آدرس غلط بازندگان میدان

کمالوندی در گفت و گو با «ایران»: گازدهی به سانتریفیوژها در چهارچوب همان اقدام اعلامی 2 هفته پیش صورت گرفته است

گروه سیاسی/  چنانکه انتظار می‌رفت تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سبب‌ساز تحولاتی شد که در روند فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به منصه ظهور رسیده است. قطعنامه‌ای که بر مبنای ادعاهایی موهوم در نابهنگام‌ترین زمان ممکن به تصویب رسید تا جمهوری اسلامی از یک‌سو در مسیر همکاری مسالمت‌آمیز خود با آژانس در فرایند نظارت‌های فراپادمانی تجدید‌نظر کند و از سوی دیگر از حق قانونی خود برای به‌‌کارگیری ظرفیت‌های هسته‌ای‌اش که پیش‌تر در چهارچوب برجام با ممنوعیت مواجه شده بود، بهره گیرد.
هرچند تهران به‌رغم بدعهدی طرف‌های مقابل، راه همکاری بیشتر را گشوده نگه داشته و یادآور شده همچنان در مسیر دیپلماسی حرکت می‌کند. خبری که دیروز ایرنا به نقل از خبرگزاری رویترز درباره گزارش جدید آژانس منتشر کرد ناظر به چنین تحولاتی در مناسبات تهران و آژانس بود. اقدامی که کشورمان 18 خردادماه در مواجهه با تصویب قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام و اعلام شروع گازدهی به نسل جدید سانتریفیوژهای خود به آن واکنش نشان داد.
این در حالی بود که روز گذشته خبرگزاری رویترز کوشید با ادعای دسترسی به گزارش جدید آژانس مبنی بر راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته IR6 در سایت زیرزمینی فردو نشان دهد ایران گامی فراتر از اقدام اعلامی خود 12 روز پیش برداشته است اما بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران به این فضاسازی‌ها واکنش نشان داد و گفت: «اقدام جاری ایران مبنی بر گازدهی به نسل جدید سانتریفیوژها در چهارچوب همان اقدام اعلامی 2 هفته پیش صورت گرفته و اقدام جدیدی در دستور کار نیست.»
 به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، مقام‌های آژانس می‌خواهند در جریان مرحله به مرحله اقدامات ایران قرار گیرند  و این امر نیز در دستور کار سازمان انرژی اتمی قرار دارد.
سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر-۶ که متشکل از ۱۶۶ ماشین است و دومین آبشار سانتریفیوژ آی‌آر-۶ محسوب می‌شود که در سایت فردو نصب شده، از ویژگی‌هایی بهره‌مند است که امکان غنی‌سازی در درجه‌های مختلف را فراهم می‌آورد.
 بنا به گزارش جدید آژانس، ایران به این نهاد اعلام کرده که فرایند «غیرفعال‌سازی» را که یک مرحله پیش از آغاز غنی‌سازی و فرایندی برای تزریق گاز «یو اف-۶» است، آغاز کرده است. پیش‌تر مقام‌های کشورمان به آژانس خبر داده بودند که مرحله مقدماتی غنی‌سازی را که اصطلاحاً «غیرفعال‌سازی آبشار» نام دارد و تغذیه «یو اف-۶» را نیز شامل می‌شود از روز یکشنبه گذشته آغاز کرده است.
تا پیش از وقوع تحولات جدید و قطعنامه شورای حکام، ایران اعلام کرده بود که از 2 آبشار جدید آی‌آر-۶ برای غنی‌سازی 5 تا 20 درصد استفاده خواهد کرد.
 آژانس در گزارش جدید خود به این موضوع اشاره کرده و یادآور شده که این نهاد منتظر دریافت توضیحات ایران است که پس از تکمیل مرحله غیرفعال‌سازی سانتریفیوژهای نسل 6 قصد دارد چه حالتی را برای آبشار فوق‌الذکر اجرایی کند. موضوعی که بی‌تردید کشورمان اطلاعات لازم پیرامون آن را در اختیار آژانس قرار خواهد داد.

 اقدام تلافی‌جویانه
این اقدام کشورمان کمی پس از آن صورت گرفت که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنش به تصویب قطعنامه آژانس اعلام کرده بود که ایران ماشین‌های سانتریفیوژ جدید را نصب و گازدهی را شروع کرده است.
 این در حالی بود که بازرسان آژانس هم برای نظارت بر روند گازدهی ماشین‌های پیشرفته به تهران آمدند و از نزدیک شاهد مجموعه اقدامات جدید ایران بودند. پیش از این، ایران در چهارچوب توافق هسته‌ای با ممنوعیت کار روی نسل سانتریفیوژ آی‌‌آر-6 روبه‌رو بود و تنها می‌توانست از سانتریفیوژهای آی‌آر-۱ برای غنی‌سازی استفاده کند.
 این در حالی بود که کشورمان از سال‌ها قبل با دستیابی به دانش بومی این ابزار مهم در حوزه غنی‌سازی اورانیوم از این امکان بهره‌مند شده بود تا علاوه بر نسل اولیه سانتریفیوژهای ایرانی یعنی آی‌آر-۱ نسل‌های پیشرفته را هم به خوبی بسازد و آزمایش کند. اما ایران بر مبنای تعهدات برجامی‌اش به مدت 8 سال و نیم از آغاز اجرای برجام (انتهای سال 1402) این امکان را نداشت زنجیره 30 تایی از نسل سانتریفیوژ آی‌آر- 6 داشته باشد و آن را به تولید انبوه برساند. اما پس از خروج یکجانبه امریکا از توافق و انفعال شرکای اروپایی برجام در دفاع از منافع اقتصادی ایران، دیگر دلیلی وجود نداشت تا کشورمان به مجموعه تعهدات خود در قالب این توافق متعهد بماند. از این رو با اتکا به قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها تصمیم گرفت با بی‌اعتنایی به محدودیت تعریف شده، نسل جدید از سانتریفیوژهای تولید شده را راه‌اندازی کرده و عملیات غنی‌سازی بدون مرز را آغاز کند.

رویکرد جانبدارانه آژانس
این تحولات در پی آن صورت می‌گیرد که روند مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین با تردید تصمیم‌گیرندگان امریکایی دچار وقفه‌ای طولانی مدت شد اما سه کشور اروپایی طرف توافق به جای چاره‌اندیشی برای ترغیب امریکا جهت تعیین تکلیف زودهنگام مذاکرات قطعنامه‌ای را به شورای حکام آژانس ارائه دادند که با ۳۰ رأی مثبت، 2 رأی منفی چین و روسیه و 3 رأی ممتنع لیبی، پاکستان و هند به تصویب رسید و از عدم همکاری ایران با آژانس انتقاد کرد.
 پیش از تصویب این قطعنامه «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس انتشار گزارش‌های جزئی‌تر همراه با انتشار اطلاعات غیرضروری علیه ایران را در پیش گرفته بود که این رویه از سوی مقامات ایرانی با انتقاد جدی نیز روبه‌رو شد.
 «گروسی» در رویکرد جانبدارانه خود موضوعاتی را علیه ایران مطرح کرد که مبتنی بر اسناد واهی ارائه شده از سوی رژیم صهیونیستی بود آن هم در شرایطی که اعتبار این اسناد از سوی جمهوری اسلامی رد شده بود. مدیرکل آژانس که در چهارچوب برجام موظف بود تنها به نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چهارچوب این توافق و همچنین بررسی تعهدات پادمانی ایران بپردازد، پا را از این هم فراتر گذاشت و زمینه ساز شکل‌گیری فضایی برای بازگشایی مجدد پرونده موضوعات حل شده میان ایران و آژانس شد.
 او گزارشی را جدا از گزارش نظارت بر اجرای برجام، تحت عنوان گزارش پادمانی درباره 4 مکان مورد سؤال روی میز شورای حکام گذاشت که پیش‌تر ایران در قالب پرونده‌ای موسوم به «مطالعات ادعایی» آنها را حل و فصل کرده بود.

حسن نیت ایران
ایران برای نشان دادن حسن نیت خود تصمیم گرفت در قالب یک توافق موقت سه ماهه با آژانس که در اسفندماه سال گذشته در خلال سفر مدیرکل آژانس به تهران صورت گرفت، این موضوعات ادعایی جدید را هم تعیین تکلیف کند اما متقابلاً خواستار آن شد که احیای برجام باید به پرونده سازی‌های موهوم آژانس علیه ایران خاتمه دهد.
 با وجود همکاری مسالمت‌آمیز کشورمان در ماه‌ها و هفته‌های اخیر که در روند برگزاری چند نشست رودررو و پرسش و پاسخ مکتوب میان دو طرف انجام شد، ادبیات آخرین گزارش «گروسی» و سخنرانی‌های جانبدارانه او بی‌اعتنا به همکاری سازنده ایران فضا را برای تصویب قطعنامه شورای حکام مهیا کرد.
 این در حالی بود که مدیر کل آژانس تنها چند روز پیش از برگزاری نشست شورای حکام راهی تل‌آویو شده بود تا ملاقات‌های بحث برانگیز او با مقام‌های صهیونیستی بیش از پیش بر سوگیری رویکرد ضد ایرانی آژانس و همسویی با رژیم صهیونیستی صحه بگذارد.
اگرچه آژانس مدعی بود که قطعنامه شورای حکام محتوای تند و تیزی ندارد اما نفس صدور این قطعنامه درباره ایران که بالاترین سطح همکاری با آژانس را از خود نشان داده بود، می‌توانست پیامدی فراتر از هشدارهای اعلامی کشورمان داشته باشد.
 چه آن‌که انتشار خبر راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر-۶ در سایت فردو یکی از انبوه اقداماتی است که ایران در واکنش به رویکرد جانبدارانه آژانس در دستور کار قرار داده است و می‌تواند در صورت تداوم راه نافرجام آژانس عواقب جدی‌تری به دنبال داشته باشد.