باکو هم خواستار ثبت پل «خداآفرین» در یونسکو شد

زیست بوم_کشور آذربایجان به‌دنبال ثبت جهانی «پل خداآفرین» در یونسکو است. این خبر را «آنار کریم‌اف» وزیر فرهنگ این کشور در تهران به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران می‌دهد و خواستار امضای یادداشت تفاهمی میان تهران و باکو برای این ثبت مشترک می‌شود. یک سال پیش بود که «علی اصغر مونسان»، وزیر سابق میراث فرهنگی در دولت گذشته از تصمیم ایران برای ثبت جهانی پل خداآفرین در یک پرونده مشترک میان تهران و باکو خبر داد. او خرداد سال گذشته پس از بازدید از پل‌ خداآفرین گفت: «با توجه به اینکه این پل‌های تاریخی با جمهوری آذربایجان مشترک است، لذا رایزنی با همتای آذربایجانی را در دستورکار قرار خواهیم داد تا علاوه بر اقدام به مرمت و ثبت جهانی مشترک پل‌های تاریخی خداآفرین، دیپلماسی گردشگری دو کشور را توسعه دهیم.»
پل خداآفرین با مالکیتی مشترک در خاک دو کشور قرار دارد؛ بخشی از این پل در خاک ایران و در شهرستان خداآفرین استان آذربایجان شرقی واقع شده و بخشی دیگر در آن سوی مرز در خاک کشور آذربایجان قرار گرفته است. این پل در منطقه صفر مرزی دو کشور و روی رود ارس ساخته شده است.
وزیر فرهنگ جمهوری باکو در دیدار با «عزت‌الله ضرغامی» از پل خداآفرین به‌عنوان پل دوستی نام می‌برد و می‌گوید: این پل مهم‌ترین مسیر اتصال راه ابریشم بین شرق و غرب بوده و در تلاش برای ثبت جهانی در یونسکو هستیم. برای ثبت این پل یک یادداشت تفاهم تهیه شده و برای شما ارسال کرده‌ایم که امیدوارم در سفر به باکو امضا شود.»
روی رود ارس دو پل خداآفرین وجود دارد که تقریباً یک سوم پل قدیمی‌تر در سال ۱۸۲۸ میلادی پس از عهدنامه ترکمنچای از قسمت متصل به دو ساحل منفجر شد که به مرور زمان این خرابی‌ها بیشتر شد و اکنون نیز در خطر نابودی کامل قرار گرفته است. پل دوم هم که حدود ۱۰۰ متر پایین‌تر از پل اول قرار گرفته و قدمت کمتری برای آن تخمین زده‌اند اگرچه در ظاهر سالم است، اما به مرمت نیاز دارد.
این پل‌ها، گذرگاهی بسیار مهم و راهبردی میان منطقه آذربایجان و قفقاز بوده است. هر دو پل ـ آن بخشی که در خاک و مالکیت ایران است ـ سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که دیداری از پل‌های خداآفرین داشت مرمت و حفاظت از پل‌های تاریخی خداآفرین را هدفی مشترک بین کشور ایران و جمهوری آذربایجان دانسته است.
عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی در این دیدار به پل خداآفرین در روابط بین دو کشور نیز اشاره می‌کند، اما فقط می‌گوید: این پل که در مرز دو کشور قرار دارد، نمادی از ایجاد پل دوستی بین ایران و آذربایجان ‌است.
ضرغامی همچنین به دیگر اشتراکات دو کشور اشاره می‌کند و با یادآوری نزدیکی و قدیمی بودن روابط ایران و آذربایجان در تمام ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، می‌گوید: ملت‌های ما خود را به هم نزدیک می‌دانند و دولت‌ها نیز باید برای برداشتن موانع و ‌نزدیکی آنها نهایت تلاش خود را به کار گیرند.
او درباره زمینه‌های همکاری مشترک تهران و باکو می‌گوید: حفظ و مرمت آثار و ابنیه تاریخی یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های این وزارتخانه محسوب می‌شود. برای تخریب مساجد در قره‌باغ بسیار متأثر شدم. ما برای همکاری در این زمینه و مرمت مساجدی که طی جنگ در قره‌باغ ویران شده‌اند، آمادگی داریم. امروزه آن چیزی که باید تخریب شود دیوارهای بین ملت‌هاست، نه آثار تاریخی.
ضرغامی همچنین ثبت‌های جهانی مشترک را نماد ارتباط و همبستگی تمدنی بین دو ملت می‌داند و می‌گوید: ثبت جهانی مشترک در برخی موضوعات، مانند پخت نان نازک، مینیاتور و کمانچه نشانگر این است که این آثار متعلق به تمام بشریت است. زمانی که به‌طور مشترک اثری را به ثبت جهانی می‌رسانیم به این معنا است که تمام دنیا صاحب این اثر هستند.

تلاش برای پیشگامی در ثبت‌های مشترک
آنچه در موضوعات مشترک در ثبت جهانی باید مورد نظر قرار بگیرد مدیریت ایران بر پرونده‌های مشترک است. جغرافیای ایران فرهنگی بسیار بزرگ‌تر از مرزهای امروز کشور است. باکو پیش از این هم سعی کرد جنگل‌های هیرکانی را به‌ نام خود ثبت کند اما با توجه به اینکه تنها 2 درصد از جنگل‌های هیرکانی در این کشور قرار داشت، ایران اعتراض خود را به یونسکو برد. یونسکو حق را به ایران داد و از دو کشور خواست تا هیرکانی را در یک پرونده مشترک به ثبت برسانند‌. کشور آذربایجان خواستار مدیریت پرونده شد اما ایران نپذیرفت. در نهایت ایران پرونده را ثبت جهانی کرد و به جمهوری باکو اعلام کرد که از الحاق این کشور به پرونده استقبال می‌کند‌.