خشت کج متروپل

ایران زمین - «متروپل» آبادان، پلاسکوی تهران نبود که پس از نیم قرن بر اثر حادثه آتش‌سوزی و به دلیل فرسودگی و بارگذاری بیش از ظرفیت اولیه بنا فرو بریزد. متروپل برجی بود که قبل از افتتاح فرو ریخت و از همان نخستین روزهای احداث و زمانی که بنا در مرحله فونداسیون و سپس سفت کاری بود، هشدارهای نهادهای ناظر درباره ایمن نبودن بنا داده شده بود. متروپل اکنون نماد دور زدن قانون در روز روشن و بی‌توجهی به آرای کارشناسی و نظرات تخصصی مراجع ذیصلاح قانونی شده‌است. مالک متروپل بر‌اساس اعلام نظر دادستانی آبادان و پزشکی قانونی زیر آوار سازه‌های ناپایداری که خود ساخت جان سپرد اما توانسته بود در مواردی ایستگاه‌ها و نهادهای نظارتی قانونی را در این زمینه دور بزند، به گزارش‌های تخصصی بی‌اعتنا باشد و همه مجوزها را بگیرد و برجی عظیم و 10 طبقه بسازد. اکنون دستگاه‌های اجرایی و امدادی در خوزستان همه توجه خود را بر آواربرداری و نجات زنده ماندگان احتمالی زیر آوار این برج متمرکز کرده‌اند اما تأکید شده که با همه متخلفان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
«صادق خلیلیان» استاندار ویژه خوزستان که در محل حادثه حضور داشت در گفت‌وگوی کوتاهی با «ایران» خاطر نشان کرد: به مردم اطمینان می‌‌دهم با مسببان حادثه به شدیدترین شکل ممکن برخورد شود. وی افزود: یکی از علت‌های ریزش ساختمان متروپل عدم رعایت استانداردهای لازم در سازه این ساختمان است که در بررسی‌های اولیه برخی اشکالاتی در استانداردهای مورد نیاز سازه دیده شده که در این رابطه تاکنون چندین نفر بازداشت شده‌اند. وی تصریح کرد: مجوز ساخت این ساختمان قبل از سال ۹۸ برای ۶ طبقه صادر شده که بعداً چند طبقه به آن اضافه شده است.
خلیلیان تأکید کرد: امکانات و تجهیزات امدادی به اندازه کافی از استان خوزستان و استان تهران به آبادان ارسال شده و کمبود تجهیزاتی و امدادی در این رابطه وجود ندارد.
 بی توجهی به نظر مهندس ناظر نظام مهندسی
در همین حال «کوروش خواجوی» رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خوزستان که حدود چند ماه است سکان نظام مهندسی این استان را در دردست گرفته در گفت‌وگو با «ایران» تصریح کرد: با بررسی‌هایی که در این چند ماهه انجام داده‌ام، باید بگویم فرایند صدور پروانه برای تعداد قابل توجهی از پروژه‌های عمرانی خوزستان از جمله متروپل که صدور پروانه برای آنها مربوط به قبل از سال 96 است از منظر قانون نظام مهندسی با مشکلاتی روبه‌رو است.
وی در پاسخ به این انتقاد که با این تفاسیر چرا نظام مهندسی ساختمان خوزستان جلوی این پروژه را نگرفته است، افزود: متأسفانه تا قبل از سال 96 بسیاری از سازندگان استان به بهانه‌هایی مانند هزینه‌های بالای انتخاب ناظر از نظام مهندسی و شاید عدم تمایل به حضور ناظر نظام مهندسی کار نظارت بر پروژه‌های خود را به شرکت‌های مشاور مهندسی که از سازمان برنامه و بودجه صلاحیت داشتند، می‌سپردند.
این قضیه در مورد متروپل هم صادق است به گونه‌ای که در مورد پروژه متروپل نیز شرکت مشاور اولیه «ش» ناظر این پروژه بوده است. یک ماه پیش مهندس ناظر پروژه متروپل آبادان اخطاریه‌هایی در مورد وضعیت سازه پروژه به مالک و مراجع مربوطه داد. وی افزود: متأسفانه سازمان‌های نظام مهندسی تنها اختیار اعلام وضعیت، هشدار و تذکر از نظر فنی را دارند و ضمانت اجرایی توقف پروژه را ندارند.
وی با تأکید بر اینکه پروژه متروپل دارای پروانه ساختمانی از سوی شهرداری آبادان است، افزود: پس از ماه ها مقاومت مالک این پروژه، نظام مهندسی ساختمان خوزستان توانست به متروپل ورود کند و پس از آن ناظر قانونی نظام مهندسی با اعلام اشکالات فنی سازه خواستار توقف پروژه شده که نامه آن موجود است. وی در پاسخ به این نقد که به نظر می‌‌رسد این گزارش سازمان نظام مهندسی به اندازه کافی هشدار دهنده نبوده که بتواند مالک را متقاعد کند که پروژه را بخواباند، تصریح کرد: شخصاً این گزارش را خوانده‌ام و به اعتقاد بنده در این گزارش در حد متعارف هشدار‌های لازم داده شده است. وی البته این را هم افزود: نظام مهندسی نیز پس از این هشدار ناظرخود طی یک نامه سه صفحه‌ای همه ایرادات سازه‌ای و فنی این پروژه را به مالک اعلام کرده که این مستندات در نظام مهندسی موجود است. وی فرایند صدور پروانه این دست پروژ‌ها را این گونه اعلام کرد: ابتدا باید دستور نقشه از سوی شهرداری صادر شود، سپس این دستور نقشه باید برای طراحی به یک شرکت عضو نظام مهندسی داده شود و بعد از آن این نقشه‌ها از سوی نظام مهندسی تأیید و سپس برای صدور پروانه برود که این مراحل درشروع کار متروپل رعایت نشده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خوزستان حادثه متروپل را حادثه خیلی تلخ و ناگواری خواند و گفت: متأسفانه در حال حاضر تنها می‌‌توانیم در امداد و نجات یاری‌رسان باشیم و بهتر است پاسخ به این پرسش را که چه کسی مقصر است، به ارائه مستندات از سوی دستگاه ذیربط و بررسی کارشناسی آنها بسپاریم ولی امیدوارم این تلنگری برای مجموعه دستگاه‌های اجرایی و مهندسی خوزستان باشد که از این پس به طور جدی به این مباحث ورود کنند و سازندگان همه به این نتیجه برسند که باید هشدار‌های نظام مهندسی را جدی بگیرند. وی خاطرنشان کرد: بررسی‌های اولیه نشان می‌‌دهد این پروژه هم در طراحی و هم اجرای سازه با مشکلات اساسی روبه‌رو بوده‌است.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خوزستان گفت: در سال ۱۴۰۰ حدود ۵ هزار تذکر فنی جدی به شهرداری‌های خوزستان اعلام شده است که این آمار یعنی ۵ هزار ساختمان. البته قسمت عمده‌ای از این تذکرات منجر به توقف پروژه می‌شود و در اکثر موارد شهرداری‌ها در این زمینه اقدام می‌کنند اما موارد استثنایی نیز وجود دارد که حتی وقتی شهرداری هم درخصوص توقف پروژه اقدام می‌کند، مالک در اطراف پروژه حصار می‌کشد و به صورت نامحسوس به کار خود ادامه می‌دهد که آمار دقیقی از این بخش نداریم.

 بی توجهی به هشدارها و اخطاریه‌های قانونی
ا‌ز روز دوشنبه که خبر فرو ریختن برج 10 طبقه متروپل منتشر شد، تصاویر و ویدیوهایی در فضای مجازی بازنشر شد که پیش‌بینی کرده بودند این ساختمان به دلیل عدم رعایت اصول کیفی و پایداری بنا به قتلگاه شهروندان آبادانی بدل شود. ‌‌‌طبق برخی گزارش‌ها، سازه اصلی متروپل به قدری سست بود که ستون اصلی و حمال مجتمع‌ها نشست کرده و شکم داده بود.
اعتراضـــات بــه ســاخت این بنای ناایمن، باعث شد که بهمن سال گذشته، کارشناسان نظام‌ مهندسی آبادان از این بنا بازدید و «‌‌‌‌‌‌‌‌‌درخصوص ایرادات موجود، موارد و مشکلات یافت شده را صورتجلسه نمودند.» سایت نظام مهندسی آبادان همچنین اعلام کرده که در این بازدید، «حسین عبدالباقی مالک و سرمایه‌گذار این پروژه بر آمادگی گروه اجرایی این پروژه درخصوص رفع مشکلات یا ایرادات ابلاغ شده از جانب سازمان نظام مهندسی تأکید نمود.» از سوی دیگر نامه‌ای از سوی اداره کل راه و شهرسازی خوزستان خطاب به شهردار آبادان منتشر شده که تاریخ ارسال این نامه 30 مهرماه 1396 است و در آن خواستار جلوگیری از روند اجرای پروژه «متروپل» به دلیل عدم رعایت اصول کیفی و استاندارد شده است. همچنین در گزارش دیگری عنوان شده سال 1398 پرونده‌ای تحت عنوان تخلفات گروه ساختمان سازی عبدالباقی تشکیل و جهت رسیدگی به دادگستری آبادان تحویل داده شد.
در این پرونده به تخلفات فنی و سازه‌ای او در پروژه متروپل اشاره شده بود. در‌این گزارش از نظریه کارشناسان رسمی دادگستری و کارشناسان شهرسازی شهرداری آبادان استفاده شده بود که شامل عدم دریافت تأییدیه نظام مهندسی، عدم دریافت نظریه مهندس ناظر و عدم رعایت اصول ایمنی و شهرسازی بوده است. با این حال با حمایت و تأیید شهرداری وقت، رأی اولیه در دادگستری آبادان منجر به تبرئه مجریان پروژه متروپل و عبدالباقی شد. با اعتراض مرجع گزارش به رأی، پرونده به شعبه تجدید نظر دادگستری خوزستان ارجاع شد اما باز هم حکم قضایی به نفع عبدالباقی صادر شد.

 شورای فنی استان خوزستان در حال بررسی ابعاد حادثه متروپل
«محمد خانچی» معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خوزستان در گفت‌وگو با «ایران» از بررسی ابعاد این حادثه در شورای فنی استانداری خبر داد و افزود: بزودی گزارش فنی علت ریزش این ساختمان اعلام خواهد شد. وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اولویت ما تکمیل آواربرداری و نجات کسانی است که احتمالاً هنوز زیر آوار هستند و پس از آن با بررسی کارشناسی و فنی علل این حادثه، مقصرین به مردم معرفی و مجازات خواهند شد. وی تأکید کرد: با حضور وزیر کشور، معاون اقتصادی رئیس جمهور و استاندار خوزستان در محل حادثه و تأکید آنها برای تسریع در امداد و نجات، همه دستگاه‌های امداد و نجات استان پای کار آمده‌اند و می‌‌توان گفت بیشتر این نیروها سه‌شنبه شب با هدف امدادرسانی احتمالی به کسانی که در زیر آوار محبوس شده‌اند مشغول آواربرداری بودند. وی تأکید کرد: خوشبختانه نیرو و تجهیزات در محل حادثه به اندازه کافی وجود دارد ولی تنگی معابر محل حادثه و ازدحام مردم سرعت عملیات امداد و نجات را کاهش داده است، لذا از مردم می‌‌خواهیم از حضور در اطراف این محل خودداری کنند.

نیم نگاه 
​​​​​​​رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خوزستان: برای صدور پروانه ساخت یک پروژه ابتدا باید دستور نقشه از سوی شهرداری صادر شود، سپس این دستور نقشه باید برای طراحی به یک شرکت عضو نظام مهندسی داده شود و بعد از آن این نقشه‌ها از سوی نظام مهندسی تأیید و سپس برای صدور پروانه برود که این مراحل درشروع کار متروپل رعایت نشده است یک ماه پیش مهندس ناظر پروژه متروپل آبادان اخطاریه‌هایی در مورد وضعیت سازه پروژه به مالک و مراجع مربوط داد.