچ چشمداشتی، خرج تحصیل دانش‌آموزان را دادند. حسن دزفولی یکی از همین معلمان است. او مدیر آموزگار کلاس‌های چند پایه در منطقه سردشت دزفول است. این آقای معلم در این روزهای کرونایی موتورش را می‌فروشد تا خرج کودکان اتباع بازمانده از تحصیل کند. او ٣١ کودک بازمانده از تحصیل افغانستانی و پاکستانی را در سطح شهر دزفول پیدا می‌کند و تصمیم می‌گیرد که خواندن و نوشتن را به آنها یاد دهد. دزفولی روزها به بچه‌های مدرسه آموزش می‌داد و عصرها به محل کار کودکان کار می‌رفت. خودش می‌گوید: «در شهر ما کودک کار ایرانی بسیار کم است اما برخی کودکان افغانستانی و پاکستانی هستند که برگه اقامت ندارند و غیرقانونی به ایران آمده‌اند برای همین نمی‌توانند در مدرسه ثبت‌نام کنند. »

رئیس‌جمهوری با اشاره به در پیش بودن شب‌های قدر، ضرورت رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی با حداکثر دستورالعمل‌ها را مورد تأکید قرار داد و گفت: برگزاری مراسم شب‌های قدر در مناطق قرمز و نارنجی صرفاً در فضای باز و با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی مجاز است.حسن روحانی دیروز در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، با اشاره به اینکه براساس آمار و گزارش‌ها، رعایت اصول بهداشتی از سوی مردم هنوز به‌طور متوسط 61 درصد است، گفت: این وضعیت بسیار خطرناک بوده و به این معنی است که با ادامه این شرایط از موج چهارم بیماری دیرتر خارج خواهیم شد، باید نظارت‌ها بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی تشدید شود تا بتوانیم تا پایان هفته شاهد تبدیل وضعیت مناطق از قرمز به نارنجی باشیم.
روحانی یکی از نگرانی‌های ستاد ملی مقابله با کرونا را موضوع جهش‌های ویروس کرونا دانست و گفت: امروز واکسن زدن بهتر از واکسن نزدن است. واکسن می‌تواند شرایط را مقداری بهتر کند و در حفظ جان مردم و قطع زنجیره بیماری مؤثر باشد.
روحانی با تأکید بر اینکه دولت با وجود همه مشکلات موجود از لحاظ تأمین و نقل و انتقال ارز، مصمم به خرید واکسن مورد نیاز کشور است، اظهار داشت: درست است که در وین مذاکرات پیشرفت‌های خوبی به همراه داشته ولی هنوز در تحریم هستیم و موانع گذشته همچنان پیش روی ما قرار دارد. اما به رغم همه این مشکلات، دولت ارز مورد نیاز را تأمین کرده و جابه‌جایی و نقل انتقال آن انجام می‌شود و امروز شاهد ورود محموله‌های واکسن به کشور هستیم.
رئیس‌جمهوری با اشاره به اتمام واکسیناسیون کادر درمان و مدافعان سلامت به‌عنوان گروه اول دریافت‌کنندگان واکسن، اظهار داشت: واکسیناسیون گروه دوم (سالمندان و بیماران زمینه‌ای)، هم آغاز شده و امیدواریم تا اواخر خرداد واکسیناسیون این گروه نیز به اتمام برسد. بی‌تردید صاحبان مشاغلی هم که با مردم زیاد سر و کار دارند، نسبت به دیگران در دریافت واکسن تقدم خواهند داشت.
وی افزود: یک گروه، رانندگان تاکسی و اتوبوس هستند که ترددهای زیادی دارند. گروه‌هایی هم هستند که مرتباً با مردم در ارتباط هستند مانند نیروهای مرزبانی و پلیس، می‌شود این گروه‌ها را تقدم داد. روحانی همچنین تصریح کرد: مردم مطمئن باشند نسبت به واردات واکسن خارجی و حمایت از تولید واکسن داخلی با همه قدرت و توان تلاش خواهیم کرد و هدف ما این است که مردم زودتر از واکسن بهره‌مند شوند.رئیس‌جمهوری گفت: امیدواریم درصورت تأمین واکسن‌های داخلی در زمان اعلام شده، بتوانیم در کسب و کار و مسائل آموزشی، شاهد شرایط بهتری در نیمه دوم سال‌جاری باشیم. جان مردم در سلامت باشد زنجیره‌ها را قطع کنیم و شرایط را برای زندگی و کسب و کار مردم و تحصیل بچه‌ها، دبستان، دبیرستان، دانشگاه، ان‌شاء‌الله اگر یک خرده کار کنیم ممکن است در اوایل سال تحصیلی شرایط برای مدارس ما هم به صورتی آماده شود.
روحانی همچنین عصر دیروز در دیدار جمعی از معلمان با اشاره به اینکه دولت ۱.۵ میلیارد دلار برای خرید واکسن و نهاده‌های تولید واکسن در داخل در نظر گرفته است، اظهار داشت: بسیار امیدوار هستیم به اینکه از مهرماه و شروع سال تحصیلی جدید، در شرایطی باشیم که حداقل بخشی از آموزش به صورت حضوری انجام شود.
اعلام زمان تقریبی واکسیناسیون سالمندان 75 سال به بالا
دیروز همچنین زمان تقریبی واکسیناسیون همگانی فاز دوم برای سالمندان 75 تا 80 سال اعلام شد. هم اینک فاز اول واکسیناسیون کرونا در ایران تمام شده و از سه‌شنبه هفته گذشته فاز دوم همگانی برای افراد بالای 80 سال در کشور کلید خورده است. مطابق اعلام سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا تا پایان این هفته این افراد واکسینه می‌شوند و از هفته آینده 75 تا 80 ساله‌ها واکسینه خواهند شد و سپس نوبت 65 تا 70 ساله‌ها خواهد رسید. (لازم به توضیح،  بر اساس سند ملی واکسیناسیون کشور افراد بین 70 تا 75 سال نیز پس از اعلام وزارت بهداشت تزریق واکسن آنان انجام خواهد شد)
همچنین دیروز رئیس سازمان غذا و دارو روز گذشته از صدور معرفی نامه واردات واکسن کرونا به 35 شرکت خصوصی خبر داد.
با وجود این محمدرضا شانه‌ساز می‌گوید؛ گرچه بخش خصوصی هنوز فعالیت جدی برای واردات واکسن نداشته و تا امروز هنوز هیچ یک از این شرکت‌ها نتوانسته‌اند مدارک و مستندات حداقلی را که بیانگر واردات از منابع رسمی و اصلی باشد، ارائه دهند.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد: با فوت ۳۳۲ نفر دیگر از هموطنان مبتلا به کووید۱۹ تعداد جانباختگان این بیماری در ایران به ۷۲ هزار و ۹۰ نفر رسید. تاکنون 889 هزار و 95 نفر دوز اول واکسن کرونا و 211 هزار و 822 نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به یک میلیون و 100 هزار و 917 دوز رسید.
به گزارش وبدا، مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز شنبه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: از ظهر روز 10 اردیبهشت تا ظهر ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ و بر‌اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۱۷ هزار و ۸۰ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد که دو هزار و ۳۹۰ نفر از آنها بستری شدند و مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به دو میلیون و ۵۱۶ هزار و ۱۵۷ نفر رسید.وزارت بهداشت در این اطلاعیه افزود: تاکنون یک میلیون و ۹۷۱ هزار و ۶۴ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. پنج هزار و ۴۲۱ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ نیز در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند و ۱۵ میلیون و ۹۶۱ هزار و ۱۷۸ آزمایش تشخیص کووید۱۹ در کشور انجام شده است.

ادامه از صفحه اول
برخی از استادان ممتاز دانشگاه حتی در این مقام هم دوست داشتند خود را معلم دانشگاه بدانند. مانند مرحوم باستانی پاریزی که تأکید خاصی بر معلم بودن خود داشت و یا استاد سید محمد محیط طباطبایی که هیچگاه حاضر نشد به کسوت استادی تن دهد و همچنان مرتبت معلمی را ترجیح داد. این بزرگان عموماً چندان اندوخته و آورده مادی در بساط نداشتند اما به شأن علم و معلمی واقف بودند. آقای کامران فانی عالم کتابدار در خاطراتش می‌گفت وقتی من از رشته پزشکی به دانشکده ادبیات رفتم آنچه برایم مهم بود بزرگانی از علم و ادب بودند که در آنجا شرایط استفاده از محضرشان فراهم بود همچون استاد جلال‌الدین همایی. مجموعه کتاب‌های آقای همایی در کتابخانه فرهنگستان زبان فارسی است و بی‌اغراق کتابی نیست که همایی نخوانده و آثاری از مطالعه و ملاحظات او در آن نباشد. همایی هم یکی از همان معلم‌هاست. یک‌ بار به دیدن مرحوم حسن کسایی که در تهران بستری بود رفتم، در آنجا گفت‌و‌گویی درباره علم و معلم پیش آمد مرحوم کسایی از بی‌کرانگی دانش همایی سخن گفت و افزود در مراسم ترحیم او ١٠ یا ١٥ نفر بیشتر شرکت نداشتند اما این مهم نیست مهم آن است که هیچ‌کس از دانش او بی‌نیاز نیست. کسایی که از آن مجلس خلوت ترحیم دلگیر شده بود به حافظ پناه برد و او برایش گفته بود:
خشک شد بیخ طرب راه خرابات کجاست/ تا در آن آب و هوا نشو و نمایی بکنیم
سایه طایر کم‌حوصله کاری نکند / طلب از سایه میمون همایی بکنیم
نکته آن‌که طرب تخلص شعری پدر مرحوم همایی بود. شعری که استاد شجریان هم در همان جلسه حاضر بود خوانده است و بیان این مطلب برایش خاطره‌انگیز شد. اینها نسلی بودند که اهمیت و جایگاه و شأن معلمی را فراتر از امور جاری زندگی می‌دیدند و به رغم فراز و فرودهای زندگی بر آن پای می‌فشردند. در نظرسنجی‌ها و گرایش‌ها و باورهای ایرانیان دست‌کم در نخستین دوره‌ها معلمان در نظر مردم از جایگاه رفیعی برخوردار بودند و اعتماد اجتماعی به آنها بسیار بالا بود. در یکی از تهرانگردی‌ها مدرسه‌ای را در خیابان غربی میدان شوش دیدم که در مهر ١٣٢٠ تأسیس شده بود. یعنی در اوج درگیری‌های جنگ دوم جهانی و اشغال پایتخت آغاز به کار کرده بود و مگر چنین امر جز با همت معلمان و کادر آموزشی میسر است؟ در هشت سال دفاع مقدس معلمان با همان شرایط دشوار و بمباران شهرهای مرزی هیچ‌گاه سنگر آموزش را خالی نگذاشتند. همین نکته‌ها سبب‌ساز تأثیرگذاری آنها نه تنها در حوزه علم و تربیت بلکه در حوزه فرهنگی و اجتماعی است. اما سؤال این است که در آن دوره‌ها برای انتخاب معلم آنقدر سختگیری نمی‌شد و بازار پرسشگری و دانش‌ورزی گرم بود. اما حالا چه شده است که با این همه گزینش‌های گوناگون بساط علم و اندیشه‌ورزی رونق نمی‌گیرد. در واقع مسائل مالی بخشی از مشکلات دیروز و امروز معلمان است و باید آن را مهم دانست ولی در مجموع باید  موضوع را کلان‌تر دید و آن هم حفظ شأن و حرمت معلمی است که بخشی از آن حاصل فرایندهای مدیریتی کشور است. وقتی مدیریت ارشد آموزش عالی نام معلم را از قدیمی‌ترین مرکز مربوط به آنان برمی‌دارد از دیگر وجوه اجتماعی چه توقعی می‌توان داشت؟ کلام خود را با خاطره‌ای به پایان می‌برم:« دوست معلمی می‌گفت در یکی از کشورهای همسایه برای خرید کالایی رفتم ، فروشنده وقتی فهمید معلم هستم در فروش آن کالا برایم  تسهیلاتی قائل شد.» در سال‌های اخیر برای تعمیر و بازسازی بخش قدیمی دانشگاه تربیت معلم سابق و خوارزمی امروز تسهیلات ویژه‌ای درنظر گرفته شده است. امیدوارم شاهد شکل‌گیری موزه تربیت معلم در آن بنای ارزشمند باشیم.