مذاکره برای حل بحران جهانی غذا

زهره صفاری/ جدی شدن بحران غذا در جهان و مأموریت سازمان ملل به ترکیه برای وساطت در حل بحران صادرات غلات از دریای سیاه، بهانه سفر دو روزه «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه و مقامات دفاعی روسیه به آنکارا شد؛ نشستی که مهم‌ترین خروجی آن شرط مسکو برای عبور کشتی‌های تجاری اوکراین از سواحل این کشور بود.
به گزارش خبرگزاری «تاس» روسیه، نشست وزرای خارجه روسیه و ترکیه دیروز یک روز پس از دیدار مقامات دفاعی دو کشور در آنکارا انجام شد و «سرگئی لاوروف» در پایان این نشست در جمع خبرنگاران اعلام کرد برای حل بحران غذا در جهان، مسکو برقراری کریدور امن برای عبور کشتی‌های اوکراینی حامل غلات را تضمین می‌کند اما در عین حال کرملین برای تحقق این وعده شرط دارد: «اوکراین برای صادرات غلات از بنادر دریای سیاه باید سواحل خود را از مین های جنگی پاک کند.»
این شرط در حالی برای کی‌یف اعلام شده است که براساس آخرین گزارش‌ها از آنجا که اوکراین یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده‌های گندم، ذرت و روغن آفتابگردان در جهان است و در چند ماه اخیر و با آغاز بحران جنگ در این کشور حدود 22میلیون تن غلات در سیلوهای اوکراین بلوکه شده‌اند، بنابراین با توجه به اینکه تداوم این شرایط خسارت بزرگی به جهان وارد می‌کند، ترکیه واسطه اجرای مکانیسم حل بحران سازمان ملل در این باره شده است تا با توجه به موضع‌گیری بی‌طرفانه در این نبرد، تعادلی در این مسیر بین دو کشور برقرار کند؛ گرچه مقامات ترکیه مدعی هستند این کشور ظرفیت حفاظت و انتقال محموله‌های غلات از دریای سیاه را نیز دارد.  اما به نوشته «ان‌بی‌سی»، «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین اعلام کرده است کریدور امن روسیه در شرایطی مجوز عبور کشتی‌های اوکراینی را می‌دهد که تحت بازرسی ارتش روسیه قرار گیرند تا این کشتی‌ها ابزار قاچاق تسلیحات نشوند.
«حلوصی آکار»، وزیر دفاع روسیه نیز با اعلام اینکه این طرح همچنان در مرحله مذاکره است، گفت: «تلاش ما برای تعیین ساز‌وکار این برنامه در دست انجام است؛ اینکه  مین های موجوددر سواحل چطور پاکسازی شوند، چه کسی این کار را انجام خواهد داد یا کریدور امن با چه ساز‌وکاری ایجاد می‌شود و کشتی‌های اسکورت از کدام کشور باشند...» به نوشته «الجزیره»، «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین در هشداری دیگر همچنین تأکید کرد غلات در صورتی به بازار بین‌المللی وارد خواهند شد که تحریم‌ها علیه روسیه برداشته شود. وی به خبرنگاران گفت: «هنوز هیچ مذاکره اصولی برای برداشتن تحریم‌ها انجام نشده است.»
سوریه در سایه اوکراین
چاره‌سازی روسیه برای حل بحران غذا در شرایطی است که لاوروف در مسیر سفر به ترکیه یکی از کشورهای عضو ناتو، با سنگ‌اندازی بلغارستان، مقدونیه و مونته‌نگرو؛ همپیمانان میزبانش در پیمان امنیت جمعی روبه‌رو شد و با بسته شدن مسیر هوایی این سه کشور به روی هواپیمای روسیه، وی پرواز مستقیم به آنکارا را از فراز دریای سیاه انجام داد.
اما سفر هیأت عالی‌رتبه روسی به ترکیه تنها برای حل بحران اوکراین نبود و تحرکات نظامی آنکارا در شمال سوریه علیه پ.ک.ک که با انتقاد شدید واشنگتن همراه شده بود نیز بخش‌های مهمی از نشست پشت درهای بسته وزرای خارجه دو کشور را در حالی تشکیل می‌داد که بنا بر گزارش‌ها همزمان وزارت دفاع مسکو و دمشق در رزمایشی مشترک در شمال سوریه، چگونگی مقابله با جنگنده‌ها و پهپادهای متخاصم را شبیه‌سازی کردند. به باور تحلیلگران «ان بی‌سی»، ترکیه به‌رغم موضع مخالفش در جبهه سوریه با روس‌ها اما برای تداوم حضور در شمال این کشور جنگ‌زده به مجوز مسکو نیاز دارد. «مروه طاهر اوغلو»، مدیر هماهنگی پروژه دموکراسی در خاورمیانه معتقد است: «ترکیه نیازمند چراغ سبز روسیه برای انجام عملیات در سوریه است و به همین خاطر سعی در گرفتن این امتیاز از طرف روس دارد.»
به نوشته «المانیتور»، «رجب طیب اردوغان» یک روز پیش از این نشست در پارلمان کشورش از عزم ترکیه برای عملیات نظامی در شمال سوریه پرده برداشت و گفت: «ما وارد مرحله جدیدی از تصمیم‌گیری برای ایجاد منطقه امن تا عمق 30کیلومتری در مرزهای جنوبی‌مان شده‌ایم. ما مناطق تل رفعت و منبج را از تروریست‌ها (منظور او یگان‌های مدافع خلق بود) پاک خواهیم کرد.»
رجزخوانی ترکیه برای کردها به‌رغم مخالفت امریکا، در شرایطی جدی شده است که آنکارا با اعلام مخالفت با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو این پرونده را بلاتکلیف گذاشته است. ناظران معتقدند در این شرایط به نظر می‌رسد روسیه ساز‌وکاری مانند سال 2019 پیش بگیرد و با اعمال فشار بر ترکیه برای ورود به فرایند صلح با کردها، موازنه قدرت را در شرق فرات ایجاد کند. ترکیه به‌رغم عضویت در ناتو و انتقاد از روسیه برای اجرای عملیات نظامی در اوکراین، در چرخه تحریم‌های غرب علیه مسکو مشارکت نکرد.