زهرا کشوری
خبرنگار
قایق‌ها در ساحل بوشهر وسط دریایی از زباله لنگر انداخته‌اند. اطراف قایق‌های بی‌سرنشین، ظرف‌های یکبار مصرف غذا، بطری‌های آب معدنی و نوشابه با هر حرکت موج بالا و پایین می‌روند. ماهی‌ها جای خود را به زباله‌های جامد داده‌اند! تایرهای پلاستیکی بخشی از ساحل شنی بوشهر را اشغال کرده‌اند. اما آن‌طور که کارشناسان و فعالان بوشهری به «ایران» می‌گویند؛ آلودگی ساحل بوشهر عمیق‌تر و تلخ‌تر از آن چیزی است که  در ساحل به چشم می‌آید. آنقدر عمیق که سازمان حفاظت محیط زیست، شنا در برخی از مناطق این ساحل توریستی را ممنوع کرده است. هرچند گردشگران بی‌توجه به تابلوهای هشداردهنده خود را به موج‌های آلوده از فاضلاب‌های صنعتی و شهری می‌سپارند.
«فاطمه محسنی زاده» کارشناس محیط زیست در گفت‌و‌گو با «ایران» علاوه بر عوامل یاد شده، کشتی‌ها را هم یکی از علل آلودگی‌های بنادر از جمله بندر بوشهر می‌داند و اضافه می کند طناب‌های صیادی یکی از زباله‌های همیشگی سواحل هستند. محسنی‌زاده البته اعتقاد دارد که زباله‌های موجود به ماه‌ها و سال‌های اخیر برنمی گردد و این یک زخم کهنه است. محسنی‌زاده نبود قوانین سختگیرانه را یکی از دلایلی می‌داند که اجازه نمی‌دهد ساحل زیبای بوشهر از زباله‌ها پاک و موج‌های آبی آن زلال شود. او ورود فاضلاب به دریا را باعث شکوفایی جلبک‌ها می‌داند که می‌تواند زندگی برای زیستمندان دریایی را سخت کند. این کارشناس، اسکراب (اوراق سازی) کشتی و تخلیه زباله‌ها علاوه بر عوامل یاد شده، توسط شناورها را هم از دیگر علل وضعیت حال حاضر سواحل و دریای بوشهر می‌داند. نشتی مواد نفتی که در گمرکات دریایی اتفاق می‌افتد هم کم به دریا آسیب نزده است. وجود این حجم از آلودگی به گفته محسنی‌زاده خطر رشد جلبک‌ها را در فصل‌های گرم سال بالا می‌برد.
به گفته «راضیه اشعثی» فعال محیط زیست، شمال بوشهر بیشتر از سوی فاضلاب‌های صنعتی و نفتی تهدید می‌شود و جنوب استان از سوی پتروشیمی‌ها آلوده. اشعثی به روزنامه ایران می‌گوید: «بوشهر هنوز تصفیه خانه فاضلاب ندارد. تمام فاضلاب شهر در شبکه جمع‌آوری و در منطقه‌ای نرسیده به «عالی شهر» در حوضچه‌هایی به‌صورت راکد نگه‌داری می‌شود.» به گفته او، پساب این حوضچه‌ها تحت تأثیر شیب جغرافیایی بوشهر به دریا می‌ریزد و علاوه بر آلودگی، مناظر نازیبایی را می‌سازد. به گفته او جمع کردن فاضلاب در حوضچه‌ای زیر آفتاب که به تصفیه فاضلاب منجر نمی‌شود!اشعثی، کانال‌های شهر برای جمع‌آوری آب‌های سطحی را هم یکی از عوامل آلودگی زیست محیطی بندر بوشهر می‌داند. به گفته او، روباز بودن این کانال‌ها باعث ورود فاضلاب‌های خانگی به آنها می‌شود که به طور مستقیم به دریا می‌ریزد.«طلاب امین» رئیس اداره محیط زیست دریایی بوشهر زباله‌هایی که چهره ساحلی در اسکله‌های صیادی را نازیبا کرده، متعلق به ماهیگیران و صیادان می‌داند. به گفته طلاب، مدیریت زباله‌هایی که روی موج‌های خلیج فارس در اطراف قایق‌ها و لنج‌ها رقص می‌کنند، با شهرداری نیست. مدیریت اسکله‌ها از سوی شیلات به تعاونی‌های صیادی واگذار شده است.
 به اعتقاد طلاب، تعاونی‌های صیادی در زمینه پسماند اهمال می‌کنند. او می‌گوید: «آنها وظیفه دارند که کارگر بگیرند و محوطه را تمیز کنند و زباله‌ها را در اسلکه‌ها به شهرداری تحویل بدهند.» او اعتقاد دارد با یک مدیریت قوی می‌توان این مسأله را حل کرد و ساحل بوشهر را از دست زباله‌های لنج‌ها و قایق‌های صیادی نجات داد. این کارشناس یکی دیگر از علل وضعیت پسماندهای ساحلی و دریایی خلیج فارس را نبود قانون و ضابطه برای شناورهای سنتی و کوچک می‌داند و می‌گوید: «کشتی‌های بزرگ براساس قوانین سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) زباله‌ها را تحویل بندر می‌دهند.» دیگر کارشناسان در گفت‌و‌گو با «ایران» حرف‌های او را به طور کامل تأیید نمی‌کند. او می‌گوید:«تسهیلات دریافت زباله به‌صورت تفکیک شده هم در اسکله‌ها برای کشتی‌های بزرگ وجود دارد اما لنج‌ها و قایق‌های صیادی چون مدیریت نمی‌شوند، معمولاً پسماندها را به ساحل تحویل نمی‌دهند.» پسماندهای پلاستیکی رها شده با امواج به ساحل که می‌رسند بر چهره بوشهر زخم می‌زنند.
به گفته طلاب، زباله‌های رها شده توسط لنج‌ها و قایق‌ها حتی به سواحل و جزایر غیرمسکونی مثل پارک ملی نخیلو هم زخم می‌زند.
او فاضلاب را در شهرهای ساحلی یک معضل همیشگی می‌داند و می‌گوید:«چون سطح ایستایی آب در این مناطق بالاست، ایجاد چاه‌های جذبی امکان پذیر نیست.» به گفته وی، شبکه فاضلاب شهری در بوشهر اجرا شده اما تصفیه در آن کامل انجام نمی‌گیرد و این مسأله در دریا ایجاد آلودگی پسابی می‌کند. او یکی دیگر از مشکلات شهرهای ساحلی ورود فاضلاب خاکستری شهروندان از طریق کوچه‌ها و کانال‌ها به دریا می‌داند.بوشهر یکی از بنادر میزبان گردشگران کشور است که تعداد گردشگران سالانه آن بیشتر از دو ساحل دیگر یعنی هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. همین مسأله هم می‌تواند علاوه بر تهدید سلامتی بندرنشینان بوشهر، گردشگری این ساحل زیبا را هم زخمی کند، البته گردشگران خود یکی از علل آلودگی سواحل از جمله ساحل بوشهر هستند هرچند طلاب نقش کمرنگی برای آنها در وضعیت ساحل بوشهر قائل است.

زاهدان - محمد شکوهی فر: شهردار زاهدان با اشاره به رشد بی‌رویه جمعیت در زاهدان و مشکلات ناشی از آن گفت: متوسط رشد جمعیت در کل کشور طی ۴۰ سال اخیر حدود دو  و نیم برابر بوده است. این در حالی است که طی همین مدت زاهدان بیش از ۶ برابر رشد جمعیت داشته است. این استان حتی در مقایسه با شهرهای همتراز بین رشد جمعیت و امکانات و زیرساخت های مورد نیازش هیچ تناسبی وجود نداشته و از این رهگذر با مشکلات زیادی از جمله پدیده حاشیه نشینی روبه‌رو است.
عبدالقادر پربار با اشاره به مسائل و مشکلات حاشیه شهر و تأکید بر ایجاد مدیریت یکپارچه شهری از اجرای گسترده پروژه‌های شهرداری در مناطق حاشیه‌ای و کمتر برخوردار شهر خبر داد و افزود: با توجه به ورود دولت در حل مسائل حاشیه شهر، اجرای طرح‌های مرتبط با آن قوت بیشتری گرفته؛ لکن شهرداری زاهدان نیز طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و از ابتدای سال‌جاری اجرای حدود ۲۳۰ پروژه کوچک و بزرگ را در این مناطق در دستور کار خود قرار داده که امیدواریم در موعد مقرر به اتمام برسند. پربار تصریح کرد: نیمی از بودجه ۶۰۰ میلیارد تومانی شهرداری به امور عمرانی اختصاص یافته که با یک برنامه اجرایی تدوین شده اجرا و کنترل خواهد شد و با توجه به اهمیت موضوع خوشبختانه شهرداری‌های مناطق سه و چهار و بخشی از منطقه پنج که بیشترین ارتباط را با این مناطق دارند با جدیت و سرعت قابل قبولی در این راستا حرکت می‌کنند.وی عنوان داشت: به منظور توانمندسازی حاشیه شهر برنامه نوسازی ده هزار واحد مسکونی در این مناطق در دستور کار دستگاه‌های ذیربط می‌باشد که امیدواریم در این راستا با اعطای ۲۵ میلیون تومان کمک بلاعوض و ۵۰ میلیون تومان تسهیلات با کارمزد بسیار پایین که توسط بنیاد مسکن به مالکین اعطا خواهد شد در آینده نزدیک شاهد تحولات بسیار خوبی در این مناطق باشیم. پربار، پیرامون برخی تسهیلات در نظر گرفته توسط شهرداری زاهدان برای ساکنین این مناطق نیز توضیحاتی داد و گفت: برای آن دسته از اراضی موجود در این مناطق که متعلق به شهرداری هستند بدون پرداخت هزینه، سند صادر خواهد شد و همچنین پس از اتمام ساخت و سازهای تا صد مترمربع در صورتی که تمامی مؤلفه‌های مد نظر ما را رعایت کرده باشند پایان کار آنها نیز به‌صورت رایگان بوده ضمن اینکه هزینه‌ها ی نظام مهندسی هم به آنها تعلق نخواهد گرفت. شهردار زاهدان افزود: با توجه به اینکه ۴۴ درصد مردم زاهدان در این مناطق ساکن هستند لذا اجرای پروژه‌های توانمند‌سازی در مناطق حاشیه‌ای تحولات شگرفی را در برون رفت از مسائل و مشکلات موجود ایجاد خواهد کرد.

شهرکرد- بهنام نادری - همیشه چهارمحال و بختیاری بواسطه فرهنگ کوچ عشایر در بین مردم ایران شناخته شده و کمتر از ظرفیت‌های گردشگری آن در کشور سخن گفته می‌شود. استانی با 300هزار هکتار جنگل، 20 رودخانه دائمی، بیش از 1000 چشمه طبیعی، 300 چشمه آب معدنی، 5 منطقه حفاظت شده، یک پارک ملی و یک اثر طبیعی ملی گوهری است از ظرفیت‌های گردشگری طبیعی که هنوز تبدیل به مقصد گردشگری در ایران نشده است.
چهار محال و بختیاری را بام ایران می‌دانند. علاوه بر شاخص‌های طبیعی تاکنون در آن 4500 اثر تاریخی شناسایی شده که از این میزان 630 اثر آن به ثبت میراث ملی ایران رسیده است، قدمت سکونت بشر در این بخش از زاگرس به دوره پارینه سنگی و 11 هزار سال قبل می‌رسد. چهارمحال ده موزه دارد.
یکی دیگر از شاخصه‌ها و ظرفیت‌های این استان، روستاهایش با بافت تاریخی واهمیت قومی است که 13 مورد از آنها به‌عنوان هدف گردشگری معرفی شده و از شاخص‌ترین آنها می‌توان به سرآقا سید و یاسه چای اشاره کرد.
از نظر زیر ساخت‌ها در چهارمحال و بختیاری چهار هتل و حدود 30 اقامتگاه بومگردی، 30راهنمای گردشگری و همچنین2000 نفر در 70 رشته هنری از جمله قالیبافی، قفل سازی، نمد مالی و دوخت لباس‌های محلی فعالیت می‌کنند. در حوزه صنایع دستی، نمد با ارزش صادراتی بیش از 400 هزار دلار در سال ارزش افزوده‌ مناسبی را برای این استان فراهم کرده و باعث شده تا شهرکرد را به‌نام شهر نمد در ایران بشناسند. در هفته گذشته جمعی ازخبرنگاران گردشگری ایران، تورلیدرها و اینفلوئنسراهای فضای مجازی میهمان این استان بودند تا با ظرفیت‌های آن آشنا شوند. آنچه در این بازدیدها خبرنگاران مشاهده کردند فراوانی ظرفیت‌های گردشگری طبیعی چون کوهنوردی، رفتینگ، کمپینگ عشایری است اما زیر ساخت و برنامه‌ریزی چندانی برای پذیرش گردشگران در این نگین طبیعت گردی در زاگرس وجود نداشت. این خود عاملی است برای رونق نیافتن گردشگری دراین استان زاگرس نشین. از طرفی رعایت نشدن ضوابط صدور مجوزهای اقامتگاه‌های بومگردی، کیفیت نداشتن هتل‌ها، عدم برند‌سازی صنایع دستی، فعالیت محدود آژانس‌های مسافرتی در استان در اجرای تورهای ورودی، تعداد اندک راهنمایان گردشگری، نبود آموزشگاه‌های تربیت نیروی انسانی گردشگری همه دست در دست هم داده که این استان با ظرفیت های فراوان در حوزه طبیعی، تاریخی، صنایع دستی و فرهنگی نتواند جایگاه مناسبی در جلب گردشگران در کشور داشته باشد. به نظر می رسد با اراده مسئولان استان و باور مردم آن گردشگری طبیعی که مورد تأکید مسئولانش نیز است می‌تواند سهم بیشتری از در آمد استان را به خود اختصاص دهد.