حمیرا حیدریان
خبرنگار
یکی از نژادهای اصیل اسب، ‌نژاد اسب کُرد است که اصیل‌ترین ‌نژاد اسب ایرانی بوده و دارای تیره‌های جاف (سیاه و سفید)، افشار (کهر و قره کهر) و سنجابی (کهر روشن و خرمایی) است. چهار ‌نژاد اسب در سطح کشور به‌عنوان اسب ایرانی شناخته می‌شود که نامی ترین و بهترین آن اسب کردی است. اسب کرد از قدیم‌الایام نماد فرهنگی تاریخی مردم کرد بوده و داشتن آن همواره برای خانواده‌ها مایه فخر و مباهات بوده است.این ‌نژاد به‌دلیل استقامت بالا، قدرت و چالاکی زیاد ازجمله نژاد‌های مورد توجه در جهان است که بیشترین کارایی را برای بازی چوگان و تاختن در مناطق کوهستانی دارد. از این‌رو بسیاری از کشور‌ها همچون استرالیا، انگلیس و آلمان از آن، نسل‌گیری کرده و به‌عنوان یک ‌نژاد ارزشمند از آن بهره می‌برند اما اینکه این اسب اصیل در ایران و زادگاهش چه جایگاهی دارد، سؤالی است که پرورش‌دهندگان و مسئولان هیأت های سوارکاری به آن پاسخ می‌دهند.
 پول در بازار اسب کُرد نمی‌گردد
مزدا تیموریان پرورش دهنده اسب در کرمانشاه در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» گفت: می‌توان گفت وضعیت پرورش اسب کرد نسبت به سال‌های گذشته کمی بهتر شده است اما به همان میزان مخارج نگهداری از آنها هم افزایش یافته است. این در حالی است که این بازار به‌صورت مقطعی است و بازار دیگری ندارد که با دید اقتصادی بشود به آن نگاه کرد. به‌عبارتی بیشتر خرید و فروش بین خود افرادی که علاقه‌مند به اسب هستند انجام می‌شود و پول جدیدی در این صنعت تزریق نمی‌شود.
وی با بیان اینکه رقابت خاصی در صنعت پرورش اسب کرد وجود ندارد، افزود: هزینه پانسیون یک اسب مادیان نسبتاً خوب، ماهانه یک میلیون تومان است و قیمت یک مادیان متوسط تا خوب بین 20 تا 60 میلیون تومان است و این در شرایطی است که بازار چندان گرمی برای خرید و فروش و تولید آن وجود ندارد. تنها اسب‌بازان و طرفداران آن به این بازار علاقه نشان داده و پول بین آنها رد و بدل می‌شود و همین باعث عدم رشد این صنعت و کسادی و جلوگیری از رقابت در این صنعت در استان کرمانشاه می‌شود؛ این درحالی است که سایر استان‌های صنعتی چون اصفهان، یزد و... به علت دارا بودن چرخه صنعتی و گردش مالی بیشتر امکان پرورش اسب و سرمایه‌گذاری بیشتری وجود دارد. به‌طور مثال شاید یک سرمایه‌دار که شغل متفاوتی از صنعت پرورش اسب دارد به‌خاطر علاقه خود چند اسب نیز خریداری و روی آن سرمایه‌گذاری کند و همین باعث گردش پول در این بازار می‌شود اما در استان کرمانشاه نه در داخل کشور و نه از خارج کشور پول جدیدی به این صنعت تزریق نمی‌شود که باعث رشد آن شود.
وی به اشتغال در بخش صنعت پرورش اسب اشاره کرد و اظهار داشت: مربی، نعل‌بند، چابک سوار و تولید‌کننده از جمله افراد شاغل در این حرفه هستند و از همه بدتر شغل تولید‌کننده است چرا که دارای ریسک بسیار بالایی است؛ از این جهت که هزینه نگهداری و بیماری‌های گوارشی که ممکن است یک اسب به آن مبتلا شود بسیار بالا است و پس از 11 ماه انتظار برای به دنیا آمدن یک سر اسب که آیا مادیان باشد یا نه هزینه‌های زیادی را باید متحمل شد و در نهایت یک اسب خوب «کرد» در بازار شاید بین 50 تا 60 میلیون به فروش برسد.
تیموریان، دلالان را برندگان این میدان می‌داند و اضافه می‌کند: بیشترین سود در این حرفه عاید دلالان می‌شود چون دارای پول نقد هستند و براحتی خرید و فروش می‌کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که وضعیت فعلی صادرات اسب «کرد» چگونه است عنوان کرد: پیش از این به‌صورت محدود، کشور عراق اسب‌های کرد را خریداری می‌کرد اما در حال حاضر این بازار نیز دچار رکود است. آنچه حائز اهمیت است اینکه ما اول باید بازاری برای اسب «کرد» پیدا کنیم به این معنی که می‌خواهیم این‌ نژاد را در چه بخشی بیشتر پرورش دهیم تا طرفدار بیشتری داشته باشد. اسب‌ها گونه‌های مختلفی دارند از جمله برای پرش، دونده، درساز، استقامت، جشنواره مد و زیبایی، هنرهای رزمی و کلاسیک و... که باید ابتدا بدانیم روی کدام یک از این نوع باید متمرکز و سرمایه‌گذاری کنیم کاری که هنوز نشده و البته کار سختی نیست.
وی با بیان اینکه در برخی از این رشته‌ها اسب «کرد» چندان جایگاهی در جهان ندارد؛ گفت: اسب کرد از نظر قامت و سایز واقعاً مناسب رشته کلاسیک خصوصاً برای کودکان است و می‌توان دراین رشته سرمایه‌گذاری و بازار پیدا کرد.
وی با بیان اینکه اسب عرب یکی از نژادهای برتر در جهان به حساب می آید، افزود: اسب عرب به‌خاطر خون گرم و تیز رو بودن در تمام دنیا مطرح است و نکته جالب اینکه اسب «کرد» نیز دارای خون داغ است و بعبارتی بسیار پر جنب و جوش است و در اصطلاح رو به جلو محسوب می‌شوند و نیاز نیست برای حرکت به آن تعلیم زیاد داد و از این نظر دارای جایگاهی برای رقابت با گونه عرب می‌تواند به حساب آید اما این نیازمند توجه ویژه و شناخت این سرمایه است.
ضرورت معرفی اسب اصیل ایرانی
ستار الماسی رئیس هیأت سوارکاری کرمانشاه نیز توجه به این نوع ذخیره ژنتیکی اسب اصیل را که زادگاه آن استان کرمانشاه است ، حائز اهمیت دانست و گفت: اولین قدم در بحث اسب کرد این است که به معرفی آن در سطح کشور و جهان بپردازیم، لذا اقدام به برگزاری جشنواره‌های زیبایی اسب کرد کرده‌ایم که این جشنواره جزو برترین مسابقات زیبایی اسب کشور است.
وی بیان کرد: اسب کرد به‌دلیل زیرکی و قدرت فراوان از نژاد‌های منحصر به فرد در دنیاست که بهترین نوع برای استفاده در مسابقات استقامت و چوگان محسوب می‌شود، اما متأسفانه در زمان صدور شناسنامه آن را در رده نژاد‌های بومی موجود، قرار می‌دهند. این پرورش دهنده اسب اظهار داشت: پایه کلیه نژادهای اسب‌های دنیا، اسب کرد است و این اسب به‌دلیل خاستگاهی که دارد (چهار فصل و کوهستانی بودن منطقه) ویژگی های خاص و منحصر به فردی دارد.
 رئیس هیأت سوارکاری کرمانشاه گفت: اسب کرد مظهر قدرت، سرعت، زیبایی و جسارت است، یعنی چهار ویژگی را توأمان با یکدیگر دارد.
الماسی خاطرنشان کرد: پیکره تراشیده شده با سنگ شبدیز در طاق بستان نمادی از ویژگی های اسب کرد است.
 ثبت تبارنامه اسب کرد
 معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه نیز در خصوص اصالت اسب کرد به «ایران» گفت: در حال حاضر تعدادی از اسب‌های کرد در استان‌های دیگری مثل کردستان، ایلام، همدان و حتی تهران زیست می‌کنند که در تلاش هستیم تا تبارنامه تمامی این اسب‌ها در استان ثبت شود.
بهرام خانی با اشاره به برنامه استان برای تهیه تبارنامه اسب ‌نژاد کرد افزود: سعی ما بر این است تا برای حفظ این اسب اصیل اعتبارات لازم را تهیه و حتی افزایش دهیم وامیدواریم این میزان تبارنامه را برای 250 سر اسب تهیه کنیم.
وی با اشاره به اینکه در گذشته کارهایی از سوی خود مردم، بخش خصوصی و فدراسیون‌های سوارکاری برای تهیه تبارنامه اسب ‌نژاد کرد انجام شده اظهارداشت: براساس قراردادی که با مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور منعقد شده قرار شده اسب‌های‌ نژاد کرد صاحب تبارنامه شوند. در این تبارنامه هر اسبی با اجدادش معرفی می‌شود و هر اسبی که تبارنامه غنی‌تری داشته باشد قیمت بالاتری دارد.
خانی در ادامه با بیان اینکه اسب ‌نژاد کرد یکی از سرمایه‌های بزرگ استان است که هم‌اکنون جمعیت زیادی در استان کرمانشاه دارد تصریح کرد: در حال حاضر در استان کرمانشاه بالغ بر دو هزار سر اسب‌ نژاد کرد اصیل وجود دارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نزدیک به 30 باشگاه، مرکز پرورش و اصلاح‌ نژاد اسب در استان کرمانشاه فعال است عنوان کرد: هم‌اکنون قیمت این اسب‌ها کمتر از 50 میلیون تومان نیست. اسب‌های کرد همواره در مسابقاتی که شرکت می‌کنند صاحب مقام می‌شوند.
وی بازگشت شجره نامه اسب ‌نژاد کرد را به دوران ساسانی و هخامنشی دانست و گفت: اسب شبدیز که روی طاق بستان حکاکی شده از اجداد اسب‌ نژاد کرد است.اسب‌ نژاد کرد در گذشته در منطقه ماهیدشت در استان کرمانشاه به‌صورت گله‌ای دیده می‌شده‌اند.

نیم نگاه

اسب کرد به دلیل زیرکی و قدرت فراوان از نژاد های منحصر به فرد در دنیاست که بهترین نوع برای استفاده در مسابقات استقامت و چوگان محسوب می شود، اما متأسفانه در زمان صدور شناسنامه آن را در رده نژاد های بومی موجود، قرار می دهند. پایه کلیه نژادهای اسب‌های دنیا، اسب کرد است و این اسب به دلیل خاستگاهی که دارد (چهار فصل و کوهستانی بودن منطقه) ویژگی های خاص و منحصر به فردی دارد

توضیح و اصلاح
در گزارش منتشر شده در صفحه ۱۱ در تاریخ دوشنبه ۳۰ تیر با تیتر «تصرف ۵۶۰۰ هکتار جنگل توسط یک نفر» منبع صدور رأی به نفع آقای خ «دیوان عدالت اداری» نوشته و منتشر شده است که با پوزش به «صدور رأی توسط دیوان عالی کشور» اصلاح می‌شود.

قزوین – کوروس سلیمانی: یکی از معضلات زیست محیطی در کشور ما ورود فاضلاب‌های خانگی و صنعتی به رودخانه‌ها و دریاهاست که موجب آلودگی محیط زیست و آب‌ها می‌شود. رودخانه شاهرود در الموت قزوین نیز که یکی از سرشاخه‌های اصلی سپیدرود است مدت‌هاست که گرفتار چنین معضلی شده به‌طوری که فاضلاب خانه‌های روستایی مجاور این رودخانه مستقیم وارد آن و موجب آلودگی می‌شوند. این معضل البته از سوی مسئولان نه جدی گرفته شده و نه حتی دیده شده است.
حسن عباس‌نژاد مدیر سازمان حفاظت از محیط زیست استان قزوین به خبرنگار «ایران» گفت: «در بهترین حالت در شهرها چیزی در حدود 65 درصد پساب‌ها مدیریت می‌شود اما در روستاها به هیچ عنوان مدیریت نمی‌شود و فاضلاب های روستایی عمدتاً در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها جاری می‌شوند که باعث بروز مشکلات زیست محیطی زیادی می‌شوند؛ البته سازمان محیط زیست برای بهسازی محیط زیست تلاش می‌کند که این اتفاق در روستاها هم نیفتد بر این اساس اقداماتی را با مشارکت سازمان آبفای روستایی شروع کرده‌ایم.»
وی در پاسخ به این سؤال که چه برنامه‌ای برای رفع این مشکل وجود دارد، اظهارداشت: «روش‌های مختلفی برای مدیریت پساب‌ها وجود دارد که جمع‌آوری و تصفیه و در ساده‌ترین حالت حفرچاه است، البته برخی روستاها هستند که به‌دلیل سنگلاخی بودن زمین امکان زدن چاه وجود ندارد و در اولویت شرکت آبفای روستایی هستند و تاکنون 3 روستا در دستور کار قرار گرفته است به‌طوری که سیستم تصفیه فاضلاب یکی از این روستاها احداث شده اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است و کارهای مطالعاتی 2 روستای دیگر هم انجام شده است.»

بی‌تفاوتی مسئولان؟
احمد محمدی بخشدار الموت شرقی با بیان اینکه اراده کافی برای برخورد با متخلفان وجود ندارد، به «ایران» گفت: «متأسفانه فاضلاب برخی روستاهای الموت به طور کامل وارد رودخانه‌ها می‌شود و متولی اصلی این موضوع هم خانه‌های بهداشت روستایی هستند که وظیفه دارند بررسی کنند که اگر فاضلاب شخصی یا یک مکان عمومی در روستایی باشد اخطار بدهند تا اصلاح شود اما اگر این کار انجام نشد موظف هستند شخص خاطی را به دادگاه معرفی کنند. دادگاه نیز در این مواقع بیشتر جریمه می‌کند البته مجازات‌های بیشتر از جریمه نیز وجود دارد. مشکل اینجاست که بهداشت محیط در برخی مواقع برخوردهای موردی انجام می‌دهد و به قول معروف استارت کار را می‌زند اما در ادامه پیگیر نیست و فرد متخلف را ملزم به رفع مشکل نمی‌کند. تنها راه برای حل این معضل اجرای قانون است که متأسفانه مسئولان دست‌اندرکار بی‌تفاوت هستند و تنها زمانی وارد می‌شوند که تبدیل به فاجعه شود.»

سهل‌انگاری بهورزان
امیرحسین اقبالی دهیار روستای توریستی و پرجمعیت زرآباد واقع در الموت شرقی با بیان اینکه 70 درصد فاضلاب این روستا به رودخانه سرازیر می‌شود، گفت: «متولی اصلی این موضوع وزارت بهداشت و دقیقاً مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین است؛ البته مرکز بهداشت طی نامه‌ای به مقامات قضایی از همکاری نکردن روستاییان شکایت کرده است و دادستان نیز اعلام کرده است کسانی را که در این زمینه همراهی نمی‌کنند ، معرفی کنند تا برخورد قضایی مطابق قانون انجام شود.
این موضوع به بخشداری منطقه اعلام شده و بخشداری نیز به دهیاری‌ها و مراکز بهداشت روستایی ابلاغ کرده است اما مراکز بهداشت روستایی کوتاهی می‌کنند و اخطارهای لازم را نمی‌دهد. به‌عنوان مثال در روستای زرآباد منازل زیادی هستند که باید اخطار بگیرند و دهیاری این واحدها را شناسایی و به مرکز بهداشت روستا برای دادن اخطار معرفی کرده اما بهورز روستا وظیفه خود را انجام نمی‌دهد. در واقع بهورز می‌بایست یک اخطار 15 روزه به واحد مسکونی مورد نظر بدهد و اگر شخص نسبت به رفع مشکل و حفر چاه اقدام نکرد به قوه قضائیه معرفی شود.»
نقش پررنگ مراجع قضایی در کنترل معضل آلودگی
محمد تقی سلیمانی کارشناس بهداشت محیط مرکز شهید بلندیان قزوین درباره این موضوع گفت: «هر آبی که بعد از سیستم لوله کشی وارد محیط زیست شود به‌عنوان فاضلاب مطرح می‌شود حالا این فاضلاب می‌تواند خروجی آب استحمام یا خروجی سرویس‌های بهداشتی یا خروجی آشپزخانه یا هر کدام از اینها باشد که البته با توجه به منبع تولید و انتشار آن میزان آلودگی‌هایش متفاوت است. به‌عنوان مثال خطر فاضلاب ناشی از شست‌وشوی دست بسیار پایین‌تر از فاضلاب انسانی برای محیط زیست است. ضمن اینکه یکی از فاضلاب‌های خطرناک شیرابه زباله‌ها است که اگر به‌طور بهداشتی در محل‌های در نظر گرفته شده دفن نشوند یا سطل‌های نگهداری زباله به‌طور مداوم گندزدایی و شست‌وشو نشوند می‌توانند بشدت آلوده‌کننده باشند که همه این موارد باید رسیدگی شود.» وی در ادامه افزود: «در سنوات گذشته پس از طرح هادی روستاها، گشایش معابر و جوی‌های هدایت آب‌های سطحی اجرا شد که متأسفانه در برخی موارد از آن به‌عنوان کانال هدایت فاضلاب استفاده می‌کنند. من به‌عنوان مسئول بهداشت شهرستان قزوین اعلام می‌کنم فاضلاب انسانی به داخل رودخانه‌ها بجز چند روستا که واقعاً امکان حفر چاه وجود ندارد هدایت نشده است و مردم اگر موردی در ارتباط با دفع غیربهداشتی فاضلاب مشاهده کردند یا با بهورز و دهیار روستا در میان بگذارند یا از طریق سامانه 190 به ما اطلاع دهند تا بلافاصله کارشناسان ما برای بازدید به محل بروند.»
سلیمانی درباره نحوه اخطار و برخورد با متخلفان اظهار داشت: ما در هر روستایی یک بهورز داریم که وظیفه دارد به مردم در رابطه با بهداشت محیط که دفن بهداشتی فاضلاب یکی از آنهاست آموزش بدهد و اگر کسی به این آموزش‌ها توجه نکرد نسبت به صدور اخطارهای 15 روزه اقدام ‌کند که پس از پایان مدت اخطار و در صورت بی‌توجهی فرد، پرونده به مراجع قضایی ارجاع داده می‌شود. از ابتدای امسال تاکنون نزدیک به 3000 اخطار صادر و از این بین حدود 350 پرونده به مراجع قضایی معرفی کرده‌ایم. از این مرحله به قاضی مربوطه بر‌می‌گردد که چه تصمیمی بگیرد. در برخی مواقع قضات توجیه هستند که کار غیربهداشتی است و صدور رأی حتی زندان و جریمه نیز به‌دنبال دارد اما برخی از قضات نیز اقناع نمی‌شوند که این مسأله جرم است و شاهد صدور رأی تبرئه برای متخلفان هستیم. در واقع مقامات قضایی نقش پررنگی در کنترل این معضل دارند.»
وی در ارتباط با ادعای برخی دهیاران مبنی بر اهمال و کوتاهی بهورزان در دادن اخطار به متخلفان گفت: «دهیاران ابزار قانونی برای برخورد قانونی  ندارند اما وظیفه دارند واحدهای متخلف را شناسایی و فهرست متخلفان را به بهورزان روستاها ارائه کنند و اگر بهورزی توجه نکرد و در دادن اخطار کوتاهی کرد این موضوع را به کارشناس بهداشت منطقه گزارش کنند و باز هم اگر نتیجه نگرفتند با شماره 190 یا شمار تلفن 33670110 اطلاع دهند.»

نیم نگاه

بخشدار الموت شرقی: فاضلاب برخی روستاهای الموت به طور کامل وارد رودخانه ها می شود و متولی اصلی این موضوع هم خانه های بهداشت روستایی هستند که وظیفه دارند بررسی کنند که اگر فاضلاب شخصی یا یک مکان عمومی در روستایی باشد اخطار بدهند تا اصلاح شود اما اگر این کار انجام نشد موظف هستند شخص خاطی را به دادگاه معرفی کنند. دادگاه نیز در این مواقع بیشتر جریمه می کند

مسجدسلیمان - هوشنگ فرجی: با افزایش شیوع ویروس کرونا در شهرهای مسجدسلیمان، لالی، هفتکل و اندیکا هر روز تلفات و مبتلایان به این ویروس نوظهور در بین مردم این شهرها بیشتر می‌شود.
با وجود اقدامات آموزشی و پیشگیرانه از سوی دستگاه‌های دولتی و نهادها هر روز شاهد افزایش آمارهای فوتی، بستری شدن در بیمارستان ۲۲بهمن و قرنطینه‌های خانگی هستیم.
دکتر شایسته شمی‌پور، رئیس شبکه بهداشت و درمان مسجدسلیمان که خود نیز چندی پیش به این ویروس مبتلا شده بود در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران گفت: از آغاز اعلام این بیماری به همراه کادر درمانی، پرستاری و خدماتی این حوزه و دیگر دستگاه‌های دولتی به‌صورت شبانه‌روزی تلاش خود را به کار بستیم تا با آموزش‌های ضروری به مردم و بستری کردن مبتلایان آمارهای روبه افزایش مرگ و ابتلا به این ویروس را کاهش دهیم اما متأسفانه اکثر شهروندان اصول پیشگیری را رعایت نمی‌کنند!
وی دربخش دیگری از صحبت‌های خود افزود: «نمونه آزمایش‌های بیماران کرونایی هرروز برای تشخیص نهایی به یکی از مراکز آزمایشگاهی تابع دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ارسال می‌شود به‌دلیل گران بودن و هزینه زیاد حفظ و نگهداری دستگاه «پی‌سی‌آر» که نشان‌دهنده آزمایش‌های نهایی کرونا است تهیه این دستگاه آزمایشی برای مسجدسلیمان امکانپذیر نیست.
محمد پاکدل، فرماندار و رئیس شورای تأمین مسجدسلیمان نیز درخصوص آخرین اقدامات انجام شده درخصوص پیشگیری و کنترل بیماری کرونا گفت: پس از رفع محدودیت‌ها تقریباً اقدامات مهم و خوبی برای کنترل این بیماری در شهرستان صورت پذیرفت و نصب هرگونه بنر و اعلامیه مراسم ترحیم را در شهرستان ممنوع کردیم.
قاضی علی اسکندری، دادستان مسجدسلیمان نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» گفت: یکی ازدلایل افزایش شیوع این ویروس در مسجدسلیمان و شهرهای همجوار وابستگی عمیق عاطفی در نظام اجتماعی ایل بختیاری است که متأسفانه در برگزاری رسوم عزاداری و شادی اکثراً پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری‌های اجتماعی را رعایت نمی‌کنند و این در حالی است که خوشبختانه در مناطق عشایری این فاصله‌ها نسبت به شهرها بهتر و بیشتر رعایت می‌شود. سیستم قضایی مسجدسلیمان چه به‌صورت مستقیم و چه از طریق نیروی انتظامی هشدارهای لازم را به صاحبان مراسم‌ داده و چه بسا ما تا الان هم با برخی صاحبان مراسم‌برخوردهای لازم قضایی را به صورت جریمه و بازداشت انجام داده‌ایم. دادستان مسجدسلیمان در پایان با آرزوی ریشه‌کن شدن این ویروس در سطح جهان از مردم خصوصاً از همه ریش سفیدان و جوانان خواست تا برای سلامتی خود به پروتکل‌های بهداشتی توجه کنند.
یک پزشک هم که نخواست نامش ذکر شود، گفت: متأسفانه از هر۵۰ مراجعه‌کننده فقط در این مطب حداقل ۲۵ نفر مبتلا به کرونا هستند که بعضاً خود را در خانه قرنطینه کرده‌اند و جزو آمار و لیست بهداشت و درمان نیستند.
ملامصطفی یکی از ریش‌سفیدان بختیاری که به همراه تعداد ۵۰ خانوار فامیل خود در یکی از مناطق کوهستانی سکونت دارد هم می‌گوید: زندگی عشایری برگرفته از یک نظام اجتماعی است که همه با هم در کنار هم زندگی می‌کنند اما در شرایط فعلی برای سلامتی خود و رعایت فاصله‌گذاری‌های اجتماعی، سیاه چادرهای خود را با فاصله‌های زیاد برپا کرده‌ایم و هر روز از طریق رادیو و کارشناسان امور عشایر خوزستان و چهارمحال و بختیاری مسائل مربوط به کرونا را دنبال می‌کنیم.