گروه فرهنگی / بیمارستان جم این روزها حال و هوای غریبی دارد، از کادر پزشکی تا دوستداران محمدرضا شجریان دقایق و ثانیه‌های تلخ و سنگینی را می‌گذرانند؛ گویا اینجا زمان متوقف شده، چشم‌ها نگران و نفس‌ها در سینه حبس و خبر می‌رسد حال استاد همچنان نگران کننده است. شامگاه دوشنبه 14 مهرماه بار دیگر عاشقان خسرو آواز ایران مقابل بیمارستان جم تجمع کردند و با اضطراب از اخبار دلهره‌آوری که از فضاهای مجازی به گوش می‌رسد. آخرین تجمع هواداران اسفند ماه 98 بود؛ روزهای سرد زمستان و بی‌تابی عاشقان استاد، ازدحام عجیبی را در خیابان‌های منتهی به بیمارستان جم و در مقابل آن به‌وجود آورده بود، تجمعی که یکصدا مرغ سحر را زمرمه می‌کردند تا بار دیگر این مرغ سحرخوان نویدی از روزهای خوب استاد باشد و آن زمان همایون فرزند خلف استاد به میان جمعیت آمد و با عاشقان پدر از شرایط و روند بیماری سخن گفت. اما اکنون شرایط نسبت به هفت ماه گذشته تغییر کرده و این نگرانی را در صحبت‌های پزشکان معالج او هم می‌توان دید. آن رفیق قدیمی که محمدرضا شجریان نوروز 95 به مردم کشورش معرفی کرد حالا دم از بی‌وفایی زده و سرطان پیشرفته شده است.
تعداد افراد هر لحظه بیشتر شده و حسن عباسی پزشک معتمد و خانوادگی استاد در حیاط بیمارستان با مردم به صحبت نشسته و شرایط ناپایدار بیماری شجریان را با آنها درمیان می‌گذارد و همچنان از بحرانی بودن وضعیت جسمانی‌اش می‌گوید و از مردم تقاضا دارد به شایعات توجه نکنند. درخواستی که خانواده استاد بارها و بارها بر آن تأکید داشتند و خواهش‌شان از مردم این بود اخبار درست را از کانال‌های رسمی یا صفحات شخصی دنبال کنند...
طبق اعلام سومین اطلاعیه هیأت مدیره بیمارستان جم که ساعت ۹ صبح سه‌شنبه ۱۵ مهرماه منتشر شد: «شرایط بالینی استاد عزیزمان نسبت به روز قبل تغییر واضحی نداشته و کلیه اقدامات درمانی لازم نیز برای ایشان درحال انجام است و همچنان نیازمند بستری در بخش مراقبت‌های ویژه هستند. قابل ذکراست هرگونه تغییر در شرایط بالینی استاد ارجمند به اطلاع ملت عزیزمان خواهد رسید.» و دکتر عباسی در آخرین گفت‌و‌گو با «ایران» شرایط استاد شجریان را همچنان ناپایدار عنوان کرد و افزود: «با کمک تیم پزشکی همچنان درتلاش هستیم و همین که وضعیت‌شان نسبت به روزهای قبل بدتر نشده راضی هستیم.»

گروه فرهنگی / کانون تئاتر دینی اداره کل هنرهای نمایشی در ادامه برگزاری تئاتر صاحبدلان در ادوار گذشته، تلاش دارد امسال نیز دوره دهم این رویداد تئاتر دینی را  در تهران و دیگر استان‌های کشور در بخش صحنه‌ای، خیابانی و محیطی برگزار ‌کند؛با توجه به فراگیری ویروس کرونا امسال نمایش‌ها با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و بنا بر دستورالعمل هر استان اجرا می‌شود و با این شرایط اجرای نمایش‌ها از اول مهرماه آغاز شده و در آبان ماه نیز ادامه خواهد داشت؛ در مجموع اجراها 11 اثر به صورت صحنه‌ای، 10 اثر در بخش خیابانی و دو اثر در بخش محیطی با موضوعات کاملاً متنوع اجرا می‌شود؛ در نمایش‌هایی چون آسمانی دیگر، او می‌آید، ایستاده چون سرو به تماشای خورشید، برقع، پولکه‌گردانی آذربایجان، خون رقصه، در عاشورا، دقایقی با رضا، دمام نوازی، زبان اشاره، ژنرال خورشید، سرخِ او، سوگنامه، شبیه سردار، شور و شعور، فقط به‌خاطر تو، کابوس‌هایی که خواستند رؤیا شوند، کوچه نقاش‌ها، مجنون لیلی، نجوای عزازیل، ننه سربخش، وقتی سخو می‌شمارد و هشت؛ روایت شهادت مردان خدا در تاریخ جهان اسلام و تاریخ معاصر و مقاومت مردان، زنان و مادران شهید روایت می‌شود؛ از این فهرست تا کنون نمایش‌های «شبیه سردار»، «دمام نوازی»، «فقط به خاطر تو» و «درعاشورا»  در تهران و«اومی‌آید» در دهلران اجرا شده‌اند؛ از هفته آینده و بنابر مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا درصورت بلامانع بودن طبق برنامه‌های از پیش اعلام شده 11 اثر صحنه‌ای اجرا می‌شود و در غیر این صورت با عادی شدن اوضاع هر استان اجراها از سر گرفته می‌شود. قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی و ابراهیم گله دارزاده مدیر تئاتر شهر هم چند شب پیش با حضور در مجموعه تئاتر شهر از اجراهای «تئاتر صاحبدلان» در محوطه این مجموعه و آخرین اجرای نمایش «بین یه عالمه ماهی» در تالار سایه دیدن و از عوامل این جشنواره و این تئاتر قدردانی کردند.
تئاتر فقط تهران نیست
مرتضی وکیلیان، دیگر کارگردانی است که امسال نمایش «فقط به خاطر تو» را به اجرا می‌برد که این نمایش مضمونی دینی، حماسی و اسطوره‌ای دارد و در قالب تئاتر صاحبدلان در دهمین دوره این رویداد اجرا می‌شود. او درباره شرایط برگزاری دهمین دوره جشنواره به «ایران» می‌گوید: «برگزاری دهمین دوره تئاتر «صاحبدلان» امسال ویژگی‌هایی دارد. تئاتر صاحبدلان امسال تقارن میمون و مبارکی با چهل سالگی دفاع مقدس دارد، دفاعی که  در ایثار و مقاومت  متجلی شده که تا به امروز هم در نسل‌های جوان جاری است و جوان‌های دهه هفتادی هم مثل جوان‌های دو دهه قبل به جبهه‌های حق علیه باطل در قالب مدافعان حرم رفته‌اند.؛ از سویی دیگر شیوع کرونا به هر حال محدویت‌هایی برای برگزاری تئاتر صاحبدلان فراهم کرده که البته راهکارهایی برای آن اندیشیده شده و گروه‌های نمایشی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی نمایش‌های موفقی را در این مدت روی صحنه اجرا کرده اند.» او یکی از ویژگی‌های مثبت این جشنواره را توجه به تئاتر شهرستان‌ها می‌داند و می‌گوید: «باید اشاره کنم من همیشه با تئاتر «صاحبدلان» همراه بوده‌ام و این نهمین حضورم در این رویداد تئاتری معظم و دینی است. تئاتر صاحبدلان ضمن پرداختن به هنرهای نمایشی در جهت ارتقای تئاتر دینی و سنتی ایران در قالب‌های مختلفی نظیر نقالی و تعزیه اهتمام می‌ورزد. تئاتر صاحبدلان با هنرمندی به مسائل اعتقادی می‌پردازد و برای من که اهل روضه و منبر هستم همیشه حضور در تئاتر صاحبدلان یک افتخار محسوب می‌شود و به نمایش‌های دینی که در تئاتر صاحبدلان در این سال‌ها اجرا کرده‌ام اعتقاد قلبی دارم و تلاش کرده‌ام حس، ارادت و خلوص قلبی در کارهایم وجود داشته باشد. نکته مهم این است که برگزاری مستمر و با قوت تئاتر صاحبدلان در ادوار گذشته به رشد و اعتلای تئاتر  دینی و مذهبی کمک کرده و در آن به مفاهیم مهمی پرداخته می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تئاتر صاحبدلان اهمیت‌دادن به تئاتر استان‌هاست. تهران تمام ایران نیست و باید همه فعالیت‌های فرهنگی و دینی در تمام شهرهای ایران برگزار شود و تئاتر صاحبدلان با شناخت درست از چنین مسأله‌ای این رویکرد را در دستور کار خودش قرار داده است.» مهدی مقیمی سرپرست گروه نمایش «در عاشورا» هم درباره ویژگی‌های دهمین دوره برگزاری این جشنواره و همزمانی آن با شیوع کرونا می‌گوید: به هر حال برگزاری تئاتر صاحبدلان در این دوره مصادف است با چهلمین سالروز دفاع مقدس که پر از حماسه و ایثار است و در ضمن با توجه به شیوع کرونا و محدودیت‌های بهداشتی اجرای نمایش‌ها از سبک و سیاق سالنی به سمت تئاتر محیطی رفته و این کار باعث بروز خلاقیت بیشتر از سوی نمایش‌های حاضر می‌شود و در تئاتر صاحبدلان مردم بی واسطه تر به دیدن نمایش‌ها می‌آیند و توأمان شدن با ماههای محرم و صفربُعد معنوی جشنواره را افزایش و به آن حال و هوای عاشورایی می‌دهد.
 نمایش مجازی راه گشا بود
مهدی دریایی یکی از چهره‌های مطرح تعزیه در ایران است که نزدیک به سه دهه در این حوزه فعالیت می‌کند و ماه گذشته هم نمایشگاهی  از نسخ و ادوات تعزیه ( قدمت بعضی از آن‌ها به دوران صفویه برمی‌گشت ) در تماشاخانه سرو برگزار کرد و بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت؛ دریایی یکی از پایه‌های ثابت جشنواره صاحبدلان است که تقریباً در تمامی دوره‌های این جشنواره با اثر متفاوتی حضور داشته و امسال هم با نمایش «ننه سربخش» در تئاتر صاحبدلان شرکت کرده است. دریایی درباره برنامه‌هایی که قرار بود امسال داشته باشند و کرونا آن‌را تحت الشعاع قرار داد می‌گوید: «پیش‌تر ما قصد داشتیم امسال که جشنواره با چهلمین سالروز دفاع مقدس و محرم و صفر مصادف شده برنامه‌های متنوعی داشته باشیم اما کرونا این امکان را از ما گرفت و ما هم  سعی کردیم این برنامه‌ها را از طریق شبکه‌های مجازی و شبکه آفتاب به نمایش بگذاریم و به همین دلیل هم تعزیه‌ها را به این سمت بردیم تا همه مردم علاقه‌مند بتوانند از این امکان استفاده کنند، البته در اراک هم ما این نمایش را در سالن «آیینه» با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی روی صحنه بردیم و استقبال خوبی هم از آن به عمل آمد.»

مریم سادات گوشه
خبرنگار
تابلو «وداع حضرت ابوالفضل» گویای لحظه وداع حضرت ابوالفضل(ع) با یکی از اهل بیت خیمه مسافران کربلاست. او حضرت سکینه(س) است. جلوی چادر خیمه، عمو دختر برادر خود را در بغل گرفته تا با او خداحافظی کند. قصد رفتن برای آوردن آب دارد. کنارش دو پرنده تشنه هستند که می‌خواهند به آسمان پرواز کنند. پرندگانی که نماد عالمگیر بودن یک واقعه هستند. در مقابل خیمه نیز کاسه‌ای قرار گرفته که گویای تشنه بودن اعضای خیمه است. دورنمایی از لشکریان یزید پیداست که حضرت ابوالفضل(ع) از میان آنان باید بگذرد و به آب دست پیدا کند. سمت چپ بالای تابلو پرندگانی در حال فرود آمدن به زمین هستند که نمادی از نظاره‌گر بودن و غصه‌دار بودن فرشتگان و موجودات آسمانی است.  نقاش تابلو «وداع حضرت ابوالفضل» می‌گوید: «روز تاسوعا چون گروهی از بندگان پاک خدا به جایگاه ابدی خود دست پیدا می‌کنند و این امر باعث هدایت بسیاری از انسان‌ها در طول تاریخ می‌شود. حاشیه تابلو گل‌های لاله طراحی شده است که نماد خون و شهادت است.» تابلوی «وداع حضرت ابوالفضل» وداعی است که محرم علی اکبری آن را این گونه روایت می‌کند و می‌گوید: «این تابلو را در زندان کشیدم. به خاطر بدهی مالی در حبس بودم. تنهایی‌هایم را با کشیدن بیش از 100 تابلو پر کردم. اولین تابلوام را با یک مداد طراحی 5 سانتی و یک مداد معمولی و روی یک کاغذ 50*70 ماکت کشیدم.» همین تابلو معروف وداع را می‌گوید. که هر بار با وضو قلم در دست گرفته و آن را کشیده است. اکبری در مورد کشیدن نقاشی‌اش در زندان می‌گوید: «تابلو را در سخت‌ترین شرایط در محیطی بسیار خفه و سنگین کشیدم.» او این تابلو را در نمایشگاه انفرادی خود با نام جنگ اراده‌ها در نگارخانه نهاوند به نمایش گذاشته است. جنگ اراده‌ها یعنی او در زندان با کمترین امکانات و در شرایط بسیار سخت که از آن با نام محیط سنگین و بسیار خفه یاد می‌کند دست به خلق اثر زده و این یعنی او با اراده و امید جنگ اراده‌ها را خلق کرده است. اینکه یک نقاش در زندان بتواند با کمترین امکانات و با یک مداد 5 سانتی طراحی یک اثر تأثیرگذار بیافریند یعنی پر از امید و اراده است. این نقاش 40 ساله درباره حس و حال خود می‌گوید: «از کودکی نقاشی می‌کردم و علاقه شدیدی به نقاشی داشتم. پایه نقاشی‌ام مادرم بود که فرش می‌بافت و با نخ و رنگ سر و کار داشت.» با اینکه تحصیلات دانشگاهی‌اش حقوق است اما نقاشی را تا مرحله حرفه‌ای ادامه داده است، می‌گوید: «جاده در تابلوهای من معنای خاصی دارد. جاده به انسان امید می‌دهد و انسان را امیدوار می‌کند تا به مسیری که می‌رود به زیبایی ادامه دهد. تابلوهایم مذهبی است و مضمون آن انسان است و حادثه‌هایی مثل کربلا در آن موج می‌زند.» این هنرمند در مورد فروش آثارش می‌گوید که آثارش را خوب می‌خرند و قیمت آن از 3 میلیون تومان شروع می‌شود و به 8 میلیون تومان هم می‌رسد.

 مریم شهبازی
خبرنگار
درحالی‌که بهار سال‌جاری، به دنبال ضرورت لغو برپایی نمایشگاه کتاب تهران برای جلوگیری از گسترش هر چه بیشتر بیماری کرونا، شاهد دومین وقفه در تاریخ برگزاری این رویداد بین‌المللی عرصه نشر بودیم، مسئولان ارشاد از قطعی شدن برنامه‌ریزی‌ها برای نخستین تجربه میزبانی مجازی ناشران از علاقه‌مندان کتاب گفتند.
آن‌طور که طی یکی- دو روز اخیر اطلاع‌رسانی شده، محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد اعتبار مالی لازم برای نخستین تجربه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب را 16 میلیارد تومان عنوان کرده است. البته این میزبانی در واقعیت شکلی از برپایی نمایشگاه کتاب تهران، منتهی در ابعادی کوچک‌تر و باهدف جبران بخشی از خسارت‌های وارد شده به صنعت نشرمان خواهد بود.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را به جهت وسعت برگزاری و همچنین تعداد بازدیدکنندگان، دومین نمایشگاه بزرگ کتاب جهان می‌دانند، از همین‌رو تقریباً کمتر کسی است که طی ماه‌های اخیر کمابیش خبرهایی درباره این رویداد نشر نخوانده باشد؛ اینکه شیوع کرونا سبب لغو برپایی‌اش در بهار سال‌جاری شد و درنهایت هم تصمیم به برپایی شکل مجازی آن گرفته شده مطالبی هستند که اغلب کتابدوستان تا حدی در جریان آنها هستند.
یکی از مسائلی که از همان ابتدا اهالی نشر را درگیر خود کرد فقدان زیرساخت‌های مناسب در برپایی اصولی شکل مجازی این نمایشگاه بود؛ البته این شرایط تنها خاص کشور ما نیست چراکه نه‌تنها در ایران، بلکه در دیگر کشورها هم تا به امروز تجربه‌ای جدی در این زمینه ثبت نشده است. از همین رو در اوایل طرح پیشنهاد برگزاری مجازی نمایشگاه، اغلب ناشران با آن مخالفت کردند.
با این‌حال ادامه محدودیت‌ها و نگرانی‌هایی که این بیماری در سطح جهانی رقم‌زده چاره‌ای باقی نگذاشت جز اینکه ناشران هم به برپایی مجازی نمایشگاه کتاب رضایت بدهند؛ هرچند که همچنان تأکید دارند برنامه‌ریزی‌ها باید به گونه‌ای باشد که ناشران کمتر شناخته‌شده تحت تأثیر شهرت ناشران بزرگ فراموش نشوند. بنابراین همان‌طور که محسن جوادی هم پیش‌تر در گفت‌وگوهایی با «ایران» تأکید کرده بود، معاونت فرهنگی دست به برپایی جلساتی با حضور نمایندگان صنوف نشر زد تا ضعف‌های احتمالی در مسیر این کسب تجربه به حداقل برسد.
از آنجایی‌که حدود 15 تا 20 درصد گردش مالی صنعت نشرمان به برگزاری سالانه نمایشگاه کتاب وابسته است این تصمیم باوجود نقاط ضعف احتمالی برای جبران بخشی از خسارت گرفته شد؛ بویژه که نمایشگاه صنوف در خلال گفت‌وگو با اهالی رسانه، تزریق بودجه و همچنین یارانه برپایی نمایشگاه کتاب تهران به بدنه نشر را درخواست کردند.
حالا آن‌طور که به نقل از جوادی در رسانه‌ها آمده، حداقل اعتبار تأمین‌شده برای نمایشگاه مجازی کتاب تهران معادل یارانه‎های تعلق‌گرفته به حوزه نشر در نمایشگاه سی و دوم (سال قبل) است که به کمک دولت و با پیگیری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأمین شده است. البته معاون فرهنگی وزیر ارشاد تأکید کرده که در تلاش هستند تا حامیان دیگری نیز به یاری نمایشگاه کتاب مجازی بیایند و از این طریق بر مقدار یارانه‎های اختصاص‌یافته افزوده شود.

سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در صفحه توئیتر خود با بیتی از حافظ یاد محمدرضا شجریان را گرامی داشته است. در این توئیت با عنوان نوای جان با استاد شجریان آمده: «راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد/ شعری بخوان که با آن رطل گران توان زد»/ایلنا
نشست «دو گام در شناخت ویتگنشتاین» روز سه‌شنبه (۲۲ مهرماه) ساعت ۱۶ با حضور مینو حجت، علی‌اکبر احمدی‌افرمجانی، حسین واله و مالک حسینی به‌صورت مجازی توسط مؤسسه فرهنگی شهر کتاب و با همکاری مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار می‌شود.علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را از اینستاگرام مرکز فرهنگی شهر کتاب پیگیری کنند./روابط عمومی شهر کتاب
نمایش «تشنه دیدار» که قرار بود در مجتمع فرهنگی، هنری اسوه اجراخوانی شود به‌دلیل شیوع کرونا به‌صورت آنلاین در سایت نمایش نت پخش می‌شود./ایلنا
وب‌سایت سینمایی «ایندی‌وایر» به‌تازگی فهرستی از بهترین فیلم‌های کارگردانان زن تاریخ سینما منتشر کرده که نام مستند «خانه سیاه است» ساخته «فروغ فرخزاد» در میان این آثار به چشم می‌خورد. /ایرنا
برنامه «روز خوش» شبکه جام جم سیما، چهارشنبه ۱۶مهر ماه به موضوع روز جهانی کودک می‌پردازد./ایلنا
 «کتاب کوچک تنهایی» مجموعه داستانی مشتمل بر هفت داستان کوتاه از نویسندگان امریکایی از سوی نشر کتاب کوچه در اختیار علاقه‌مندان به کتاب قرار گرفت./ایرنا
مجموعه انیمیشن «پهلوانان» از تولیدات جذاب مرکز پویانمایی صبا هر پنجشنبه و جمعه ساعت ۱۹:۰۰ روی آنتن شبکه پویا می‌رود./ایلنا
جلسه بررسی و داوری نهمین جشنواره فیلم‌های ایرانی استرالیا طی چند شب گذشته و با حضور جمعی از سینماگران به پایان رسید./ایرنا
ایوب دهقانکار مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با صدور حکمی، امیدعلی مسعودی را به‌عنوان دبیر نوزدهمین جشنواره کتاب و رسانه منصوب کرد./مهر
فیلم سینمایی «بتمن» از فهرست اکران سینماهای جهان در سال ۲۰۲۱ خارج و با تصمیم کمپانی «برادران وارنر» اکران آن به سال آینده موکول شد./ورایتی
شورای کتاب کودک به مناسبت هفته ملی کودک برنامه‌هایی شامل نشست‌های کتابخوانی، قصه‌گویی، معرفی فرهنگنامه، بازی‌های بومی و سرگرمی‌های هنری، تور مجازی و غیره را با شعار «سوار بر قایق کودکی» به شکل مجازی برگزار می‌کند./ایرنا
«فیلم باد پاییزی، باد بهاری، دو کبوتر» ساخته صادق جوادی در بخش فیلم‌های کوتاه چهل و نهمین جشنواره بین‌المللی سینمای نوین مونترال کانادا به نمایش گذاشته می‌شود. این انیمیشن کوتاه ۱۰ دقیقه‌ای از تولیدات ۲۰۲۰ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که اولین حضور بین‌المللی خود را تجربه می‌کند./ایسنا