مرجان اسلامی فر
خبرنگار
روز ملی صادرات؛ با صحبت‌های خاص معاون اول رئیس‌جمهوری همراه بود. صحبت‌هایی که با وجود فشارهای سیاسی به آن پرداخته نشد و ماه‌های متمادی دولت روحانی سکوت کرد. اما گلایه‌های متعدد پارلمان بخش خصوصی باعث شد تا اسحاق جهانگیری از برخی از اتفاق‌ها پرده بردارد.
معاون اول رئیس‌ جمهوری در جمع اعضای اتاق بازرگانی که اکثر آنها آفت اقتصاد را در چند نرخی بودن ارز و همچنین ارز 4200 می‌دانستند، گفت که برخی چنان درباره ارز می‌گویند که گویا چند نرخی بودن آن پدیده جدیدی است و تجربه آن را در دیگر دوره‌ها و دولت‌ها تجربه نکرده‌ایم. از سویی در مورد ارز 4200 تومانی تصمیم دولت این بود که برای چند ماه در اقتصاد کشور باشد و با نرخ تورم، افزایش پیدا کند اما سران قوا تصمیم گرفتند که این ارز ابقا شود؛ حال متأسفانه در این خصوص تنها به دولت انتقاد می‌شود. این نقدها در شرایطی است که رویکرد دولت روحانی از ابتدا تک‌ نرخی شدن ارز بود و البته سعی کردیم در همین راستا قدم برداریم. از طرفی جهانگیری با اشاره به انتقادات پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصاد مجلس شورای اسلامی در مورد نرخ ارز، اظهار داشت: در مرداد ماه در جلسه سران سه قوه با تصمیم سران قرار شد نرخ ارز که قیمت آن 4400تومان شده بود به همان قیمت 4200تومان برگردد و آقای پورابراهیمی نیز در همین جلسه حضور داشت اما حالا یکباره همه می‌گویند فلانی این کارها را انجام داده است. ما که همواره موضع روشنی در این خصوص داشته‌ایم.
دولت روحانی ارز سه نرخی را دو نرخی کرد
معاون اول رئیس‌ جمهوری تصریح کرد: در دوره مهندس موسوی و دوره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی قیمت‌های متفاوتی برای نرخ ارز در کشور وجود داشت و در دوره آقای احمدی‌نژاد نیز همین روال حاکم بود و دولت تدبیر و امید وقتی در شهریور 1392 کار خود را آغاز کرد یکی از اولین اقداماتش این بود که قیمت سه نرخی ارز را از بین برد و آن را به دو نرخ تقریباً نزدیک به هم تبدیل کرد.
وی افزود: مهم‌ترین کاری که بانک مرکزی می‌توانست برای مهار نرخ ارز انجام دهد این بود که اسکناس ارز را در بازار تزریق کند. در سال‌های قبل بانک مرکزی حداکثر روزی 150 میلیون دلار در بازار تزریق می‌کرد اما در فروردین سال 97 در شرایطی قرار گرفتیم که هنوز هم قصد ندارم بگویم چه میزان اسکناس ارز در بازار تزریق شد.
 وقتی قهرمانیم که مردم خوش باشند
معاون اول رئیس‌ جمهوری با تأکید بر اینکه باید تصمیمات را متناسب با شرایط مردم اتخاذ کنیم، خاطرنشان کرد: مردم کشور اصل هستند و همه ما باید فدای مردم ایران شویم و نباید بگذاریم شرایط سخت شود تا معلوم شود که ما قهرمان هستیم. ما وقتی قهرمانیم که مردم خوش باشند و زندگی آنها دچار فروپاشی نشود.
چرا فاصله حرف تا عمل اینقدر زیاد است؟
روز گذشته در ساختمان قدیم اتاق بازرگانی ایران، گلایه دیگری هم از سیاست‌های دولت شد، فعالان اتاق بازرگانی اظهارداشتند که با وجود برخی از مصوبات و همچنین عدم همکاری دستگاه‌های اجرایی نمی‌توان مقوله صادرات را عملیاتی کرد و به درآمد ارزی دست یافت و این روزها به سختی صادرکنندگان در فضای بین‌الملل فعالیت می‌کنند.
یکی از کسانی که نسبت به وضعیت صادرات نقد داشت و تأکید کرد که در تمام دولت‌ها به صادرات بی‌توجهی شده است، غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران بود. او گفت که باید بپذیریم هزینه عقب‌افتادگی از صادرات را اقشار ضعیف جامعه می‌پردازند. صادرکنندگان مشوق‌های مالی و صادراتی نمی‌خواهند، بلکه تنها خواستار مسیر هموار و امن برای حرکت هستند تا با اعتماد و اطمینان در مسیر پیش‌رو حرکت کنند. اما متأسفانه در چند دهه اخیر، تجارت خارجی ما دچار یک سردرگمی شده است و مشخص نیست سیاستگذاران بر چه مبنایی تصمیم می‌گیرند و چرا فاصله حرف تا عمل اینقدر زیاد است.
شافعی تأکید کرد: خیلی از فعالان اقتصادی به ناروا خانه‌نشین شدند؛ برخی از آنها به محکمه کشیده شدند. برای اصلاح این رویه باید محیط را با اعتماد کنیم. آینده ما در دست بخش خصوصی است.
بخش خصوصی چپاولگر نیست
در این میان معاون اول رئیس‌ جمهوری پاسخ داد: صادر کنندگان کشور در شرایط تحریم خود را به آب و آتش زدند تا ارز مورد نیاز دارو، کالا‌های اساسی و تجهیزات پزشکی تأمین شود، این جفا است که درباره بخش خصوصی و صادرکنندگان در جامعه به گونه‌ای صحبت شود که گویی عده‌ای چپاولگر هستند. از طرفی دولت باید تلاش کند کارها را به بخش خصوصی واگذار کند چرا که بخش خصوصی عملکرد بهتری از دولت دارد و امیدواریم بتوانیم کارهای مهمی را در بخش‌های مختلف صنعتی، معدنی، کشاورزی و بازرگانی به اتاق بازرگانی و تشکل‌های مختلف واگذار کنیم.
در روزهای گل و بلبل همه هستند
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی معاون اول، جهانگیری با اشاره به اینکه از سال 97 تاکنون سه سال سخت و نفسگیر بر کشور گذشت، گفت: در سختی‌هاست که افراد باید خود را نشان دهند. روزهای گل و بلبل همه هستند و همه چیز مرتب است. در روزهای سخت که همه می‌خواهند از هر مسئولیتی فرار کنند باید هم‌پیمانی داشته باشیم تا بتوانیم از شرایط سخت عبور کنیم. وی با اشاره به اینکه کشور امروز در شرایط دشوار و خطیر قرار دارد، گفت: از یک سو آثار و عوارض تحریم‌های ظالمانه امریکایی‌ها باعث شده در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زندگی تک‌تک آحاد مردم را تحت تأثیر قرار دهد و از سوی دیگر بیماری کرونا آثار نامطلوبی را در همه کشورها برجای گذاشته است.
وی ادامه داد: در پاییز سال 99 نسبت به ماه‌های مشابه سال قبل، اقتصاد کشور رشد مثبت داشته و در سه ماهه تابستان نیز رشد اقتصادی 5.1 درصد مثبت بوده است که همه این دستاوردها نتیجه عملکرد صنعتگران و فعالان اقتصادی کشور است.
ریزش نیروی کار کاهش یافت
وی خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورهای بزرگ صنعتی، در شرایط کرونا ریزش شاغلان به چند میلیون نفر رسید و این ریزش در ایران در فصل بهار 1 میلیون و 400 هزار نفر بود و همین عدد در تابستان به 1 میلیون و 200 هزار نفر رسید و در پاییز نیز 1 میلیون نفر بود که از این عدد سهم بخش صنعت در تابستان 43 هزار نفر و در پاییز 8 هزار نفر بوده است.
معاون اول رئیس‌ جمهوری با اشاره به اینکه در دوره‌های گذشته درآمد حاصل از فروش نفت خام تا سالی 120 میلیارد دلار هم بود، گفت: در دولت تدبیر و امید این درآمدها به حدود 50 میلیارد دلار رسید اما سال گذشته درآمدهای حاصل از فروش نفت تنها 8 میلیارد دلار بود و امسال کمتر خواهد بود. با این شرایط، صادرات 85 میلیون تن کالا در 9 ماهه سال‌جاری و 25 میلیون تن واردات چگونه و توسط چه کسانی انجام شده است. این موفقیت‌ها نتیجه عملکرد خوب بخش خصوصی و فعالان اقتصادی بوده است. وی با اشاره به اینکه البته شرایط برای مردم سخت شده است، گفت: تحریم کنندگان ملت ایران جنگی اقتصادی به راه انداختند تا ما را از پا دربیاورند اما فعالان اقتصادی نگذاشتند اقتصاد کشور زمین بخورند. دولت جدید امریکا باید از این شکست‌ها درس بگیرد و سر تعظیم در برابر دولت ایران فرود آورد.
آماده برجام نبودیم
جهانگیری با اشاره به برگزاری سه نشست با رؤسای اتاق‌های مشترک بازرگانی کشورهای خارجی در یک ماه اخیر، گفت: تجربه همکاری‌های خارجی ما در دوره برجام نشان داد که از آمادگی کافی برخوردار نبودیم و حتی در پذیرایی از شرکت‌های خارجی که به ایران سفر می‌کردند، ضعف داشته‌ایم.
معاون اول رئیس‌ جمهوری با بیان اینکه حتماً تحریم‌ها باید رفع شود و دولت این موضوع را وظیفه خود می‌داند، از اتاق‌های مشترک بازرگانی با کشورهای خارجی خواست از هم اکنون برای آینده آمادگی داشته باشند و گفت‌و‌گو‌های خود را با طرف‌های خارجی آغاز کنند.
نهادهای نظامی جای بخش خصوصی
وی با تأکید بر ضرورت ایجاد شرکت‌های بزرگ صادراتی توسط بخش خصوصی، افزود: وقتی روسیه تحریم شد، تصمیم گرفتند که برخی کالاها و اقلام مورد نیاز خود مانند میوه را از ایران تأمین کنند اما یکی از مشکلات بر سر راه این همکاری نبود شرکت‌های بزرگ صادراتی بود و طرف‌های روسی ناچار بودند با چندین شرکت مذاکره داشته باشند. معاون اول رئیس‌ جمهوری گفت: وقتی در تهران طرحی را افتتاح می‌کنیم و می‌پرسیم پیمانکار این طرح کیست می‌گویند فلان نهاد نظامی. قرار بود این گونه نهادها در صورتی فعال شوند که بخش خصوصی برای انجام آن کار وجود نداشته باشد اما وقتی این سخن را می‌گوییم، می‌گویند مگر در تهران طرحی هست که پیمانکارش نهادهای نظامی نباشند. وی از بخش خصوصی و بخصوص اتاق بازرگانی که از پشتوانه کارشناسی خوبی نیز برخوردار است خواست وقتی مشکلات و موانع را مطرح می‌کنند، پیشنهادات خود را نیز به دولت ارائه دهند و اگر موضوعات مطرح شده دستور کار دولت نشد و مورد بررسی قرار نگرفت آنگاه گلایه آنها درست خواهد بود.
امضاهای طلایی را حذف می‌کنم
همچنین در این مراسم علیرضا رزم حسینی وزیر صنعت، معدن و تجارت با تأکید بر اینکه به‌دنبال حذف امضاهای طلایی و امتیازات ویژه هستیم، گفت: وزارت صمت در تلاش است از صدور بخشنامه‌های خلق‌الساعه پرهیز شود و سیاست‌های با ثبات در کشور وضع شود. وی تأکید کرد: امکان اصلاحات ساختاری و کوچک‌سازی وزارت صمت وجود ندارد و مقاومت درون سازمانی برای پویا‌سازی این سازمان پیر نیز بسیار است، اما درهمین مدت با همراهی بانک مرکزی برای رفع مشکلات ایفای تعهدات ارزی اقدام‌های مناسبی انجام شد تا روند فعالیت اقتصادی تسهیل شود.
در پایان این مراسم از 56 صادرکننده برتر سال 1398 تقدیر شد.

ادامه از صفحه 7
تحت تأثیر نااطمینانی فزاینده، سرمایه گذاری جاذبه خود را از دست داده و جریان فرار سرمایه از کشور شتاب گرفته است. برخی سرمایه خود را با خرید ملک در ترکیه و امارات و گرجستان از کشور خارج می کنند. خروج سرمایه‌های فکری نیز شتاب گرفته است. افزایش مهاجرت سرمایه و نیروی متخصص نشانگر عدم اطمینان نسبت به آینده اقتصاد ایران است. شیوع کرونا، تداوم تحریم و رکود تورمی، کاهش سرمایه‌گذاری و فرار سرمایه فیزیکی و فکری از کشور، افول سرمایه اجتماعی را نیز به دنبال دارد. عبور از این فضای نامساعد اقتصادی و اجتماعی، بدون حل مشکل عدم تفاهم و تنش میان جناح‌های مختلف و نهادهای تصمیم ساز کشور ممکن نیست. مشکلات و اختلافات بین جناح‌های سیاسی در تمام  کشورهای جهان وجود دارد. مشکل ما در ایران عدم امکان دستیابی به تفاهم و همکاری در اجرای سیاست‌های اتخاذ شده است. اجرای سیاست‌های متناقض مانع جدی در حل مشکلات اقتصادی ایران است و به بی ثباتی و نااطمینانی دامن می‌زند. برای حل بحران کنونی، باید در داخل کشور تفاهمی برای تأمین منافع ملی شکل بگیرد.
بی تردید در وضعیت کنونی اولویت اصلی  حل بحران بیماری کرونا با تکیه به دانش و علم متخصصان و پزشکان است. تأمین واکسن مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی، مسأله‌ای حیاتی است. از بین رفتن اعتماد مردم و افزایش نگرانی آنها در این مسأله، شکاف میان مردم و مسئولان را عمیق‌تر، و افول  سرمایه اجتماعی را تسریع می­ کند. رونق اقتصادی نیازمند ترمیم باور و اعتماد مردم است.
اولویت دوم  حل مسأله تحریم از طریق دستگاه دیپلماسی و حمایت همه جانبه نهادهای تصمیم ساز کشور ممکن خواهد بود. روی کار آمدن دولت جدید امریکا فرصتی است تا ایران به سمت کاهش تنش‌‌های بین المللی حرکت کند؛ و از اجماع جهانی علیه دونالد ترامپ و فعالیت‌های ماجراجویانه او بهره ببرد و به  نحو شفافی نشان دهد که خواستار روابط عادی و مبتنی بر همکاری در عرصه بین‌المللی است. اقتصاد ایران به شدت نیازمند ارتباطات مناسب بین‌المللی است. برای بازسازی صنایع کهنه و فرسوده، انتقال فناوری‌های روز و دسترسی به بازارهای صادرات برای تولیدات داخلی، باید  مشکل تجارت بین‌المللی حل شود.  اقتصاد ایران، با استفاده از امکانات بین‌المللی، خواهد توانست  به سرعت از ورطه رکود تورمی نجات یابد. بدون بهبود روابط بین‌المللی و حل مشکلات و مناسبات بانکی بین‌المللی داشتن اقتصادی پویا، با رشد بالای سرمایه گذاری، تولید و اشتغال ممکن نخواهد بود.  در این راستا نیز شکل‌گیری تفاهم و همکاری بین نهادهای تصمیم‌ساز کشور ضروری است. تقابل و تعرض شدید بین نهادهای مختلف باعث شده که عملاً هیچ نیرویی قادر به ایجاد تحولات مثبت در اقتصاد ایران نباشد. ایجاد هماهنگی و تفاهم در میان بخش‌های مختلف حاکمیت، در جهت حل مشکلات بین‌المللی و ایجاد فضایی مناسب و ایمن برای سرمایه‌گذاری، شرط لازم در جهت بهبود وضعیت است. اختلاف نظر در همه جای دنیا وجود دارد اما مشکل اصلی ما وجود اختلاف نظر نیست؛ مشکل نرسیدن به تفاهم با وجود اختلاف نظرهاست. تقابل میان نهادهای تصمیم‌ساز به قیمت از دست رفتن منافع ملی تمام می‌شود. باید از ناکامی‌های گذشته و تجربیات بین‌المللی برای بهبود شرایط اقتصاد ایران درس گرفت.