سیاوش رضایی
 خبرنگار
دیروزآخرین روز فصل پاییز بود و براساس ضرب المثل قدیمی (جوجه‌ها را باید آخرپاییز شمرد) زمان مناسبی برای شمارش جوجه هاست. از ابتدای سال‌جاری تا پایان پاییز یعنی 9 ماهه امسال، سرمایه‌گذاران بسته به تجربه و انتظار سود در یکی از بازارهای سرمایه‌گذاری پنجگانه اصلی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و اکنون می‌توان محاسبه کرد که کدام سرمایه‌گذاران بازدهی و سود بیشتری کسب کرده‌اند.
در سال‌جاری بواسطه تشدید فشارهای اقتصـــــــادی، فضــــــای اقتصاد ایران نیز دستخوش تغییر شد و با جهش نرخ ارز بخصوص درنخستین ماه‌های سال، رقابت میان بازارها برای جذب سرمایه و نقدینگی افزایش یافت. درحالی که در سال گذشته بازار سهام به تنهایی در بازدهی یکه تاز بود و بازارهای ارز و طلا و به‌دنبال آن مسکن در رکود نسبی به سر می‌بردند، اما تشدید تحریم‌ها و کاهش درآمدهای ارزی کشور باعث شد تا دوباره ارز به مدار صعودی خود بازگردد، اتفاقی که روی تمام بازارها تأثیر گذاشت. دراین میان به‌دلیل رشد نرخ ارز، قیمت در بازارهای کالایی مانند خودرو، فلزات، لوازم خانگی و حتی کالاهای اساسی و مواد غذایی با رشد قابل توجهی همراه شد و به همین علت به‌صورت موقتی و همانگونه که در سال‌های پیش از این تجربه شده بود، برخی از این بازارها بخصوص خودرو نیز در قالب یک بازار برای سرمایه‌گذاری و کسب بازدهی نقش بازی کرد.
با این حال رقابت اصلی میان بازارهای اصلی سرمایه‌گذاری جریان داشت. درشرایطی که بازار سرمایه در چهارماهه نخست سال بازدهی خود را به 300 درصد رسانده بود، از دهه پایانی مرداد ماه ورق دراین بازار برگشت و برای چندین ماه با ریزش و نوسان بالایی همراه شد. درعین حال رشد نرخ ارز هم موجب شد تا برخی از سرمایه‌گذاران یک بار دیگر راهی بازار ارز و طلا شوند.
 
رتبه‌بندی بازارها در بازدهی
بررسی شاخص‌های قیمتی بازارهای پنجگانه شامل بازارسهام، ارز، طلا، مسکن و پول (سپرده‌های بانکی) در 9 ماهه سال‌جاری نشان می‌دهد با وجود نزدیک شدن رقابت این بازارها در میزان بازدهی، همچنان بازار سرمایه در صدر بازدهی ایستاده و رتبه نخست خود را همانند فصول گذشته حفظ کرده است.
در این بازه زمانی شاخص بورس اوراق بهادار تهران با 180.5 درصد، بالاترین بازدهی را به‌صورت متوسط برای سهامداران خود به همراه داشته است. درحالی که در آخرین روز سال گذشته شاخص کل بورس عدد 512 هزار و 900 واحد را نشان می‌داد در آخرین روز فصل پاییز و دیروز این عدد با وجود ریزش‌های روزهای اخیر به یک میلیون و 439 هزار و 55 واحد رسید که 926 هزار و 155 واحد رشد نشان می‌دهد.
باوجودی که بهای طلا در بازار ایران به‌صورت عمده تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارد، اما به‌دلیل نگاه سرمایه‌گذاران و ریسک کمتر طلا نسبت به ارز، سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری برای خرید و نگهداری سکه و طلا دارند. برهمین اساس در 9 ماهه سال‌جاری سکه تمام بهار آزادی به‌عنوان معیار اصلی این بازار با بازدهی 95.7 درصدی رتبه دوم سودآوری را از آن خود کرده است. بدین ترتیب قیمت 6 میلیون و 28 هزار تومانی هر قطعه سکه طرح جدید در روز پایانی سال گذشته به 11 میلیون و 799 هزار تومان درپایان پاییز رسیده است و رشد 5 میلیون و 771 هزار تومانی داشته است.
درهمین حال هر گرم طلای 18 عیار نیز با افزایش بیش از 529 هزار تومانی از 602 هزار و 600 تومان درپایان اسفند 98 به یک میلیون و 131 هزار و 900 تومان در30 آذرماه امسال رسیده است که بدین ترتیب بازدهی آن به 87.8 درصد می‌رسد.
گرچه نرخ ارز درماه‌های گذشته با رسیدن به بیش از 30 هزار تومان رشد بالایی را تجربه کرد، اما درمجموع بازارمسکن رتبه سوم بازدهی را درمیان بازارهای سرمایه‌گذاری کسب کرده است. با توجه به این که هنوز آمار رسمی معاملات مسکن درآذرماه منتشر نشده است، اما با لحاظ کاهش شتاب رشد قیمتی دراین بازار با فرض متوسط قیمت 27 میلیون و 190 هزار تومانی هر متر مربع واحد مسکونی در شهر تهران در آبان ماه امسال و مقایسه آن با قیمت 15 میلیون و 628 هزار تومانی اسفند سال گذشته که از سوی بانک مرکزی گزارش شده است، شاهد بازدهی 73.9 درصدی دراین بازار هستیم. بدین ترتیب متوسط قیمت مر متر مربع واحد مسکونی در 9 ماهه امسال 11 میلیون و 562 هزار تومان رشد داشته است. طبق گزارش بانک مرکزی، در آبان ماه امسال، تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به 4.5 هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل 48.4 درصد کاهش و نسبت به ماه مشابه سال قبل 9.9 درصد افزایش نشان می‌دهد.
در این ماه، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران 271.9 میلیون ریال بود که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب معادل 1.8 و 118.2 درصد افزایش نشان می‌دهد.
بازار ارز نیز با بازدهی 70.7 درصدی جایگاه چهارم بازدهی را داشته است. در حالی که قیمت هر دلار امریکا درآخرین روز سال گذشته 14 هزار و 903 تومان بوده این رقم روزگذشته به 25 هزار و 449 تومان رسیده است که نشان دهنده رشد 10 هزار و 546 تومانی نرخ این ارز است. قیمت یورو نیز دراین مدت با رشد 84.5 درصدی افزایش بیشتری نسبت به دلار داشته است. به طوری که قیمت این ارز از 16 هزار و 903 تومان درپایان سال قبل به 31 هزار و 196 تومان در روزگذشته رسیده است.
در انتهای جدول بازدهی بازارها همانند سال‌های گذشته، بازار پول یا همان سپرده‌های بانکی قرار دارد که بواسطه نرخ سود ثابت و بدون ریسک مورد توجه سرمایه‌گذاران ریسک گریز قرار داشته است. طبق آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده‌های بانکی یکساله 16 درصد و برای سپرده‌های دوساله 18 درصد تعیین شد.
حال با درنظر گرفتن صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت که به طور معمول بازدهی بین 18 تا 22 درصد دارند، می‌توان متوسط نرخ سود بانکی را 20 درصد درنظر گرفت که بدین ترتیب در 9 ماهه امسال سپرده‌گذاران بانکی 15 درصد بازدهی کسب کرده‌اند.

یحی آل ‌اسحاق
عضو اتاق بازرگانی
رئیس جمهوری آذربایجان از «کشورهای دوست» درخواست کرده است تا در بازسازی قره‌باغ حضور فعال داشته باشند. در میان کشورهایی که با جمهوری آذربایجان روابط دوستانه‌ای دارند، ایران بیشترین مزیت‌‌ها را برای بازسازی قره‌باغ دارد. شرکت‌ها و پیمانکاران ایرانی در حوزه سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و نیروی انسانی سابقه و تجربه در بازسازی و نوسازی کشور بعد از جنگ دارند. همپچنین فعالیت‌‌های توسعه‌ای ایران در خارج از کشور هم آثار بسیار خوبی را به جا گذاشته است. شرکت‌‌های ایرانی در کشورهایی مانند عراق، پاکستان، ونزوئلا، سریلانکا، سوریه و بسیاری کشورهای دیگر، پروژه‌‌های بزرگی را اجرا کرده‌اند یا در حال اجرا دارند. مهم‌تر اینکه نیروی انسانی ما با توانایی علمی بالا از نظر علمی و فنی از سطح منطقه بالاتر و در سطح جهانی هم از خیلی کشورها سرتر هستیم. از نظر امکانات سخت‌افزاری، ما تجهیزات زمان جنگ مانند ماشین‌آلات ساختمان و راهسازی، سدسازی و... را در اختیار داریم و پروژه‌‌های متعددی را  در داخل کشور اجرا کرده‌ایم. در این سال‌ها حداقل 40 سد در کشور توسط متخصصان داخلی ساخته شده است. در پروژه‌‌های راه‌سازی، توسعه راه‌آهن، توسعه بنادر و ساخت و ساز، ایران نیازی به خارج ندارد و تمام پروژه‌‌های زیرساختی با تکیه بر نیروی انسانی داخلی و با درصد بالایی ماشین‌آلات و تجهیرات ایرانی در کشور اجرا می‌شود. از طرفی فارغ‌التحصیلان ما هم مزیت فنی دارند و هم تجربه دارند. مزیت دیگر ایران برای حضور پررنگ در بازسازی قره‌باغ نزدیکی به کشور آذربایجان است که از نظر لجستیک و حمل و نقل خودش مزیت بزرگی است. نزدیکی دو کشور، انتقال تجهیزات و نیروی انسانی را با کمترین هزینه امکانپذیر می‌کند. همچنین دو کشور مجموعه روابط شناختی بالایی از همدیگر دارند. ایران برای بازسازی، نوسازی و توسعه قره‌باغ از نظر فنی حتماً مشکل ندارد، از نظر سخت‌فزاری، تجربه و دانش هم قطعاً مشکل ندارد، از نظر روابط سیاسی هم شرایط خوبی بین دو کشور حاکم است. به این ترتیب زمینه برای بازسای قره‌باغ توسط متخصصان و شرکت‌‌ها و پیمانکاران ایرانی آماده است. از طرف دیگر ظرفیت خالی بالایی در شرکت‌‌های ساخت و توسعه داریم. بخش زیادی از امکانات ما در حال حاضر دارای ظرفیت خالی و نیروهای آزاد است. پس می‌توان گفت به نفع آذربایجان است تا برای بازسازی قره‌باغ به دلایل اقتصادی، آشنایی بیشتر، نزدیکی دو کشور و... از شرکت‌‌ها و پیمانکاران ایرانی استفاده کند. به نفع ایران هم هست چون فرصت‌ها و ظرفیت‌های خالی داریم که در بازسازی آذربایجان می‌توانیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. ایران در توسعه زیرساخت‌‌ها دارای نیروی متخصص است و در توسعه صاحب تکنولوژی، رویه، مدل و الگو هستیم. مهم‌تر اینکه ایران تولیدکننده مصالح ساختمانی، سیمان، فولاد، میلگرد، آلومینیوم و بسیاری کالاهای دیگر است. بنابراین حضور ایران برای بازسازی آذربایجان با هزینه‌‌های کمتری برای این کشور امکانپذیر خواهد بود. ایران همچنین تولیدکننده  وسایل حمل و نقل سنگین و سبک است. در نازک کاری، روبنایی و زیربنایی شرکت‌ها و پیمانکاران ایرانی در منطقه بی‌نظیر هستند. البته شرکت‌‌های ایرانی هم به صورت مستقل و هم به صورت کنسرسیوم یا شراکت با کشورهای دیگر که از قبل همکاری نزدیکی داشته‌اند، می‌توانند در بازسازی قره‌باغ حضور پیدا کنند. بازسازی قره‌باغ برای شرکت‌‌های ایرانی فرصت است چون اگر در خارج از کشور تجربه بیشتری داشته باشیم، در داخل هم می‌توانیم استفاده کنیم و این فرصت برای آذربایجان چند برابر خواهد بود.