به دنبال افزایش قیمت جهانی نفت در اثر جنگ اعراب و اسرائیل؛ درآمدهای نفتی ایران به یکباره چندین برابر شد آن هم در زمانی که نوبت به اجرای برنامه عمرانی پنجم رسیده بود. محمد رضا شاه تصور می‌کرد با سرازیر کردن درآمدهای نفتی به اقتصاد ایران می‌تواند توسعه اقتصادی را سریع‌تر رقم بزند و به قدرت بزرگ منطقه و پنجمین اقتصاد جهان بدل کند؛ اما شاید نمی‌دانست یا نمی‌خواست که بداند، اقتصاد هر کشوری تنها با پول ساخته نمی‌شود و تزریق منابع نفتی علاوه بر اینکه وابستگی کشور به نفت را افزایش می‌دهد می‌تواند تبعاتی همچون تورم و... را به همراه داشته باشد. نکته‌ای که گروهی از کارشناسان سازمان برنامه و بودجه هم در اسفند 1351 نسبت به آن هشدار دادند. این گروه نظرات خود را در کنفرانسی با امیرعباس هویدا نخست‌وزیر در میان گذاشتند و با استناد به الگوها و معادلات اقتصاد سنجی و پیش‌بینی‌های آماری؛ اعلام کردند حکومت نباید بودجه دولت را یک باره افزایش فراوان دهد زیرا روبنای ضعیف و شکننده اقتصاد ایران تاب سرمایه ‌گذاری‌های بسیار کلان را ندارد و افزایش بودجه‌های دولتی به‌صورت ناگهانی خطرناک است. در این بین حتی یکی از کارشناسان خارجی سازمان برنامه «الکس مژلومیان» پیش‌بینی کرده بود:«اگر دولت همه درآمد حاصله از نفت را هزینه کند، در ایران انقلاب خواهد شد.» نکاتی که کارشناسان سازمان برنامه درباره تزریق بودجه‌های نفتی به امیرعباس هویدا ارائه دادند او در کنفرانس رامسر در مرداد سال 1353 به شاه منتقل کرد ولی محمدرضا پهلوی گوشش به این حرف‌ها بدهکار نبود و تنها در رؤیاهایش «ژاندارم منطقه» شدن و «تبدیل ایران به دروازه تمدن» را می‌دید. از طرف دیگر به نظر می‌رسد که افزایش درآمدهای نفتی کشور او را دچار غرور کاذب کرده بود. نگاهی به درآمدهای نفتی و میزان فروش نفت ایران در بین سال‌های 1350 تا 1355 بخوبی نشان می‌دهد که درآمدها و فروش نفت تا چه اندازه رشد داشته. در سال 1350 میزان فروش کل نفت ایران 4566 هزار بشکه و درآمد نفتی کشور 1870 بوده است. اعداد و ارقامی که در سال 1353 با رشدی عجیب رو به رو بود؛ در این سال میزان فروش نفت ایران به 6021 بشکه و درآمد نفتی کشورمان به 18523 رسید (تقریباً 10 برابر نسبت به سال 1350) رسید. با توجه به افزایش درآمدهای کشور شاه دستور داد تا در برنامه پنجم برای سرعت بخشیدن به توسعه تجدید نظر صورت گیرد و همین شروعی بود برای روزهای سیاه اقتصادی که اوج آن را در سال‌های 1355 و 1356 دید. علاوه بر اینها شاه بخشی از درآمدهای کلان نفتی را با وجود مشکلات اجتماعی بسیار و فاصله‌های طبقاتی عمیق بخصوص در مناطق محروم ایران در قالب وام به ایتالیا، انگلستان، فرانسه و مصر پرداخت و کمک‌های بلاعوضی هم به افغانستان، هند، پاکستان، بنگلادش و سنگال پرداخت کرد.
اما حاصل سیاست‌های پول پاشی شاه در اقتصاد ایران به بیماری هلندی ختم شد. بیماری هلندی چالش اقتصادی است و زمانی اتفاق می‌افتد که مقادیر زیادی ارز خارجی وارد اقتصاد یک کشور شود. این پدیده می‌تواند ناشی از افزایش شدید حجم یا قیمت منابع طبیعی صادراتی باشد، یا از ورود حجم بزرگی از کمک‌ها یا سرمایه‌‌گذاری‌های مستقیم ناشی شود. بیماری هلندی سبب می‌شود بخش‌هایی از اقتصاد ملی که کالای قابل تبادل در بازار جهانی تولید می‌کنند نظیر صنعت و کشاورزی تضعیف و بخش‌هایی که کالاهای غیرقابل مبادله در بازار جهانی تولید می‌کنند نظیر بخش عمرانی تقویت می‌شود. اقتصادی که با بیماری هلندی دست و پنجه نرم می‌کند با افزایش نرخ تورم شدید و افزایش پایه پولی رو به رو می‌شود اتفاقی که در سال 1356 به‌صورت عریان خود را بر اقتصاد ایران که با رشد تورم شدید و کاهش تولیدات کارخانه‌ها رو به رو شد، تحمیل کرد. در سال 1356 جمشید آموزگار با توجه به تبعات بیماری هلندی اقتصاد ایران مجبور شد سیاست‌های ریاضت اقتصادی را در پیش بگیرد، شرایطی که نارضایتی عمومی را همراه داشت و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان زمینه‌های سقوط شاه و پیروزی انقلاب را فراهم کرد.

دانشگاه تهران به‌عنوان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین مراکز علمی کشور اولین سنگ بنای راه‌اندازی مرکز تحقیقات هسته‌ای را در ایران و در دهه 1330 گذاشت و در این زمینه مهم‌ترین گام را در سال 1346 با احداث راکتور تحقیقاتی تهران برداشت. این راکتور در سال 1346 از سوی امریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران در امیرآباد ساخته و به بهره‌برداری رسید. راکتوری با توان ۵ مگاوات که هسته مرکزی آن در عمق ۸ متری استخری با ظرفیت ۵۰۰ هزار لیتر آب سبک قرار دارد. اما نبود انسجام در برنامه‌های هسته‌ای در کشور موضوع مهمی بود که در نهایت باعث شد در سال 1353 سازمان انرژی اتمی تشکیل و مرکز اتمی دانشگاه تهران هم به زیرمجموعه آن اضافه شود. مهم‌ترین هدفگذاری تشکیل سازمان انرژی اتمی «توسعه فناوری هسته ‌ای» بویژه تولید برق با استفاده از نیروگاه‌‌های اتمی تعیین شد. در ماده اول قانون تشکیل سازمان انرژی اتمی ایران که تیرماه1353 تصویب شده است، نوشته شده: «سازمان انرژی اتمی برای استفاده از اشعه و انرژی اتمی در صنایع، کشاورزی و خدمات و ایجاد نیروگاه‌های اتمی و کارخانه‌های شیرین کردن آب شور، تولید مواد اولیه مورد نیاز صنایع اتمی، ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم برای اجرای طرح‌های مزبور همچنین برقراری هماهنگی و نظارت بر کلیه امور مربوط به انرژی اتمی در کشور، تأسیس شده است». اکبر اعتماد دانش آموخته دانشگاه لوزان سوئیس نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی بود؛ کسی که زمینه چینی‌های لازم برای تشکیل این سازمان را از سال 1346 در سازمان برنامه و بودجه (دفتر انرژی اتمی سازمان) برداشت و در سال 1353 به‌عنوان رئیس سازمان انتخاب و تا سال 1357 این مسئولیت را برعهده داشت.
ایران بعد از تشکیل سازمان انرژی اتمی اقدامات گسترده‌ای را برای تأسیس نیروگاه‌های هسته‌ای انجام داد و قراردادهای مشترکی را با چند کشور به امضا رساند برای مثال در سال 1353 قرارداد خرید خدمات مربوط به غنی‌سازی اورانیوم برای تأمین سوخت نیروگاه‌های اتمی ایران میان رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و نماینده کمیسیون انرژی اتمی امریکا به امضا رسید. همچنین در این زمینه قراردادهایی هم با طرف‌های فرانسوی به امضا رسید. هدفگذاری اولیه سازمان انرژی اتمی طرح احداث 23 هزار مگاوات نیروگاه برق هسته‌ای بود ولی در نهایت این پروژه تا زمان انقلاب به نتیجه‌ای نرسید. برای کسب اطلاعات از سال‌های پرحادثه شکل‌گیری سازمان انرژی اتمی می‌توانید به کتاب «پرتگاه حادثه» زندگی اکبر اعتماد (تاریخ شفاهی در گفت‌و‌گو با او) مراجعه کنید یا فیلم مستند «من اکبر اعتماد اتم می‌شکنم» به کارگردانی سید وحید حسینی و احمدرضا گنجه‌ای را ببینید.

 تهیه و تنظیم:حسن مجیدی

آغاز جمع‌آوری اتومبیل‌های قراضه در تهران

اتومبیل‌هایی که مدت طولانی در کنار خیابان‌ها توقف کنند به گورستان جدید اتومبیل منتقل خواهند شد و مأموران شهرداری موظفند اتومبیل‌های فرسوده را جمع‌آوری کنند.
شهردار امروز دستور داد این امردر سراسر تهران به مرحله اجرا درآید. شهرداری اعلام داشت: برخی رانندگان، خیابان‌های تهران را به گورستان اتومبیل‌های قراضه تبدیل کرده‌اند و هرکسی از اتومبیل خود اعراض [بیزار شدن] می‌کند آن را در گوشه خیابان رها کرده و دنبال کار خود می‌رود. جنت آباد در جاده کن و منطقه چهار شرکت واحد در تهران به‌عنوان گورستان اتومبیل‌های قراضه تعیین شده و این قبیل اتومبیل‌ها از خیابان های تهران جمع‌آوری و به این دو منطقه برده خواهد شد.
روزنامه اطلاعات- شنبه 7 اردیبهشت 1353

در زاینده رود جزیره‌های مصنوعی احداث می‌شود

در بستر رودخانه زاینده رود (داخل شهر اصفهان) جزیره‌های کوچک و بزرگ مصنوعی احداث می‌شود. این طرح که مجری آن یک شرکت فرانسوی است در اجرای برنامه زیبا‌سازی و عمران اصفهان صورت می‌گیرد. عرض بستر زاینده رود در داخل شهر اصفهان بین یکصد و پنجاه تا سیصد متر است. با احداث سد شاه عباس کبیر و ذخیره سیل آبها در دریاچه سد آب رودخانه تقلیل یافته و وضع بستر رودخانه در داخل شهر از نقطه نظرزیبایی و بهداشت نامطلوب شده است بهمین منظور تصمیم گرفته شد در سراسر بستر زاینده رود اقدام به احداث پارک، آبنما و گردشگاه‌های بزرگ شود. با اجرای این طرح بهره‌برداری مطلوب از بستر زاینده رود در داخل شهر اصفهان امکان پذیر می‌شود و این منطقه به‌صورت یکی از زیباترین و جالبترین مراکز توریستی و تفریحی در خواهد آمد.
روزنامه اطلاعات- پنجشنبه 12 اردیبهشت 1353

افتتاح سازمان ملی انتقال خون ایران

سازمان ملی انتقال خون ایران فعالیت خود را برای گرفتن خون رسماً آغاز کرد. با افتتاح این سازمان، خرید و فروش خون از بین خواهد رفت و از اهدا کنندگان خون مجاناً آزمایش خون بعمل می‌آید.
این سازمان اعلام داشت: افرادی که قصد کمک به بیماران نیازمند به خون را دارند می‌توانند در تمام مدت روز برای اهدای خون خود به سازمان انتقال خون مراجعه کنند. پزشکان و کارکنان این مرکز تحت شرایط پیشرفته تکنیکی پس از آزمایشات دقیق پزشکی اقدام به گرفتن خون آنان خواهند کرد.
 از داوطلبان اهدای خون یک سلسله آزمایشات مربوط به خون بعمل می‌آید، سازمان ملی انتقال خون در خیابان ویلا شماره ۱۱4 قرار دارد. در مراسم گشایش سازمان انتقال خون، مدعوین داوطلب اهدای خون جمعاً ۲5 واحد خون به این مرکز اهدا کردند.
روزنامه اطلاعات - پنجشنبه ۱۰ مرداد ۱۳۵۳

یکی از احیاگران سنت پیاده روی به کربلا، به سرای جاوید شتافت
درگذشت حضرت آیت‌الله شاهرودی

با کمال تأسف اطلاع حاصل شد که بعداز ظهر پنجشنبه گذشته [14 شهریور1353] حضرت آیت‌الله العظمی سید محمودحسینی شاهرودی مرجع عالیقدر تشیع به‌دنبال یک بیماری ممتد در نجف اشرف بدرود زندگی گفته‌اند.
درگذشت حضرت آیت‌الله شاهرودی که از شخصیت‌های عالیقدر روحانی و محل احترام و اعتقاد عموم شیعیان بودند در عراق و ایران موجی از تأثر و اندوه برانگیخت. بلافاصله پس از اعلام خبر درگذشت آیت‌الله شاهرودی مجلس ترحیمی از ساعت ۱۰ صبح امروز در مسجد سلطانی و شاه [امام] تشکیل شد که علمای اعلام و طلاب علوم دینی و جمع کثیری از طبقات مردم در آن شرکت داشتند.
دیروز شهر شاهرود یکپارچه سوگوار بود و طبقات مختلف مردم برای شرکت در مراسم سوگواری و تسلی دادن روحانیون و علمای این شهر، در مسجد «مدرسه قلعه» اجتماع کردند. در شاهرود اعلام شد اهالی این شهرستان به مناسبت درگذشت حضرت آیت‌الله شاهرودی، چهل روز عزاداری خواهند کرد.صبح دیروز گروهی از علما و روحانیون شاهرود برای تسلیت دادن به خواهران و برادران و سایر خویشاوندان مرحوم حضرت آیت‌الله شاهرودی به «قلعه آقا» 20 کیلومتری شاهرود رفتند.بامداد دیروز، به مناسبت رحلت حضرت آیت‌الله شاهرودی، از طرف حضرت آیت‌الله حاج سید محمدهادی میلانی در مسجد گوهر شاد، مجلس ترحیمی منعقد شد که تا عصر دیروز ادامه داشت. همچنین صبح و عصرامروزنیز از طرف آیت‌الله حاج شیخ احمد شاهرودی برادر مرحوم حضرت آیت‌الله شاهرودی مجلس ختمی در مسجد گوهرشاد، برگزارشد.
شرح حال حضرت آیت‌الله شاهرودی
حضرت آیت‌الله حاج سید محمودحسینی شاهرودی به سال ۱۳۰۱ هجری قمری برابر با 1262هجری شمسی، در شاهرود متولد شد. تحصیلات اولیه را در شهر بسطام، شاهرود ومشهد گذراند و تحصیلات عالیه را در نجف اشرف، به پایان رسانید. در حوزه درس آیت‌الله ملا محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)، میرزا محمدحسین نائینی و آیت‌الله آقا ضیاء‌الدین عراقی تلمذ می‌کرد. در سال ۱۳۲۸ هجری قمری از شاهرود به عراق رفت و بعد از رحلت حضرت آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی مرجعیت تامه پیدا کرد.
مرحوم آیت‌الله شاهرودی دارای رساله علمیه و تألیف بیش از 10 جلد کتاب می‌باشد.
حضرت آیت‌الله شاهرودی به مدت 50 سال در حوزه‌های علمیه «مسجد هندی» و «مسجد شیخ انصاری» نجف تدریس می‌کرد و در این مدت بسیاری از شاگردان ایشان، به درجه اجتهاد رسیدند.
حضرت آیت‌الله در این مدت علاوه بر پرداخت هزینه تحصیلی و سایر مخارج زندگی طلاب در حوزه علمیه نجف، زمین وسیعی برای سکونت طلاب متأهل تهیه کرد و ۱۲ ساختمان در آن به‌وجود آورد. همچنین یک بیمارستان و یک مسجد بزرگ در این زمین ساخت.همچنین ایشان تشرف به کربلا با پای پیاده را که با ورود اتومبیل‌ به منطقه، بین زائران بسیار کمرنگ و به فراموشی سپرده شد بود، بار دیگر احیا کردند.دولت بعثی عراق، مضیقه‌های فراوانی برای آیت‌الله شاهرودی فراهم کرد و در زمان حیات آیت‌الله، ایشان را در تنگنا قرارداد و اخیراً ایشان را به محاکمه دعوت کرده بود وچون این عمل توهین به جامعه روحانیت بود و از طرف عالم روحانیت به دولت عراق اعتراض شد ولی مأموران بعثی به منزل آیت‌الله ریختند و برای ایشان ناراحتی فراوانی ایجاد کردند.
روزنامه اطلاعات - شنبه 16 شهریور 1353