پرش بدون مانع پارکورها در تخت جمشید و سی و سه پل
بالا رفتن پارکورکارها از تاریخ در روز روشن
زهرا کشوری
روزنامه نگار
حضور بدون مانع یک پارکورکار در تخت جمشید به واکنش تند واعتراضی فعالان حوزه میراث فرهنگی منجر شد. این نوجوان پاکورکار بدون هیچ ممانعتی روی ستونهای ۲۵۰۰ ساله میپرد و از سنگ نگارههای دیواره سایت بالا میرود. حضور پارکورکارها فقط به تخت جمشید محدود نمیشود. پیش از این هم یک پارکورکار جوان از پل صفوی سیوسه پل بالا رفت و فیلم آن را در صفحه خود در اینستاگرام منتشر کرد. شیراز و اصفهان دو شهر تاریخی ایران هستند. از این دو شهر بهعنوان دو نگین گردشگری ایران یاد میشود. این دو شهر در کنار یزد مقصد گردشگران فرهنگی جهان هستند. تخت جمشید شناخته شده ترین اثر جهانی ایران است. بسیاری از گردشگران فرهنگی جهان بارها مسیر گردشگری کلاسیک ایران را طی میکنند تا پس از بازدید از میدان نقش جهان و پلهای تاریخی از جمله سیوسه پل به فارس بروند و تخت جمشید و پاسارگاد را به تماشا بنشینند. همین جایگاه ویژه باعث شد تا امکانات مالی و حفاظتی بیشتری در اختیار میراث فرهنگی دو استان قرار گیرد. وجود پایگاه میراث فرهنگی در سایت به این سؤال میرسد که چطور یک پارکورکار میتواند از درِ شیشهای سایت تخت جمشید و از جلوی نگهبان بگذرد و از در و دیوار آثار بالا برود؟ دوربینهای مدار بسته تخت جمشید چه زمانی کنترل میشوند که یگان حفاظت همزمان متوجه حضور یک نوجوان پاکورکار نمیشود؟ میراث فرهنگی در اصفهان هم با سؤالهای مختلف رو به رو است. حفاظت از پلهای تاریخی چگونه است که هیچ مانعی برای حضور پاکورکارها روی آجرهای صفوی پل ایجاد نمیشود؟ نه حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید پاسخ قانع کنندهای برای این سؤالها دارد، نه فریدون اللهیاری مدیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان.
بررسی چند ماهه دوربینهای مداربسته تخت جمشید
«حمید فدایی» مدیر پایگاه تخت جمشید در گفتوگو با «ایران» زمان فیلم تازه منتشرشده را تابستان و همزمان با پیک دوم کرونا میداند. او میگوید: «احتمالاً این نوجوان از خلوتی و عدم حضور گردشگران و کاهش تعداد نیروهای یگان حفاظت بهدلیل کرونا سود برده است.» او از شناسایی احتمالی این فرد با همکاری سازمان ورزش و جوانان استان خبر میدهد و میگوید: «در کنار هر ستون نمیتوانیم یک نگهبان داشته باشیم.» بهگفته فدایی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در حال بررسی است تا مشخص کند فرد مورد نظر از چه مسیری وارد سایت تخت جمشید شده است. او میگوید: «تخت گاه(محدودهای که تصاویر پاکار در آن قرار دارد) زیر نظر دوربینهای مدار بسته قرار دارد و نگهبان هم به اندازه کافی وجود دارد.» صحبتهای او این سؤال را پیش میآورد چرا تا الان فیلمهای مداربسته چک نشدهاند و چرا هنوز میراث فرهنگی بعد از چند ماه نمیداند فرد خاطی از کدام مسیر وارد سایت شده است.»
تاریخ صفوی اصفهان خارج از نظارت میراث فرهنگی
تهدید آثار تاریخی بویژه آثار صفوی اصفهان تنها به پاکورکارها محدود نمیشود. کمتر ناظر بیرونی باور میکند در محور تاریخی اصفهان کسانی تردد میکنند که هم وسط میدان نقش جهان آتش روشن میکنند و هم زیر پل سی و سه پل. میدان نقش جهان در کنار تخت جمشید و چغازنبیل سه اثری بود که در سال ۱۹۷۹ میلادی توسط شهریار عدل، ثبت جهانی شد. فریدون اللهیاری مدیرکل میراث فرهنگی در گفتوگو با «ایران» پلهای تاریخی و میدان نقش جهان را خارج از نظارت میراث فرهنگی و مسئول حفاظت از آنها را مدیریت شهری اصفهان میداند. یکی از بزرگترین صدمات وارده به میراث فرهنگی اصفهان که به خشک شدن چهار باغ و پل سیوسه پل منجر شد عبور خط مترو توسط مدیریت شهری از زیر این آثار بود.
او میگوید: «اصفهان از غرب به شرق ۵ پل تاریخی مارنان، سیوسه پل، جویی، خواجو و پل شهرستان را روی زاینده رود دارد. این پلها معبری شهری محسوب میشوند. کنترل رفتوآمد روی آنها بر عهده شهرداری است اما مرمت و حفاظت کالبدی آن را میراث فرهنگی انجام میدهد. بهگفته اللهیاری هزینه مرمت را هم میراث فرهنگی پرداخت میکنند. او میگوید: «روزانه نزدیک به ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر از روی پلهای تاریخی عبور میکنند و کنترل آنها از توان میراث فرهنگی خارج است.»
او درباره وقوع حوادثی چون آتشسوزی در میدان تاریخی نقش جهان هم میگوید: «میدان نقش جهان ۸۵ هزار متر مکعب است. ما برای حفاظت از بناهای خودمان نیز با کمبود نیرو رو به رو هستیم.»
شهرداری اصفهان اما مسئول حفاظت از آثار تاریخی اصفهان را میراث فرهنگی میداند. حسین امیری، معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان به «ایران» میگوید: «پلهای تاریخی یا میدان نقش جهان معبری شهری محسوب میشوند اما به معنای نفی مسئولیت میراث فرهنگی و حفاظت یگان میراث فرهنگی از آثار تاریخی نیست.»
عذرخواهی پارکورکار نوجوان برای پریدن از تاریخی ۲۵۰۰ساله
به دنبال اعتراض فعالان میراث فرهنگی در شبکههای اجتماعی، یزدان قشقایی، نوجوان ۱۶ ساله پارکورکار زرقان از عموم مردم عذرخواهی میکند و میگوید: «آگاهی کافی از قوانین میراث فرهنگی نداشته است.» او میگوید: «با همراهی پسرداییام در مجموعه جهانی تخت جمشید بعد از اجرای چند حرکت نمایشی و فیلمبرداری با تذکر گرفتن از میراثبانان، مجموعه را ترک کردیم.» اما این سؤال هم بیپاسخ میماند که اگر فیلم منتشر نمیشد، پایگاه جهانی تخت جمشید به انجام حرکات نمایشی در پایتخت هخامنشیان واکنش نشان میداد یا همچنان مسأله از رسانهها پنهان میماند؟
همدان نیازمند احداث سایت امدادی منطقهای است
همدان - رئیس جمعیت هلال احمر شعبه همدان گفت:احداث سایت امدادی منطقهای درهمدان با توجه به موقعیت جغرافیایی که منطقه دارد یک ضرورت مهم و اساسی است.
احمد مطلبی در جمع خبرنگاران با اشاره به ورود خیرین برای کمک به این جمعیت اعلام کرد: پایگاه امداد نجات جادهای شهید میرزایی با کمک خیرین شهر جورقان احداث خواهد شد که زمینی به مساحت 4 هزار و 800 متر مربع و ۲۷۰ متر زیربنای ساختمانی در یک طبقه با سازه بتنی در محدوده پلیس راه همدان- قزوین ساخته خواهد شد.
وی با اشاره به راهاندازی باشگاه خبرنگاران هلال احمر گفت: هدف باشگاه آن است که خبرنگاران حرفهای و سازمان حرفهای در حوزه رسانهای ایجاد کنیم که تشکیل این باشگاه در مواقع حوادث به کمک مدیریت بحران بشتابد.
تلهکابین طاق بستان کرمانشاه؛ دو روی یک سکه
علی هژبری
دانشجوی دکتری باستانشناسی دانشگاه تهران
طاق بستان در غرب ایران بر شاهراه باستانی «خراسان بزرگ» در منابع و متون تاریخی جایگاه ویژهای دارد. مجموعه طاق بستان امروزه شامل هفده اثر باستانی از دورههای پیش از تاریخی تا متأخر اسلامی است که مرکز آنها را سراب طاق بستان تشکیل میدهد. این آثار روی و دامنه کوه «پر-او» در شمال شرق کرمانشاه قرار دارد. پراو با طول حدود ۸۰ کیلومتر و ارتفاع حدود ۴۰۰۰ متر از جاذبههای گردشگری غرب کشور محسوب میشود. امروز برای ساخت تلهکابین در طاق بستان مشکلاتی وجود دارد که نگرانیهایی برای دوستداران میراث فرهنگی و محیط زیست بهوجود آورده است. در این نوشتار به بررسی زوایای مختلف کارشناسی میپردازم.
۱. میراث فرهنگی ملی
طاق بستان در ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۱۷۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در حال حاضر نام این مجموعه در لیست پایگاههای میراث فرهنگی ملی ایران میدرخشد. یکی از اولین راههای حفاظت فیزیکی اثر، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم آن است. بند اول ضوابط عرصه هرگونه ساخت و ساز و دخل و تصرف را ممنوع کرده و در بند چهارم، ایجاد هرگونه سازه و ساخت دکل را ممنوع اعلام کرده است. در بند دوم ضوابط عمومی حرایم نیز ایجاد یا نصب هرگونه سازه و دکل را ممنوع کرده و در نهایت در بند اول ضوابط حریم ویژه هرگونه اقدام و دخل و تصرف را ممنوع نموده است. با این وصف مادههای ۵۵۸ و ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی هرکس را که خرابی به بار آورد و باعث تزلزل در بنیان اثر شود را مشمول مجازات دانسته و در ماده ۵۶۸ در صورت اهمال، مدیر دستوردهنده را مورد خطاب قرار داده است.
۲. میراث فرهنگی جهانی
طاق بستان با اتکا به موازین یک تا چهار از شهریور ۱۳۸۶ در لیست موقت یونسکو قرار دارد. مقررات بینالمللی برای ثبت جهانی از اشاره منشور آتن به ممانعت از تبلیغات و برپایی دکلهای ناخوشایند به سال ۱۹۳۱ بازمی گردد. در ماده ششم منشور ونیز به سال ۱۹۶۴ هیچ نوع ساخت و ساز را مجاز نشمرده و در منشور بین المللی مدیریت میراث باستانشناسی در سال ۱۹۹۰ ایکوموس، اصل حاکم را در کمترین اثرات منفی بر میراث فرهنگی میداند. بررسی نمونه سایت ارنبرستین آلمان نشان میدهد که چگونه ساخت تلهکابین آن را در معرض خروج از لیست میراث جهانی قرار داد.
۳. منطقه گردشگری
اکوپارک پراو از سال ۱۳۹۳ بهعنوان یک منطقه ویژه مورد توجه قرار گرفته است. سه پناهگاه برای کوهنوردی در نقاط مختلف کوه ایجاد شده است. پارک های شرقی و غربی از گردشگاههای شناخته شده کرمانشاه است که با رستورانهایی با دندهکباب مورد توجه گردشگران است.
راهکار
آنچه مشخص است اینکه طاق بستان با شهرت جهانی بهعنوان یک اثر فرهنگی ویژه مورد توجه گردشگران خارجی و داخلی است و ایجاد تلهکابین، توجیهی برای جذب گردشگر در اینجا ندارد. علاوه بر این، قلل دوشاخ، فرخشاد و زرده با ارتفاع زیر دوهزار و پانصد متر نسبت به قله اصلی پراو با ارتفاع ۳۳۹۰ متر، جذابیت کمتری از نظر ارتفاعی و اشراف بر محیط دارد. از اینرو بهترین مکان که از نظر گروههای تخصصی کوهنوردی نیز همیشه مورد استفاده قرار میگیرد مسیر روستای چالابه در نزدیک کرمانشاه است که علاوه بر رونق منطقه با ایجاد تشکیلات گردشگری، باعث حفظ میراث فرهنگی غنی منطقه خواهد بود. جاده قدیم تهران که امروزه بهعنوان یک گذر ساده به میدان طاق بستان می رسد، راه دسترسی مناسبی به چالابه است و زمینهای فراوانی براحتی در اختیار بهرهبرداران خواهد بود تا امکانات گردشگری مناسبی بهوجود آورند.