مادری که 4 هزار سال است فرزندش را در آغوش دارد

دفن بانوی «باردار» به سمت خورشید


آوین صفایی
خبرنگار

مادری جوانمرگ که 4 هزار سال پیش بر سر «زا» رفته و با جنینش، رو به خورشید دفن شده است، در حمام تاریخی شهر سمنان، بی‌آنکه خوابش آشفته شود، آرام گرفته است. منحصربه‌فرد بودن اسکلت این بانوی قدبلند به استخوان‌های جامانده از جنینی بازمی‌گردد که هنوز در شکم مادر 4 هزار ساله باقی مانده است.
«محمدحسین افرادی» راهنمای تخصصی موزه گرمابه حضرت (پهنه) استان سمنان، اسکلت «باردار» را جزو یکی از نادرترین اسکلت‌های دنیا دانسته و به «ایران» می‌گوید: تپه‌حصار دامغان، یکی از 5 تپه برتر ایران بوده و جزو منابع دانشگاهی است. این تپه قدمت 6 هزار ساله داشته و در سال 1312 توسط آقای اشمیت کشف شده است. از بخشی از این تپه ریل قطار می‌گذرد. در سال 1374 مقرر می‌شود تا به منظور آسیب کمتر به اشیای تاریخی و باستانی حفاری شده، ریل‌گذاری مجدد انجام گیرد. البته در این بین، بسیاری تلاش کردند تا ریل قطار را از وسط تپه بردارند، اما متأسفانه تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.
بانویی بلند قد در تابوتی شیشه‌ای
وی می‌افزاید: در نتیجه حفاری‌های صورت گرفته در سال 1374، اسکلت باردار از حصار 2 یعنی لایه باستانی هزاره دوم کشف و شناسایی شد. اسکلتی منحصربه‌فرد از بانویی که موقع زایمان فوت می‌کند. این بانو به‌دلیل کوچکی لگن و اینکه نوزاد با پا در حال به‌دنیا آمدن بود، فوت کرده و به تبع آن فرزند نیز از دست می‌رود. پس از مرگ نیز این بانو به همان شکلی که نوزاد درون لگنش قرار دارد، دفن می‌شود. به گفته محمدحسن افرادی، سن این بانو بین 18-20 سال تخمین زده شده است. وی در آن دوره یک بانوی میانسال محسوب می‌شد، زیرا طول عمر انسان‌ها 40 تا50 سال بیشتر نبوده است. این مادر، قد بلند بوده و قد وی تقریباً 180 سانتی‌متر تخمین زده شده است. اسکلت باردار، پس از کشف با خاک و محتویات درون قبر کنده شده و به موزه انتقال داده شد. پس از شناسایی، قالب گرفته شده و تاکنون نیز هیچ دستی به آن نخورده است. این اسکلت منحصربه‌فرد، با همه ضمایمش در تابوتی شیشه‌ای گذاشته شده است تا شیوه تدفین در هزاره دوم پیش از میلاد در فلات مرکزی ایران به نمایش گذاشته شود.
دفن مادر جوانمرگ به سمت خورشید
وی می‌افزاید: این بانوی باردار، به شیوه آیین مهرپرستی یا میترائیسم دفن شده است. در حقیقت در آن دوره، به زندگی پس از مرگ اعتقاد ویژه‌ای داشته و بر همین اساس نیز مردگان را به‌صورت دست و پا جمع و به پهلو دفن می‌کردند. دست‌ها به نشانه احترام زیر چانه قرار داده شده و سر مرده به سمت خورشید یا نور قرار داده می‌شد. اما نکته جالب اینکه به‌دلیل اعتقاد به زندگی پس از مرگ، همراه مردگان غذا، ظروف و حتی زیورآلات نیز دفن می‌کردند. در آن دوره به همراه مردگان، چیزهایی که فکر می‌کردند پس از مرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد را دفن می‌کردند. با مردان و‌سیله کاری و شغلی و با زنان زیورآلاتی نظیر دستبند، انگشتر، گردنبند و... دفن می‌شد. در حقیقت این شیوه خاکسپاری در مناطق جغرافیایی نیز با یکدیگر متفاوت است. در برخی حفاری‌ها شاهد بودیم که کوزه‌های بیشتری، با مردگان دفن شده و در بخش‌هایی دیگر تعداد کوزه‌ها و دیگر وسایل کاری به‌صورت اندک با مردگان دفن شده است. در دستان این اسکلت انگشتر و دستبندی از جنس مفرغ وجود دارد. روی گردن آن شئ براقی شبیه دندان دیده می‌شود که گمان می‌رود بازمانده گردنبند این زن باشد که از سنگ آهک ساخته شده است.
سفال خاکستری کنار اسکلت
راهنمای تخصصی موزه گرمابه حضرت (پهنه) استان سمنان ادامه می‌دهد: استخوان درشتی در پهلوی این اسکلت دیده می‌شود که مربوط به استخوان گوشت شکارشده‌ای است که پس از مرگ در کنار اسکلت باردار قرار داده شده است. یک سفال خاکستری رنگ نیز نزدیک دهان این بانو قرار داده شده است؛ این ظرف می‌تواند ظرف قوت و آب برای بانوی از دست رفته باشد. ظرف سفالی مذکور جزو سفال‌هایی است که همزمان با ورود آریایی‌ها به ایران وارد شده و قدمتی 4 هزار ساله دارد. این سفال به صورت ریز ریز و ظریف کار شده است.
«محمدحسن افرادی» در آخر می‌افزاید: به همراه این اسکلت 4 هزار ساله، اشیای یافت شده از تپه حصار متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد نظیر کاسه‌های آبریز، سفال‌های خاکستری، ظروف مختص به  رسوم آیینی و همچنین ظروف سفالی به‌دست آمده از منطقه خطیرکوه، مربوط به هزاره اول پیش از میلاد و آثاری یافت شده از دوران اسلامی به همراه زیورآلات سنتی عشایر این منطقه در موزه گرمابه حضرت یا پهنه استان سمنان به نمایش گذاشته شده است. 

آدرس مطلب http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7914/17/613831/0
ارسال دیدگاه
  • ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
  • دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
  • از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
  • دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
captcha
انتخاب نشریه
جستجو بر اساس تاریخ
ویژه نامه ها