پانصد و نود و چهارمین شب بخارا به برپایی مراسم گرامیداشت سیروس پرهام اختصاص یافت. در این مراسم برخی چهره‌های فرهنگی درباره سال‌ها فعالیت‌ها و اثرگذاری خدمات این مترجم، منتقد و هنرشناس پیشکسوت کشورمان که او را از ستون‌های فرهنگی - هنری دوران معاصر می‌دانند صحبت کردند؛ مردی که به سبب سال‌ها کار جدی در عرصه‌های مختلف حق بسیاری بر فرهنگ سرزمینمان دارد؛ چه آن سال‌هایی که به‌عنوان نخستین ویراستار مؤسسه انتشارات فرانکلین دست‌به‌کار شد و چه زمانی که با بنیان گذاشتن سازمان اسناد ملی ایران نقش مؤثری در حفظ حافظه تاریخی‌مان ایفا کرد.
«شب سیروس پرهام» همچون دیگر برنامه‌های فرهنگی این روزها به شکل مجازی برگزار شد؛ ابتدای این برنامه به پخش سخنان علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا اختصاص یافت؛ دهباشی در ابتدا گفت برنامه‌های این‌چنینی زمان کافی برای پرداخت به همه وجوه شخصیت افرادی همچون سیروس پرهام را ندارد. هرمز همایون‌پور که خود از چهره‌های شناخته‌شده درعرصه ترجمه به شمار می‌آید درباره پرهام گفت: «دکتر پرهام از چند جهت برجسته است؛ در دهه سی که نقد کتاب تنها تعریف و ستایش یا انتقاد و تسویه‌حساب شخصی بود، پرهام پیشگام نقد درست یا به قول خودش نقد تحلیلی به شمار می‌آمد. او در نقد هنری و تاریخی هم پیشرو بود و با همراهی بزرگانی همچون منوچهر انور، کریم امامی و نجف دریابندری، علم ویرایش را توسعه و ترویج داد.»
در عرصه هنر، پرهام ازجمله فرش‌شناسان صاحبنام هم به شمار می‌آید؛ همایون‌پور کارهای او را در زمینه‌ فرش‌های عشایری فارس هم بسیار ارزشمند خواند و از سویی به پایه‌گذاری و توسعه سازمان اسناد ملی ایران در سال 1349 از سوی سیروس پرهام اشاره کرد.
ایرج پارسی‌نژاد، منتقد و محقق هم سیروس پرهام را از پیشگامان فرهنگ معاصر ایران خواند و با یادآوری وضعیت نقد و تحلیل زمانه سیروس پرهام که عملاً نقدی در کار نبود بر عملکرد بدیع سیروس پرهام در نقد به معنای پرداختن به نقاط قوت و ضعف یک اثر تأکید کرد. او در ادامه گفت: «سیروس پرهام نخستین فردی بود که به ویرایش و مقابله کتاب در مؤسسه فرانکلین پرداخت و پس از او منوچهر انور، فتح‌الله مجتبایی و نجف دریابندری راه او را ادامه دادند.»
پارسی‌نژاد در نهایت تأکید کرد که فعالیت پرهام تنها برای حفظ اسناد مکتوب نبوده و او درباره گنجینه اشیاء و آثار تاریخی ایران نیز مقالات متعددی نوشته است. او اقدامات پرهام را برخاسته از عشق بسیار به ایران دانست. از آنجایی‌ که در فرش‌شناسی هم پرهام ازجمله چهره‌های سرشناس است؛ تورج ژوله، تاریخ‌نگار فرش کشورمان با ستایش جایگاه علمی و فرهنگی سیروس پرهام گفت: «شیوه او در حوزه پژوهش‌های فرش باید به یک الگو تبدیل و بین دانشجویان فرش ترویج شود.امیدوارم جامعه هنری درباره روش و شیوه نگاه و قلم او بحث و گفت‌وگو کنند و نتیجه این کار منتشر شود.» در پایان مراسم سیروس پرهام سخنانی درباره «همگام با زمانه»، کتاب تازه‌اش که به همت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر و در این مراسم رونمایی شده گفت. «همگام با زمانه» دربردارنده مجموعه مقالاتی از سیروس پرهام است که طی 64 سال منتشر شده‌اند. آن‌طور که پرهام تأکید کرد انتشار این کتاب به دنبال خواست وی از نشر علمی و فرهنگی برای جمع‌آوری مقاله‌های او شکل‌گرفته که درنهایت در چهار بخش «پژوهش و نقد ادبی»، «پژوهش و نقد هنری»، «پژوهش و نقد تاریخی» و «زیروبم‌های ترجمه و ویرایش» منتشر شده‌اند.

پگاه  موسوی
خبرنگار
مراسم گرامیداشت هفتصد و چهل و هفتمین سالگرد درگذشت عارف و شاعر برجسته فارسی‌زبان، مولانا جلال الدین بلخی موسوم به «شب عرس» جمعه در قونیه و بر سر مزار این شاعر بزرگ ایرانی با شعار «زمان احسان» برگزار شد. این در حالی است که به گزارش خبرنگار روزنامه ایران، شیوع ویروس کرونا این مراسم را که سالیان سال با حضور هزاران نفر از عاشقان شعر و ادب فارسی در شهر قونیه برگزار می‌شد امسال تحت‌الشعاع خود قرار داد و مراسم به صورت تقریباً خصوصی و زنده و با حضور میهمان‌هایی از ترکیه، ایران، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، بوسنی، مقدونیه، آلمان، آلبانی، روسیه، مجارستان، لهستان و بلغارستان و با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد و میهمانان برنامه ضمن بازدید از اماکن تاریخی شهر قونیه از مزار شمس تبریزی در نزدیکی مقبره مولانا نیز بازدید کردند. گفتنی است سی و پنج روزنامه‌نگار از رسانه‌های 11 کشور جهان برای پوشش هفتصد و چهل ‌و هفتمین سالگرد مراسم بزرگداشت مولانا موسوم به «شب عرس» به قونیه سفر کردند. این شب در طریقت مولویه به شب درگذشت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی گفته می‌شود که هر سال در روزهای اول تا هفدهم دسامبر در شهر قونیه ترکیه برگزار می‌شود که امسال به دلیل شیوع پاندمی کرونا این مراسم با تأخیر برگزار شد.
 مولانا شاعری ایرانی و متعلق به تمام جهان است
اسین چلبی بیست ‌و دومین نواده مولانا یک روز پیش از مراسم در نشستی مطبوعاتی که به صورت اینترنتی نیز پخش می‌شد، ضمن خوشامدگویی به حاضران در هفتصد و چهل و هفتمین سالگرد درگذشت مولانا، چند کلامی سخن گفت و به سؤالات خبرنگاران حاضر در جلسه پاسخ گفت. چلبی با اشاره به این موضوع که برای همه ما و بدون شک شخص حضرت مولانا سلامتی انسان بسیار مهم و اساسی است، تصمیم گرفته شد که مراسم امسال به صورت عمومی برگزار نشود تا از جان یکدیگر در برابر این ویروس محافظت و مراقبت کنیم. او در پاسخ به پرسش خبرنگار « ایران» درباره اهمیت مولانا به عنوان کسی که خون مولانا در رگ‌هایش جریان دارد، گفت: «مولانا شاعری ایرانی است که به زبان فارسی شعر نوشت و بعد از حرکت از بلخ به سمت ترکیه در نهایت در شهر قونیه از دنیا رفت. مولانا شاعری ایرانی است که فارسی نوشته و در قونیه به خاک سپرده شده اما او را باید یک چهره جهانی به حساب آورد که متعلق به تمام دنیاست. مولانا مسیری 10 ساله را از بلخ تا قونیه طی کرد و در این ده سال 72 ملت را دید و تجربه کرد. پس او انسان را بسیار خوب می‌شناسد که می‌تواند آنقدر دقیق و موشکافانه از پنهان‌ترین لایه‌های وجود انسان سخن بگوید و سخنانش چه در شعر و چه در نثر نشان دهنده همین شناخت از انسان از منظر جامعه‌شناسی است.»
 رستگاری انسان دغدغه مولاناست
چلبی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار«ایران» دلیل علاقه مردم دنیا از هر زبان و فرهنگ و آیینی را این طور تشریح کرد: «همان طور که گفته شد، مولانا شاعر و نویسنده‌ای بزرگ و جهانی است که از انسان حرف می‌زند و دغدغه‌اش رستگاری انسان است و به همین دلیل هم محبت او به خدا و خلق خدا باعث شده تا این حد به چهره‌ای سرشناس برای تمام اعصار تبدیل شود. مردم مولانا را دوست دارند چون خدا مولانا و مردم را دوست دارد. همان طور که گفته شد بیش از 700 سال از مرگ مولانا می‌گذرد و بعید است تا قرن‌ها قرن دیگر کسی مثل مولانا دوباره پا به این دنیا بگذارد و او چهره‌ای یگانه در جهان است.» اسین چلبی در ادامه در پاسخ سؤال دیگر خبرنگار روزنامه ایران مبنی بر اینکه اگر مولانا زنده بود چه پیامی برای امروز ما داشت، گفت: «با وجود این بیماری حتماً به همه ما تأکید می‌کرد که مراقب سلامت خود باشیم و از جان عزیزی که خداوند به ما داده حفاظت کنیم. او در پایان صحبت‌هایش در پاسخ به سؤال خبرنگار «ایران» درباره رابطه‌اش با ایران و حس‌ و حال «نواده» مولانا بودن گفت: «بدون شک این برای من یک افتخار بزرگ است که خون مولانا در رگ‌های من جریان دارد و از من نیز به نسل‌های آینده خواهد رسید؛ اما درباره ایران باید بگویم که من چندین‌بار به ایران سفر کرده‌ام و بسیار بسیار مردم ایران را دوست دارم. ایرانی‌ها مردمانی خونگرم و میهمان‌نواز هستند و فرهنگ بسیار بالایی دارند و بین این دو ملت علاقه‌ها و اشتراکات بسیاری وجود دارد.»

دنیا پاپایی
خبر‌نگار‌‌
نقاشی روی دیوارها پیشینه چند هزار ساله دارد؛ از زمانی که اجداد غارنشینمان روی دیوارها خط‌ها را رج می‌زدند تا امروز یعنی در قرن بیست و یک.
نقاشی‌های خیابانی روی پل‌ها، دیوارها، ساختمان‌ها، قطارها، کف خیابان‌ها و در مجموع هر جایی که بیشتر در چشم است، کشیده می‌شوند و برخی از آنها صرفاً برای زیبایی‌اند و برخی دیگر مفهوم‌هایی را بیان می‌کنند.
برخی از هنرمندان ممکن است از شیطنت و خلاقیت‌هایی در نقاشی دیواری استفاده کنند تا مشکلات فردی و اجتماعی را با دیگر افراد به نمایش بگذارند. این در حالی است که دیگر هنرمندان از مکان‌های دیگری که اجتماعی‌تر است مثل نمایشگاه‌ها برای به نمایش گذاشتن آثارشان استفاده می‌کنند. هنرمندان خیابانی از جسارت بیشتری برخوردارند؛ چرا که ریسک غیر قانونی بودن این کار را پذیرفته‌اند. خلق هنر در فضاهای عمومی این امکان را به هنرمندانی که نمی‌توانند حرف‌های خود را مستقیماً بیان کنند می‌دهد. همچنین مخاطبان بیشتری نسبت به نمایشگاه ازکارهای آنان دیدن می‌کنند. این امر انگیزه‌ مشترک تمامی هنرمندان نمایش خیابانی است.
در این چند وقت اخیر چندین هنرمند خیابانی به شهرت دست پیدا کرده‌اند. یکی از این افراد، پژاک، هنرمند اسپانیایی است که از زمانی که با معلم نقاشی خود به مشکل برخورد، تصمیم به نقاشی در مکان‌های عمومی گرفت تا مردمی که توانایی برای رفتن به موزه‌ها و گالری‌ها را ندارند از این زیبایی بی‌بهره نمانند. پژاک اسم مستعاری است که این نقاش اسپانیایی برای خود انتخاب کرده. آخرین اثر او روی دیوار بیمارستانی در اسپانیا بود که عدم فاصله‌گذاری در دوران اپیدمی را به ترکی زشت تشبیه کرده بود.
پژاک سبک بیان متفاوتی برای انتقال سخنانش دارد. این هنرمند چهل و سه ساله بیشتر روی دیوار نقاشی می‌کشد و از سبک trompe-l’oeil استفاده می‌کند که یک لغت فرانسوی به معنای خلق آثار با تکیه بر توهم‌های بصری است. این روش یک راه بسیار ویژه و خلاقانه برای ایجاد خطای دید و دیدن فضاهای سه بعدی با استفاده از نقاشی است. پژاک هنرهای زیبا را ابتدا در سالاماکا و سپس در دانشگاه بارسلونا ادامه تحصیل داد و دست آخر در آکادمی در بل آرتی دی میلان فارغ التحصیل شد.
در وب‌سایتی که توسط طرفداران برای او طراحی شده است، نوشته شده است: «از زمانی که پژاک نقاشی‌های مینیاتوری روی پنجره‌ها می‌کشید تا زمان حال، او با خلق هر یک از آثارش ارتشی از طرفداران را جمع‌آوری کرده است. این هنرمند اسپانیایی با تحقق و بازآفرینی هوشمندانه تصاویر در فضای عمومی، دغدغه‌های اجتماعی را به‌خوبی بازگو می‌کند. قدرت کارهای او و همین طور بازگو کردن مطالب به گونه‌ای است که تمام مردم دنیا متوجه آن می‌شوند. کارهای او ترکیبی از مهارت بی‌نظیردر نقاشی است و بیان مفاهیم اصلی و دانش گسترده‌ای که از هنر کلاسیک و فرهنگ عامه دارد تسلط وی بر هنر را نشان می‌دهد.
«پیام و انطباق» دو اصلی هستند که باید آن را برای زمانی که از پژاک صحبت می‌کنیم، بدانیم. فرقی ندارد روی کاغذ، بوم و یا در مکان‌های عمومی فعالیت کند، او این توانایی را دارد که پیامش را به واضح‌ترین شکل ممکن بیان کند؛ این نقاشی‌ها می‌توانند ترسیم نقشه‌ای از کره زمین در حالی که به درون فاضلاب تخلیه می‌شود باشد یا یک عکس ترسناک نمادینی که در آن راهب بودایی خودسوزی می‌کند.
هنر پژاک به گونه‌ای تأثیرگذار و انتقادی است که تماشاگر را وادار به توقف در مسیر می‌کند و او را به فکر می‌برد. برای رسیدن به این دستاورد، او از جلوه‌های بصری گوناگونی مثل استفاده از ابزارآلاتی که کمتر کسی از آنها استفاده می‌کند یا ارائه راهکارهای متفاوت برای بالا بردن تعداد بازدیدکنندگان، استفاده می‌کند.
اگرچه توانایی پژاک در بازسازی آثار هنرمندان قدیمی مثل کلود مونه، اوژن دلاکروا، کاتسوشیکا هوکوسای یا ارجاع به لوسیو فونتانا یا آلبرتو جاکومتی، بی‌سابقه است، اما باید این را در نظر داشته باشیم که پژاک در نهایت امضای خود را در کار لحاظ می‌کند. چرا که او توانایی این را دارد که از فضاهای مختلف اجتماعی بهترین بهره را ببرد و از سوی دیگر تکنیک‌ها و سبک‌های مختلف؛ چیزی است که آثار او را تا این حد منحصر به فرد می‌کند. این واقعیت که با وجود تنوع در سبک کاری وی باز هم افکارش را به طور واضح بیان می‌کند، یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت اوست که کمتر کسی این توانایی را دارد.

از فیلم مستند «زندگی خیام» به کارگردانی «میگل والس» مستندساز اسپانیایی رونمایی شد. این فیلم که درباره زندگی و زمانه حکیم و شاعر ایرانی عمر خیام است، در مرکز فرهنگی خانه مدیترانه اسپانیا رونمایی و به همین بهانه نشستی تخصصی و مجازی با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و هنر و «حسن قشقاوی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد و «حسن قشقاوی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا در نشست افتتاحیه رونمایی از این فیلم، درباره تاریخ حضور خیام و اشعار او در زبان اسپانیولی سخنرانی کرد. سفیر ایران همچنین به نصب مجسمه خیام در دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و برگزاری کنفرانس هزاره خیام که سال گذشته به همت دانشگاه علامه طباطبایی و با همکاری دانشگاه نبریخا در مادرید برگزار شد، اشاره کرد. دراین نشست شرکت کنندگانی از جمله میگل والس و «هلیل بارسنا» اسلام‌شناس اسپانیایی حضور داشتند و در باره جایگاه علمی و تاریخی این دانشمند بزرگ ایرانی گفت و گو و تبادل نظر کردند. دکتر «خواکین رودریگز» کارشناس ارشد رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا  هم درباره دوران تاریخی که خیام در آن می‌زیست و از آن به عنوان آغاز شکوفایی علمی و فرهنگی ایران اسلامی نام برده می‌شود برای مخاطبان اسپانیایی سخن گفت. حکیم عمر خیام نیشابوری با نام غیاث الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری در ۲۸ اردیبهشت سال ۴۲۷ در نیشابور متولد و در ۱۲ آذر سال ۵۱۰ در نیشابور در گذشت. خیام را در نقاط مختلف جهان به نام خیامی و خیام نیشابوری و خیامی النّیسابوری می‌شناسند و از او به عنوان یک حکیم یا به اصطلاح همه‌چیزدان، فیلسوف، ریاضیدان، ستاره شناس و رباعی سرای ایرانی یاد می‌کنند که در دوران سلجوقیان زندگی می‌کرده است. البته بیش از علم خیام، رباعیات اوست که وجه و شهرتی جهانی دارد و تقریباً کسی در دنیا نیست که خیام و رباعیاتش را نشناسد و حتی در صحنه‌های مختلفی از فیلم‌های معروفی که درباره جنگ‌های جهانی ساخته شده تصویری از سربازانی را می‌بینیم که کتابچه‌ای از خیام در جیب دارند و با خواندن خیام، روزگار و ساعات تلخ را سپری می‌کردند اما همان‌طور که آمد خیام پیش از شاعر بودن حکیم و دانشمندی بزرگ بوده که «مایگل والس» در فیلم مستند خود او و زندگی درخشانش را به تصویر کشیده است.‌

ندا  سیجانی
خبرنگار
این روزها برنامه‌های موسیقی حال و هوای بهتری دارد و اجراهای آنلاین و برگزاری جشنواره‌ها موسیقی نشاطی دوباره گرفته است. از پنجشنبه 27 آذرماه، دومین دوره اجرای کنسرت‌های آنلاین موسیقی ایرانی به مدت چهارشب به میزبانی تالار رودکی آغاز شده و تا فردا یکشنبه 30  آذرماه ادامه خواهد داشت. این دوره از اجراهای آنلاین موسیقی دستگاهی، به موسیقی سازی و بی کلام اختصاص دارد و هر شب از ساعت 21، دو سانس برنامه، با حمایت دفتر موسیقی و بنیاد رودکی روی صحنه می‌رود. البته با توجه به محدودیت‌های زمانی اعلام شده از سوی ستاد ملی کرونا در رابطه با عدم تردد شبانه بعد از ساعت ۲۱ در شهر تهران، این مجموعه کنسرت‌ها ضبط شده و از طریق صفحه مجازی بنیاد رودکی و دیگر سامانه‌های معرفی شده  به صورت رایگان  پخش می‌شود. ارژنگ سیفی زاده، هوشمند عبادی، حمید قنبری، حمید خوانساری، بامداد ملکی، بهاره فیاضی، یاسمین شاه‌حسینی، گوهرناز مسائلی و... از نوازندگان این دوره از کنسرت‌های آنلاین هستند.
 گامی دیگر در آشنایی مردم با موسیقی سازی
پریچهر خواجه، موسیقیدان و نوازنده ساز قانون هم قرار است یکشنبه ۳۰ آذر و در آخرین روز از این دوره از کنسرت‌های آنلاین در سانس نخست اجرای تکنوازی ساز قانون را داشته باشد و در این برنامه قطعاتی از ساخته‌های خود را برای مخاطبان ارائه خواهد کرد. این نوازنده برگزاری چنین رویدادی را بسیار ارزشمند عنوان کرد و در این باره به «ایران» گفت: «با توجه به فضای موجود و شیوع بیماری کرونا اجرای کنسرت‌های آنلاین می‌تواند اتفاق خوبی در شنیده شدن موسیقی‌های ایرانی بویژه موسیقی دستگاهی باشد و همان طور که دراولین دوره از کنسرت‌های  آنلاین موسیقی ایرانی شاهد بودیم، استقبال خوبی از سوی مردم و از این سبک موسیقی صورت گرفت. البته اجرایی که قراراست در این دوره برگزار شود به موسیقی سازی و بدون کلام اختصاص دارد و قطعاً این نوع موسیقی مخاطبان خاص خود را خواهد داشت به این دلیل که اکثریت مردم کشور ما علاقه‌مند به شعر و ادبیات هستند و با موسیقی با کلام ارتباط بهتری دارند اما به عقیده من باید موسیقی سازی و بدون کلام هم به گوش  مردم برسد و آشنایی و ارتباط بیشتری داشته باشند در واقع هر نوع موسیقی زیبایی و جایگاه خاص خود را دارد. امیدوارم برگزاری چنین برنامه‌هایی و ارتباط مردم با موسیقی همچنان تداوم داشته باشد.»
 شب یلدا با زند وکیلی
اما در کنار برگزاری کنسرت‌های آنلاین موسیقی دستگاهی، تعدادی از خوانندگان پاپ هم در آستانه شب یلدا برنامه‌های ویژه‌ای برای مخاطبان دارند تا در مراسم امسال که به دور هم جمع نشدن خانواده‌ها تأکید بسیاری شده، با تماشای این اجرا‌ها اوقات خوشی را بگذرانند. این بخش از کنسرت‌های آنلاین  هم به صورت رایگان بوده و از پنجشنبه 27 آذرماه با همت شهرداری تهران، دفتر موسیقی و معاونت فضای مجازی صدا و سیما در برج میلاد تهران آغاز شده است و علاقه‌مندان می‌توانند از طریق سایت تیوا نما یا از لایو اینستاگرام به آدرس tva. tv شاهد این رویداد هنری باشند.دراین بخش از اجراها تا به امروز مهدی یغمایی، گروه موسیقی رستاک اجرای برنامه داشته‌اند و امشب در ساعت ۲۱ محمد معتمدی و فردا علی زند وکیلی در شب یلدا میهمان خانه‌های مردم خواهد بود.
برنامه دیگر برگزاری سومین جشنواره «موسیقی کلاسیک ایرانی» در استان بوشهر که نشست خبری این جشنواره هفته گذشته با حضور سیدمجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عبدالکریم گراوند (استاندار بوشهر)، مجید خورشیدی، (معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری بوشهر)، محمد اللهیاری (مدیرکل دفتر موسیقی)، فاطمه کرم‌پور (مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد استان بوشهر) و امیر مردانه (مدیر اجرایی جشنواره) در معاونت امور هنری برگزار شد.
این جشنواره در حوزه موسیقی ردیف دستگاهی بوده و شورای علمی آن متشکل از هنرمندان ملی و هنرمندان استان بوشهر است که اسفندماه امسال در استان بوشهر برگزار خواهد شد.