مخابرات خسارت اختلال اینترنت را پرداخت کند

گروه فناوری/ با وجود وعده‌های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مبنی بر بهبود کیفیت اینترنت با اجرای 20میلیون پورت فیبرنوری و چشاندن طعم شیرین فناوری به مردم، اما کاربران دائماً با اختلال اینترنت مواجه هستند و بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین، تاکسی‌های اینترنتی، گیمرها و... از این موضوع گلایه‌مندند. اختلال شدید در اینترنت بخشی از کشور در ۱۰مردادماه این گلایه‌ها را به اوج رساند و واکنش‌های متفاوتی را به‌ دنبال داشت. حساسیت این موضوع تا جایی بود که رئیس‌جمهور در جلسه هیأت دولت درباره رفع اختلالات اخیر اینترنت به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مأموریتی ویژه داد و گفت: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات  باید با دقت مواردی از این دست را پیگیری کند تا خللی در فعالیت کسب‌وکارهایی که در بستر فضای مجازی جریان دارد، ایجاد نشود. اما در تازه‌ترین اختلال اینترنت کشور مقصر چه کسی است و چگونه باید پاسخگوی این موضوع باشد؟ مشترکان چگونه می‌توانند خسارت خود را دریافت کنند؟
عدم رعایت اصول کاری و پدافند غیرعامل، زمینه‌ساز اختلال اینترنت
به دنبال وقوع این اتفاق، شبکه اینترنت سیار و ثابت و حتی آنتن‌دهی برخی اپراتورهای موبایل با چالش مواجه شد. در همین راستا در نشست شورای‌عالی فضای مجازی به ریاست رئیس‌جمهور، علل و عوامل اختلال اخیر در شبکه اینترنت پایتخت و برخی نقاط دیگر کشور بررسی شد. در این جلسه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات  مأمور شد تا عاملان اختلال اخیر اینترنت را به دستگاه قضا معرفی کند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تخطی برخی پیمانکاران از دستورالعمل‌ها از جمله استفاده از مسیر کابل‌های برق فشار قوی برای شبکه‌های ارتباطی را از علل این اختلال دانست. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی نیز تخطی برخی پیمانکاران از دستورالعمل‌ها ازجمله استفاده از مسیر کابل‌های برق فشار قوی برای شبکه‌های ارتباطی را از علل اصلی اختلال اخیر در شبکه اینترنت پایتخت و برخی نقاط دیگر کشور دانست و گفت: در جلسه شورای‌عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف شد عوامل بروز حادثه را شناسایی و به قوه‌قضائیه معرفی کند. در همین راستا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات  در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران درباره اختلال اینترنت در روزهای اخیر گفت: ما مسئول پدافند غیرعامل وزارتخانه را مأمور کردیم که طی دو هفته تمام حوضچه‌ها و مراکز مخابراتی و ابنیه متعلق به اپراتورهای اصلی را بررسی کند تا اگر مشکلی وجود دارد به سرعت برطرف شود. شرکت مخابرات هم حتماً باید ضرر و زیان و خسارت‌های وارده به مشترکان خود و ایرانسل را جبران کند. عیسی زارع‌پور افزود: روز دوشنبه یکی از حوضچه‌های مخابرات دچار آتش‌سوزی شده بود که ارتباط برخی مشترکین قطع شد و عامل اصلی نیز عدم رعایت اصول کاری و پدافند غیرعامل بود. وی ادامه داد: در هفته اخیر دو حادثه داشتیم که یکی از آنها در مشهد رخ داد و روز شنبه هم بر اثر قصور یکی از پیمانکاران شرکت مخابرات، بخشی از فیبرهای نوری مرکز قطع شده بود. بر اثر این رخداد، ارتباطات چند استان اعم از خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی و کرمان حدود ۴ساعت دچار اختلال شده بود که با مقصرین آن برخورد خواهد شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خاطرنشان کرد: روز دوشنبه هم یکی از حوضچه‌های شرکت مخابرات ایران در خیابان کارگر دچار آتش‌سوزی شده بود که آن هم منجر به قطع ارتباطات شد. زارع‌پور با بیان اینکه جلسه‌ای در این خصوص برای بررسی این دو حادثه برگزار شد، اعلام کرد: علت آن عدم رعایت اصول حرفه‌ای توسط اپراتورها تشخیص داده شده و البته اصول پدافند غیرعامل هم رعایت نشده بود. در همین راستا به سازمان تنظیم مقررات ابلاغ شد تا با استفاده از ظرفیت کمیسیون تنظیم مقررات، تصمیمات لازم در خصوص پاسخگویی شرکت مخابرات و نیز جبران خسارات وارده به مشترکین از سوی این شرکت اتخاذ شود.
خسارت ده‌ها میلیاردی به شبکه ارتباطی مخابرات
به دنبال این اتفاق و مقصرشناخته شدن شرکت مخابرات، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات یادآورشد: کارشناسان آتش‌نشانی در حال بررسی علت آتش‌سوزی در حوضچه ارتباطی شرکت مخابرات منطقه ۸ هستند و این موضوع بزودی اعلام خواهد شد. محمدرضا بیدخام درباره علت آتش‌سوزی چند روز گذشته در یکی از حوضچه‌های ارتباطی شرکت مخابرات تهران گفت: علت آتش‌سوزی توسط کارشناسان سازمان آتش‌نشانی در حال بررسی است و هنوز به ما اعلام نکرده‌اند. طی چند روز آینده در این خصوص اطلاع‌رسانی خواهد شد و ملاک ما در خصوص علت دقیق آتش‌سوزی، سازمان آتش‌نشانی است. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران درباره خسارات وارد شده بر اثر این آتش‌سوزی گفت: این آتش‌سوزی یکسری هزینه‌های مستقیم و یکسری هزینه‌های غیرمستقیم برای ما دارد؛ به طور مثال هزینه غیرمستقیم شارژ مشترکین است که از دست رفته و بررسی آن زمان‌بر است. همچنین به طور مستقیم ده‌ها میلیارد تومان به شبکه ارتباطی خسارت وارد شده اما هنوز به طور دقیق برآورد نشده و در چند روز آینده مشخص خواهد شد.
پیگیری حقوق مردم
اما موضوعی که در این میان مطرح است، این است که آیا امکان شکایت برای دریافت خسارت ناشی از قطع اینترنت وجود دارد و مردم می‌توانند بابت اختلال پیش‌آمده شکایت کنند؟ محمد‌جعفر نعناکار، کارشناس حقوق فناوری در پاسخ به این سؤال گفت: مطابق قانون اساسی و قواعد کلی آیین دادرسی کیفری، دادگاه‌های عمومی مرجع تظلم‌خواهی هستند که مردم و بخش خصوصی برای پیگیری حقوق خود می‌توانند به این نهاد مراجعه کنند. به اعتقاد وی، دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم، سازمان بازرسی، مرکز ملی فضای مجازی و شورای‌عالی فضای مجازی به‌عنوان نهاد نظارتی و حکومتی نیز می‌توانند در موضوع پیش آمده ورود کنند. علاوه‌ براین کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی و سازمان پدافند غیرعامل نیز بابت عدم رعایت پروتکل‌ها می‌توانند شرکت مخابرات را بازخواست کنند.
ضرر 10میلیارد دلاری قطعی اینترنت برای اقتصاد جهان
اختلال شدید اینترنت در روز دهم مردادماه جدا از دردسرهایی که برای کاربران و کسب‌وکارها، تاکسی‌های اینترنتی و... ایجاد کرد، خسارت‌های مستقیم و غیرمستقیمی نیز به‌همراه داشته است که نمی‌توان نسبت به آن بی‌اعتنا بود، اما آیا اختلال در اینترنت و قطعی آن تنها در ایران مشاهده می‌شود یا موضوعی است که در سایر نقاط جهان نیز می‌توان آن را مشاهده کردو آیا اساساً این اختلالات می‌تواند بر اقتصاد کشورها تأثیرگذار باشد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت تازه‌ترین گزارش وب‌سایت Top10VPN (یک گروه حقوق و امنیت دیجیتالی) نشان می‌دهد قطعی و اختلالات اینترنت در سال 2022 تاکنون بیش از 10میلیارد دلار برای اقتصاد جهان هزینه دربر داشته است. جالب است بدانید این پیامدهای اقتصادی در سال 2022 از کل سال 2021 بیشتر بوده است. طبق این گزارش میزان قطعی‌ها و اختلالات گسترده اینترنت در دنیا تاکنون 10.16میلیارد دلار هزینه داشته و به اقتصاد جهان ضرر زده است، درحالی که این رقم در کل سال 2021 حدود 5.45میلیارد دلار بوده است. همچنین این وب‌سایت گزارش داده است که از سال 2019 تاکنون 301 قطعی بزرگ اینترنت در 48کشور رخ داده که برای اقتصاد جهانی 27.68میلیارد دلار هزینه داشته است. البته در این گزارش قطعی‌های کوچک‌تر اینترنت لحاظ نشده و حتی برخی معتقدند اگر این اختلالات جزئی نیز مورد محاسبه قرار بگیرد، برآورد خسارت کامل ناشی از قطع یا اختلالات اینترنت احتمالاً بیشتر از این رقم خواهد بود. این وب‌سایت در سال 2021 نیز گزارشی مشابه ارائه داد و یادآور شد اختلالات و قطعی‌های اینترنت ۵.۵میلیارد دلار ضرر به اقتصاد جهانی تحمیل کرده است. در این گزارش بیشترین خسارت ناشی از قطع اینترنت به میانمار نسبت داده شده و میزان خسارت اقتصادی آن نیز 2.8میلیارد دلار تخمین زده شده است. پس از آن نیجریه با ضرر اقتصادی 1.5میلیارد دلاری جای گرفته است. قزاقستان و سودان نیز از دیگر کشورهایی هستند که در نتیجه اختلالات گسترده اینترنت، متحمل زیان اقتصادی بالایی شده‌اند.