فریبا خان احمدی
خبرنگار
کمین کرونا در دورهمی‌های شب یلدا چند روزی است که به مهم‌ترین دغدغه مسئولان و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا بدل شده است، اگرچه محدودیت‌های تازه‌ای برای توقف دورهمی یلدایی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا روز گذشته به تصویب رسید اما کماکان از مردم درخواست می‌شود به میهمانی‌های مرگ «نه» بگویند چرا که اگر هم در چند روز گذشته وضعیت شیوع ویروس کرونا در کشور از قرمز به نارنجی تغییر کرده و آمار مبتلایان و فوتی‌های این بیماری کاهش نسبی یافته است اما آن‌طور که اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گویند این وضعیت بسیار شکننده است و دورهمی‌های خانوادگی شب یلدا می‌تواند بار دیگر ورق را به نفع کرونا برگرداند. امشب ایرانیان یلدای متفاوتی را تجربه خواهند کرد بلندترین شب سال را دور از هم اما دور هم به یاد هم جشن می‌گیریم تا حسابی حواس‌مان به مراقبت از سالمندان و اعضای خانواده‌های‌مان باشد. در این شرایط متخصصین حوزه سلامت از دو هفته گذشته بارها از مردم خواستند امسال یلدا را از طریق فضای مجازی و تلفن برگزار کنند. در این باره متخصصان حوزه سلامت شعارشان این است؛ «شب یلدا جمع نشوید تا کم نشوید». مسئولان بهداشت و سلامت و همچنین اعضای کادر درمان با نزدیک شدن به شب یلدا و همزمانی با تداوم شیوع ویروس کرونا، توصیه کرده‌اند و هشدار داده‌اند که یلدای امسال در خانه بمانیم و از حضور در مجالس و میهمانی پرهیز کنیم. دکتر زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران هم با هشدار‌هایی که طی روز‌های قبل داده این بارهم از مردم خواست برای جلوگیری از خستگی و فرسودگی کارکنان بهداشت و درمان با رعایت موازین بهداشتی باعث کاهش بار بیماری و شکستن زنجیره ویروس شوند. دکتر روحانی با تبریک روز پرستار و قدردانی از تلاش همه پرستاران کشور، از مردم خواست برای حمایت از پرستاران و سلامت بزرگان خانواده‌ها، امسال برگزاری دورهمی‌های یلدایی را متوقف کنند. وی با اشاره به کاهش آمار مبتلایان به کرونا و تغییر رنگ همه شهرهای قرمز به نارنجی و زرد بر این نکته تأکید کرد که مردم باید کماکان پروتکل‌های بهداشتی را دقیق رعایت کنند و از اجتماعات و دورهمی‌ها پرهیز کنند. همچنین رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا با تأکید بر مراقبت از افراد سالمند و آسیب‌پذیر گفت: رعایت دو هفته قرنطینه کامل برای مبتلایان به بیماری بسیار ضروری است و همچنین اعمال جریمه افراد متخلف از عدم رعایت دوره قرنطینه باید با جدیت اعمال شود. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی روز شنبه در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با اشاره به آمارها و گزارش‌های ارائه شده در مورد وضعیت بیماری کرونا در کشور گفت: با اقدامات انجام شده در اجرای محدودیت‌ها و همکاری خوب مردم در رعایت پروتکل‌های بهداشتی امروز در روزهای پایانی ماه آذر هیچ شهر قرمزی در سراسر کشور نداریم البته به این معنی نیست که این وضعیت پایدار و دائمی است و بی‌اعتنایی و کم‌توجهی به مقررات بهداشتی قطعاً ما را دوباره با مشکل مواجه خواهد کرد.رئیس جمهوری در ادامه گفت: ایران از جمله معدود کشورهایی بوده است که رشد اقتصادی‌اش مثبت بوده و در ۶ ماهه اول امسال همه آمارها نشان‌دهنده مثبت بودن رشد اقتصادی ماست و امید و انتظار این است که در۶ ماهه دوم سال نیز، این رشد اقتصادی تداوم خواهد داشت.رئیس جمهوری در ادامه با اشاره به مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا برای پرداخت کمک معیشتی به کسانی که حقوق و درآمد ثابت ندارند و از کرونا متضرر شده‌اند، گفت: با هماهنگی‌های به عمل آمده با مجلس شورای اسلامی و تلفیق دو مصوبه مجلس و ستاد کرونا برای کمک به آسیب‌دیدگان از کرونا، مصوبه ستاد ملی در این زمینه اصلاح و مقرر شد به گروه‌هایی همچون افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد به جای ماهانه ۱۰۰ هزار تومان به هر فرد ۱۲۰ هزار تومان پرداخت شود. دکتر روحانی همچنین با اشاره به در پیش بودن ایام فاطمیه و افزایش کمک‌های مؤمنانه به افراد نیازمند افزود: بر‌اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا قرار شد مقررات و پروتکل‌های لازم برای برگزاری مراسم فاطمیه طراحی و پیش‌بینی شود. رئیس جمهوری همچنین تصویب برگزاری آزمون استخدامی برای استخدام 100هزار نفر از متقاضیان شغل را از دیگر مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا عنوان کرد و گفت:‌ براساس مصوبه امروز ستاد این آزمون با رعایت مقررات و پروتکل‌های بهداشتی برگزار خواهد شد.دکتر روحانی در بخش دیگری از سخنان خود خطاب به کسانی که همواره از شنیدن خبر موفقیت‌های ملت ایران عصبانی می‌شوند و مدام علیه ایران تلاش می‌کنند، گفت: در بخش برق و گاز کارهای بسیار بزرگی انجام شده به طوری که سالانه ۲ هزار و ۵۰۰ مگاوات به تولید برق کشور افزوده شده و تا پایان این دولت تولید برق به ۲۰ هزار مگاوات خواهد رسید و با این توانمندی ۳۰ میلیون نفر از جمعیت کشور که مصرف‌شان پایین است، از دی ماه برق‌شان مجانی خواهد بود و تقریباً همین تعداد نیز از گاز مجانی استفاده خواهند کرد، زیرا تولید گاز در کشور برای اولین بار به یک میلیارد متر مکعب رسیده است.
پروتکل شب یلدا پرهیز از دورهمی است
همچنین دیروز سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا با بیان اینکه هیچ شهری با وضعیت قرمز کرونا نداریم و فقط ۴ شهر کردکوی، بافق، آمل و گلوگاه نیازمند توجه ویژه هستند و در آستانه قرمز شدن قرار دارند در ادامه صحبت‌هایش از مردم خواست از برگزاری دورهمی‌های شب یلدا پرهیز کنند.دکتر علیرضا رئیسی، روز شنبه درباره آخرین وضعیت بیماری کووید ۱۹ در کشور و مصوبه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا افزود: در کشور ما خبرهای خوبی وجود دارد و در ۳۰ استان روند بیماری نزولی شده و تنها در استان مازندران هنوز روند نزولی آغاز نشده است، این روند نزولی بیماری نیازمند مراقبت است و باید از ساده‌انگاری در مورد این بیماری جلوگیری کنیم. اگر غفلت شود، موج جدید بیماری در فصل سرما آغاز می‌شود. وی ادامه داد: مهم‌ترین عامل بیماری در این فصل، دورهمی‌های خانوادگی است و اکیداً توصیه می‌شود از دورهمی خانوادگی در شب یلدا پرهیز کنیم، اگر این دورهمی‌ها ادامه یابد، بیماری قطعاً دو هفته دیگر صعودی می‌شود، وضعیت حال حاضر بسیار خوب است و اولین آمار فوت زیر ۲۰۰ نفر را دیروز داشتیم و امیدواریم این روند ادامه پیدا کند و کمتر شود. معاون وزیر بهداشت گفت: میزان بستری هم بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته و در اکثر استان‌ها روند نزولی را طی می‌کنیم. رئیسی اظهار داشت: برخی می‌گویند با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، شب یلدا برگزار می‌کنیم، اما پروتکل شب یلدا این است که دور هم جمع نشویم. بقیه صحبت‌ها که رعایت می‌کنیم و از هم فاصله می‌گیریم، قطعاً مؤثر نیست. وی بیان کرد: در سطح کشور هیچ شهر قرمزی نداریم و ۲۰۵ شهر نارنجی و ۲۴۳ شهر زرد شدند و این نشان‌دهنده وضعیت مطلوب است که امیدواریم این ۲۰۵ شهر نارنجی هم تبدیل به زرد شوند.معاون بهداشت وزارت بهداشت اظهار داشت: منع ترددهای درون‌شهری برای ۲۹ و ۳۰ آذر از ساعت ۲۰ اجرا می‌شود و همه مشاغل بجز گروه شغلی یک از ساعت ۱۸ تعطیل هستند. بعد از شب یلدا، منع ترددها در شهرهای نارنجی از ساعت ۲۱ تا ۴ صبح ادامه پیدا می‌کند. منع تردد بین شهری هم مطابق قانون شهرهای نارنجی اجرا می‌شود و اگر انجام نشود، مشمول جریمه خواهد بود. رئیسی گفت: درباره بازگشایی مدارس برای پایه‌های اول و دوم ابتدایی و مشکلات آموزش مباحثی مطرح شده که موافقان و مخالفانی داشت و قرار بر این شد که در قرارگاه مطرح شده و دو هفته دیگر در این زمینه تصمیم‌گیری شود.

دبیرکل سازمان ملل متحد با تأکید بر ضرورت حفظ برجام، از همه کشورهای عضو این سازمان خواست در چارچوب قطعنامه 2231 روابط تجاری و اقتصادی با ایران برقرار کنند.
به گزارش ایرنا، آنتونیو گوترش در دهمین گزارش اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که پس از توافق هسته‌ای ایران در سال ۱۳۹۴ با اجماع به تصویب رسید، بار دیگر یادآور شد این قطعنامه از همه کشورهای عضو، سازمان‎های منطقه‎ای و سازمان‎های بین‎المللی می‎خواهد تا از اجرای برجام حمایت کنند.
وی برجام را شاهدی بر اثربخشی چندجانبه‎گرایی، دیپلماسی، گفت‌وگو و موفقیت در منع گسترش سلاح‌های هسته‎ای دانست و افزود: من به طور مداوم بر این باور بوده‌ام که این برنامه بهترین راه برای اطمینان از یک راه حل جامع، بلندمدت و مناسب برای مسأله هسته‌ای ایران و همچنین کمک به صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‎المللی است.
دبیرکل سازمان ملل متحد ادامه داد: من به تعهد مداوم شرکت‌کنندگان در حفظ و اهمیت کارایی این برنامه برای همه از جمله ارائه مزایای اقتصادی ملموس برای مردم ایران اشاره می‌کنم و همه کشورها را به حمایت از این برنامه تشویق کرده‌ام و بر این عقیده‌ام مواردی که مستقیماً با این برنامه ارتباط ندارند، باید بدون تعصب برای حفظ توافق و دستاوردهای آن مورد رسیدگی قرار گیرند.
گوترش همچنین با ابراز تأسف از خروج یکجانبه امریکا از برجام، اعمال دوباره تحریم‌های ملی را که طبق برجام لغو یا از آنها چشمپوشی شده بود مغایر با اهداف تعیین شده در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ دانست.
وی تصریح کرد سایر اقدامات انجام شده توسط ایالات متحده برای محدود کردن فعالیت‌های مجاز در چارچوب این برنامه همچنین ممکن است مانع توانایی جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای عضو در اجرای برخی مفاد برجام و قطعنامه شود.
دبیرکل سازمان ملل متحد همچنین به ادعای دولت ترامپ برای استفاده از مکانیسم ماشه و بازگرداندن تمام تحریم‌های شورای امنیت که به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه یافته‌اند، اشاره کرد و گفت: اکثر اعضای شورای امنیت و جمهوری اسلامی ایران به رئیس شورای امنیت نامه نوشتند که نامه ۲۰ اوت وزیر خارجه امریکا به معنای بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ تلقی نمی‌شود. گوترش یادآور شد: آنها همچنین بر حمایت قاطع خود از برجام و ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ تأکید کردند. وی همچنین با ابراز تأسف از اقدامات کاهش تعهدات جمهوری اسلامی ایران که به موجب مواد برجام انجام شده است، اظهار کرد: توجه می‌دهم که جمهوری اسلامی ایران اظهار داشته است که می‌خواهد در برجام باقی بماند و تأکید کرده همه اقدامات از اول ژوئیه ۲۰۱۹، قابل برگشت است.
دبیرکل سازمان ملل متحد به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت هسته‌ای ایران هم اشاره کرد و گفت: بار دیگر از جمهوری اسلامی ایران درخواست می‌کنم که به اجرای کامل برجام بازگردد. همچنین از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهم که سایر نگرانی‌های مطرح شده توسط سایر مشارکت‌کنندگان برجام و کشورهای عضو سازمان ملل در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را با دقت درنظر بگیرد و آنها را برطرف کند.
گوترش در این گزارش افزود: من از کشورهایی که به حمایت از ابزار پشتیبانی از مبادلات تجاری ادامه می‌دهند، سپاسگزارم و دوباره بر اهمیت ابتکارات در حمایت از روابط تجاری و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران بویژه در چالش‎های اقتصادی و بهداشتی کنونی ناشی از بیماری همه‌گیر ویروس کرونا (کووید۱۹) تأکید می‌کنم.
وی ادامه داد: من مشارکت دیگر کشورهای عضو را برای حفظ این برجام مورد تأکید قرار می‌دهم و همچنان آنها را تشویق می‌کنم تا با مشارکت‌کنندگان در برجام برای ایجاد شرایط لازم فعالان اقتصادی خود در تجارت با جمهوری اسلامی ایران مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ همکاری مؤثر داشته باشند.
دبیرکل سازمان ملل متحد در بخش دیگری از گزارش خود به ادعاهای مربوط به ارسال سلاح ایران پرداخت و مدعی شد نمی‌تواند تشخیص دهد که این تجهیزات در مغایرت با قطعنامه ۲۲۳۱ قرار دارند یا خیر. همچنین تصاویر با کیفیت بالا نشان می‌دهد تسلیحات توقیف شده توسط استرالیا منشأ ایرانی ندارند.

گروه سیاسی/ در روزهایی که انتقادات نمایندگان ازلایحه بودجه 1400 بالا گرفته، سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که مجلس نمی‌تواند شاکله بودجه را تغییر دهد و در این صورت با ایراد شورا همراه خواهد شد. عباسعلی کدخدایی در نشست خبری دیروز خود در پاسخ به سؤالی در خصوص بودجه سال آینده گفت: «درباره بودجه فعلاً نمی‌توانم نکته‌ای بگویم، چون همه چیز در حال تغییر است.» او به نامه قالیباف خطاب به حسن روحانی هم اشاره کرد و ادامه داد: اخیراً رئیس مجلس نامه‌ای به رئیس‌جمهوری نوشته‌اند و گفتند که ما نگرانی‌هایی از قانون بودجه داریم و بودجه باید کارآمد و واقعی و منطبق با نیازهای کشور باشد. او در پایان این جمله تأکید کرد: نواقص بودجه را در سا‌ل‌های گذشته یادآوری کردیم و امسال هم گفتیم. قانون بودجه ایرادات متعددی دارد و ما بارها ایرادات را به دولت و مجلس اعلام کردیم. کدخدایی با بیان اینکه مجلس نمی‌تواند شاکله بودجه را تغییر دهد گفت: البته شورای نگهبان تفسیری در این زمینه دارد و اینکه اختیار تقدیم لایحه بودجه بر عهده دولت است.  پیرو این تفسیر آورده شده که مجلس نمی‌تواند شاکله بودجه را تغییر دهد و باید تغییراتش به گونه‌ای باشد که شاکله بودجه تغییر نکند لذا اگر این مسأله براساس چارچوب تفسیر شورای نگهبان باشد، این شورا به بودجه ایراد خواهد گرفت.
سخنگوی شورای نگهبان درباره همکاری این شورا  با مجلس پیرو بررسی بودجه با در نظر گرفتن اصلاح ساختار این لایحه هم گفت: ما نمی‌خواهیم به بحث‌های بین دولت و مجلس ورود کنیم. اما عرض کردیم که قانون بودجه ایرادات متعددی دارد و این ایرادات را بارها و بارها در سال‌های گذشته به دولت و مجلس اعلام کردیم.
نظامیان برای نامزدی باید با نهادهای نظامی قطع رابطه کنند
اما نشست خبری سخنگوی شورای نگهبان همچون همیشه با پرسش‌های گوناگون انتخاباتی هم همراه بود؛ از حضور نظامیان گرفته تا ثبت‌نام آنهایی که در دفعات گذشته نتوانستند از سد نظارتی این شورا عبور کنند محور سؤالات خبرنگاران بود. سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سؤالی درباره حضور افراد نظامی در انتخابات و اینکه آیا باید حتماً درجه آنان سرلشکر باشد، گفت: طبیعتاً اگر کسی بخواهد در شورای نگهبان برای ثبت‌نام و حضور در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری وارد شود، باید با حوزه و نهاد خود قطع ارتباط کرده باشد. اگر آن فرد نظامی باشد، درجات و اینگونه مسائل تأثیری ندارد. ممکن است فردی پایین‌ترین درجه را داشته باشد اما ثبت‌نام هم کند.‌ بنابراین نه‌تنها درجات تأثیری در بررسی صلاحیت‌ها ندارد بلکه باید با نهاد خودش قطع ارتباط کرده باشد و رسماً به ما اعلام کنند.
به گزارش ایسنا، کدخدایی در پاسخ به سؤالی درباره برگزاری انتخابات الکترونیک و اعلام آمادگی وزارت کشور در این رابطه و رایزنی شورا در این زمینه گفت: امسال علاوه بر سلامت انتخابات که وظیفه اصلی‌مان است وظیفه دیگری هم داریم و آن هم سلامت مردم است. همه دستگاه‌ها و شورای نگهبان همت می‎کنند تا آنجایی که ممکن است براساس پروتکل‌های بهداشتی، انتخابات را به نحوی برگزار کنند که کمترین آسیب به مردم برسد. وی اضافه کرد: کارگروه‌هایی در این زمینه تشکیل شده و هماهنگی‌هایی صورت می‌گیرد البته برخی مطالب که مطرح می‌شود نیازمند قانون است و باید قانون را اصلاح کنیم و فرصت هست. اما آنچه را که به شورا و وزارت کشور مربوط است و نیاز به قانون ندارد انجام می‌دهیم. اینکه شعب را افزایش دهیم و افراد بیشتری را بر سر صندوق‌ها داشته باشیم از جمله تدابیری است که انجام می‎شود.
کدخدایی در پاسخ به سؤالی درباره لایحه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی و ضرورت تصویب هرچه سریعتر آن گفت: هنوز آن را ندیدم و نمی‌توانم اظهارنظر کنم ولی از لحاظ موضوعی کار خوبی است و می‌تواند بسیاری از مشکلات را در کشور در سطوح مدیریتی حل کند و نگرانی‌های مردم را برطرف سازد. کدخدایی درباره اصلاح قانون انتخابات گفت: تا زمانی که مصوبه اصلاح قانون انتخابات به‌ دستمان نرسد، نمی‌توانیم اعلام نظر کنیم اما اصل اصلاح قانون اقدام خوبی است. اگر قرار است رأی‌گیری مکاتبه‌ای یا پستی انجام شود، قانون چنین اجازه‌ای نمی‌دهد و اگر بناست چنین اقدامی انجام شود، قانون باید اصلاح شود.
طبق قانون همه افراد می‌توانند در انتخابات شرکت کنند
وی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا افرادی که قبلاً رد صلاحیت شدند می‌توانند در انتخابات ۱۴۰۰ شرکت کنند و آیا تأیید صلاحیت می‌شوند؟ گفت: طبق قانون همه افراد می‌توانند شرکت کنند و اگر صدها بار رد شده باشند می‌توانند شرکت‌ کنند اما اینکه تأیید شوند بستگی به شرایط آنها و بررسی شورا دارد.
کدخدایی درباره تصویب طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها هم گفت: در نوبت بررسی اول، این طرح به‌دلیل عدم رعایت مفاد مصوبه شورای عالی امنیت ملی مورد اشکال قرار گرفت و اما بعد از رفع ایراد این موضوع در مجلس، عدم مغایرت آن با شرع مقدس و قانون اساسی اعلام شد.
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا دستگاه‌های مختلف می‌توانند تفسیر خود را از قانون داشته باشند، گفت: تفسیر قوانین بر عهده مجلس است و وقتی  قانونی به تأیید شورای نگهبان می‌رسد، این انتظار است که همه مسئولان و دستگاه‌های اجرایی به‌صورت واحد و یکصدا قانون را به شکل واحد به اجرا در بیاورند که مشکل نباشد. طبیعتاً اگر ابهامی وجود دارد، دولت هم می‌تواند از مجلس درخواست تفسیر کند.
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سؤال که اخیراً رئیس‌جمهوری در واکنش به اجرای طرح هسته‌ای مجلس گفته که ما این قانون را بر اساس تفسیر خودمان اجرا می‌کنیم، آیا سازوکاری برای جلوگیری از اقدام رئیس‌جمهوری وجود دارد که اینگونه تخلف از قانون و بدعت‌گذاری جدید صورت نگیرد؟ گفت: امیدواریم که اینگونه نشود. دولت هم آشنا به این مباحث حقوقی است و این مطلبی که گفتید امیدواریم محقق نشود. اما به هر حال مجلس شورای اسلامی، از باب نظارت بر اجرای امور و عملکرد دولت می‎تواند ورود داشته باشد و اقدامات نظارتی خود را انجام دهد. کدخدایی در ادامه گفت: امیدواریم دولت مصوبه رفع تحریم‌ها را با توجه به اینکه قانون شده، اجرا کند. او در پاسخ به سؤالی درباره تبلیغات انتخابات، گفت: حوزه تبلیغات و اعلام آمادگی دو مقوله متفاوت است که باید مرزهای آن روشن شود. بر این اساس ما نمی‌توانیم خیلی صریح اظهار نظر کنیم که آیا اعلام آمادگی افراد به منزله تبلیغات محسوب می‌شود یا خیر. این نیازمند قانون است. اما اگر مصداق تبلیغات باشد، طبعاً تذکر خواهیم داد. تا الان چیزی گزارش داده نشده است.  کدخدایی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات ریاست جمهوری در مجلس در حال بررسی است که در آن نمایندگان حتی سکونت در خارج از کشور را مانع تأیید صلاحیت ریاست جمهوری مطرح کردند؛ موضع شورای نگهبان در خصوص این میزان محدودیت چیست و اگر این طرح تأیید شود، شما که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اید مجاز به بررسی صلاحیت کاندیداها خواهید بود؟ گفت: من که نمی‌خواهم در انتخابات ریاست‌ جمهوری شرکت کنم. آنچه در قانون مدنی تاکنون بوده بحث تابعیت بوده است که مانع تصدی نمایندگی مجلس و ریاست جمهوری می‌شده است. تشخیص کارشناسی مجلس نیز این است که اقامت نیز شامل آن می‌شود؛ باید ببینیم در شورای نگهبان چه نظری نسبت به این مسأله خواهند داد. من صحبتی در این خصوص نمی‌کنم.
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سؤالی درباره اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری، گفت: اگر قبل از ثبت‌نام‎ها، قانون به تأیید نهایی برسد، لازم‌الاجرا خواهد شد.
وی در پاسخ به سؤالی درباره تفسیر اصل ۱۱۳ قانون اساسی هم گفت: سیاست‌های کلی مقام رهبری که ابلاغ شد دو وظیفه بر عهده شورای نگهبان گذاشت؛ یکی تعیین شاخص‌های رجل سیاسی و دیگری مدیر و مدبر بودن است و در این راستای مصوبه‌ای در شورا تصویب شد و مصوبه به مجلس ابلاغ شد. مصوبه داخلی صرف نیست و قطعاً الزام قانونی برای مجلس و نهادهای دیگر دارد. نسبت به اصل ۱۱۳ شورا نظرش را گفته است. مرجع تفسیر شورا است و این تفسیر انجام گرفته و دوستان ما در دولت و رؤسای جمهور در ادوار مختلف ناچارند از این اصل تبعیت کنند و اگر درخواست تفسیر شود و شورا تشخیص دهد می‌تواند به آن ورود کرده و تفسیر کند.

 گروه اقتصادی | دولت و مجلس شورای اسلامی در شرایط کرونایی اقتصاد و فشار تحریم‌ها، به‌صورت پیوسته اجرای طرح‌هایی را دنبال می‌کنند که بخشی از بار این دو بحران را از دوش خانوارها و فعالان اقتصادی بردارد و با کاهش ترددها شیوع ویروس کرونا را کمتر کند.
در این رابطه محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری روز گذشته از دو تصمیم جدید ستاد ملی مبارزه با کرونا خبر داد که هم در جهت کاهش فشارهای اقتصادی و هم در جهت مدیریت بحران کروناست. یکی از آنها افزایش تعداد خانوارهای دریافت‌کننده طرح کمک معیشتی 100 هزار تومانی از 30 میلیون نفر به 40 میلیون نفر است و دیگری؛ به تعویق انداختن اجرای بخشی از قانون جدید چک برای کاهش ترددها به بانک‌ها و همین‌طور بررسی بیشتر قانون جدید و اصلاحات بیشتر تا پایان سال؛ البته در صورت نیاز.
 کاهش ترددها و دردسرهای جدید فعالان اقتصادی
نهاوندیان با بیان اینکه اصلاح قانون چک مصوب سال ۹۷ بود و ۲ سال فرصت داده شد تا این قانون اصلاح شود و سامانه‌ها و زیرساخت‌های لازم مهیا شود، گفت: اکنون مصوبه اجرای قانون جدید چک آماده است. در شورای پول اعتبار تصویب شده و بنابر اجرای آن بوده است اما براساس قانون جدید تمام چک‌ها باید در سامانه صیاد ثبت شود. در یکی از بند‌های این قانون جدید، بانک‌ها از پرداخت وجه چک‌هایی که قانون جدید را رعایت نکرده‌اند منع شده بودند که بانک مرکزی پیش‌بینی کرد این بند از قانون ممکن است تعداد مراجعات به بانک‌ها را افزایش دهد. به همین دلیل به‌ خاطر شرایط کرونا، اجرای این تبصره تا پایان سال به تعویق افتاد تا فرهنگ‌سازی‌ها، آشنایی‌ها و اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام شود. در این فاصله هم اگر در قانون مشکلاتی دارد، برای اصلاح و بررسی بیشتر از مسیر معین شده لایحه‌ای داده شود. به همین سبب اجرای قانون عدم پرداخت چک‌ها به تعویق افتاده است.
اما کارشناسان این تعویق در اجرای قانون جدید چک را مسأله‌ای فراتر از کاهش ترددها به بانک‌ها می‌دانند و معتقدند بانک مرکزی تصمیم درستی را در شرایط کنونی گرفته است.
محمود جامساز، کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص به «ایران» می‌گوید: برخی از قسمت‌های قانون جدید چک برای بخش خصوصی واقعی که بیشتر با چک کار می‌کند و از نظر تنخواه‌گردان در مضیقه است، شرایط کسب و کار را سخت‌تر می‌کرد و در شرایط فعلی اقتصاد، این بخش را در تنگناهای بیشتری قرار می‌داد و اقتصاد را منقبض می‌کرد. به همین سبب، تأخیر در اجرای این قانون علاوه بر کاهش ترددها، به نوعی کم کردن فشارها به بخش خصوصی واقعی اقتصاد نیز محسوب می‌شود. در این مدت، لازم است که روی اشکالات این قانون بازهم کار شود و جمعی از حقوقدانان و متخصصان را دعوت کنند تا با بررسی‌های بیشتر قانونی را  بر اساس نیازهای واقعی تنظیم کنند. قانونی که اعتماد بین مردم و مسئولان را بیشتر کند و بخشی از این اعتماد را که بزرگترین سرمایه اجتماعی است، به واسطه قانون چک جلب کند.
جامساز با اشاره به اینکه قانون چک چندین بار دستخوش تغییر شده اما همچنان قانون ناکارآمدی است، اذعان می‌کند: وضع اقتصادی کشور به نحوی است که بخش خصوصی واقعی بسیار تضعیف شده و گردش مالی این بخش که شفاف نیز هست، با موانع متعددی رو‌به‌روست. این بخش سهم چندانی از نقدینگی موجود در کشور که به اعتقاد بنده از 3000 هزار میلیارد تومان نیز عبور کرده است، ندارد. نقدینگی دست مافیای مالی است و ردپای آن را می‌توان در بورس و بازارهای موازی مانند طلا و زمین ملاحظه کرد. در چنین شرایطی قانون جدید چک اگرچه سعی کرده است  به چک اعتبار ببخشد و بدحسابان را تنبیه کند اما بر اساس آن بانک‌ها حق دارند وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده چک که تحت هر عنوان نزد بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک مسدود کنند و فرد صادرکننده چک را از برخی خدمات بانکی محروم کنند. این مسأله در شرایطی که ثبات اقتصادی کافی در کشور وجود ندارد و برخی از کسب و کارها و تولیدکنندگان با در نظر گرفتن مطالباتی که داشته‌اند، چک‌ها را صادر کرده‌اند، بسیار مخرب خواهد بود. آن هم در شرایطی که خیلی از آنها از دولت طلب دارند. لذا مجدداً به نظر می‌رسد که باید بازنگری در برخی از بخش‌های این قانون انجام شود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به راهکارهایی مانند اعتبار در حساب جاری (Over Draft) که در دهه‌های گذشته ایران نیز تجربه اجرای آن را داشته، اظهار می‌کند: در گذشته وقتی فروشنده جنسی را می‌فروخت و در ازای آن سفته می‌گرفت، این سفته پشت حساب جاری آن فروشنده در بانک قرار می‌گرفت و اگر چکی به بانک می‌رفت و مبلغی در حساب نبود، بانک با کسر مبلغی از وجه آن سفته‌ها، چک را پرداخت می‌کرد. هم فروشنده این امکان را داشت که نسیه بفروشد و هم چک برگشت نمی‌خورد. اساساً یکی از عقود اسلامی خرید دین است و این را اکنون نیز می‌توان اجرایی کرد. اگر به‌درستی در قانون چک و سفته عمل نکنیم، اقتصاد منقبض می‌شود و بیکاری افزایش پیدا می‌کند و نااطمینانی به آینده و عدم پیش‌بینی‌پذیری آینده کسب و کارها را به سمت تعطیلی می‌برد و دلالی را رواج می‌دهد. لذا اصلاح قانون چک الزامی است و به تعویق انداختن اجرای مصوبه اخیر هم برای کاهش ترددها و هم برای کاهش فشار روی بخش خصوصی مثبت ارزیابی می‌شود، اما در این مدت تعویق اجرای قانون نیاز است که بازهم بررسی‌ها و نکته‌سنجی شود و تصمیم‌سازان بهترین قانون را برای اجرا به تصویب برسانند.
افزایش تعداد جمعیت دریافت‌کننده کمک معیشتی
اما حمایت دیگری که در شرایط کرونایی و در حد بضاعت دولت از معیشت خانوارها در حال انجام است، پرداخت وجوه کمک معیشتی است که به گفته معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری نخستین پرداخت هم روز جمعه 28 آذر، صورت گرفته است.
نهاوندیان در این رابطه از تفاهم دولت و مجلس برای اجرای مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا خبر داد و گفت: بر اساس این تفاهم مقرر شد در این طرح معیشتی ۴۰ میلیون نفر یارانه کمک معیشتی دریافت کنند.
به گزارش اداره کل اخبار و رسانه‌های گروهی مجلس، او با اشاره به مذاکره اخیر «حسن روحانی» رئیس جمهوری با «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: در این مذاکره گفت‌وگوهایی در زمینه طرح اخیر مجلس درباره کمک به خانوارهای نیازمند صورت گرفت.
معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری اظهار کرد: بر این اساس تفاهم عملیاتی که در این نشست حاصل شد  مقرر گردید اصلاحی در مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا انجام شود و تعداد جمعیتی که در این طرح معیشتی کمک لازم را دریافت می‌کنند به ۴۰ میلیون نفر افزایش پیدا کرد.
نهاوندیان با بیان اینکه ماهانه ۱۰۰ هزار تومان به هر نفر پرداخت خواهد شد، عنوان کرد: گروه خاصی که تحت پوشش کمیته امداد هستند براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی ۱۲۰ هزار تومان در ماه دریافت خواهند کرد که نخستین پرداخت هم صورت گرفت. پرداخت 100 هزار تومان در هر ماه برای مدت 4 ماه خواهد بود.

گروه ورزشی / دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا 2020 میان پرسپولیس و اولسان هیوندای از ساعت ۱۵:۳۰ دیروز در ورزشگاه الجنوب دوحه با قضاوت عبدالرحمان الجاسم، داور ۳۳ ساله قطری برگزار شد. جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا با حضور در ورزشگاه این بازی را از نزدیک تماشا کرد و الکساندر چفرین رئیس یوفا، شیخ سلیمان رئیس AFC و مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان ایران به همراه همتای قطری خود و تعدادی دیگر از مقامات ارشد فوتبال آسیا و ایران نظاره‌گر این مسابقه بودند. ضمن اینکه ماکت‌های تماشاگران پرسپولیس و اولسان هیوندای هم نمای خاصی به ورزشگاه داده بود و البته هر 2 تیم 500 تماشاگر داشتند و 9 هزار تماشاگر قطری هم در ورزشگاه حاضر بودند.
حامد لک، سیدجلال حسینی، محمدحسین کنعانی‌زادگان، مهدی شیری، سعید آقایی، احمد نوراللهی، میلاد سرلک، سیامک نعمتی، بشار رسن، امید عالیشاه و مهدی عبدی 11 بازیکن برگزیده گل‌محمدی برای آغاز فینال بودند.
اولسان هیوندای از دقایق اولیه مالکیت توپ و میدان را در اختیار گرفت اما مدافعان پرسپولیس مانع از نفوذ مهاجمان این تیم به دروازه شدند و در ادامه بازی به صورت متعادل و با سرعت بالا میان دو تیم جریان پیدا کرد. دقیقه ۷ اولین موقعیت بازی توسط رسن خلق شد و ارسال او به روی دروازه با فاصله اندک از روی سر عبدی عبور کرد تا این موقعیت از دست برود. دقیقه ۹ ضربه فنی یوت بیت گارام از پشت محوطه جریمه به تیر دروازه پرسپولیس برخورد کرد تا حامد لک نفس راحتی بکشد. دقیقه ۱۲ نوراللهی شوت بازیکن اولسان را جواب داد و ضربه محکم او از گوشه محوطه جریمه به مدافع اولسان خورد و به کرنر رفت. دقیقه ۱۸ ارسال لی چونگ یونگ از سمت چپ زمین پرسپولیس به روی دروازه، روی سر جونیور فرود آمد اما ضربه او بدون مزاحمت مدافعان پرسپولیس با اختلاف اندک از بالای دروازه لک بیرون رفت. دقیقه ۲۲ هم شوت پرقدرت و مواج یون بیت گارام از فاصله ۲۰ متری توسط لک دفع شد. دقیقه ۳۱ نعمتی روی ضدحمله تند و تیز در موقعیت خوب شوت‌زنی قرار گرفت اما پاس او به عبدی دقیق نبود و این موقعیت مناسب برای گلزنی به‌راحتی از دست رفت. در حالی که نیمه اول رو به پایان بود و عقربه‌های ساعت دقیقه ۴۵ بازی را نشان می‌داد، روی اشتباه خط دفاعی اولسان هیوندای، عبدی صاحب توپ شد و با یک شوت زمینی دقیق توپ را به کنج دروازه تیم کره‌ای فرستاد تا شادی به اردوی سرخپوشان بیاید. اما این پایان کار نبود و یک دقیقه بعد، برخوردی میان نوراللهی و بازیکن کره‌ای در محوطه جریمه پرسپولیس صورت گرفت. داور اعتقادی به پنالتی نداشت ولی بعد از مرور تصاویر از طریق VAR، نقطه پنالتی را نشان داد. دقیقه 4+45 جونیور نگرائو پشت ضربه پنالتی قرار گرفت و ضربه خود را به سمت چپ دروازه پرسپولیس زد که لک توپ را دفع کرد ولی با بد شانسی توپ مقابل زننده ضربه پنالتی قرار گرفت و جونیور دروازه خالی را باز کرد تا گل تساوی به ثمر برسد. نیمه نخست با تساوی 1-1 به پایان رسید. گفتنی است محسن ترکی کارشناس داوری تصمیم داور قطری در اعلام پنالتی به سود اولسان را تأیید کرد. ترکی تأکید کرد نوراللهی پای بازیکن حریف را زد و مرتکب خطا شد.
با شروع نیمه دوم اتفاق پایان نیمه اول دوباره تکرار شد و دقیقه 53 توپ ارسالی از سمت راست زمین را مهدی شیری به شکل عجیبی با دست راست و قبل از رسیدن توپ به جونیور دفع کرد تا داور قطری پس از بازبینی ویدیویی اعلام پنالتی کند. باز هم جونیور پشت توپ قرار گرفت و این بار برخلاف جهت شیرجه لک، توپ را به گل دوم تیمش تبدیل کرد. در ادامه پرسپولیس برای جبران به سمت دروازه اولسان حمله کرد که ثمری نداشت و دقیقه 67 شوت نوراللهی را دروازه بان تیم کره‌ای در دو ضرب مهار کرد تا این فرصت هم از دست برود. یحیی که می‌خواست تیمش را رو به جلو ببرد، دقیقه 74 اولین تعویض خود را انجام داد و آرمان رمضانی را به جای شیری به میدان فرستاد تا نعمتی در دفاع راست قرار بگیرد و رمضانی در خط حمله به کمک عبدی برود. دقیقه 78 کیم این‌سانگ از پشت محوطه جریمه شوت‌زنی کرد که لک به خوبی توپ را دراختیار گرفت. دقیقه 85 روی ارسال زمینی از سمت چپ زمین، نوراللهی در محوطه جریمه اولسان هیوندای سرنگون شد که داور در این صحنه با وجود بازبینی ویدیویی اعلام پنالتی نکرد. دقیقه 90 تعویض دوم انجام شد و علی شجاعی به جای عالیشاه وارد زمین شد. در همین دقیقه ضربه سر تماشایی نوراللهی روی ارسال عالیشاه از سمت راست زمین با واکنش تماشایی دروازه‌بان اولسان به کرنر رفت که البته کمک داور در این صحنه پرچم زد و اعلام آفساید کرد. تلاش‌های بازیکنان پرسپولیس برای جبران نتیجه ثمری نداشت تا این بازی با نتیجه 2-1 به پایان برسد و اولسان هیوندای عنوان قهرمانی لیگ قهرمانان آسیا 2020 را از آن خود کند. در حالی که پرسپولیس می‌توانست قهرمان شود ولی در این بازی VAR باعث شد تا دو پنالتی به سود تیم کره‌ای گرفته شود و اولسان روی همان 2 گلی که نگرائو با پنالتی وارد دروازه کرد، به قهرمانی رسید. البته که طبق گفته کارشناسان هر 2 پنالتی درست بود. در ضمن یحیی برای دیدار فینال آل‌کثیر، وحید امیری و احسان پهلوان را به دلیل محرومیت در اختیار نداشت و با وجود تلاش زیاد بازیکنان همانند سال 2018 باز هم سرخپوشان در یک‌قدمی جام دستشان از کسب آن کوتاه ماند و به نایب قهرمانی آسیا بسنده کردند.
گل محمدی: دو گل به اولسان تقدیم کردیم
یحیی گل محمدی، سرمربی پرسپولیس درباره شکست در بازی فینال اظهار داشت: «ما وقتی نتیجه را واگذار کردیم که در برخی صحنه های تأثیرگذار گل خوردیم. بازیکنان ما در آن صحنه ها تمرکز خوبی نداشتند. از قبل فکر می‌کردیم اما مواردی اتفاق افتاد که گل‌های خیلی راحتی به حریف تقدیم کردیم. متأسفانه این اتفاق ها افتاد و نتوانستیم با بردن بازی قهرمان شویم. بازیکنانم تمام تلاش خود را کردند و با تمام کاستی ها، کمبودها و مشکلاتی که بعد از صعود به فینال برای ما رخ داد در مجموع عملکرد خوبی داشتند. از نظر خود من بچه‌ها قهرمان واقعی هستند. باید از تمام هواداران عذرخواهی کنم. ما باید خود را تقویت و قوی و برای دوره‌های بعد بیشتر تلاش کنیم تا بتوانیم به قهرمانی لیگ قهرمانان برسیم.»

حاشیه‌های فینال

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی جمعه شب با جعفر سمیعی مدیرعامل و یحیی گل‌محمدی سرمربی باشگاه پرسپولیس در دوحه به‌صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. قالیباف در این تماس تلفنی گفت: «آرزو می‌کنم نماینده ایران در آسیا سربلند شود. اصل این است که شما شجاعت و همت‌تان را نشان دهید و تا همین جا هم آن را ثابت کرده‌اید.»
لوکاس پودولسکی ستاره سابق بایرن مونیخ با انتشار یک استوری از عکس اش در کنار علی کریمی برای پرسپولیس آرزوی موفقیت کرد.
دو ساعت پیش از برگزاری دیدار حساس پرسپولیس و اولسان هیوندای در جلسه فنی پرسپولیسی‌ها، تماسی با عیسی آل کثیر برقرار شد و او صحبت‌های انگیزشی و احساسی را برای بازیکنان پرسپولیس انجام داد.
گابریل کالدرون که تنها 5 ماه هدایت پرسپولیس را برعهده داشت، در توئیتر نوشت:‌«‏اگرچه دور هستم اما از آرژانتین همیشه با پرسپولیس خواهم بود و یکی از هواداران این تیم باقی خواهم ماند. این یکی از اهداف من بود، به همین خاطر از دیدن شما در فینال خیلی خوشحالم. با کیفیت و شخصیت بازیکنان و حمایت هواداران، پرسپولیس قادر به انجام هر کاری هست. شما قهرمانید!»
سیدجلال حسینی، کاپیتان پرسپولیس که در ترکیب ثابت این تیم حضور داشت، شصت و یکمین بازی خود را در لیگ قهرمانان آسیا برای تیمش انجام داد. این بازیکن با این بازی رکورددار و با سابقه‌ترین بازیکن ایرانی لیگ قهرمانان آسیا شد.
سایت کنفدراسیون فوتبال آسیا پس از شکست پرسپولیس در فینال نوشت: اولسان برای دومین بار پادشاه آسیا شد.
 در پایان مسابقات لیگ قهرمانان آسیا عبدالرزاق حمدالله مهاجم النصر عربستان و جونیور نگرائو مهاجم اولسان با 7 گل زده آقای گل شدند.
مهدی عبدی در گفت‌و‌گو با ای اف سی: تلاش بچه‌ها بود که توانستم یک گل خوب بزنم اما نشد. متأسفم که بازی با باخت ما همراه شد و برای هواداران کشور عزیزم ایران متأسفم.
در ثانیه‌های پایانی بازی و به هنگام زدن ضربه کرنر حامد لک در حال سجده برای گلزنی تیمش دعا می‌کرد.
جونیور زننده 2 گل اولسان به پرسپولیس بعد از سوت داور کنار زمین با حالت اشکبار سجده کرد.
بازیکنان پرسپولیس بعد از پایان بازی اشک ریزان راهی رختکن شدند.

مرجان اسلامی‌فر
 خبرنگار
واردات، صادرات و هرگونه فعالیت اقتصادی به مبادلات بانکی نیاز دارد، اگر فعال اقتصادی نتواند منابع پولی را از طریق بانک جابه‌جا کند، جریان تجارت مختل می‌شود و چه بسا فسادهای گسترده در آن رخ می‌دهد. این همان اتفاقی است که به غیر از تحریم دامنگیر فعالان اقتصادی برون‌مرزی شده است. خیلی از تجار برای اینکه بتوانند شفاف عمل کنند و در دایره تجارت بین‌الملل باقی بمانند این روزها با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند که مهم‌ترین آن FATF است. تحریم کمر خیلی از فعالان اقتصادی را شکسته است اما به اعتقاد فعالان بخش خصوصی قبل تحمل است اما مسدود بودن بانک‌ها برای تجار ایرانی فعالیت اقتصادی را دشوار کرده است چرا که این روزها تعیین‌کنندگان فضای اقتصادی در جامعه بین‌الملل، صرافی‌ها هستند. صرافی‌ها باعث شدند که هزینه هرگونه مبادله اقتصادی بیشتر شود و حتی برخی از کشورها حاضر نباشند با ایران همکاری کنند چرا که اعتقاد دارند نپیوستن به یک معاهده‌ای که از پولشویی جلوگیری می‌کند، جای ابهام و سؤال دارد. به هر ترتیب بعد از توافق برجام بود که ایران از لیست سیاه کارگروه ویژه اقدام مالی خارج و وارد لیست خاکستری شد. این کارگروه در آن زمان اعلام کرد که 4 لایحه مربوط به FATF که شامل «لایحه اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم»، «لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی»، «لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT)» و «لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته (پالرمو)» است، باید تصویب ‌شود اما در نهایت از چهار لایحه عنوان شده تنها «لایحه اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم» و «لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» تصویب شد.
حال باید دید که مجمع تشخیص مصلحت نظام در برابر پیوستن به FATF چه نظری خواهد داد؟ آیا در این مجمع وزنه اقتصاد سنگین‌تر می‌شود و یا نظر مخالفان که بعضاً ایرادهایشان سیاسی است. کارشناسان توصیه می‌کنند که وزارت اقتصاد با سرعت در این حوزه ورود و تمام مزایا و معایب پیوستن FATF را احصا کند تا مجمع تشخیص مصلحت نظام بر اساس گزارش علمی نظر رسمی خود را اعلام کند.

راه جایگزین دهید به جای مخالفت!

آرمان خالقی
 عضو هیأت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران
در مبادلات بانکی دو اتفاق برای فعالان اقتصادی رخ داده است که اولین آن بحث گسترده تحریم و دیگری موضوع FATF (کار گروه ویژه اقدام مالی پولشویی) است. خارج از مباحث سیاسی که در مورد FATF در کشور مطرح می‌شود باید تأکید کرد که اکثر کشورها به این معاهده پیوستند و بر‌اساس ضوابط ابلاغی آن حرکت می‌کنند. بدین جهت کشورهایی که وارد چنین معاهده و پیمانی نشده‌اند با محدودیت‌های جدی روبه‌رو هستند. وقتی بخش قابل توجهی از کشورها به FATF پیوستند، آنها می‌خواهند بر اساس سیاست‌های بین‌المللی نقل و انتقال پول انجام دهند و خارج از آن را نمی‌پذیرند و این در مورد کشورهایی چون روسیه و چین هم صدق می‌کند. از آنجا که تمام کشورها مخالف پولشویی هستند و تمام سعی خود را برای مبارزه با آن انجام می‌دهند FATF می‌تواند بازدارنده با این معضل جهانی باشد چرا که بر اساس این معاهده منشأ مبادله پول مشخص است. بدین‌جهت تمام بانک‌های دنیا در نقل و انتقال پول به این نکته توجه جدی می‌کنند که کشور مبدأ و مقصد در کدام لیست FATF قرار دارد؟ آیا در لیست سفید است یا سیاه. وقتی کشوری در لیست سیاه باشد و متهم به پولشویی، بانک‌های بین‌المللی حاضر نیستند با فعالان اقتصادی و تجار همکاری کنند. از آنجا که ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفته است شرایط برای واردات و صادرات بسیار سخت شده است چرا امکان جابه‌جایی پول از طریق بانک‌ها میسر نیست. بدین جهت امیدوارم تصمیم‌گیران، نسبت به این موضوع و چالش اهتمام داشته باشند. اگر این موضوع با مصالح ملی مغایرت دارد و باعث مشکلات جدی برای کشور می‌شود بایستی راهکارهای جدید اتخاذ شود به گونه‌ای که فعالان اقتصادی از راه‌هایی که حاکمیت عنوان می‌کند تبادل پولی را انجام دهد. در حقیقت باید دید که آیا نفع پیوستن به FATF بیشتر است و یا عدم پذیرش آن. در حال حاضر به جهت تحریم مشکلاتی که در انتقال پول وجود دارد، دیده نمی‌شود. اما اگر تحریم‌ها برداشته شود مشخص خواهد شد که تبادلات مالی با چه گرفتاری‌هایی روبه‌رو است. در حال حاضر تبادلات پولی از طریق صرافی‌ها انجام می‌شود که این امر ریسک دارد و حتی زمانبر است. از این‌رو فعالان اقتصادی از سیاستگذاران می‌خواهند که بستری امن برای انتقال پول برای صادرات و واردات در نظر گرفته شود. بدین‌جهت فعالان اقتصادی خواستار سه نکته در موضوع نقل و انتقال پول هستند (در صورتی که قرار نیست ایران به FATF بپیوندد) که شامل:
1- تصمیمی اتخاذ شود تا اتلاف و سوخت سرمایه فعالان اقتصادی و تجار رخ ندهد.
2- سرعت عمل در جابه‌جایی پول وجود داشته باشد؛ چرا که زمان برای فعال اقتصای از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
3- جایگزینی برای FATF در نظر گرفته شود تا هزینه بالاسری و مضاف بر فعال اقتصادی تحمیل نکند.
در نتیجه باید گفت بهتر است به جای مخالفت با FATF به هر دلیلی؛ راه‌های جایگزین برای فعالان اقتصادی در نظر گرفته شود تا تجارت کشور مختل نشود و ارز حاصل از صادرات به کشور بازگردد.

آیا پیوستن به FATF ضرر دارد؟

احمد خوروش
عضو اتاق بازرگانی ایران
باید این را پذیرفت که کشوری می‌تواند در صحنه مبادلات جهانی باقی بماند و فعالیت کند که به FATF پیوسته باشد. وقتی کشوری حاضر نیست یکی از مهم‌ترین معاهده‌های بین‌المللی را بپذیرد قطعاً خیلی از کشورها هم برای آنکه در لیست سیاه FATF قرار نگیرند حاضر نیستند در انتقال پول با این کشور همکاری داشته باشند. فعالان بخش خصوصی بارها از سیاستگذاران و تصمیم‌گیران کشور خواسته‌اند که به این مورد توجه کنند و اجازه ندهند که ریسک جابه‌جایی پول برای واردکنندگان و صادرکنندگان کالا افزایش پیدا کند. اکنون بخش قابل توجهی از مراودات مالی از طریق صرافی‌ها است که این امر برای تجار به هیچ عنوان خوشایند نیست چرا که در این حوزه چالش‌هایی وجود دارد. فعالان بخش خصوصی می‌خواهند بر اساس پیمان‌های بین‌المللی حرکت کنند و فعالیت‌های اقتصادی‌شان در نظام مالی دنیا شفاف باشد. بدین جهت پیوستن به FATF می‌تواند این مسیر را هموار کند. وقتی کشورهای هدف صادراتی و هدف وارداتی(کشورهایی که می‌خواهند کالا به ایران صادر کنند) به این اطمینان برسند که ایران با FATF موافق است و می‌خواهد به چنین پیمانی بپیوندد به‌طور قطع سطح همکاری‌هایشان را با تجار ایرانی افزایش خواهند داد و این امر ضمن کاهش هزینه‌ها باعث می‌شود که سرعت در نقل و انتقال پول بیشتر شود وحتی میزان برگشت ارز حاصل از صادرات به کشور افزایش خواهد یافت. وقتی ارز وارد کشور شود اتفاق‌های مثبتی رخ خواهد داد چرا که به‌واسطه آن می‌توان شاهد ثبات اقتصادی و کاهش نوسان قیمت‌ها بود. ما امیدوار هستیم که مجمع تشخیص مصلحت نظام با توجه به مشکلاتی که در حوزه اقتصادی و تبادلات پولی و بانکی ایجاد شده نسبت به FATF تصمیم‌گیری کند.فعالان اقتصادی به غیر از تحریم‌های ظالمانه با نپیوستن ایران به FATF با مشکلات متعددی مواجه شدند.
من نمی‌دانم که چرا برخی‌ها با پیوستن ایران به FATF مخالف هستند اما فارغ از نگاه اقتصادی و سیاسی باید این موضوع به صورت دقیق بررسی شود که پیوستن به FATF چه ضررهایی را می‌تواند برای کشور داشته باشد؟ اگر تبادل پولی و بانکی با کشورهای جهان داشته باشیم چه چالش‌هایی را برای کشور رقم می‌زند؟ FATF باعث می‌شود که پولشویی در عرصه جهانی رخ ندهد و از آنجا که ایران هم با چنین موضوعی موافق است دلیلی برای مخالفت و عدم اجرای FATF وجود ندارد. از این‌رو فعالان بخش خصوصی امیدوار هستند که تمام جوانب مورد بررسی قرار گیرد تا فرصت‌های پیش آمده به هر علتی از دست نرود. ایران باید اقتصاد پویا و فارغ از رفتارهای سیاسی داشته باشد تا معیشت مردم با چالشی مواجه نشود و حضور کشور در عرصه بین‌الملل پررنگ‌تر شود. ما باید بدانیم که تحریم‌ها دائمی نیست و اگر تحریم‌ها کمرنگ‌تر شود FATF نیاز اصلی برای مبادلات تجاری خواهد بود.بدین جهت با آینده‌نگری و چالش‌هایی که عدم پیوستن به FATF دارد بایستی تصمیم‌گیری شود.

وزیر راه و شهرسازی گفت: مرز ریمدان در جنوب سیستان وبلوچستان توسعه دهنده روابط تجاری و سیاسی ۲ کشور ایران و پاکستان است.
محمد اسلامی روز گذشته در مراسم افتتاح رسمی مرز ریمدان با حضور زبیده جلال، وزیر تولیدات صنایع دفاعی کشور پاکستان و سایر مقامات ایران و پاکستان اظهار داشت: راه‌اندازی شهرک‌ها و ناحیه صنعتی در دو سوی مرز می‌تواند منجر به اشتغال و افزایش تبادل تجاری شود؛ از این‌رو پیگیری این موارد در دستور کار است.
وی بیان کرد: خط کشتیرانی لاینر از چابهار به کشور پاکستان نیز می‌تواند از برنامه‌های مهم ۲ کشور باشد و مورد استفاده دو طرف قرار گیرد.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اتصال شبکه ریلی ایران به اروپا اظهار داشت: اتصال جاده و ریل ایران به پاکستان از نقاط مختلف در دستور کار است تا حداکثر استفاده از ظرفیت‌های موجود برای توسعه تجارت استفاده شود.
وی بر رشد همکاری‌های اقتصادی و تحقق پنج میلیارد دلار تبادلات کالا بین تهران و اسلام آباد تأکید و خاطرنشان کرد: از تمامی ظرفیت‌ها برای توسعه و توجه به رفاه مرزنشینان باید استفاده کرد.
اسلامی با بیان اینکه گذرگاه مرزی ریمدان شرایط اقتصادی ۲ کشور را بهبود می‌بخشد، تصریح کرد: نزدیکی ریمدان به منطقه آزاد چابهار فرصتی برای سرمایه‌گذاری است و باید تسهیل تجارت و بازرگانی پیگیری شود. وی از تمامی دست اندرکاران برگزاری این مراسم قدردانی کرد و گفت: بزودی مرز پیشین نیز به‌صورت رسمی با تأمین زیرساخت‌های لازم افتتاح می‌شود.
وزیر تولید صنایع دفاعی کشور پاکستان نیز در این مراسم با قدردانی از مسئولان ایرانی برای تدارک این برنامه، افتتاح این مرز رسمی را ابتدای راه همکاری‌های تجاری با ایران دانست و ابراز امیدواری کرد این مرز بتواند سبب افزایش امید شده و نسل‌های آینده نیز از مواهب آن بهره‌مند شوند.
زبیده جلال بیان کرد: تا ۲ ماه آینده نیز مرز پیشین به طور رسمی افتتاح خواهد شد تا شاهد افزایش تبادل تجاری و اشتغال و آبادانی مردم در دو سوی مرز باشیم.
وزیر تولید صنایع دفاعی کشور پاکستان با بیان اینکه مرز پیشین در راسک هم می‌تواند یک مرز بین‌المللی باشد، اظهار داشت: پیگیری ایجاد مرز رسمی سراوان با پنجگور پاکستان نیز در دستور کار است.
زبیده جلال مرز ریمدان را موجب توسعه روابط تهران و اسلام آباد برشمرد و گفت: با اقدامات انجام شده یا در حال انجام، زمینه توسعه و اشتغال ۲ طرف، روابط دوستانه، اشتراکات فرهنگی، مذهبی، اجتماعی فراهم می‌شود که عاملی برای افزایش اشتغال و ارتقای امنیت خواهد بود./ایرنا

زهره افشار
خبرنگار
روزانه بیش از 3 هزار تن زباله در استان مازندران تولید می‌شود. این میزان در فصول گردشگری و ایام نوروز به 7 هزارتن هم می‌رسد. وجود زباله در جای جای این استان گردشگرپذیر  نه تنها چهره نازیبایی به استان داده بلکه به مهم‌ترین معضل زیست محیطی این استان تبدیل شده است .از سوی دیگر مازندران به‌دلیل وجود جنگل، رودخانه، زمین‌های کشاورزی و بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، برای دفن زباله با مشکلاتی روبه‌روست. دوستداران طبیعت همیشه نگران آلودگی زیست محیطی و منابع آب زیرزمینی هستند. این شرایط بحرانی رفع معضل زباله‌ها را به خواسته چند دهه مردم مازندران تبدیل کرده است. مسئولان استان چندین راهکار را برای رفع مشکل دفع پسماندها در درست اقدام دارند ولی مردم با توجه به اهمیت موضوع خواستار اجرای سریع آنها هستند.
نیروگاه زباله سوز نوشهر بعد از 7 سال افتتاح شد
نیروگاه زباله سوز شهرستان نوشهر یکی از این طرح ها است که روز پنجشنبه با دستور ویدیو کنفرانسی حسن روحانی رئیس جمهوری به‌صورت رسمی بهره‌برداری شد.
 ساخت نیروگاه زباله سوز نوشهر با هدف فرآوری ۲۰۰ تن زباله تولیدی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت و تولید حدود سه مگاوات برق در ساعت در سال ۱۳۹۰ در زمینی به مساحت حدود ۲ هکتار در منطقه «پلنگ چال» نوشهر کلنگ زده شد؛ بنا به وعده مسئولان وقت قرار بود حداکثر طی ۲ سال به بهره‌برداری برسد.
 برای ساخت این نیروگاه حدود ۱۱۲ میلیارد تومان هزینه شده که حدود ۲۶ میلیارد تومان آن از محل سفر رهبر معظم انقلاب تأمین شد. باقی هزینه نیز از محل اعتبارات ملی تخصیص یافت . سید محمد محمدی ،مدیر کل امور شهری استانداری مازندران به «ایران» گفت: مشکل پسماندها در استان یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی استان است. سال‌هاست که زباله‌های مازندران که روزانه بیش از 3 هزار تن است در 27 نقطه استان دفن می‌شود. قدمت این مراکز دفن زباله به 50 سال پیش و قبل از انقلاب اسلامی می‌رسد. از سوی دیگر پیدا کردن نقاط مناسب جدید با توجه به کمبود زمین و بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی کار بسیار سختی است. دراستان مازندران چندین سیاست برای حل مشکل پسماندها در دستور کار قرار گرفته است که نخستین سیاست آن کاهش سرانه تولید زباله توسط مردم و میهمانان استان است. برنامه دیگر تفکیک زباله از مبدأ است که در استان مازندران نسبت به استان‌های دیگر با جدیت بیشتری در حال اجرا است، به گونه‌ای که ما در استان مازندران حتی در بسیاری از روستاها بحث تفکیک زباله را از مبدأ اجرا می‌کنیم. راهکار سوم جدا کردن زباله‌های ارزشمند - آنها که می‌تواند به چرخه طبیعت برگردد- از زباله‌های آلی و کربن دار است. این کار در حال حاضر در شهرهایی مانند فریدونکنار، محمودآباد و آمل با ایجاد مراکز پردازش در حال اجرا است. راه حل نهایی نیز تقسیم استان به 8 منطقه بود که در هرکدام از این مناطق، به فراخور شرایط بتوانیم کارخانه تولید کمپوست یا زباله سوز ایجاد کنیم. وی افزود: در حال حاضر طرح کارخانه کمپوست بهشهر اجرا شده است. در نکا نیز در حال راه‌اندازی یک زباله سوز هستیم. این طرح 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد . در قائم شهر برنامه ما ساخت یک کارخانه کمپوست است که فراخوان آن را داده‌ایم. در بابل هم ساخت یک کارخانه تولید کمپوست با تولید روزانه 300 تن در دست اجرا است. در آمل شهرداری طرح مطالعاتی را شروع کرده اما به مشکل برخورده است. محمدی همچنین درخصوص نیروگاه زباله سوز نوشهر نیز گفت: بهره‌برداری از این نیروگاه یکی از مطالبات مردم بود که خوشبختانه عملیاتی شد. این نیروگاه دو منظوره است و سوزاندن زباله در آن بر اساس استانداردهای اروپایی است. به گفته وی در خروجی دودکش این نیروگاه یک سنسور حساس به آلاینده‌ها نصب شده که اگرآلاینده‌ها از حد مجاز بالاتر برود اداره کل محیط زیست در جریان قرارگرفته و اقدامات خود را برای کنترل آن انجام خواهد داد . کاری دیگری که در این نیروگاه انجام می‌شود تولید 3مگاوات برق در ساعت است. هر چند میزان آن زیاد نیست ولی باز هم می‌تواند برق خود را تأمین کند. در این نیروگاه روزانه 200 تن زباله نوشهر، کلاردشت و چالوس سوزانده خواهد شد. نکته مثبت این نیروگاه این است که این نیروگاه می‌تواند از زباله‌هایی که در کارخانه‌های کمپوست تنکابن قابل استفاده نیست مانند فرآورده‌های چوبی استفاده کند. مدیر کل دفتر شهری استانداری مازندران اظهار امیدواری کرد با تأمین بموقع اعتبارت هر یک از این طرح‌ها سر وقت به بهره‌برداری برسد تا بتوانیم دورنمای خوبی از کنترل پسماند در استان داشته باشیم.
نیروگاه زباله سوز در حال ساخت در رشت و ساری
درهمین حال «احمد حسین زادگان» استاندار مازندران هم تأکید کرد: با حمایت دولت روند اجرای پروژه‌های پسماند در مازندران شتاب گرفته است.
وی البته حل معضل پسماند را نیازمند فرهنگ‌سازی دانست و لی اعلام کرد معضلات دیرینه حل مشکل پسماند استان‌های شمالی در حال کوچک شدن است. وی تصریح کرد: با تأکید رئیس جمهوری برای رفع سریع مشکل پسماند استان‌های شمالی این موضوع بیش از پیش در اولویت کاری مسئولان استان قرار گرفته است .
وی ساخت نیروگاه زباله سوز نوشهر را مدیون عنایت رهبر معظم انقلاب در سفر به منطقه و کمک ۲۷ میلیارد تومانی ایشان دانست. وی افزود: نیروگاه زباله سوز نوشهر تجربه جدیدی برای حل معضل زباله در استان‌های شمالی است و طبیعی است که همه باید انتظار تجربه نخست را از آن داشته باشیم تا به مرحله ثبات برسد.
وی گام‌های برداشته شده برای حل مشکل زباله در مازندران طی سال‌های اخیر را بزرگ توصیف کرد و گفت: استان مازندران برای حل مشکل پسماند منطقه‌بندی شد و به فراخور هر منطقه هم راهکارمناسب ارائه شده است . در حال حاضر پروژه‌های مربوط به پسماند در برخی مناطق استان مانند شهرستان‌های نور، محمود آباد در مرحله پردازش قرار دارد و در مناطقی مانند رامسر، تنکابن و چالوس نهایی شده و در فرآیند اجرا است.
به گفته وی شرکت تی تی اس TTS کل پروژه نیروگاه زباله سوز نوشهر را انجام داد و پروژه نیروگاه‌های زباله سوز ساری و رشت را نیز در دست ساخت دارد.
وی با بیان اینکه با افتتاح نیروگاه نوشهر مشکل زباله این شهر و چند شهر اطراف حل می‌شود، اظهار داشت: نیروگاه زباله سوز ساری نیز با روند پیشرفت فیزیکی حدود ۷۰ درصد تا پایان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید. در مجموع معضل پسماند در مازندران در دولت تدبیر و امید همواره در حال کوچک شدن بوده است.
وی با اشاره به اینکه هرچه زباله کمتری تولید کنیم بهتر است تأکید کرد: همه مردم مازندران بویژه میهمانان استان باید در این زمینه کمک کنند. وی تأکید کرد اگر بتوان با جداسازی زباله از مبدأ بویژه نخاله‌های ساختمانی را کاهش داد و سپس آن را سوزاند، بخش زیادی از مشکل حل خواهد شد.

میثم لطفی
خبرنگار
چین این هفته از طرح بلندپروازانه 15 ساله‌ای رونمایی کرد که تمامی برنامه‌های آن به منظور تعیین استانداردهای جهانی برای نسل آتی فناوری تدوین شده است و دولت این کشور می‌کوشد مسیر پیش‌روی صنعت جهانی فناوری را به تنهایی مشخص کند. این اقدام می‌تواند در عرصه هوش مصنوعی، شبکه‌های مخابراتی و سیستم‌های مدیریت داده پیامدهای گسترده‌ای را به همراه داشته باشد و قدرت پکن را در سطح جهانی ارتقا دهد.
طرح جامع «استانداردهای چین 2035» قرار است بزودی پس از دو سال برنامه‌‌ریزی اجرایی شود. پیش از این برنامه گسترده دیگری با نام «ساخت چین 2025» آغاز شده بود که همچنان با موفقیت مسیر خود را دنبال می‌کند و کارشناسان هم اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که دولت با تمرکز بسیار دقیق‌تر بر عرصه‌های مختلف فناوری، قصد دارد آینده این حوزه را به طور کامل در دست بگیرد.
کدام استانداردها
صنایع و فناوری‌ها در سراسر جهان استانداردهایی را دنبال می‌کنند که نحوه عملکرد آنها و قابلیت همکاری با دیگر صنایع را مشخص می‌کند. قابلیت همکاری در اصل به توانایی‌ همکاری‌های مشترک دو یا چند سیستم اشاره دارد تا بر این اساس هر ابزار یا فناوری که در یک نقطه از جهان ساخته می‌شود، با دستگاه موجود در دیگر نقاط سازگاری داشته باشد. به‌عنوان مثال در این زمینه می‌توان به صنعت مخابرات اشاره کرد. شبکه‌های جدید از جمله نسل پنجم سیستم‌های مخابراتی وارتباطی (5G) در حال آغاز فعالیت‌های خود هستند و این روزها برنامه‌‌ریزی‌های لازم برای توسعه آنها انجام می‌شود. استانداردهای فنی از طریق همکاری بین ارگان‌های صنعتی، متخصصان و شرکت‌های فعال در این حوزه تدوین می‌شود تا محصولات نهایی به یکپارچگی برسند و در این زمینه چین بخش اعظم این استانداردها را مدون کرده است.
باید توجه داشت بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری مستقر در امریکا و اروپا از جمله کوالکام، اریکسون و نوکیا بخشی از استانداردهای مرتبط با سیستم‌های مخابراتی و ارتباط از راه دور را مشخص می‌کنند و در این میان دولت چین طی چند سال گذشته به صورت  فزاینده نقش فعال در این حوزه داشته و بواسطه شرکت‌های بزرگی نظیر هوآوی کوشیده است توسعه شبکه‌های مخابراتی G5 را به خود وابسته کند.
«الین ژینگ ژائو» از محققان دانشگاه «نیو ساوث ولز» استرالیا بر این باور است که چین در زمینه توسعه فناوری برای سال‌های طولانی نسخه مخصوص خود را از روی محصولات غربی کپی کرده است و هم اکنون به نقطه‌ای رسیده که محصولات و خدمات فناوری غربی برخی قابلیت‌ها را از روی تولیدات چینی کپی می‌کنند و در این زمینه می‌توان به ماجرای شبکه اجتماعی تیک‌تاک در ایالات متحده اشاره کرد. با این توضیحات چین هم اکنون به یکی از رقبای «سیلیکون ولی» یا همان قلب فناوری دنیا تبدیل شده است تا برای آینده عرصه فناوری نسخه خود را بپیچد.
فناوری از نوع چینی
کارشناسان بر این باورند که نحوه تعامل اپلیکیشن‌های چینی با کاربران باعث ایجاد تغییرات فراوان در اپلیکیشن‌ها و خدمات غربی شده است. «فابیان اوهند» بنیانگذار آژانس بازاریابی Many در این زمینه توضیح داد که این روزها مبحثی به‌نام ابَراَپ (Super App) روی کار آمده است که چینی‌ها به طور کامل بر این مسأله تمرکز دارند. ابَراَپ در اصل به آن دسته از اپلیکیشن‌هایی گفته می‌شود که تعداد گسترده‌ای از کاربران را تحت پوشش قرار داده‌اند و به طور قابل ملاحظه بر بازار تأثیر می‌گذارند. در کشور چین ابَراَپ شدن بسیار رایج است و این مسأله نشان می‌دهد که محصولات و خدمات ساخت چین بسرعت در حال جذب حجم گسترده‌ای از مشتریان جهانی هستند.
طرح جامع «ساخت چین 2025» با هدف ارتقای توانایی‌های تولیدی صنایع چینی و تبدیل کارگاه‌های پرمشغله به یک نیروگاه جامع تولید فناوری دنبال می‌شود. براساس این طرح دولت چین می‌کوشد میزان استفاده از محصولات ساخت این کشور در بازار داخلی را تا پایان سال 2020 میلادی به 40 درصد و تا پایان سال 2025 میلادی به بیش از 70 درصد برساند. بسیاری از کارشناسان نگران هستند که طرح کلی «made in china» (ساخت چین) بازرگانی در عرصه جهانی را با مشکل مواجه کند. پکن براساس طرح خود می‌کوشد وابستگی به فناوری‌های خارجی را به حداقل برساند و به طور همزمان فناوری‌های ساخت چین را به طور گسترده‌تر وارد بازار جهانی کند. محصولات نیمه هادی که در تمامی دستگاه‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند یکی از اولویت‌های اصلی دولت چین در این زمینه هستند. این کشور هم اکنون حدود 60 درصد تقاضای جهانی برای استفاده از محصولات نیمه هادی را دارد و در مقابل تنها 13 درصد از این محصولات را تولید می‌کند.
دولت چین در طرح خود پیش‌بینی کرده است که در سال 2025 میلادی تغییراتی را در این زمینه لحاظ کند. بر این اساس طی پنج سال آینده چین در صنعت نیمه هادی‌ها تا 70 درصد به خودکفایی می‌رسد و تا سال 2049 میلادی که صدمین سالگرد تأسیس جمهوری خلق چین برگزار خواهد شد، موقعیت مسلط در بازارهای جهانی فناوری را تصاحب خواهد کرد.
مدیریت جامع محتوا
دولت چین در سال‌های اخیر کوشیده است سیاست‌های خود در حوزه مدیریت محتوا را بومی‌سازی کند و با سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر روی شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی از جمله تیک‌تاک، بخش بیشتری از محتوای جهانی را در اختیار داشته باشد. محبوبیت تیک‌تاک در ماه‌های اخیر به قدری افزایش یافته که حتی رئیس‌جمهوری امریکا نیز در مورد آن اظهار نظر کرده است. این شبکه اجتماعی در گزارش شفافیت خود که به تازگی منتشر کرده است، توضیح داد در نیمه نخست سال‌جاری میلادی 90.3 درصد از 104 میلیون ویدئوی حذف شده را پیش از آنکه کاربران مشاهده کنند از دسترس عموم خارج کرده است و در مقابل 96.4 درصد از این ویدئوها از سوی اپلیکیشن و پیش از گزارش تخلف از سوی کاربران حذف شده است. با این سیاست‌های مدیریت محتوا چینی‌ها همچنان از غربی‌ها جلوتر هستند. به‌عنوان مثال، یوتیوب که بزرگترین سایت ویدئویی جهان محسوب می‌شود و هم اکنون بواسطه همه‌گیری ویروس کرونا از سیستم مدیریت محتوای خودکار استفاده می‌کند، در فرآیند حذف تصاویر ویدئویی نامناسب در رتبه پایین‌تر از تیک‌تاک قرار دارد.
در بخش دیگر چینی‌ها کوشیده‌اند در زمینه انتشار محتوای موجود در پلتفرم‌های اجتماعی هم از همتایان غربی پیشی بگیرند. به‌عنوان مثال، در حالی که فیس بوک و توئیتر محتوای موجود را براساس اطلاعات منتشر شده توسط دوستان و اطرافیان به شما پیشنهاد می‌کنند، اپلیکیشن‌های چینی سیاست دیگری را پیش‌رو قرار داده‌اند تا بر این اساس در وهله اول شناخت دقیق در مورد هر یک از کاربران داشته باشند و سپس موضوع کاملاً مرتبط با سلایق و حالات روحی او را در اختیارش بگذارند. به همین خاطر کارشناسان می‌گویند در حالی که پلتفرم‌های چینی روی کشف و بازاریابی تمرکز بیشتری دارند، پلتفرم‌های غربی به‌صورت ویژه روی حلقه اجتماعی کاربران متمرکز شده‌اند.
به هر حال باید توجه داشت اگر شرکت‌های چینی به همین شکل نقش تأثیرگذار و فزاینده در عرصه فناوری را ادامه دهند، این عرصه طی یک دهه آتی تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای را پیش روی خود می‌بیند. صنعت جهانی فناوری که این روزها به طور کلی در «سیلیکون ولی» امریکا استانداردسازی می‌شود، طی یک دهه آینده به گونه‌ای تغییر می‌کند که استانداردهای چینی خط مشی آن را مشخص خواهند کرد. البته باید توجه داشت که در این زمینه فقط شرکت‌های چینی بر مسیر پیش روی فناوری تأثیر نمی‌گذارند و دیگر شرکت‌های آسیایی هم فعالیت‌های قابل توجهی را در این زمینه آغاز کرده‌اند. غول‌های فناوری در قاره آسیا تلاش می‌کنند سهمی از بازار جهانی فناوری در یک دهه آتی را از آن خود کنند و بنابراین دور از ذهن نیست در چند سال آینده ابَراَپ‌های آسیایی نظیر تیک‌تاک راه خود را بین کاربران جهانی باز کنند. با این توضیحات می‌توان پیش‌بینی کرد آینده فناوری شباهت کمتری به استانداردها و الگوهای «سیلیکون ولی» خواهد داشت تا براین اساس درسال‌های پیش‌رو تجربه متفاوتی از این عرصه داشته باشیم.

مریم طالشی
گزارش نویس
«برنامه‌ات برای شب یلدا چیست؟» آدم کی فکر می‌کرد سؤال به این سادگی، آنقدر چالش برانگیز به نظر برسد. کرونا یک عید نوروز را از سر گذرانده و حالا رسیده به یلدا؛ شبی که اهمیتش برای ما دست‌کمی از روز اول عید ندارد. دورهمی و کنار هم بودن شاخصه یلداست و حالا روزگاری است که باید از هم دور باشیم.
بساط فروش ملزومات شب یلدا در شهر برپاست البته نه به روال هرسال. به گفته رضا وحدانی، فروشنده خشکبار، امسال بیشتر کسانی که آجیل شب یلدا می‌خرند، خریدشان محدود است و معلوم می‌شود که فقط برای خانواده خودشان خرید می کنند و خبری از میهمانی نیست که به نظرش باتوجه به شرایط کرونا و منع تردد شبانه، قابل انتظار بوده است.
برای آنکه نظر مردم را بدانم، به‌صورت تصادفی از تعدادی از آنها همان سؤال ساده ابتدای گزارش را پرسیده‌ام: برنامه‌تان برای شب یلدا چیست؟
آقای رستمی به این سؤال این طور جواب می‌دهد: «چون خانواده‌های من و همسرم هردو شمال زندگی می‌کنند، ما هرسال شب یلدا جوری برنامه‌ریزی می‌کردیم که یا نوشهر باشیم یا ساری یا اگر نتوانستیم برویم، ترتیبی بدهیم که آنها به تهران بیایند و بالاخره این شب را کنار هم باشیم و آیین باستانی را اجرا کنیم. حافظ بخوانیم و خاطره تعریف کنیم و خاطره خوبی از این شب بسازیم. امسال به‌دلیل شرایط کرونا مدتهاست خانواده‌هایمان را ندیده‌ایم. دلتنگی از یک طرف آزارمان می‌دهد و اینکه نمی‌توانیم این شب را کنار هم باشیم از طرف دیگر. اما الان برنامه‌ریزی کرده‌ایم که یلدا را با ارتباط تصویری مجازی با خانواده‌هایمان برگزار کنیم و به همان شکل حافظ بخوانیم و بقیه مراسم این شب را اجرا کنیم. به این شکل پروتکل‌ها را رعایت کرده و سلامت خود و خانواده‌هایمان را حفظ کرده‌ایم.»
 شبنم زن جوانی که چند سالی است ازدواج کرده از برنامه‌اش برای شب یلدا این‌طور می‌گوید: «ما هرسال جمع می‌شدیم خانه مادربزرگم. همه خاله‌ها و دایی‌ها هم می‌آمدند و حدود 30 نفری می‌شدیم. امسال با توجه به شرایطی که وجود دارد، این کار امکانپذیر نیست و شب یلدا را جایی جمع نمی‌شویم و در خانه های خودمان می‌مانیم. من و محمد -همسرم- یلدای امسال را دونفری می‌گذرانیم. امیدوارم این شرایط هرچه زودتر تمام شود و عید را کنار خانواده‌هایمان باشیم.»
لیلا که پسری 13 ساله دارد هم از سال‌های قبل می‌گوید که در منزل پدر و مادرش جمع می‌شدند و گاهی کل خانواده پدری اعم از عموها و عمه‌ها می‌آمدند. گاهی هم خانه مادرشوهرش که در ملایر زندگی می‌کند می‌رفتند: «به نظرم امسال یکی از غم انگیزترین شب‌های یلدای تاریخ است؛ ما که جایی نمی‌رویم و کسی هم نمی‌آید و با مقرراتی که برای عبور و مرور گذاشته‌اند هم فکر نکنم کسی خیلی جایی برود. سعی می‌کنم امسال را که سه نفری در خانه هستیم، طوری برنامه‌ریزی کنم که خیلی سخت نگذرد. میز یلدا می‌چینم و هدیه‌هایی هم برای پسرم تدارک دیده‌ام که خاطره خوبی از یلدا در ذهنش بماند.»
برای آقای سبحانی که بزرگ فامیل است، شاید این یلدا تلخ‌تر از یلدای بقیه باشد. او به گفته خودش، عادت ندارد خانه را در این شب خالی ببیند: «امسال خودم از قبل به بچه‌ها و نوه‌ها گفته‌ام در خانه بمانند و جایی نروند. خودم برای همه‌شان آجیل و شیرینی سفارش داده‌ام و گفته‌ام تزئین کنند و بفرستند درِ خانه‌هایشان. اینجوری خاطره خوبی برایشان می‌شود و حالا که نمی‌توانیم کنار هم باشیم، حداقل یک هدیه کوچک دلشان را شاد می‌کند. شب را هم مثل وقت‌های دیگردر این مدت با تماس تصویری همه‌شان را می‌بینم و خدا را شکر می‌کنم که همه‌شان سالم هستند. همین برای من بس است. اگر سلامتی نباشد، هیچ جشن و مراسمی آدم را خوشحال نمی‌کند. تمام این مراسمی هم که گذشتگان ما آن را انجام می‌دادند و حالا به ما رسیده، برای این است که پیوندهای ما با هم بیشتر شود. اگر به خاطر این مراسم کسی آسیب ببیند، معلوم است که از هدف اصلی آن دور شده‌ایم.»
سعید از جمله افرادی است که جمع خانوادگی برایش خیلی مهم است، خصوصاً در شب یلدا. مادربزرگش در طالقان زندگی می‌کند و او قصد دارد با رعایت کامل نکات بهداشتی از جمله استفاده از دو ماسک، برود و سری به مادربزرگ بزند و خیلی تأکید دارد که حتماً با حفظ پروتکل‌ها این کار را انجام می‌دهد. سعید درباره کار جالبی که یکی از دوستانش در شب یلدا قرار است انجام بدهد، می‌گوید: «قرار است همه فامیل در فضای ادوب کانکت که فضای بهتری برای ارتباط است، دورهم جمع شوند. چون دوستم آموزشگاه دارد و به این فضا دسترسی دارد، از آن برای ارتباط خانوادگی در شب یلدا استفاده می‌کند. قرار است کل فامیل در خانه خودشان کنار سفره یلدا بنشینند و با هم به‌صورت مجازی گفت‌و‌گو و معاشرت کنند. نکته جالبش این است که تعدادی از فامیلشان که خارج از کشور هستند هم در این مراسم مجازی شرکت دارند در حالی که سال‌های پیش این‌طور نبود. آنها مراسم تحویل سال را هم به همین شکل برگزار کردند و به نظرم خیلی کار خوبی است.»
شیرین از جمله کسانی است که شب یلدای امسال تفاوت خاصی با یلدای سال‌های پیش برایش ندارد: «راستش من فامیل زیادی ندارم. خودم تک فرزند هستم و پدر و مادرم هم که فوت کرده‌اند. اگر ازدواج کرده بودم شاید شرایط فرق می‌کرد و به هرحال می‌باید برنامه خاصی تدارک می‌دیدم اما به هرحال چون تنها هستم، خیلی فرقی نمی‌کند برایم؛ البته یلدای سال‌های قبل را گاهی با دوستانم در کافه و رستوران می‌گذراندیم که خیلی هم خوب بود اما امسال این شرایط نیست و آنها هم در خانه هستند. من چون اهل سفرم، بیشتر از اینکه از کرونا به خاطر به هم زدن این طور مراسم ناراحت باشم، چون نمی‌توانم سفر بروم غصه ‌دارم و فکر می‌کنم وقتی این شرایط تمام شود، تا مدتها فقط سفر بروم؛ حتی برای کسانی که عاشق این‌طور مراسم و دورهم جمع شدن هستند هم یلدای امسال به نظرم باید کاملاً متفاوت برگزار شود. وقتی آدم رنج دیگران را می‌بیند، وقتی به آدم‌های بدحال توی بیمارستان فکر می‌کنی و کادر درمان که تا امروز تعداد زیادی از آنها جانشان را از دست داده‌اند، دیگر برگزاری چنین مراسمی چقدر اهمیت دارد مگر؟ به هرحال مسلم است که برگزاری آیین باستانی‌مان ارزشمند است اما به چه قیمتی؟!»
مجید هم که 10 سالی می‌شود دور از خانواده و در تهران زندگی می‌کند، می‌گوید: «ما هیچ وقت در خانه خودمان مراسم یلدا به آن شکل نداشته‌ایم. می‌نشستیم همان مقدار میوه و آجیل اندکی را که در خانه داشتیم ، می‌خوردیم و تلویزیون تماشا می‌کردیم. همیشه خرید مقدار زیادی خوراکی برای این مراسم برایمان غیرضروری بود. در نوروز هم رفتار مشابهی داشتیم و در صورت لزوم خرید می‌کردیم. این را می‌گویم که بدانید کلا چنین مراسمی در خانواده ما آنچنان جدی گرفته نشده همیشه. سال‌های گذشته هم که خودم تنها بودم کار خاصی نکرده‌ام و اصلاً یادم نمی‌آید شب یلدا تفاوتی با شب‌های دیگر برایم داشته اما امسال خیلی دلم می‌خواست میهمانی بگیرم و با توجه به اینکه در شرف ازدواج هستم، خانواده همسرم را دعوت کنم اما هر چه فکر می‌کنم می‌بینم چند ساعت دورهم جمع شدن و خوش گذراندن به این نمی‌ارزد که خدای نکرده برای کسی اتفاقی بیفتد که غیرقابل جبران باشد برای همین در خانه می‌مانم.»
شما برنامه‌تان برای این یلدا چیست؟ یلدایی که کرونا به هرحال به آن رسید و آن‌طور که فکر می‌کردیم بساطش را جمع نکرده بود که برود. 4 فصل را با کرونا گذرانده‌ایم و شاید یکجورهایی صبرمان زیاد شده. صبر برای رسیدن به روزهای معمولی، آنچه پیشترها داشتیم و قدرش را نمی‌دانستیم. آن روزهای خوب معمولی بالاخره می‌رسند، با صبر و همراهی همه ما. یلدایتان مبارک.

زهره توکلی
خبرنگار
شب دور بودن از هم؛ این متفاوت‌ترین یلدا در پیشینه سنتی دیرپاست که برای باهم بودن و دورهمی در مسیر طولانی اولین شب زمستانی خلق می شود. قصه‌گویی، حکایت، گفتن و خندیدن، فال، بازی دورهمی با پذیرایی آجیل و انار و هندوانه و... به میزبانی بزرگان فامیل همه برنامه‌هایی متناسب و هماهنگ و دلنشین برای کنار هم نشستن در شبی سرد و طولانی است. اکنون با سبک زندگی که کرونا بر خانواده ایرانی تحمیل کرده شب‌نشینی یلدایی شاید بیگانه‌ترین و نامتناسب‌ترین سنت با این شیوه زندگی باشد. دورهمی آن هم در خانه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها یا پدر و مادری پیر می‌تواند تلخ‌ترین پایان قصه شب یلدا را در روزگار کرونایی رقم بزند، اما یلدا چه بخواهیم و چه نخواهیم همراه با زمستان آمده است. پس در این شرایط باید یلدا را با تعریف خاص کرونا برگزار کنیم. تا همین پارسال بود که می‌گفتند گوشی همراه را خاموش کنید و از دورهم بودن در «طولانی‌ترین شب سال» لذت ببرید. امسال این توصیه‌ها را فراموش کنید؛ گوشی‌های همراه را روشن کنید و دورهم جمع نشوید و یلدای 99 را از طریق فضای مجازی جشن بگیرید.
یلدای ستاره شناسان 28 کشور در بوشهر
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر در این‌باره به «ایران» می‌گوید: در استان بوشهر چندین پویش داریم که یکی از آنها پویش«چله سلامتی» با شعار «دورباشیم اما نزدیک» است که مردم را ترغیب می‌کند  شب یلدا را در خانه خود و در جمع کوچک خانواده سپری کنند. همچنین پویشی هم با عنوان «یلدای مهربانی» داریم که سازمان‌های مردم نهاد به خانواده‌های کم برخوردار بسته‌های شب یلدایی هدیه می‌دهند.
مظفری می‌افزاید: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از طریق تلویزیون‌های اینترنتی خود با نمایش برنامه‌های فرهنگی مانند موسیقی، شعرخوانی، حافظ خوانی، کنسرت زنده و... مردم را در این شب سرگرم خواهد کرد. بویژه برنامه‌های شب یلدای صدا و سیما نیز از چند روز قبل شروع شده است.
وی با اشاره به برنامه «شو چله» که از برنامه‌های کانون فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان استان بوشهر است، می‌گوید: این برنامه به صورت سراسری در استان و در فضای مجازی پخش می‌شود که شامل برنامه‌های متنوع فرهنگی مانند قصه‌گویی، حافظ خوانی، شاهنامه خوانی، نقالی و... است. «مهرواره عکس شو چله آیین‌های شب یلدا» نیز از دیگر برنامه‌های این کانون است.
وی با اشاره به حمایت استانداری از برنامه‌های مختلف فرهنگی که به مناسبت‌های مختلف در ایام کرونایی به صورت آنلاین و... از سوی سازمان‌ها به استانداری اعلام می‌شود، می‌افزاید: دفتر بانوان استانداری هم مسابقه‌ای با عنوان «هزار قصه، هزار هدیه» برگزار کرده است که فراخوان آن یک ماه قبل در سراسر کشور داده شد. برای این مسابقه کتابی معرفی شده تا شرکت‌کنندگان بر اساس آن کتاب، قصه بگویند و ارسال کنند و در پایان نیز با داوری آثار، به برگزیدگان جوایزی اهدا می‌شود.
انجمن ستاره شناسی استان بوشهر نیز اعلام کرده با توجه به شرایط کرونایی که امکان حضور گردشگران خارجی به کشور کم شده است، ویژه برنامه‌ای را به صورت آنلاین اجرا می‌کند که در آن به معرفی انقلاب زمستانی در ایران و آیین‌های شب یلدا با حضور بیش از 25کشور دنیا می‌پردازد.
این برنامه با محوریت سه کشور ایران، برزیل و شیلی برگزار می‌شود که قرار است  به رسوم و آیین‌های مربوط به انقلاب زمستانی در ایران و انقلاب تابستانی در این دو کشور مذکور که در نیمکره جنوبی زمین واقع شده‌اند، بپردازد؛ برنامه‌ای که به گفته این انجمن می‌تواند در معرفی میراث فرهنگی و جاذبه‌های تاریخی و باستانی و طبیعی ایران بویژه بوشهر مؤثر باشد. این برنامه در شب یلدا به صورت آنلاین در ساعت 20 و 30 دقیقه به وقت ایران و ساعت14 به وقت شیلی و برزیل به صورت آنلاین در فضاهای مجازی و سایت‌های اتحادیه بین‌المللی ستاره شناسی با حضور 28 کشور جهان برگزار می‌شود.
چله مهربانی در گیلان
عضو شورای اسلامی شهر رشت نیز درباره برنامه‌های شب یلدا به «ایران» می‌گوید: با توجه به شرایط خاص و ایام کرونایی و ضرورت رعایت توصیه‌های ستاد کرونا  برای شب یلدای امسال، سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری رشت برنامه‌های ویژه برای شهروندان پیش‌بینی کرده که تولید و پخش فیلم با موضوع «کرونا را به‌هم تعارف نکنیم» به مناسبت شب یلدا و در راستای حمایت از زحمات کادر پزشکی و پرستاری از جمله این برنامه‌هاست.
محمدحسن عاقل‌منش می‌افزاید: برنامه اینترنتی با عنوان «چله مهربانی» از سوی سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری رشت برگزار می‌شود. این برنامه با حضور هنرمندان محبوب استان گیلان در ساعت 22 شب 30 آذرماه جاری اجرا می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در کنار این برنامه و با اعلام قبلی، مردم نیز تشویق شدند که کمک‌ها و هدایای خود را برای قشر نیازمند و کم‌برخوردار به مؤسسه‌های خیریه‌ای که شهرداری رشت، اسامی آنها را در فضای عمومی شهر اعلام کرده بود ارسال کنند تا در شب یلدا در اختیار این خانواده‌ها قرار گیرد.
پویش قصه‌گویی مجازی در هرمزگان
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان نیز با تأکید بر این جمله که در شب یلدای امسال دورهم جمع نشوید اما کنارهم باشید، می‌گوید: کانون با راه‌اندازی پویش قصه‌گویی با لهجه‌ها و لباس‌های مختلف بومی این استان، به دنبال جمع‌آوری قصه‌های بزرگان توسط نوه‌هاست.
وی با اشاره به جمع‌آوری افزون بر ۲۰۰ لالایی برای شب یلدا از سوی مربیان کانون، می‌گوید: گفت‌وگوی آنلاین و ضبط لالایی‌های پدربزرگ و مادربزرگ‌ها یکی از برنامه‌های جذاب کانون است که به دو شکل ضبط و ارسال صدای پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و همچنین بازخوانی صدای لالایی‌های بزرگترها توسط نوه‌ها انجام می‌شود.
شادی آزاد بشمنی معروف به «خاله باران» قصه‌گو و مدیر باشگاه کتابخوانی چیکوتاب شهر بندرعباس نیز می‌گوید: امسال نمی‌توانم مثل هرسال کنار کودکان و نوجوانان خاص باشم، با گروهم یک کمپینی با عنوان آرزوی یلدایی راه انداخته‌ایم و برای ۳۰ کودک و نوجوان خاص ، هدیه‌هایی در قالب لباس و لوازم مورد نیاز آنها را تهیه کرده‌ایم.
وی می‌افزاید: با راه‌اندازی این کمپین و استقبال مردم از آن در کنار این هدایای شب یلدایی، پرداخت هزینه یک دوره دارو برای 5 کودک ناشنوا و کم‌شنوا تأمین شده است که نشان از همراهی و همدلی مردم با آرزوهای کودکان خاص دارد.
آزاد بشمنی ضمن قدردانی از همراهی و تلاش تعدادی از عکاسی‌ها و گل فروشی‌های شهر بندرعباس در خاطره‌انگیز شدن شب زیبا برای این دسته از کودکان، می‌گوید: همدلی در شب یلدا فقط دورهم جمع شدن نیست بلکه با تهیه نیازمندی‌ها و ارسال هدایای زیبا به در منازل می‌توان باعث خوشحالی و شادی بسیاری از خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان شد.
هانیه هادی‌نژاد، مروج کتابخوانی و مربی عروسک‌سازی نیز از گروه هنری چیکو در شب یلدا  ویژه‌برنامه‌های جذابی را برای کودکان و نوجوانان تدارک دیده است.
وی می‌گوید: به این مناسبت مسابقه عکاسی ویژه شب یلدا، قصه‌گویی با تم انار و یلدا و مسابقه نقاشی و کارگاه عروسک‌سازی برگزار می‌کنیم.
این مربی عروسک‌سازی می‌افزاید: ساخت‌ عروسک‌های ساده و کاربردی در تدریس، کتابخوانی و قصه‌گویی بسیار مؤثر است و من شب یلدا را بهانه‌ای برای آموزش این عروسک‌ها دیدم و تمامی این فعالیت‌ها به صورت آنلاین آموزش داده می‌شود.

هادی خانیکى
استاد علوم ارتباطات
یلدا شب آیینى ایرانیان، ریشه در عواطف، احساسات و مناسبات نشاط انگیز و جان‌بخش فرهنگی و اجتماعی ما دارد. به اعتبار فهم زیبای اسطوره‌ای که از گردش ایام و رویارویی با بلندترین شب سال داشته‌ایم، همواره جشن «رویش» و میلاد را به مصالحه زمانی برای همنشینی و شادمانی برگزیده‌ایم و خوشترین لحظه‌های زندگی را برای خود و آشنایان سامان داده‌ایم. این آیین نیکو، دور و نزدیک، دارا و ندار، پیر و جوان و سنتى و متجدد نشناخته و نمی‌شناسد و درهمه سالیان قرون، گرما و نشاط را بر سرما و پژمردگی چیره کرده است.
اکنون به زمانه‌ای دیگر پا نهاده‌ایم، روزگاری متفاوت با همه آن روزها و سال‌ها آغاز شده است. ویروسی کوچک و نوظهور همه سنت‌ها، آداب و شیوه‌های زندگی را در معرض تهدید و تغییر قرار داده است. به‌گفته ماتیاس هورکس آینده پژوه آلمانی «در دوران کرونا جهانی که خیال می‌کردیم آن را می‌شناسیم فرو ریخته و جهانی دیگر در حال زایش است.» هاله‌های مه آلودی بر همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی نشسته است وگویی ویروس کرونا همه آنچه را که برای ما عادی و پذیرفتنی بود به پرسش‌هایی جدی تبدیل کرده است.
سخن آلبرکامو در اثر ماندگارش «طاعون» امروز خواندنی است که «زندگی مردم قبل از شروع طاعون به‌شکل وحشتناکی آرام و معمولی بود، هیچ کس حواسش به زندگی نبود تا اینکه طاعون همه را بیدار کرد.» واقعیت همین است کرونا موجب شده که در داشته‌ها، دانسته‌ها و زیسته‌های خویش تأمل کنیم و تغییر عادت‌های فردی و اجتماعی را در صدر نگرش‌ها و رفتارهای انسانی و اجتماعی قرار دهیم. اکنون زمان انتخاب عواطف و ادراکات نو و شهامت پذیرش راه‌ها و رسوم متفاوت است. از یک سو باید جوهر و مضمون حیات اجتماعی و تاریخی و فرهنگی انسان را پاس داشت و از سوی دیگر خطر کمین کرونا را در برابر جان، روان و امکان زندگی بی‌دغدغه ما آدمیان حس کرد و در مقابله با آن ایستاد.
 پس امروز تواناترین ساز و کار رهایی از چنگال ویروس عادت‌زدایی از آداب و رسوم زندگی در عین وفاداری به هدف‌ها و مضامین حیات بخش آنهاست. اینجا همان بزنگاه و گرم گاه حوادث است که باید به حکم حافظان سلامت تمکین کرد و آنچه را پزشکان برای حفظ سلامت تن و روان ضروری می‌دانند به‌کار بست. اینک زمان همراهی سنت و فرهنگ و سلامت و بهداشت است. شب یلدا همچنان شب دوستی، رویش و نشاط است اما در نزدیک بودن‌های دور از هم، در همنشینی‌ها و هم‌سخنی‌های مجازی و به تعبیر صاحبنظران ارتباطات «دور از هم ولی در کنار هم.» چنین است که ترک آن عادت‌های دیرین نه تنها موجب مرض نیست که مایه صحت و سلامت فردی و جمعی نیز است. پس بهتر آنکه برای فرو کاستن خطر کرونا در جامعه به‌گفته «سایه»، زندان شب یلدا بگشاییم و بگریزیم.

علی مطهری
استاد دانشگاه
شب چله، برای همه مهم است و ما هم در این سال‌ها سعی کردیم در شب یلدا کنار خانواده و فرزندان‌مان باشیم. این شب از دیرباز تاکنون  مورد توجه و اهمیت مردم بوده است. جشن‌ها و شب‌نشینی‌هایی که در این شب توسط مردم در اقصی نقاط کشور برگزار می‌شود، یک سنت دیرینه محسوب می‌شود. از نظر من همین رفت و آمد و دیدن بزرگترها موجب شده تا یلدا برای ایرانیان مهم باشد. صله ارحام موجب الفت و دوستی بین خانواده‌ها می‌شود و این سنت بسیار نیک و پسندیده است. البته این را هم باید تأکید کنم که این شب بلندترین شب سال است و به نوعی توجه به خلقت و آفرینش هم در آن  وجود دارد. بنابراین برای ما یلدا از این جهات بسیار مهم است. اما امسال به خاطر شرایط کرونا امکان برگزاری این مراسم وجود ندارد و فکر می‌کنم همه باید رعایت کنیم تا جان انسان‌ها به خطر نیفتد. ما هم در خانه می‌مانیم. خودم به فرزندانم هم تأکید کردم که این مراسم را مجازی برگزار می‌کنیم و فکر می‌کنم تنوع برگزاری مجازیش هم شیرین باشد. فکر می‌کنم فرصت برای برگزاری این آیین‌ها در سال‌های بعد هم وجود دارد و می‌توانیم با مراقبت از جان خود و عزیزان‌مان در سال‌های بعد در کنار هم باشیم. بویژه اینکه در شب یلدا به دیدار بزرگان خانواده و پدران و مادران‌مان می‌رویم و همانطور که مردم می‌دانند، کرونا برای سالمندان بسیار خطرناک است پس بیاییم امسال را تحمل کنیم تا آسیبی به کسی نرسد که این قابل جبران نیست.

هادی خانیکى
استاد علوم ارتباطات
یلدا شب آیینى ایرانیان، ریشه در عواطف، احساسات و مناسبات نشاط انگیز و جان‌بخش فرهنگی و اجتماعی ما دارد. به اعتبار فهم زیبای اسطوره‌ای که از گردش ایام و رویارویی با بلندترین شب سال داشته‌ایم، همواره جشن «رویش» و میلاد را به مصالحه زمانی برای همنشینی و شادمانی برگزیده‌ایم و خوشترین لحظه‌های زندگی را برای خود و آشنایان سامان داده‌ایم. این آیین نیکو، دور و نزدیک، دارا و ندار، پیر و جوان و سنتى و متجدد نشناخته و نمی‌شناسد و درهمه سالیان قرون، گرما و نشاط را بر سرما و پژمردگی چیره کرده است.
اکنون به زمانه‌ای دیگر پا نهاده‌ایم، روزگاری متفاوت با همه آن روزها و سال‌ها آغاز شده است. ویروسی کوچک و نوظهور همه سنت‌ها، آداب و شیوه‌های زندگی را در معرض تهدید و تغییر قرار داده است. به‌گفته ماتیاس هورکس آینده پژوه آلمانی «در دوران کرونا جهانی که خیال می‌کردیم آن را می‌شناسیم فرو ریخته و جهانی دیگر در حال زایش است.» هاله‌های مه آلودی بر همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی نشسته است وگویی ویروس کرونا همه آنچه را که برای ما عادی و پذیرفتنی بود به پرسش‌هایی جدی تبدیل کرده است.
سخن آلبرکامو در اثر ماندگارش «طاعون» امروز خواندنی است که «زندگی مردم قبل از شروع طاعون به‌شکل وحشتناکی آرام و معمولی بود، هیچ کس حواسش به زندگی نبود تا اینکه طاعون همه را بیدار کرد.» واقعیت همین است کرونا موجب شده که در داشته‌ها، دانسته‌ها و زیسته‌های خویش تأمل کنیم و تغییر عادت‌های فردی و اجتماعی را در صدر نگرش‌ها و رفتارهای انسانی و اجتماعی قرار دهیم. اکنون زمان انتخاب عواطف و ادراکات نو و شهامت پذیرش راه‌ها و رسوم متفاوت است. از یک سو باید جوهر و مضمون حیات اجتماعی و تاریخی و فرهنگی انسان را پاس داشت و از سوی دیگر خطر کمین کرونا را در برابر جان، روان و امکان زندگی بی‌دغدغه ما آدمیان حس کرد و در مقابله با آن ایستاد.
 پس امروز تواناترین ساز و کار رهایی از چنگال ویروس عادت‌زدایی از آداب و رسوم زندگی در عین وفاداری به هدف‌ها و مضامین حیات بخش آنهاست. اینجا همان بزنگاه و گرم گاه حوادث است که باید به حکم حافظان سلامت تمکین کرد و آنچه را پزشکان برای حفظ سلامت تن و روان ضروری می‌دانند به‌کار بست. اینک زمان همراهی سنت و فرهنگ و سلامت و بهداشت است. شب یلدا همچنان شب دوستی، رویش و نشاط است اما در نزدیک بودن‌های دور از هم، در همنشینی‌ها و هم‌سخنی‌های مجازی و به تعبیر صاحبنظران ارتباطات «دور از هم ولی در کنار هم.» چنین است که ترک آن عادت‌های دیرین نه تنها موجب مرض نیست که مایه صحت و سلامت فردی و جمعی نیز است. پس بهتر آنکه برای فرو کاستن خطر کرونا در جامعه به‌گفته «سایه»، زندان شب یلدا بگشاییم و بگریزیم.

سید محمد بهشتی
پژوهشگر فرهنگی
امسال شب یلدا چه کنیم؟ کجا برویم؟ ستاد ملی مبارزه با کرونا که ما را از معاشرت پرهیز می‌دهد. اوامر هم همه را تشویق یا وادار می‌کنند از ساعت ۱۸ به بعد به خانه‌های خود بروند. منع آمد و شد دل و دماغ جایی رفتن برای کسی نمی‌گذارد. نگرانی از احتمال سرایت بیماری به عزیزان هم دل خوشی باقی نمی‌گذارد برای معاشرت و نقل‌ و تفأل و تنقل و درازترین شب سال را سپری کردن. دیدن خاموشی آن همه برنامه و سخنرانی و گردهمایی و کافه‌نشینی و حرف و حدیث و شور و نشاط سال‌های پیش هم مزید بر علت این دغدغه که آیا امسال یلدا تعطیل است؟ و آیا اگر اوضاع به همین منوال ادامه یابد، یلدا به فراموشی سپرده خواهد شد؟
سعدی در فرازی از موعظات غزلین [مواعظ] خود می‌گوید:
نه صورتیست مزخرف عبارت سعدی/ چنانکه بر در گرمابه می‌کند نقاش
سخن سعدی آن گفتار زیبا نیست که نگارگر بر کاشی سر در حمام نقش می‌کند تا همه پند گیرند اما بس که هر روز جلوی چشمشان آمده حتی اگر می‌خوانندش هم دیگر نمی‌خوانندش؛
که برقعیست مرصع به لعل و مروارید / فرو گذاشته برروی شاهد جماش
بلکه عبارات مزین به جواهر او به سان روپوشی بر چهره اشارات حقیقت انداخته شده تا نامحرم از افسونش در امان بماند و به مثال چشمه خورشید برای دیده خفاش مضر نباشد.
در واقع این دو بیت در تکمیل نصیحتی آمده که کمی پیش‌تر گفته:
اگر ز مغز حقیقت به پوست خرسندی / تو نیز جامه ازرق بپوش و سر بتراش
در مسیر حقیقت اگر می‌خواهی فقط به‌ظاهر اکتفا کنی، پوشیدن خرقه صوفیان و تراشیدن سر کفایتت می‌کند اما:
مراد اهل طریقت لباس ظاهر نیست / کمر به‌خدمت سلطان ببند و صوفی باش
کامروایی با پوشیدن لباس ظاهر به‌دست نمی‌آید. برو آنی شو که حضرت حق دوست می‌دارد.
تعطیلی یا رونق یلدا هم بستگی دارد به اینکه کام ما از یلدا چه جوید: مجالست و همنشینی برای وقت‌کشی در شب‌های کش‌دار و سرد؟ خوردن انار و هندوانه‌ای که به قیمت دولا پهنا حساب شده؟ روخوانی مغلق غزلیات حافظ؟ جشن گرفتن برای رفتن پاییز و سررسیدن زمستان یا گرامیداشت طولانی‌ترین شب سال؟ گفتن و شنفتن دوباره از شب چله در انقلاب شتوی و خرم‌روز در التفهیم بیرونی و میلاد سریانی مهر و میترائیسم در تقابل کریسمس و پیروزی نور بر‌ظلمت و...؟
یا این همه را باید لباسی سرخ و سبز و سپید دانست برای باطنی در پس آن که هر سال ناخودآگاه به سال بعد منتقلش کرده‌ایم؟ واقعش این است: همانقدر که ظاهر یلدا ضامن نشانه‌هایی برای رازگشایی از باطن آن است اگر اقدام به رازگشایی نکنیم، حجابی می‌شود که نمی‌گذارد باطن آن معلوم گردد؛ همچو نقش شعر سعدی بر در گرمابه یا جعبه جواهری که حراستش می‌کنیم زیرا می‌دانیم درون آن گوهری گرانبها قرار دارد اما آن قدر باز نشده که فراموش کرده‌ایم گوهر چرا گرانبهاست.
نه فقط یلدا که ارزش هر چیز به محض افتادن در دام تکرار به تاق نسیان سپرده می‌شود. همین فراموشکاری هم هست که برخی را اجازه داده به ‌ناحق آداب و رسوم و آیین‌ها را هنجارهایی بی‌معنی و شایسته دور افکندن بشمارند. البته که جشن گرفتن برای سررسیدن ظلمت و تاریکی مناسبت و معنا ندارد، اما این اعتراض برای کسی پذیرفته است که از بیرون به لباس ظاهر می‌نگرد زیرا باطن یلدا درست برعکس ظاهر آن است. همچون وقتی که در لباس خود از درون بباشیم و آن را پشت و رو دریابیم.
ما در طولانی‌ترین شب سال، میلاد مهر را جشن می‌گیریم؛ دعوتیم به منصرف نشدن از طلوع مهر در اوج ظلمت و تاریکی و تذکر این حقیقت که در تاریک‌ترین زمانه و آن هنگام که احساس می‌کنیم اوضاع از این بدتر نمی‌شود هم تولد یک پرتو نحیف روشن تومار تاریکی را در هم خواهد پیچاند.
یلدا اگر قرار بود در هر موقعیت بحرانی مثل امسال در سرزمینی که صدها بحران طبیعی و اجتماعی و ده‌ها بحران بزرگ را از سر گذرانده، تعطیل شود که چند هزار سال دوام نمی‌آورد. از قضا اصلاً یلدا در چنین سرزمین بیقراری است که برای اشاعه مهر برمی‌خیزد. اما کدام مهر؟ خورشید؟ یا ایزد مهر؟ یا مهری که در واژه «مهربانی» هم ملحوظ است و با مفاهیم تأمل‌برانگیزی چون گرما، روشنی، دوستی، عطوفت و از همه مهم‌تر «بر سر پیمان بودن» و «بر قرار استوار ایستادن» نسبت دارد. جز «مهر» چه چیز دیگری است که بتوان با آن، شب را به روز رساند و برودت را به محبت سپرد؟
 به این ترتیب یلدا تعطیل‌بردار نیست. چه بسا هر وقفه‌ و تعلیقی که در پرداختن به ظاهر یلدا رخ دهد، فرصت را برای راه بردن به کنه آن هموار می‌کند. پس نکند خلوت امسال بهترین مجال باشد برای رفتن به سر چشمه و نوشیدن از گوارا آب آن!

مصطفی معین
پزشک
شب یلدا بهانه‌ای است برای بازدید و صله ارحام. اما این موضوع در شرایط کرونا اصلاً به صلاح مردم نیست و فکر می‌کنم مردم خودشان هم می‌دانند که باید این شب یلدا را به صورت مجازی برگزار کنند. ما می‌توانیم با استفاده از ارتباط تصویری با فرزندان و فامیل خود ارتباط برقرار کنیم. به عنوان یک پزشک می‌گویم که دورهمی و تجمع موجب گسترش بیماری می‌شود بر اساس مقاله علمی که در مجله نیچر منتشر شده است اولین و مهم‌ترین راه انتقال ویروس کرونا، دورهمی و تجمع بوده است. این مقاله این موضوع را بررسی کرده بود که توقف دورهمی و نبود تجمعات در قطع چرخه انتقال ویروس به دیگران در جامعه مؤثرتر بوده است. ده‌ها عامل برای این سؤال مطرح شده بود که در رأس آن توقف دورهمی‌ها بوده است. دورهمی‌ها بالاترین نقش را در انتقال ویروس دارد. این مهم‌ترین عامل در انتقال ویروس است. اگر مردم بی توجه به این موضوع باشند و شب یلدا را برگزار کنند، دوباره ما شاهد افزایش مرگ و میرها خواهیم بود چرا که در میهمانی‌ها، افراد ساعت‌ها در یک فضای کوچک دور هم می‌نشینند و این بالاترین خطر در انتقال ویروس است. کشور ما هنوز هم در شرایط خطرناکی است و البته زمستان را هم در پیش داریم و ممکن است وضعیت تغییر کند. بنابراین اخلاق حکم می‌کند مراقب یکدیگر باشیم.

محسن ‌هاشمى
رئیس شورای شهر تهران
خانواده ما، امسال هم مثل سال‌های پیش یلدا را برگزار می‌کند اما شب یلدای امسال، شب یلدای مجازی است. وضعیت کشور به خاطر کرونا به گونه‌ای نیست که بتوانیم دورهمى برگزار کنیم و ما هم مثل بقیه هموطنان شب یلدای امسال را در فضای مجازی برگزار می‌کنیم. خوشبختانه همه گوشی هوشمند دارند و این گوشی‌ها روی تلویزیون هم وصل می‌شود. من، همسرم و پسرم در خانه هستیم و از طریق تماس تصویری با مادر، خواهر و برادرانم ارتباط برقرار می‌کنم. مردم عزیزمان باید بدانند که یکی از مهم‌ترین علل ابتلای افراد به ویروس کرونا از دورهمی‌های خانوادگی ناشی می‌شود و مهم‌تر اینکه وضعیت تهران نارنجی است. اگر به این وضعیت بی توجه باشیم، دوباره شاهد افزایش مرگ و میر بین هموطنان‌مان خواهیم بود علاوه بر این در شب یلدا همه خانه پدربزرگ و مادربزرگ و بزرگترها جمع می‌شوند و همین تجمع ممکن است برای سالمندان خطرناک باشد. پس به خاطر بزرگ‌ترهایمان رعایت کنیم.

سعید معدنی
جامعه‌شناس
شب یلدا شبی مخصوص ایرانیان است و برای جامعه ایرانی هیچ فرقی با عید نوروز ندارد. این شب آنقدر محبوبیت دارد که برخی از مردم در کشورهای دیگر هم آن را برگزار می‌کنند. با این همه امسال این آیین باید متفاوت‌تر از سال‌های قبل برگزار شود. چرا که امسال بخشی از هموطنانمان سوگوار عزیزان‌شان هستند که به خاطر کرونا آنها را از دست داده‌اند. در سال‌های گذشته، اگر یک  فردی از یک طایفه‌ای فوت می‌کرد اقوام آن طایفه شادی را تعطیل می‌کردند، می‌دانم مدت‌هاست که  از آن زندگی طایفه‌ای فاصله گرفته‌ایم، اما نکته اینجاست که مردم با یک مصیبت بزرگ ملی و جهانی مواجه شده‌اند و برخی از مردم، فرزندان، پدر و مادر و خواهر و برادر خود را به خاطر ویروس کرونا از دست داده‌اند، آنها در سوگ هستند و نتوانستند بخوبی برای عزیزان‌شان عزاداری کنند. اخلاق حکم می‌کند از جشن فاصله بگیریم و در جشنی شرکت نکنیم. این‌چنین هم حرمت سوگواران را نگه داشته‌ایم و هم می‌توانیم از جان خودمان مراقبت کنیم. ما اگر در این مراسم شرکت کنیم شاید ناقلان بدون علامت باشیم که باعث امضای مرگ دیگران شویم  از مردم می‌خواهم امسال را حداقل به احترام سوگواران
در خانه بمانند.

مسعود مردانی
پزشک
شب یلدا یک سنت دیرینه و قدیمی ایرانی است. ایرانیان علاقه ویژه‌ای به برگزاری این سنت دارند و هر سال هم باشکوه‌تر از سال‌های قبل برگزار می‌شود. شاید این برگزاری به خاطر جذابیت شب یلدا باشد. ما هم مثل بقیه هموطنان این شب را برگزار می‌کنیم اما امسال خبری از دورهمی‌های شب یلدا در خانواده ما نیست. چند ماهی است که کادر درمان درگیر ویروس کرونا شده‌اند و مسئولان ستاد مقابله با کرونا هم در این ماه‌ها از مردم خواسته‌اند که فاصله اجتماعی را رعایت کنند. برگزاری شب یلدا و در کنار هم بودن ممکن است شیرین باشد و ما چند ساعتی هم خوش بگذرانیم اما مردم باید بدانند که همین شیرینی در چند روز بعدش به تلخی سنگینی تبدیل خواهد شد. به عنوان یک پزشک  و عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا از مردم می‌خواهم در خانه بمانند و اعضای خانواده را به صورت ویدئوکال ببینند. اجازه دهند تا کادر درمان نفس بکشند و خودشان را برای موج بعدی کرونا که گفته می‌شود ممکن است در زمستان ایجاد شود، آماده کنند. مردم می‌دانند کادر درمان چند ماهی درگیر کرونا بوده است و حالا دو هفته‌ای است که وضعیت بهتر از روزهای قبل شده است. اگر چند ماه دیگر هم تحمل کنند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند ما می‌توانیم کرونا را مهار کنیم و موارد این بیماری کاهش پیدا می‌کند. سال آینده واکسن کرونا می‌آید و ما می‌توانیم از جان مردم مراقبت کنیم. مردم بدانند که این میهمانی‌ها را بعد از مهار کرونا هم می‌توانند برپا کنند و اگر کسی از میهمانان ناقل بدون علامت باشد و به میهمانی برود  جان سالمندان آن خانه را به خطر می‌اندازد. از همان ابتدای این بیماری گفته‌ایم که دورهمی‌ها موجب افزایش بیماری می‌شود. اگر خیلی دلتنگ خانواده هستید، از طریق فضای مجازی یکدیگر را ببینید. به روزهای پایانی کرونا نزدیک شده‌ایم و در این روزها جان‌تان را به خطر نیندازید.

گروه فرهنگی/ لوریس چکناواریان چهره شناخته‌شده موسیقی ضمن دعوت از مردم برای برپایی جشن یلدا در خانه از طریق فضای مجازی، از ارائه قطعه‌ای عاشقانه با تم یلدا در حساب کاربری اینستاگرام خود به عنوان هدیه‌ای برای ایرانیان خبر داد. این هنرمند با تأکید بر ماندن مردم در خانه به ایرنا گفت: «در مقامی نیستم که توصیه‌ای برای مردم فرهنگ‌مدار ایرانی داشته باشم اما از آنها دعوت می‌کنم در این ایام که هر روز شاهد اخبار تلخ ابتلای هزاران نفر از هموطنان و فقدان چندصد نفر آنها به دلیل ویروس کرونا هستیم، در خانه بمانند و شب یلدایی متفاوت را برای خود و تمام افردی که آنها را دوست می‌دارند رقم بزنند.»
خالق نوای ماندگار اپرای جهانی رستم و سهراب به ایرنا گفت: «با وجود تمام مشغله‌ها در مسیر کاری‌ام برای انجام رسالت و دین خود به‌عنوان یک شهروند تلاش کرده‌ام حتی از کارهای روزمره‌ام بگذرم و ماه‌هاست که در منزل هستم. در این مدت تلاش کردم کارهایم را بیشتر از طریق فضای مجازی انجام دهم.»
چکناواریان در ادامه در مورد هدیه شب یلدا گفت: «مدت‌ها اینستاگرام من فعال نبود و شب یلدا آن را دوباره فعال خواهم کرد. برای ادای دین، رسالت و وظیفه‌ام به عنوان هنرمندی که عاشق مردم ایران است و همواره از آنها شور و انرژی برای فعالیت‌هایش گرفته در این شب با راه‌اندازی مجدد اینستاگرامم بخشی از قطعات عاشقانه (love songs) خود را که تمی یلدایی دارد به عنوان هدیه‌ای کوچک ارائه می‌کنم.» او درباره این قطعات گفت: «این آهنگ‌ها که به شکل ارکسترال ضبط شده از ساخته‌های پیشین من است که این بار آنها را به‌عنوان هدیه‌ای از طرف لوریس چکناواریان با افتخار به تمام ملت ایران که تمام جهان آنها را به‌عنوان مردمانی عاشق، مهربان و دوستدار انسان و انسانیت می‌شناسند تقدیم می‌کنم.»

خداداد عزیزى
پیشکسوت فوتبال
یلدا مثل نوروز ریشه در فرهنگ و تاریخ ما دارد. سنت و آیین شب یلدا، آن دورهمى‌ها و با خانواده بودن یکى از علاقه‌مندی‌های من است. یلدا تنها شبی است که این چنین همه خانواده در کنار هم هستند و آن خوراکى‌های قرمز خوشمزه را می‌خورند. همه خانواده هم می دانند من انار ترش با نمک را چقدر دوست دارم. با این حال این یلدا با آن یلداها بسیار فرق دارد. در سال‌های گذشته من به‌همراه خانواده‌ام به خانه پدر همسرم می‌رفتیم و آنجا دور هم جمع می‌شدیم. همه بچه‌ها و نوه‌ها شب یلدا آنجا بودیم. اما امسال به‌خاطر کرونا با فرزندانم در خانه می‌مانم. این هم فقط و فقط به‌خاطر مراقبت از عزیزانم است که سن و سال بالایی دارند و به هیچ عنوان هم راضی نیستم به‌خاطر یک شب دورهمی سلامت آنها را به‌خطر بیندازم. امسال را مراعات می‌کنم چرا که جان آدم‌ها واجب‌تر از برگزاری یک سنت است. اگر یک شب یلدا، یک ماه یا یک سال همدیگر را نبینیم و مراسم برگزار نکنیم و از جان خودمان و عزیزانمان مراقبت کنیم، می‌توانیم در سال‌های دیگر در کنار خانواده مراسم‌های مختلف برگزار کنیم و البته مردم هم بخوبی این را می دانند که دورهمی و تجمع باعث انتقال این ویروس می‌شود. اگر یلدای سال‌هایی را با ٢٠ یا ٣٠نفر برگزار می‌کردیم امسال با خانواده ٣یا ٤ نفری خودمان باشیم تا بتوانیم مراقب سلامت عزیزانمان باشیم. البته آن دسته از افرادی که می‌خواهند یلدا پدر و مادرشان را ببینند می‌توانند صبح روز یلدا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به خانه پدر و مادرشان بروند و چند دقیقه‌ای آنها را ببینند اما شب را در خانه باشند.
 

الهه منصوریان
قهرمان ووشو جهان
امسال اولین سالی است که من بعد‌از چند سال در ایران هستم. چون همیشه درگیر مسابقاتی بوده‌ام که در چین بوده و برای همین شب یلدا در سال‌های اخیر را تنها در چین گذرانده‌ام. خیلی دوست دارم که کنار خانواده باشم ولی مادرم در سمیرم زندگی می‌کند و من در تهران هستم تا تمریناتم را ادامه دهم و اول ژانویه یا همان 12 دی به چین برگردم و نمی‌توانم به شهرم بروم. ما قبلاً که در سمیرم بودیم، تعداد زیادی از فامیل که حدود 70-60 نفر می‌شدند، دور هم جمع می‌شدیم و این شب را جشن می‌گرفتیم ولی حالا و با شرایطی که وجود دارد، باید تنها باشم و یلدا را سپری کنم. این کار به‌نظرم منطقی‌تر می‌تواند باشد. شب یلدا مورد علاقه من است. چراکه جمع شدن خانواده در آغاز فصل زمستان برایم جذابیت زیادی دارد. خصوصاً در سمیرم که برف زیادی می‌آمد، شب یلداهای خوبی داشتیم اما باید توجه داشت که کرونا به ما خیلی نزدیک است. من سال گذشته و زمانی که این ویروس شیوع پیدا کرد، در چین بودم و با ترس و وحشت زیادی به ایران برگشتم و از همان موقع هم سعی کرده‌ام که نکات بهداشتی را رعایت کنم ولی خیلی‌ها هنوز این ترس را حس نکرده‌اند ولی باید رعایت کرد. همان‌طور که ما دوست داریم شب یلدا کنار خانواده‌مان باشیم، کادر درمان هم دوست دارند کنار خانواده‌شان باشند و فرزند کوچک‌شان را در آغوش بگیرند. پس وقتی آنها و بیماران از این حس محروم هستند، ما هم باید میهمانی و دورهمی را کنسل کنیم و تنها در خانه‌های خود بمانیم و به‌صورت مجازی جشن بگیریم تا کرونا بزودی ریشه کن شود.

بیژن یاور
استاد دانشگاه و صاحبنظر در حوزه مدیریت بحران، ریسک و پدافند غیرعامل
شب یلدا یا شب چله، طولانی‌ترین شب سال و یکی از کهن‌ترین جشن‌های ما ایرانیان می‌باشد که طبق آداب و رسوم برجای مانده از گذشته، گرامی داشته می‌شود. یلدا به زمان بین غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روزپاییز) تاطلوع آفتاب دریکم دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه آنها، هندوانه و انار را مهیا و دورهم میل می‌نمایند. پس‌از سرو تنقلات، شاهنامه‌خوانی، قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگراعضای فامیل و همچنین تفال به دیوان حافظ رایج است. تقارن زیبای روز ولادت با سعادت حضرت زینب سلام‌الله علیها، روز پرستار و شب یلدا نکته‌ای ارزشمند را به همه ما یادآور می‌شود که امسال شب یلدا، شبی متفاوت است! این تفاوت می‌تواند خوشایند یا ناخوشایند باشد. اگر دورهمی باشد، نامطلوب، پرمخاطره، با ریسک بالای ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا خصوصاً برای عزیزانی است که دارای بیماری زمینه‌ای هستند بوده و در صورت دور (از) همی و ابتکاری برگزار شدن آن به‌طور مثال دید و بازدیدهای مجازی نه تنها می‌تواند به شبی خاطره انگیز بدل گردد بلکه می‌تواند ضمن احترام به کادر پرستاری و قدردانی عملی از زحمات آنان علاقه‌مندی واقعی ما را به بستگانمان نشان دهد. پس این مورد کاملاً به ما بستگی دارد.
جالب است بدانیم که طبق یکی از جدیدترین تحقیقات دانشمندان که در نشریه علمی نیچر و پایگاه اطلاع‌رسانی Nature Human Behavior منتشر شده است از عوامل مؤثر بر پیشگیری از بیماری ناشی از ویروس کرونا، می‌توان لغو دورهمی‌های کوچک و به‌عبارتی دورهمی‌های خانوادگی با احتمال 83 درصد را برشمرد. براستی این درصد، بیانگر احتمال بالایی است و شوخی بردار نبوده و بسیار جدی است. با توجه به شرایط روز جامعه می‌توان گفت که با دور (از) همی‌های شب یلدای امسال نه فقط قدردان زحمات پرستاران زحمتکش خواهیم بود بلکه تابلویی فراموش ناشدنی و منحصر به فرد را در این روزگار به تجربه خواهیم نشست.
در این شب خاطره انگیز و فراموش ناشدنی درکنار خانواده با خود عهد کنیم تا در روزگار اپیدمی و پاندمی بیماری ناشی از ویروس کرونا به گونه‌ای رفتار نماییم تا نه تنها به طورشفاهی و واکنشی به فکر کادر درمانی و مدافعان سلامت باشیم بلکه عملاً و به‌طور کنشی و هوشمندانه در این راستا به فکر تغییر نگرش منجر به تغییر رفتار از مدیریت صرف مقابله در فاز پاسخ به مدیریت شرایط اضطراری (حوادث، سوانح، بلایا، بحران‌ها و فجایع) و انفعالی عمل نمودن و غافلگیر شدن به‌سمت برنامه‌ریزی برای شناخت بهتر انواع مخاطرات، مدیریت جامع خطرپذیری یا ریسک، ایجاد تاب آوری و کسب آمادگی لازم در برابر تهدیدات و به‌طور کلی عدم قطعیت‌ها گام برداریم. دور (از) همی‌های شب یلدا، بوته‌ای برای آزمایش است! این فرصت را از دست ندهیم! متفاوت بیندیشیم!

شهیندخت مولاوردی
حقوقدان
یلدا از دیرباز بهانه‌ای بوده برای دورهمی‌ها، سر زدن به بزرگترها و تازه کردن دیدارها. اما امسال یلدایی دیگر در راه است؛ هم در آستانه شب یلدایی دیگر قرار داریم و هم امسال یلدایی متفاوت و دیگری را تجربه می‌کنیم. امسال با وجود همه‌گیری جهانی ویروس کرونا باید شیوه‌های جدیدی را برای پاسداشت این سنت کهن بیازماییم؛ درست مشابه رسومی که در طول سال گذشته  شکل و شمایل دیگری یافتند: از عید دیدنی‌هایمان گرفته تا سیزده به‌در و جشن‌های عروسی و مراسم ختم و... با زنده نگاه داشتن این سنت باستانی‌مان با سبک و سیاقی نو، می‌توانیم سلامت خود و دیگران را به خطر نینداخته و نگرانی‌هایی را که این روزها در مورد خطر بر باد رفتن دستاوردهای اخیر مبارزه با کرونا به اوج خود رسیده است به حداقل برسانیم. از سوی دیگر بی توجهی و جدی نگرفتن توصیه‌ها و پروتکل‌های بهداشتی در این شب می‌تواند براحتی یک «دورِهمی ساده» را به «دوراز همیِ همیشگی» تبدیل کند، حال آنکه با یک «دور از همیِ با نشاط و مجازی» می‌توانیم سلامتی خود و بزرگترهایمان را که در معرض بیشترین آسیب هستند تضمین‌ کنیم. مبادا تک‌تک ما با ندانم ‌کاری و سهل‌انگاری طولانی‌ترین شب سال را به سیاه‌ترین روزهای کرونایی پیوند بزنیم. مسئولیت مشترک مردم و دولت در افول و زوال زمستان کرونایی است؛ همانطور که در فردای یلدا جهان ‌و کائنات دل در گرو غلبه روشنی بر ظلمت دارد. یلدای امسال در خانه می‌مانیم و دورِهم جمع نمی‌شویم تا کم‌ شویم.  به قول ماتیاس هورکس، آینده‌پژوه آلمانی در دوران کرونا دنیایی که خیال می‌کردیم آن را می‌شناسیم فرو ریخته است. این دیدگاه بی‌شباهت به حرف یورگن ‌هابرماس سرشناس‌ترین فیلسوف در قید حیات آلمان نیست. او گفته: «کرونا باعث شد ما بفهمیم چقدر نمی‌فهمیم.»  هورکس می‌افزاید: «پشت ریزش جهانی که خیال می‌کردیم می‌شناسیم، جهان دیگری در حال جوش خوردن است.» ما در جهان پساکرونا تعجب خواهیم کرد محدودیت‌های اجتماعی که ناگزیر به رعایت آنها شدیم کمتر باعث  تنهایی ما شدند، بلکه برعکس بعد از نخستین شوک، خیلی‌ها حتی احساس راحتی می‌کردند که بسیاری از دوندگی‌ها و حرافی‌ها ناگهان متوقف شد و احترام اجتماعی که تا پیش از کرونا کاهش یافته بود، بازگشت. ما تعجب خواهیم کرد که چگونه تکنولوژی فرهنگ دیجیتال در عمل جا باز کرده است... و ما بیش از پیش توجه خود را بار دیگر به پرسش‌های انسانی معطوف می‌کنیم: انسان چیست؟ ما برای یکدیگر چه معنایی داریم؟ پس از کرونا، ما به پشت سر نگاه می‌کنیم و به یاد می‌آوریم که در روزهای ویروس واقعاً چقدر انسانیت وجود داشت.

اسماعیل آذر
شاعر، استاد دانشگاه و مجری برنامه‌های ادبی
گفته‌اند که روزی ابوسعید ابوالخیر در حجره خویش نشسته بود به تنها. یکی از یاران اندر آمد. پرسید: «شیخ تنهایی؟» شیخ گفت: «نی. اکنون که تو آمدی تنها شدم.» این یکی- دو سطر حکایت بعضی از ما آدم هاست؛ گاهی درون برخی آنقدر بزرگ است که گویی فراتر از یک نفر، بلکه هزار نفر است. آنهایی که اندرونی مملو از عشق و آرامش دارند بنا به ضرورت زمانه‌شان می‌توانند گاهی به دور از جمع، اما به یاد عزیزان خود باشند؛ اگرچه در جمع بودن هم بخشی از ضروریات زندگی است اما نه آنقدر حیاتی که بابتش جان‌مان را به خطر بیندازیم. بنابراین می‌توان به تنهایی شب یلدا را برگزار کرد. به نوبه خود معتقدم اگر این شب یلدا یا نوروز آینده دور هم جمع نشویم هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد؛ جان و سلامتی عزیزانمان اهمیتی فراتر از دلتنگی‌های موقت و فقدان دورهمی‌های این ماه‌ها را دارد. حالا بماند که تکنولوژی‌های ارتباطی هم به یاری‌مان آمده‌اند و می‌توانیم براحتی حتی امشب، شب یلدا، دیداری تصویری یا حتی گفت و شنودی تلفنی با بستگان‌مان داشته باشیم و بخشی از این دلتنگی‌ها را جبران کنیم.
دور هم جمع شدن‌ها حال خوبی به ارمغان می‌آورد اما نه آنقدری که خودمان یا اعضای خانواده‌مان اسیر رفت و آمد به بیمارستان شویم یا از آن بدتر اینکه داغدار عزیزانمان شویم. اما یکی از آیین‌های زیبای یلدا که حتی امکان برپایی اش به تنهایی یا با همان جمع چند نفره خانواده‌مان هم هست تفأل زدن به دیوان حافظ است. البته تفأل زدن در روزگار قدیم تنها خاص دیوان حافظ نبوده و تاریخچه دیرینه‌ای دارد. به‌عنوان مثال اهالی روستایی در خوی رسم جالبی برای تفأل زدن دارند؛ رخت‌های شسته‌شان را روی طناب پهن می‌کنند و صبر می‌کنند تا روز بعد. اگر صبح بیدار شوند و ببینند که یکی از رخت‌ها زمین افتاده مبنا را بر این می‌گذارند که سالی سرد و همراه با یخبندان در پیش دارند. بعضی از همدانی‌ها شیوه دیگری برای تفأل دارند؛ خانواده که کنار هم جمع می‌شوند پارچه می‌آورند؛ هر کسی نیت کرده و سوزنی به پارچه می‌زند. بعد هم یکی از حاضران شعری می‌خواند و آنها که نیت کرده‌اند شعر مذکور را با توجه به نیت خود معنی می‌کنند.
روزهای نوروز هم شکل دیگری از تفأل زدن باب بوده، مردم سر راهی فال گوش می‌نشستند و به صدای اولین رهگذران گوش می‌دادند و شنیده‌ها را خوب یا بد تفأل خود می‌دانستند. تفأل زدن برخاسته از کنجکاوی انسان‌ها و میل آنان به اطلاع از آینده است؛ حالا کاری به درستی یا نادرستی اش ندارم. پیش از آن، ایرانیان مراسم شب یلدا را با برپایی دو سفره برگزار می‌کردند؛ یکی از این دو سفره «میزد» بوده، سفره‌ای مملو از انواع خشکبار. فراهم کردن تنقلات آن کار راحتی هم به حساب نمی‌آمده چراکه به‌عنوان نمونه جمع‌آوری مقداری انجیر خشک نیازمند صرف زمان زیادی بوده است.
سفره دیگر «زو» نام داشته که دربردارنده انواع و اقسام شربت‌ها برای پذیرانی از میهمانان شب یلدا بوده است. آنان دور هم جمع می‌شدند و قصه می‌گفتند تا شب یلدا را بگذرانند و از نحسی اش در امان بمانند. البته آن زمان هنوز بحث تفأل به حافظ در میان نبوده و تفأل زدن به دیوان حافظ متعلق به 600 سال اخیر و بعد از اسلام است؛ رسمی که هم تحت تأثیر شخصیت خود حافظ و هم اشعار او که اغلب ماهیتی دینی دارند شکل گرفته است. غزل‌های حافظ به گونه‌ای است که می‌توان معنی‌های مختلفی از آن برداشت کرد و همین مسأله مخاطب را بیشتر به تفأل زدن ترغیب می‌کند، چراکه می‌تواند شعرهای دیوان او را متناسب با نیت خود معنی کند.
 

داوود فتحعلی‌بیگی کارگردان
و مدرس تئاتر
آیین شب یلدا، تاریخچه و قدمتی باستانی دارد که قرن‌هاست مردم آن را جشن می‌گیرند و به باور نیاکان گذشته ما این شب طولانی که آغاز زمستان بوده است را برای دور کردن تاریکی و رسیدن به نور و طلوع روز دور هم جمع می‌شدند و آیین و مناسکی را به‌جا می‌آورده‌اند؛ اما اینکه در چنین شب‌هایی در طول اعصار گذشته، ما اجرای نمایش‌های آیینی را هم داشته‌ایم چنین چیزی یا وجود نداشته یا من از آنها بی‌اطلاع هستم و به آن برنخورده‌ام و صرفاً شنیده یا در جاهایی خوانده‌ام که در چنین شبی برخی نقال‌ها داستانی مثل داستان غلبه فریدون بر ضحاک را نقل می‌کرده‌اند و دلیل انتخاب این داستان هم به احتمال زیاد شباهت تمثیلی این داستان به جدال و مبارزه نور و تاریکی و در نهایت غلبه نور بر تاریکی بوده که با چنین موقعیت و وضعیتی همسانی داشته است. همان‌طور که بسیاری می‌دانند این آیین از دوران کهن، یعنی از دوران میترائیسم به ما رسیده که البته امروز با آنچه در آن عصر و دوران وجود داشته یکسر متفاوت شده و تبدیل شده است به یکسری دورهمی و خوردن آجیل و... ایرانیان باستان به نور مطلق اعتقاد داشتند و برای آنکه شاهد سرزدن نور مطلق و دمیدن خورشید باشند و این طلوع دوباره را در زمستان جشن بگیرند دور یکدیگر جمع می‌شدند و احتمالاً با دعا خواندن مراسمی ویژه، این شب را تا صبح بیدار می‌ماندند تا همان‌طور که گفته شد طلوع و درخشش نور و به نوعی غلبه نور بر تاریکی و ظلمت را ببینند و این اتفاق خوشایند را به فال نیک بگیرند. امروز کمتر جایی در ایران یا کشورهایی مثل هند که ریشه‌های مشترک فرهنگ با ما دارند این مراسم اتفاق می‌افتد و صرفاً ممکن است در شهرها و روستاهایی اندک بخشی از این مراسم همچنان وجود داشته باشد و همه چیز تغییر پیدا کرده است.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این مسأله است که منظور ما از آیین همان جلوه عینی اسطوره‌ است، همان‌طور که نگاه ما به شاهنامه فردوسی و نقالی‌ها و پرده‌خوانی‌ها و نمایش‌های آیینی می‌تواند مصداقی بر این مسأله باشد و طبیعتاً وقتی سر وقت حوزه‌های آیینی می‌رویم، باید این نکته را در نظر داشته باشیم که این حوزه، سازوکارهای دیداری دارد و خودبه‌خود یک شکل اجرایی پیدا می‌شود و متأسفانه گاهی دیده می‌شود که بین سه حوزه آیین، رسم و سنت خلط مبحث‌هایی پیش می‌آید که اساساً اشتباه و نادرست است. مسأله دیگری که باید به آن پرداخت و به صورت جزئی در سطور بالا به آن اشاره شد این است که آنچه ما طی سال‌های گذشته از یلدا می‌شناسیم و در خاطر داریم یلدای دوران جدید است و کمترین شباهت را با آداب و رسوم یلدایی که در قرن‌ها پیش جشن گرفته می‌شد دارد یا حداقل خود من جایی را نمی‌شناسم و نمی‌دانم که آیینی باستانی همچون آیینی که نیاکان ما برگزار می‌کرده‌اند درباره یلدا داشته باشند؛ علی‌الخصوص در محدوده زندگی شهری امروزی که به هیچ‌وجه آیین ویژه‌ای سراغ ندارم و صرفاً ما امروزه به همین دورهم جمع شدن‌ها و حافظ‌خوانی و خوردن آجیل و شیرینی بسنده می‌کنیم در صورتی که حافظ و فردوسی بسیار بعدتر از این آیین که ریشه در میترائیسم دارد پا به عرصه گذاشته‌اند و از همین یلدا و مضمونش نیز شعر و شاهد مثال آورده‌اند. این دیگران بوده‌اند که به شعرهای کسی مثل فردوسی، مثلاً در قیام فریدون و ضحاک وجهی نمادین داده‌اند و این موضوع یک نوع تناسب دادن اختیاری بوده نه اینکه الزاماً اتفاق افتاده است چون همان‌طور که آمد فردوسی بسیار بعدتر به دنیا می‌آید و شاهنامه را می‌نویسد و با اینکه بخش‌هایی از داستان ضحاک و فریدون رویکردی اساطیری دارد اما در نهایت تحلیل‌ها و نشانه‌شناسی‌ها از این متن، تحلیل‌ها و برداشت‌هایی متأخر است.‌

هارون یشایایی
تهیه‌کننده سینما
خانواده پرجمعیتی بودیم؛ 6 پسر و سه دختر. پدر فوت کرده بود و به همراه مادر جمعی 10 نفره می‌شدیم. خودمان لشکری بودیم برای عبور از شب بلند سال. آن روزها هر کدام‌مان مشغول کاری بودیم و دور هم جمع کردن خانواده کار پرزحمتی بود. مادر که سرپرست و بزرگ و مورد احترام همه بود میدان دار بود. به هر سختی تن می‌داد تا دور هم جمع شویم، انار دانه می‌کرد، هندوانه می‌خرید و سعی می‌کرد شب یلدایمان بی‌رونق نباشد. از خصوصیات بارز مادر همین تلاش برای حفظ دورهمی در چند شب سال از جمله شب نوروز و اعیاد خودمان و شب یلدا بود. یکی از سنت‌های شب چله فرهنگ قصه‌گویی و شعرخوانی است. صادقانه بگویم آن روزها هیچ کداممان سواد چندانی نداشتیم. مادر کتابخوانی بلد نبود اما قصه‌هایی را که به صورت شفاهی شنیده بود برایمان تعریف می‌کرد. با قصه‌هایی از تورات، داستان نوح، یوسف، موسی، خروج از مصر و... ما را سرگرم می‌کرد. تلاش او برای دور هم جمع کردن اعضای خانواده حالا به ما به ارث رسیده است. الان هم با دختر و پسر و چهار نوه‌ام جمع‌مان جور است. حافظ خوانی به راه است و پسرم کیارش که با ادبیات انس و الفت دارد چند سالی است که علاوه بر تفأل بر حافظ برایمان شاهنامه‌خوانی می‌کند. در میان قصه‌ها اما پرطرفدارترین داستان، زندگی خودم است. نوه‌هایم سرنوشت و داستان زندگی پدربزرگ‌شان را بیشتر از هر قصه‌ای دوست دارند. من زندگی پرماجرایی داشتم و علاقه آنها به شنیدن باعث می‌شود گذشته‌ام را مرور کنم. نقل خاطره می‌کنم از فعالیت‌های اجتماعی و کارهایی که برای جامعه یهودیان انجام دادم و آنها با علاقه گوش می‌کنند. شب یلدای امسال اما متفاوت از هر سال است. قرار است با دوری، هوای هم را داشته باشیم. با وجود همه نوستالژی و علاقه‌ای که به کنار هم بودن داریم باید از بیماری کرونا عبور کنیم. این شب‌ها تکرار می‌شود و باید زنده بمانیم تا تکرار یلدا و کنار هم بودن را دوباره تجربه کنیم. پس اولویت اولمان سلامتی است تا سال آینده جای عزیزی خالی نماند. به فکر عزیزانمان باشیم و حداقل به مناسبت روز پرستار با تیم درمانی که این روزها برای نجات هموطنان‌مان از جان مایه گذاشتند، همدلی کنیم. امسال به قصه جانفشانی پرستاران دل بدهیم که البته داستانی تاریخی است. ۳۰ سال مدیرعامل بیمارستان دکتر سپیر (بیمارستان خیریه کلیمیان) بودم و شاهد بوده‌ام که پرستارها همیشه کنار مردم بوده‌اند. یک نمونه‌اش ۱۳ آبان سال ۱۳۵۷ است. سر چهارراه سرچشمه تظاهرات مردمی برپا شد. افراد زیادی زخمی شدند. بیمارستان ما که نزدیکترین مرکز درمانی بود پر شد از زخمی‌ها. لباس تمام پرستارها غرق به خون بود. رئیس پرستارها زنده‌یاد خانم حصیدیم که مورد احترام همه بود طوری مدیریت کرد که کسی بیرون در نماند. پس از درمان بچه‌ها را از در کوچه بیمارستان فراری می‌داد تا اسیر گارد امنیتی نشوند. نسل آن پرستارها مثل ما رو به پایان است اما نسل جدید پرستاران در همین ایام کرونا ثابت کردند شاگردان و جانشینان خوبی برای این نسل فداکار هستند. آسایش و جان خودشان را برای نجات ما به خطر انداختند. ما هم به فکر جان عزیز آنها باشیم که قابل احترامند و در عین حال در تنگنا. برای قدردانی همین قدر از ما بر می‌آید که مراقب خودمان باشیم و بگوییم «مخلص‌تان هستیم». کاش آنهایی که کاری از دست شان بر‌می‌آید جور دیگر از آنها قدردانی کنند، از پرستارانی که هیچ وقت حقوق‌شان برابر زحمات شان نبوده است.‌

هوشنگ جاوید
پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی ایران
شب یلدا یکی از آیین‌های باستانی زیبا وماندگار ایران زمین است که در فرهنگ مردم ایران «شب چله» هم عنوان می‌گردد به این دلیل که از فردای آن روز، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود.البته برخی شاعران چون سعدی، حافظ و مولانا در اشعار خود بیشتر به‌ نام «یلدا» تأکید داشته‌اند به این سبب که تاریخ دیرینه «یلدا» را فراموش نکنیم و بدانیم این آیین به لحاظ باستان‌شناسی از دیرباز در کشورما جاری بوده است، چنان که سعدی می‌گوید: «باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود» در واقع در تاریخ ایران باستان «یلدا» را شب زایش مهر و خورشید هم می‌نامند، به این معنا که روز اول زمستان خورشید از دل تاریکی بیرون می‌آید و زاییده می‌شود و در گذشته و در ایران کهن این زادروز را در چهار روز جشن می‌گرفتند؛ اول، هشتم، پانزدهم و 23 دی ماه، که نام ماه با نام روز یکی بود و این سه روز آخر را «دی» می‌نامیدند و هر روز آن را جشن می‌گرفتند اما امروزه تنها روز اول زمستان را جشن می‌گیریم که یلدا نامگذاری شده است. «یلدا» یک واژه سریانی است که به فرهنگ ایران وارد شده و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد به معنای ولادت خورشید یا میترا است. در باور پیشینیان شب را به نوعی اهریمنی می‌دانستند و برای اینکه کمک کنند نور پیروز شود شب اول زمستان را کمی بیشتر از شب‌های گذشته بیدار می‌ماندند و به جشن و پایکوبی می‌پرداختند تا همزمان در کنار آنها خورشید از دل تاریکی بیرون شود. البته زایش خورشید و آغاز دی، فرهنگ‌های دیگری را هم در برگرفته است به‌طور مثال در قرن چهارم میلادی در احتساب سال کبیسه اشتباهی رخ داد و باعث شد ٢١ دسامبر به ٢٥ دسامبر منتقل شود، در واقع 21 دسامبر روز تولد میترا است و این روز را کریسمس و روز تولد حضرت عیسی(ع) اعلام کردند؛ همان‌طورکه حکیم سنایی می‌گوید: «به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی‌جویی / که از یک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا» نکته دیگر در آیین بلندترین شب سال، اقلام خوراکی مرسومی است که استفاده می‌شود.در واقع اول زمستان پایان برداشت محصولات زمینی و صیفی‌جات و آغاز فصل استراحت در جامعه کشاورزی است.لازم به یادآوری است کشاورزان در گذشته چهار جشن برگزار می‌کردند؛ نخست «جشن نوروز» و آمدن بهار و فصل کار و تلاش، دوم «جشن تیرگان» که در تابستان است و این روز را به‌خاطر حاصل شدن و رسیدن بخشی از نعمت‌های خداوند مانند گندم، جو و برداشت میوه‌های درختی جشن می‌گرفتند و دیگر«مهرگان» است و جشن برداشت تمامی نعمت‌های بزرگ خداوند و در آخر شب‌چله که همه محصول صیفی برداشت می‌شود و فصل استراحت کشاورزان است. البته جشن شب‌چله چون نزدیک به اسفند ماه و روز «سپندارمزد» بوده، ارتباطی بین این دو مناسبت قرار گرفته است که روز دوستی نامیده‌اند به این علت که باغداران و کشاورزان در اسفند ماه به همیاری یکدیگر می‌روند اما متأسفانه غربی‌ها این روز را از ما اقتباس و در واقع دزدی کرده‌اند و ولنتاین نامگذاری شده است و متأسفانه نهادهای متولی میراث فرهنگی تا به امروز کار جدی در این زمینه انجام نداده، در حالی که اساس این دوستی‌ها در ایران‌زمین شکل گرفته است. ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه اشاره داشته در روز نخست دی ماه که پایان برداشت محصولات کشاورزی است، پادشاه یا فرمانروایان با دهقانان و برزگران مجالست می‌کنند و هم غذا می‌شوند و به تعریف آنها می‌پردازند که کارهای بزرگ شما کشاورزان موجب قوام دنیا شده است. جشن شب یلدا در همه اقوام ایران وجود دارد و خوراکی‌های متنوع و بازی‌های خاصی برای آن تعریف شده است.در واقع اغلب این اقلام خوراکی محصولات باغداران و کشاورزان بوده است که بر سر سفره خود می‌گذاشتند مانند سیب، انار، گلابی، پرتقال، هندوانه و... غذای شب هم به روند تغذیه خانواده‌ها بستگی داشت، اگر دامدار بودند بیشتر از خوراک‌هایی استفاده می‌کردند که از شیر درست می‌شد و آش‌های مختلف با حبوباتی از محصولات خود و سبزی‌های خشک شده پخت می‌گردید. و در کنار آن «شب چَره» می‌گرفتند و باز هم از محصولات خود چون تخمه خربزه، طالبی یا هندوانه یا بادام، پسته، فندق، انجیر و توت خشک استفاده می‌کردند و در آن شب از نعمت‌هایی که خداوند به آنها اعطا کرده شکرگزاری می‌شد و مهم‌ترین مسأله ذکر نیایش و ستایش خداوند بود. اما از جمله بازی‌ها یا سرگرمی‌های خاصی که به این شب اختصاص داشت گرفتن فال حافظ، فال کوزه، دوبیتی خوانی و منظومه‌خوانی و قصه تعریف کردن مادربزرگ و پدربزرگ‌ها برای فرزندان خود بود. و البته نکته مهمی که مربوط به پیش از اسلام بوده و بعدها وارد اسلام شده انفاق کردن است.در گذشته مردم در شب یلدا یک مقدار آجیل تهیه می‌کردند و در کنار آن شمع یا چراغی روش می‌شد و مبلغی پول یا یک وسیله یا یک لباس کنار می‌گذاشتند و بعد از دعا و شکرگزاری صبح روز بعد، آن آجیل با همان مبلغ پول یا لباس سهم اولین فقیری بود که به در منزل آنها می‌رفت. البته دراین سال‌ها دگرگونی‌های بسیاری در شب یلدا ایجاد شده و آنچه از آیین این شب باقی مانده بیشتر رو به تجمل‌گرایی بوده است نه آن فضای همدلی و مأنوس بودن در کنار یکدیگر و مسأله مهمتر این است که واژه‌سازی‌های ترکیبی و بی‌معنا و نادرستی از نام یلدا انجام گرفته است بخصوص در این 40 سال اخیر و مسئولان فرهنگی نسبت به این موضوع توجهی نشان نداده‌اند، در واقع ضمن برگزاری و پاسداشت این آیین باستانی باید حافظ این نام بزرگ هم باشیم.‌‌‌