تلاش برای توافق پایدار

جدیدترین مذاکرات مقام‌های دیپلماتیک ایران و 1+4 در شرایطی روز پنجشنبه 18 آذرماه از سر گرفته شد که علی باقری، رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی بعد از مذاکرات روز پنجشنبه اعلام کرد که طرف مقابل اراده جدی‌تری برای ورود به گفت‌وگوهای مؤثر و نتیجه‌بخش پیدا کرده است. گفت‌وگوهایی که از هشتم آذرماه آغاز شد و پس از یک تنفس کوتاه، پنجشنبه گذشته با هدف لغو مؤثر تحریم‌ها ازسر گرفته شد. تحریم‌هایی که امریکا بعد از خروج یکجانبه از برجام، تصویب آنها را علاوه بر بازگرداندن تحریم‌های برجامی در دستور کار قرار داد و حالا همزمان با رایزنی‌های وین بر تصویب چنین تحریم‌هایی اصرار می‌ورزد. این در حالی است که تهران در مذاکرات اخیر با ارائه یک بسته ابتکاری، دو پیشنهاد همزمان را مبنی بر لغو همه تحریم‌های برجامی و فرابرجامی و همچنین بازگشت خود به تعهدات برجامی‌اش روی میز طرف مقابل گذاشته است که در صورت موافقت طرف‌های مقابل، پیشنهاد سوم و تکمیل کننده‌ای ارائه خواهد کرد. محور اصلی خواسته ایران در گفت‌وگوهای جاری بازگشت به توافق اولیه است و شرط مهم رسیدن به این مهم، رفع همه تحریم‌هایی است که امریکا بعد از خروج از برجام به تصویب رسانده است. هدف تهران از تأکید بر عملی شدن این خواسته، فراهم شدن تضمین برای رسیدن به یک توافق پایدار است که امکان هرگونه کارشکنی احتمالی را به واسطه تحریم‌های اثرگذار بر تحقق منافع اقتصادی ایران از میان بردارد و فضا را برای اجرای تام و تمام توافق فراهم کند. چنان که همین امر پشتوانه‌ای قابل اعتنا برای حفاظت از این توافق در فراز و فرودهای احتمالی ناشی از تغییر دولت‌ها فراهم خواهد کرد.  مسکو و پکن هم در مذاکرات جاری با تأکید بر خواسته بحق تهران مبنی بر رفع همه تحریم‌های برجامی و فرابرجامی بر لزوم بازگشت همه طرف‌ها به توافق اولیه 2015 تأکید کرده‌اند. چنان که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در گفت‌وگوی اخیرش با «جو بایدن»، رئیس جمهور امریکا اهمیت بازگشت به توافق اولیه را یادآور و خواستار اجماع نظر همه طرف‌ها در این زمینه شده است.
در چنین فضایی آن طور که منابع دیپلماتیک خبر داده‌اند، رایزنی هیأت‌های دیپلماتیک وین از روز پنجشنبه در حال و هوای مثبت و سازنده‌ای آغاز شده و طرف‌ها در حال برگزاری نشست‌های فشرده‌ای برای بررسی جامع و عملیاتی پیشنهادات تهران هستند تا با شفاف شدن موضوعات اختلافی، مذاکرات را به مسیر روشنی برای رسیدن تفاهم هدایت کنند. به گفته علی باقری، رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی، پیشنهادات تهران که هفته گذشته به طرف‌های مقابل ارائه شده، بر پایه پیش‌نویسی ارائه شده که در وین ۶ به جمع‌بندی اطراف مختلف گفت‌وگوها رسیده بود. وی این دیدگاه ایران را ره توشه هیأت ایرانی برای استمرار گفت‌وگوها دانسته است.
اعتراض طرف مقابل به تحریم‌های جدید امریکا
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در آغاز دور جدید مذاکرات که بعد از وقفه‌ای چند روزه از سر گرفته شد، پنجشنبه گذشته در نشستی با حضور «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام و همچنین رؤسای هیأت‌های مذاکره کننده سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس حضور یافت و به گفت‌وگو پرداخت. به گزارش ایرنا، باقری پس از این دیدارها در گفت‌وگویی در تشریح فضای حاکم بر مذاکرات در جمع خبرنگاران گفت که طرفین در آخرین دور گفت وگوها در وین به یک پیش‌نویس دست یافتند و هیأت ایرانی درباره آن پیش‌نویس دیدگاه‌هایی را داشت. این دیدگاه‌ها چون به صورت مستند و مستدل بود، مکتوب شد و در اختیار طرف مقابل قرار گرفت.
باقری اختلاف نظر دو طرف درباره موضوعات را طبیعی برشمرد و گفت: «اگر نگاه دو طرف یکسان بود، قاعدتاً با هم گفت‌وگو نمی‌کردند و یک طرف میز بودند و دو طرف میز نبودند. این امر طبیعی است.» وی همچنین به نتیجه رسیدن مذاکرات را منوط به اراده طرف‌های مقابل به برداشتن تحریم‌های ضد ایرانی دانست و تأکید کرد: «هر زمان این اراده جدی و آمادگی عملی احراز شود، ما می‌توانیم برای لغو تحریم‌ها گام برداریم و لغو تحریم‌ها گشایش جدی برای پیشبرد گفت‌وگوها بویژه در زمینه اقدامات هسته‌ای ایجاد خواهد کرد.» رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی همچنین به اعتراض چند کشور عضو 1+4 به تحریم‌های جدید امریکا علیه کشورمان اشاره کرد و گفت: «اقدامات غیرسازنده و تخریبی امریکایی‌ها که در حین مذاکرات انجام شد، مورد اعتراض چند کشور عضو ۱+۴ در نشست روز پنجشنبه کمیسیون مشترک قرار گرفت و آنها هم این اقدام را غیرسازنده دانستند و خواستار این شدند که امریکایی‌ها از ادامه و استمرار چنین اقداماتی که می‌تواند فضای گفت‌وگوها را تخریب کند، خودداری کنند.» این مقام دیپلماتیک کشورمان همچنین این را هم یادآور شد: «به نظر می‌رسد در نشست روز پنجشنبه طرف مقابل اراده جدی‌تر برای ورود به گفت‌وگوهای مؤثر و نتیجه بخش پیدا کرده است.» «سرگئی ریابکوف»، نماینده تیم مذاکره کننده روسیه هم در توئیتی اعلام کرد که برخی سوءتفاهم‌های تنش‌زا در جلسه روز پنجشنبه مذاکرات هسته‌ای برطرف شده‌اند. همزمان با رایزنی‌های وین، «رابرت مالی»، سرپرست هیأت امریکا در مذاکرات وین، در گفت‌وگو با «الجزیره» ادعا کرد که کشورش آماده بازگشت به برجام است و هنوز معتقد است که زمان برای انجام دادن این کار وجود دارد. نماینده ارشد امریکا در امور ایران همچنین خواستار مذاکرات مستقیم با تهران شده و در این باره گفت، مذاکره‌کنندگان امریکا «در هر زمان و هر کجا»، آماده دیدار با دیپلمات‌های ایرانی هستند.