مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
وقتی بحث از ازدواج در سنین پایین به میان می‌آید، اکثر قریب به اتفاق فعالان این حوزه درباره دختران صحبت می‌کنند و اگر هم در خلال صحبت‌ها اشاره‌ای به پسربچه‌ها شود، خیلی گذری و سرسری است، اما آخرین آمارها که حکایت از جمعیت 60 هزارنفری مردان متأهل 10 تا 18 ساله دارد، زنگ خطری است که به صدا درآمده و باید ما را در‌خصوص ازدواج پسران در سنین نامعقول نگران کند، قطعاً در چنین سنینی هیچ پسربچه‌ای نمی‌تواند پدری کند، در حالی که باید نان‌آور خانه هم باشد، پسربچه‌ای که از تحصیل و بازی بازمانده و باید به فکر اداره یک زندگی مشترک و سیر کردن همسر کوچک و احیاناً فرزندانش باشد. سیمین کاظمی، جامعه‌شناس با اشاره به شایع بودن ازدواج در سنین پایین در گذشته‌های دور به «ایران» می‌گوید: در گذشته که به کودکان نقش اقتصادی تحمیل و از نیروی کار آنها بهره‌برداری می‌شد، ازدواج پسربچه‌ها همچون دختربچه‌ها امری شایع بوده است. در‌واقع در شرایطی که تمایزی بین جهان کودکی و بزرگسالی وجود نداشت و مهارت‌هایی که شخص برای ورود به یک حرفه لازم داشت، ابتدایی و اندک و قابل فراگیری در مدت‌زمان کوتاهی بود، شخص در سال‌های اول عمر که از نظر خانواده به بلوغ جسمی رسیده بود، ازدواج می‌کرد، اما در دوره مدرن، کودکی فرصتی است که کودک، آگاهی و مهارت کسب کند.
با فراغت از مسئولیت‌های بزرگسالان رشد جسمی، روانی و اجتماعی را طی کند و بعد از آن در دوره جوانی و به‌طور مستقل برای زندگی و آینده‌اش تصمیم بگیرد. در دوره حاضر، ازدواج کودکان به معنی از دست رفتن فرصت‌های آموزشی و کسب مهارت‌های مختلف است و کودک مراحل رشد را به‌طور طبیعی نمی‌تواند طی کند، با ازدواج هم مسئولیت‌های متعددی بر دوش او گذاشته می‌شود که ممکن است برایش طاقت‌فرسا باشد.  نقش‌های بزرگسالان مثل والدی و همسری که در عصر ما پیچیدگی‌های بیشتری دارند به کودک سپرده می‌شود که به دلیل فقدان آمادگی در ایفای آن ممکن است با ناکامی و شکست مواجه شود. به گفته این جامعه‌شناس، چون کودک همسری مورد حمایت نگاه سنتی در جامعه است و در چنین نگرشی نقش‌های مرد و زن هم بر‌اساس تقسیم کار جنسیتی تدارک دیده شده، بنابراین یک پسربچه زیر ۱۸ سال باید عهده‌دار نقش سرپرست خانوار شود که ممکن است فراتر از تحمل و توانایی‌اش باشد.
ازدواج پسربچه‌ها چون فرصت مهارت و آموزش را از آنها می‌گیرد، موجب می‌شود که آنها وارد مشاغلی شوند که منزلت و درآمد کمتری دارند، از طرفی چون کودکان گرفتار کودک همسری از خانواده‌های با سطح اقتصادی-اجتماعی پایین‌تر هستند، ازدواج در سنین پایین به تداوم و بازتولید فقر منجر می‌شود، در مجموع کودک همسری اگرچه بیشتر دامنگیر دختران می‌شود، اما پسربچه‌های خانواده‌های فقیر و حاشیه‌های جامعه هم از آن در امان نیستند.
آن روی کودک همسری!!
مظفر الوندی، فعال حوزه کودک نیز با اشاره به اینکه در بحث کودک همسری عمدتاً به شرایط دختران کم سن‌وسال و عوارض ناشی از کودک همسری به آنان پرداخته می‌شود، به «ایران» توضیح می‌دهد: البته بحث ازدواج دختربچه‌ها بسیار جدی است، چرا که دخترانی که در سنین پایین مجبور به ازدواج می‌شوند، از نظر جسمی و روحی آسیب‌های جبران‌ناپذیری متحمل می‌شوند اما این فقط یک طرف ماجرای کودک همسری است، آن‌سوی این ماجرا پسربچه‌های کم‌سن و سالی هم هستند که در پروسه ازدواج اجباری قرار گرفته و در سنین پایین به عنوان مردان خانه تشکیل زندگی می‌دهند و به یک‌باره تمام مسئولیت‌های مردانه به کودکانی سپرده می‌شود که باید در بازی‌های کودکانه خود باشند اما بالاجبار رخت دامادی می‌پوشند و با همسر خردسال خود بار زندگی را به دوش می‌کشند، بزودی پدر می‌شوند و کودکان خود را در بغل می‌گیرند، پسران کم‌سن و سال در این شرایط سخت خیلی زود به بن‌بست رسیده و در پیچ‌وخم مسئولیت زندگی مچاله می‌شوند و سرخورده از زندگی، افسرده شده و به خودکشی پناه می‌برند، به نظر می‌رسد ازدواج با تمام بار ارزشی خود که می‌تواند در تحکیم نظام خانواده مؤثر باشد در این افراد به بلیه‌ای جبران‌ناپذیر تبدیل می‌شود که آثار مخرب آن تا سال‌ها برجای می‌ماند، پسربچه‌ای که خود به تربیت و آموزش نیاز دارد باید فرزند یا فرزندانی را تعلیم دهد.
به اعتقاد این فعال حوزه کودک، اگر قرار است قوانینی برای تعیین سن ازدواج تصویب شود فقط دختران را نبینند بلکه پسرانی که به عنوان داماد‌های کوچک، می‌خواهند بار مسئولیت خانه و خانواده را هم در سن پایین به عهده بگیرند را نیز مورد توجه قرار دهند. گرچه برمبنای قانون مدنی ماده ۱۰۴۱ شرط سنی برای ازدواج دختران و پسران به ترتیب ۱۳ و ۱۵ تعیین شده ولی در همان ماده قانونی با رعایت شرایطی این سن می‌تواند پایین‌تر بیاید و آمارهای رسمی سازمان ثبت احوال هم حکایت از ازدواج سنین پایین در برخی مناطق کشور دارد.
مغایرت قوانین داخلی با قوانین کنوانسیون حقوق کودک
سارا باقری، حقوقدان و فعال اجتماعی نیز در این باره به ما می‌گوید: همیشه از آسیب‌های ناشی از کودک‌همسری دختران به دلیل اینکه آسیب‌پذیرتر از پسران هستند، صحبت می‌شده، اما در عین حال آسیب‌هایی که پسران با ازدواج در سن پایین می‌بینند نیز کم نیستند، مشکلات اقتصادی و معیشتی از جمله مشکلات بزرگی است که گریبان این قشر از کودکان را در همان وهله اول می‌گیرد. علاوه بر مشکلات اقتصادی، در واقع این افراد در سنین کودکی از حقوقی مانند حق بازی، حق تحصیل و آموزش و سایر موارد، بازمی‌مانند و مجبورند بلافاصله وارد چرخه اقتصادی شده و نقش همسری را برعهده بگیرند. پسربچه‌ها به نوعی قربانیان خاموش این آسیب اجتماعی هستند و کمتر هم درباره این قشر صحبت به میان می‌آید.
به گفته این حقوقدان، [حداقل] سن ازدواج در قانون مدنی در ماده 1041 برای پسران 15 سال در نظر گرفته شده و زیر این سن با اجازه ولی و مصلحت دادگاه اجازه ازدواج داده می‌شود. با توجه به اینکه ما به پیمان‌نامه بین‌المللی حقوق کودک پیوستیم، این کنوانسیون سن کودک را 18 سال در نظر گرفته و قاعدتاً این فاصله و تمایز در میان قوانین کشور و قوانین بین‌المللی وجود دارد، همین فاصله سبب می‌شود بیشتر بحث کودک همسری و اعمال انواع خشونت‌ها نسبت به پسران در سنین پایین پیش می‌آید و در نهایت هم پسربچه‌های متأهل بی‌آنکه مهارتی درخصوص زندگی مشترک کسب کرده باشند، تشکیل زندگی می‌دهند و به واسطه این قبیل ازدواج‌ها در معرض انواع خشونت‌ها قرار می‌گیرند و در نهایت بدون آموزش و آگاهی کافی و کسب مهارت فرزندپروری، تبعات جبران‌ناپذیر ازدواج گریبان آنها را خواهد گرفت.

حسن روحانی روز شنبه در ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: تردد و سفر در شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع است و کسی برای مسافرت به این شهرها برنامه‌ریزی نکند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، رئیس‌جمهوری شرایط کشور از لحاظ درگیری با ویروس کرونا را مورد اشاره قرار داد و گفت: براساس گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده، امروز بجز استان خوزستان و تا حدودی هم استان چهارمحال و بختیاری در بقیه استان‌ها شاهد شرایط به نسبت مناسبی هستیم و انصافاً کادر درمان و مردم زحمات و همراهی خوبی از خود نشان دادند. رئیس‌جمهوری روزهای پایانی آخر اسفند و دو هفته اول فروردین ماه را دارای شرایط ویژه‌ای توصیف کرد و گفت: مردم در این ایام تردد، دورهمی‌ و رفت و آمدهای بیشتری دارند و تعداد سفرها نیز افزایش می‌یابد لذا از مردم خواهش می‌کنیم حتی‌الامکان در ایام عید از رفتن به سفر صرف‌نظر کنند. روحانی اظهار داشت: با توجه به اینکه در دو سال گذشته مردم به خاطر سیل و کرونا نتوانستند به سفر بروند لذا چنانچه به هر دلیلی تصمیم به مسافرت داشتند حتماً باید پروتکل‌های بهداشتی را بیش از همیشه مراعات کنند. اما قطعاً سفر نرفتن بهتر از سفر رفتن است ضمن اینکه از مردم خواهش می‌کنیم که در خرید ایام عید فاصله‌ها و موارد بهداشتی را به دقت مراعات کنند و تا جایی که امکان دارد خرید خود را اینترنتی انجام دهند. رئیس‌جمهوری گفت: مردم باید بدانند که تولید واکسن در دنیا محدودیتی دارد و امکان تولید واکسن به اندازه همه جمعیت وجود ندارد ضمن اینکه در توزیع واکسن هم عدالت مراعات نمی‌شود از این‌رو نمی‌توان گفت که چون واکسن به بازار آمده از این معضل عبور کردیم و نیازی به رعایت اصول بهداشتی نیست. رئیس‌جمهوری تولید برنامه‌های متنوع توسط صداوسیما و فضای مجازی را مورد تأکید قرار داد و گفت: فضای مجازی و صداوسیما باید برای اوقات فراغت مردم و تعطیلات برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند. از سوی دیگر،  سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز با اشاره به مصوبات ستاد کرونا برای تعطیلات نوروز گفت: سفرها می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به انتقال ویروس شود و این ویروس جهش یافته که قدرت سرایت بالایی دارد، اگر از استانی به استان دیگر جابه‌جا شود قطعاً می‌تواند آن استان را درگیر کند و اگر این سفرها اتفاق بیفتد، استانی که اکنون وضعیت باثباتی دارد، می‌تواند قطعاً وضعیتش بدتر شود و موج جدیدی شکل بگیرد.علیرضا رئیسی با تأکید بر اینکه سفرها تا حد امکان انجام نشود، ادامه داد: براساس مصوبه‌ای که در ستاد داشتیم این بود که در شهرهای قرمز و نارنجی سفر کاملاً ممنوع شود و در سایر شهرها اعم از زرد و آبی با رعایت پروتکل‌های بسیار سختگیرانه بتوانند سفرهای ضروری خودشان را انجام دهند.

100 باب مدرسه سبز و ضدزلزله برکت و 350 مسجد و مرکز فرهنگی جدید توسط ستاد اجرایی فرمان امام در مناطق محروم 24 استان کشور افتتاح شد. صبح دیروز مراسمی با حضور رئیس دفتر مقام معظم رهبری، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام، وزیر آموزش و پرورش، رئیس سازمان نوسازی مدارس، مدیران عامل بنیادهای برکت، احسان و تدبیر در محل نمایشگاه دائمی دستاوردهای ستاد اجرایی فرمان امام در باغ لارک تهران برگزار شد. محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در این مراسم با ارائه گزارشی از عملکرد یکساله ستاد گفت:  برای سال 99 ایجاد 300 هزار شغل را در سراسر کشور پیش‌بینی کرده بودیم که تا پایان امسال که به نام جهش تولید هم نامگذاری شده این رقم به بیش از 300 هزار شغل خواهد رسید ، برای سال 1400 نیز ایجاد 400 هزار شغل در مناطق محروم کشور را در دستور کار خود داریم. او درخصوص آخرین خبرها از مراحل تست انسانی «نخستین واکسن ایرانی کرونا» نیز گفت: با توجه به تأیید موفقیت «واکسن کوو ایران برکت» در فاز اول مطالعات بالینی، فاز دوم و سوم تست انسانی نخستین واکسن ایرانی کرونا را با مجوز و موافقت وزارت بهداشت، به طور همزمان در روز ۲۳ یا ۲۴ اسفند آغاز خواهیم کرد. در این مراسم حجت‌الاسلام محمدی‌ گلپایگانی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری نیز گفت: کارهای عظیمی در ستاد اجرایی فرمان امام انجام شده و برای من شنیدن گزارش دکتر مخبر از خدمات گسترده دراین سال‌ها حقیقتاً افتخارآمیز و خوشحال کننده بود.  محمدی‌ گلپایگانی افزود: واکسن ایرانی کرونا قابل مقایسه با بسیاری از واکسن‌های خارجی نیست، دانشمندان ما تحت سنگین‌ترین تحریم‌ها موفق به ساخت واکسنی شدند که تاکنون امن بودن آن توسط ناظران بهداشت و درمان تأیید شده و ان‌شاالله بزودی با تولید گسترده، مردم را از این بیماری منحوس نجات خواهد داد.