اتحادی بزرگ‌تر از اتحادیه اروپا

گروه سیاسی/ سخنرانی رئیس جمهور کشورمان در نشست سران کشورهای بریکس در حالی انجام شد که روز پنجشنبه خبر دعوت رسمی شی‌جین‌پینگ رئیس جمهور چین از آیت‌الله رئیسی جهت سخنرانی در این نشست، مخابره شد. رئیس جمهور ایران تنها مقام عالی منطقه غرب آسیاست که در این نشست دعوت شده و فرصت یافته تا مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران را مطرح نماید.
اما دعوت از رئیس جمهور کشورمان در نشست بریکس درحالی انجام شد که در روزهای گذشته جریان اصلاح‌طلب و مخالف دولت در یک فضاسازی رسانه‌ای، پروژه شرق هراسانه‌ای را طراحی و عملیاتی کرده بودند. رسانه‌های حامی دولت پیشین پیش از اعلام رسمی دعوت رئیس جمهور چین از کشورمان برای حضور در این نشست مدعی شده بودند که سران این نشست ایران را نادیده گرفته‌اند. تیترهایی مانند «چین ایران را از نشست بریکس حذف کرد»، «چین، امارات و عربستان را بر ایران ترجیح داد» و نوشتن یادداشت‌هایی با عناوینی از این دست نمونه‌هایی از عملیات روانی غرب گرایان علیه دیپلماسی موفق دولت بوده است. نکته جالب آنکه در همه این فضاسازی‌های سیاسی عنوان می‌شد که «ریسک بالای کار اقتصادی با ایران، ابهام در سرانجام مذاکرات، اوضاع نابسامان اقتصادی در داخل، عملاً دوستان ایران از جمله روسیه و چین را از به بازی گرفتن ایران در پیمان‌های چندجانبه مهم ناامید کرده و منجر به عدم دعوت کشورمان شده است!» خبرنگاران برجامی و رسانه‌های حامی دولت سابق، به سامان رسیدن مراودات ایران با کشورهای مختلف برجامی را بدون حصول توافق در وین ناممکن معرفی می‌کردند. اما چند روز بعد از این گمانه‌زنی‌ها دعوت از رئیس‌جمهور کشورمان همچون آب سردی بر همه اظهارات آنها بود. ناگفته پیداست که معطل کردن ظرفیت‌های کشور در سال‌های اخیر همه با همین شکل بهانه‌ها رقم خورده بود. اتفاقی که با خرید ده‌ها میلیون دوز واکسن کرونا، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، افزایش فروش نفت کشورمان، اتفاقات بی‌سابقه در فعال شدن محورهای ترانزیتی کشور و ده‌ها موضوع از همین قبیل نشان داد پیشرفت‌های اقتصادی و سیاسی کشور مشروط به پذیرش FATF و عقب‌نشینی در برابر زیاده‌خواهی‌های برجامی نبوده است.
بریکس و فرصت‌های موجود
اما نگاهی به سخنان رؤسای جمهور روسیه و چین در نشست گروه بریکس نشان دهنده جایگاه بریکس در دوران‌ گذار برای رسیدن به نظم جدید جهانی است. این صحبت‌ها و چشم‌انداز ترسیمی از سوی کشورهای عضو نشان می‌دهد که تا چه اندازه تحلیل‌های سطحی حامیان دولت پیشین از روند جدید تحولات بین‌المللی عقب مانده است. به عنوان نمونه رئیس‌جمهور چین به عنوان رئیس دوره‌ای این نشست در سخنانی در افتتاحیه مجمع تجاری «بریکس» خواستار همبستگی برای حمایت از ترمیم اقتصاد جهانی شد و تحریم‌های اقتصادی و یکجانبه امریکا را به باد انتقاد گرفت. رئیس جمهور روسیه نیز ضمن سخنرانی در نشست گروه بریکس، خواستار همکاری کشورهای عضو در برابر اقدامات خودخواهانه غرب شد. پیش از این نیز رویترز خبر داده بود که کشورهای عضو بریکس بخصوص روسیه خواهان نظام واحد پرداخت بین کشورهای عضو هستند تا از وابستگی اقتصاد جهانی به دلار بکاهند. این ایده البته در حال پیگیری است و آمارها نشان می‌دهد استفاده از دلار بین این کشورها در حال کاهش بوده و اکنون به زیر 70 درصد رسیده است.
آینده جهان پس از بریکس پلاس
مطرح شدن طرح‌هایی مانند بریکس پلاس که منجر به عضویت کشورهای جدید از جمله ایران، اندونزی، ترکیه، مکزیک، نیجریه و تعداد دیگری از دولت‌ها خواهد شد نیز در راستای توسعه قدرت‌های غیرغربی و ورود به مرحله‌ای جدید از همکاری‌هایی است که سلطه غیرعادلانه غرب و امریکا را برنمی‌تابند. هم‌اکنون کشورهای پنجگانه عضو بریکس یعنی روسیه، چین، برزیل، هند و آفریقای جنوبی بیش از یک چهارم اقتصاد جهان و حدود 40 درصد جمعیت جهان را شامل می‌شوند. از این پنج کشور، دو کشور عضو دائم شورای امنیت بوده و سه کشور دیگر داعیه عضویت دائم در آن را دارند که نشان از جایگاه جهانی آنها دارد. پیوستن کشورهای جدید به بریکس هم منجر به شکل‌گیری اتحادی بزرگ‌تر از اتحادیه اروپا و همچنین شکل‌گیری بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان خواهد شد که سدی بزرگ در برابر دنیای مطلوب امریکا خواهد بود.
خنثی‌سازی تحریم‌ها
اکنون بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه به همکاری طبق مکانیزم‌های جدیدی رو آورده‌اند که به عنوان همکاری‌‌های جنوب-جنوب (همکاری کشورهای غیرغربی در حال توسعه) شناخته می‌شود. فضای بین‌المللی پیچیده امروز و نفس‌های آخر قدرت یک‌جانبه امریکا که مشروعیت آن نزد کشورهای مستقل و قدرتمند جهانی به چالش کشیده شده است نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران اکنون می‌تواند با استفاده از فرصت پیش آمده برای خنثی‌سازی تحریم‌ها قدم‌های بزرگی بردارد. سخنرانی آیت‌الله رئیسی در باشگاه اقتصادی قدرت‌های نوظهور جهانی در کنار سایر فعالیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک دولت که بر محور سیاست همسایگی و توجه ویژه به کشورهای آسیایی دارد، نشان می‌دهد ایران آمادگی لازم برای نقش آفرینی جدی در جهان غیرغربی و ایفای نقشی جدی در دوران‌ گذار را دارد و کشورهای دیگر نیز این نقش را به خوبی پذیرفته‌اند.