عیب پوشی، فضیلتی برای پایداری زندگی

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری

​​​​​​​گاهی به دلیل رفتار مشکوک یکی از زوجین، طرف مقابل درصدد یافتن رمزگوشی وی و وارسی آن برآمده، این کار را لازم و حق خود می‌داند. حال آنکه کنترل گوشی هرکسی ولو با نسبت همسری، رفتاری نامناسب و موجب آسیب و مشکلات زیادی در زندگی مشترک خواهد بود که کارشناسان از زوایای مختلف به آسیب‌شناسی آن پرداخته‌اند. دراینجا ما برآن هستیم تا موضوع را از منظر اخلاق اسلامی مورد دقت نظر قرار داده و در یادداشتی کوتاه به اهم نکات آن اشاره نماییم.
رعایت‌های شرعی سرکشی به حریم خصوصی افراد را با هر نسبتی، رفتاری نامناسب تلقی کرده و مجاز نمی‌داند. زیرا در موجه‌ترین حالت، کشف‌ سرنخ‌هایی از رفتار فرازناشویی از شریک زندگی خواهد بود که در این صورت هم اخلاق اسلامی برتعرض به حریم خصوصی همسر صحه نمی‌گذارد.
چرا که این کار علاوه بر نشانه رفتن اصل زندگی با متزلزل کردن پایه‌های آن و پیش کشیدن مسیر جدایی و طلاق، فرصت بازگشت و توبه را از فرد خاطی گرفته و او را به راه ضلالت و گمراهی سوق می دهد.
امام صادق(ع) دراین ارتباط می‌فرماید: «هرگاه بنده‌ای خالصانه توبه کند خداوند او را دوست می‌دارد، سپس (خطاهای) او را می‌پوشاند.» کلام وحی نیز براین گفته امام صادق(ع) صحه گذاشته و تصریح می‌کند: «خدا افشای بدی‌های دیگران را دوست ندارد، جز برای کسی که مورد ستم قرار گرفته است (که بر ستم‌دیده برای دفع ستم، افشای بدی‌های ستمکار جایز است) و خدا شنوا و داناست.» (نسا/148)
کلمه «سوء» در این آیه ناظر به کشف و افشای هرگونه بدی و زشتی بوده و منظور از «افشای بدی‌های اشخاص» اختصاص به  غیبت و بدگویی از آنان ندارد و کشف گناهانی که موجب هتک حرمت افراد و گرفته شدن فرصت هدایت از آنان شود نیز مرضی و مطلوب حق تعالی نخواهد بود.
هر انسانی نقاط ضعفی دارد که از نظر دیگران  پنهان است، اگر بنا شود این عیوب اظهار و برملا شوند، روح بدبینی بر سراسر جامعه سایه ‌افکنده و روابط  افراد با یکدیگر با مشکل مواجه خواهد شد. از این رو، خداوند که خود را «ستار العیوب» نامیده، دوست ندارد افراد نسبت به یکدیگر پرده‌دری کنند و آبروی یکدیگر را ببرند.
در ادامه همین آیه خداوند ستم‌دیدگان را استثنا کرده، می‌فرماید: «مگر کسی که مظلوم واقع شده است» (اِلَّا مَنْ ظُلِمَ). چنین افرادی برای دفاع از خویشتن در برابر ظلمِ ظالم حق دارند اقدام به اظهار مظالم و ستمگری‌ها نموده و ضمن مذمت ستمگر نسبت به احقاق حق خود بکوشند. در واقع این استثنا برای آن است که این اصل اخلاقی مورد سوءاستفاده ظالمان و ستمگران واقع نشود. والا افشای عیوب و معاصی افراد، به هر شکل که باشد خلاف و غیرمجاز است زیرا درعمل منجر به از بین رفتن حرمت گناه و اشاعه آن خواهد شد. آیین اسلام توبه را فرصتی برای جبران لغزش‌ها و خطا‌ها قرار داده است که در صورت افشای گناهان دیگر کسی مایل به توبه و بازگشت نخواهد بود و چه بسا به آن گناه به طور آشکار و علنی مبادرت خواهد کرد.
قرآن کریم با تصریح براین مفهوم می‌فرماید «کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردمِ با ایمان شیوع یابد، در دنیا و آخرت عذابی دردناک خواهند داشت و خداوند چیزی را می‌داند و شما نمی‌دانید.» (نور/ 19) فحشا در لغت به افعالی گفته می‌شود که قباحت و زشتی آنها بزرگ باشد.
همچنین بزرگان دین گناه را به آتش تشبیه کرده‌اند، هنگامی که در کانون خانواده‌ای آتش روشن شود، باید سعی و تلاش کرد که آتش خاموش شود و یا دست‌کم محاصره گردد؛ اما اگر به آتش دامن زده شده و آن را از نقطه‌ای به نقطه دیگر ببریم، حریق همه جا را فرا خواهد گرفت و کسی قادر به کنترل آن نخواهد بود.
با این توضیحات سرک کشیدن به گوشی یکدیگر در زندگی زناشویی نه تنها عاقبت خوشی دربر نداشته و به اصلاح رفتاری منجر نمی‌شود، بلکه کانون زندگی را نیزاز هم پاشیده و فرصت جبران و در مسیر اصلاح قرار گرفتن را از یک نهاد انسانی سلب می‌نماید.