500 سال تاریخ روی دست یک شهروند

هستی بختیاری
خبرنگار

تلاش یک مجموعه‌دار همدانی برای موزه‌ای کردن آثار تاریخی که با هزینه خود به ایران بازگردانده، بی‌نتیجه مانده‌است. پیگیری 17 ساله او تاکنون در حالی به ایجاد موزه شهری در همدان منجر نشده که به تازگی 46 نماینده مجلس طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها» را با هدف فروش اشیای باستانی و ارزآوری مطرح کرده‌اند! که این تضاد به سؤالات بی‌شمار منجر شده است. از یک سو برخی از نمایندگان به‌دنبال «جرم زدایی» از خروج آثار تاریخی از کشور هستند، از سوی دیگر تلاش‌های یک شهروند که طی 30 سال یک مجموعه آثار متعلق به تاریخ صفوی تا قاجار را از سراسر دنیا به ایران برگردانده روی دستش مانده است! او یک بار هم به همراه نماینده شهر همدان به تهران آمد تا بتواند با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دیدار کند اما در نهایت مجبور شد تا نامه درخواست خود را به عزت‌الله ضرغامی بدهد و بازگردد.
این مجموعه‌دار در تمام این سال‌ها از ترکیه تا آلمان، از فرانسه تا سوئد، از بلژیک تا اتریش، از سوریه تا روسیه و... هرجا ردی از آثار تاریخی ایران دید، هزینه کارشناسی را پرداخت کرد و پس از تأیید تعلق اثر به تاریخ ایران، آن را به کشور بازگرداند. امروز که با «ایران» به گفت‌و‌گو نشسته است، می‌گوید: 17 سال است به‌دنبال مکانی برای نمایش آثارش به نام ایران و در همدان است. اما با‌وجود بستن 28 قرارداد و اخذ 14 رأی از شورای شهر، صدور مجوز و مصوبه از سوی شورای شهر و شورای تأمین استان، همچنان پشت درهای بسته مانده و نمی‌داند با اشیایی که داخل کارتن قرار دارند چه کار کند؟!

24 ساعت طول کشید تا آثار تاریخی از کشور خارج شد
در این گزارش نامی از این مجموعه‌دار برده نمی‌شود. حذف نام او دلیل دارد زیرا او یک بار طعم تلخ سرقت مجموعه‌اش را چشیده است. این مجموعه‌دار می‌گوید: «برای نخستین بار در سال 84 درخواست مکان برای ویترینی شدن مجموعه را دادم اما تلاش‌ها به سرانجام نرسید و بالاخره مجموعه من در سال 86 مورد سرقت قرار گرفت.» به گفته این مجموعه‌دار، 24 ساعت طول می‌کشد تا آثار او از همدان و از کشور خارج و 48 ساعت بعد در دوبی به حراج گذاشته شوند. او در نهایت به‌عنوان خریدار، وارد معامله با دزدان مجموعه خود می‌شود که این معامله صوری به دستگیری 12 نفر می‌انجامد. سارقان به گفته او هنوز هم در زندان هستند. 7 نفر از 12 نفر دستگیر شده به سرقت اعتراف کرده‌اند اما این اعتراف باعث نشد حتی یک اثر از آثار به سرقت رفته بازگردد.
مجموعه او را عده‌ای فیوجی‌ سرقت می‌کنند. او دزدی را سفارش شده می‌داند و می‌گوید: «معلوم بود که اطلاعات کامل به آنها داده بودند. خانه را در عرض سه ساعت و نیم خالی کرده و با خاور برده بودند.» این مجموعه‌دار می‌گوید: «مسئولان استان هیچ کمکی به من نکردند. بارها از آنها خواستم که عکس آثار به سرقت رفته را در سایت‌های معتبر منتشر کنند تا خریداران بدانند اشیا قاچاق و سرقتی است و آنها را نخرند اما هیچ‌کس کمک نکرد.»
او به قانون مصوب سال 85 اشاره می‌کند و می‌گوید: «طبق قانون، میراث فرهنگی باید مکان امنی را در اختیار مجموعه‌دار بگذارد و مجموعه‌دار هم هزینه تعمیرات و اجاره را بدهد و موزه را دایر کند.» او زندگی خود را یک زندگی «کارتنی» می‌داند و می‌گوید: «بعد از سرقت ترسیدیم و مجموعه را در کارتن به خارج از شهر بردیم. در حالی که طبق قانون وظیفه میراث فرهنگی است که آثار را ویترینی کنند و در معرض دید عموم بگذارند.» همچنین یک دهه تلاش‌اش از سال84 تا 94 برای ویترینی شدن آثار به در بسته می‌خورد. مسئولان شهری اصفهان پیشنهاد می‌دهند که موزه را در این شهر تأسیس کند. خبر به گوش مسئولان شهری همدان می‌رسد و آنها بالاخره پای صحبت مجموعه‌دار همدانی می‌نشینند که مجموعه این نشست و برخاست‌ها به 14 رأی مثبت اعضای شورای شهر همدان می‌انجامد.
بدین ترتیب تأسیس موزه توسط مجموعه‌دار همدانی به تصویب شورای شهر می‌رسد. شورای شهر و شهرداری همدان نیز به این توافق می‌رسند که مکان موزه باید نزدیک به کلانتری باشد که امنیت آن تضمین شود. آنها در نهایت خانه قدیمی «پوستی‌زاده» را انتخاب می‌کنند. یک قرارداد مشارکتی هم بین صاحب مجموعه آثار صفوی و قاجاری و شهرداری همدان بسته می‌شود. مجموعه‌دار پرداخت هزینه و نگهداری را به عهده می‌گیرد و امضا می‌دهد که 20 درصد از فروش بلیت موزه را هم به شهرداری پرداخت کند. این مجموعه‌دار در حالی پرداخت سهم به شهرداری را قبول می‌کند که می‌گوید: «این بند قرارداد منافات قانونی داشت.»  شهرداری و شورای شهر از او می‌خواهند که نظر مساعد شورای تأمین استان را هم بگیرد. شورای تأمین استان هم موافقت می‌کند. او می‌گوید: «پس از این توافق در سال 94، 70 ویترین را به قیمت 70 میلیون تومان تهیه کردم اما خانه پوستی‌زاده را ندادند.» او به گفته خود سال 99 هم درخواست به استانداری همدان می‌برد اما معاونت سرمایه‌گذاری استان به او می‌گوید: «همدان اهتمامی برای موزه‌ای شدن آثار شما نمی‌بیند.» او می‌گوید: «به آنها گفتم پس چرا برای من هزینه تراشیدید، 28 قرارداد با من نوشتید و خودتان بهم زدید؟ مکان و نحوه قرارداد را خودتان پیشنهاد کردید، هرجور که نوشتید من قبول کردم اما خودتان آن را برهم زدید.» او می‌گوید: «در دولت جدید هم من طبق معمول سالیان گذشته درخواست را به استانداری برده‌ام. آنها قول‌های مساعدی هم داده‌اند.» او شرح حال خود و آثار تاریخی‌اش را به وزارت میراث فرهنگی هم آورده و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم به او قول مساعد داده است.
​​​​​​​ابراهیم مولوی رئیس سابق شورای شهر همدان به «ایران» می‌گوید: «پس از اثبات اصالت مجموعه مدیریت شهر تصمیم گرفت خانه پوستی‌زاده در کنار تپه باستانی هگمتانه را در اختیار این مجموعه‌دار بگذارد تا موزه شهری با قرارداد اجاره 99 ساله در شهر همدان تشکیل شود. قرارداد  اما لغو و قرار شد تا این خانه ارزشمند کاربری بومگردی پیدا کند.» او می‌گوید: «همدان خانه و بناهای تاریخی زیادی چون مدرسه صالحان، مدرسه امریکایی‌ها، بانک شاهی، مدرسه مریم و مدرسه جنت و... دارد که به لحاظ تاریخی فاخر و ارزشمند هستند و قابلیت تبدیل به مراکز تفریحی و توریستی را دارند و معلوم نیست چرا خانه پوستی‌زاده را می‌خواهند به بومگردی تبدیل کنند.

ظاهر پورمجاهد، معاون سرمایه‌گذاری استانداری همدان در پاسخ به سؤال «ایران» مبنی بر چرایی عدم حمایت استانداری برای موزه شدن آثار تاریخی و باستانی این مجموعه‌دار به «ایران» گفت: «مصوبه‌ها و موافقتنامه‌های اخذ شده توسط ایشان مربوط به شورا و شهرداری سابق است. الان ترکیب شورای شهر و شهرداری عوض شده است، ایشان یک بار دیگر درخواست خود را به صحن شورا ببرد و با شهردار جدید ملاقات کند.»