جشنواره‌ای در ستایش حقیقت

علیرضا نراقی
منتقد
اگر خود را مشاهده نکنیم و امکان بیرون ایستادن از ذهن خود را نیابیم همواره اشتباهاتمان را تکرار می‌کنیم. اما دیدن خود کار ساده‌ای نیست، چرا که اغلب به‌دلیل سرعت زندگی و مشکلات بی‌شمار روزمرگی، انسان آنقدر غرق زندگی می‌شود که فرصت نمی‌کند مکث کند، بیرون بایستد و خود را مشاهده نماید. تازه اگر هم فرصت پیدا کنیم که خود را مشاهده کنیم با ذهنی قضاوت‌گر و نه چندان عادل خود را می‌بینیم؛ یا زیادی به خود سخت می‌گیریم یا زیادی سهل. این در مورد اجتماع هم صادق است. یک جامعه هم اگر خود را نبیند اشتباهاتش را تکرار می‌کند و مدام درجا می‌زند. آنقدر خلقیات بد و انتخاب‌های اشتباه در روزمرگی حل می‌شوند که اساساً جامعه نمی‌فهمد اشکال کارش کجاست و چگونه باید از تکرار اشتباهاتش جلوگیری کند. تنها چیزی که می‌ببیند یک پیکر رنجور و ناهمگون است که به پیوستگی و صلح نمی‌رسد. اینجا فرد و اجتماع هر دو به ابزار و نیرویی کمکی نیاز دارند. به ناظر دقیقی که از بیرون، آنها را به خودشان نشان دهد، چیزی شبیه به یک درمانگر که پیش از درمان اختلال را کشف و آشکار می‌سازد. یک آینه جادویی را تصور کنید که به‌جای ظاهر، اعمال و افکار ما را بازتاب دهد. بجای تصویر همیشگی و بیرونی جامعه، جزئیات رفتاری، فرهنگی و باورهای آن را مورد بررسی قرار دهد؛ سینمای مستند این آینه جادویی است. اگر سینمای مستند در میان تولیدات یک کشور ریشه و قوام داشته باشد و مورد حمایت قرار گیرد می‌تواند بازتاب دهنده واقعیت یک جامعه باشد و به افراد آن جامعه برای رشد و بلوغ کمک کند؛ اشکالات را نشان دهد، نقاط قوت را برجسته سازد و واقعیت را از وهم پاک سازد و در نهایت راه‌هایی برای بهتر شدن ترسیم کند.
این روزها پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما-حقیقت در حال برگزاری است. بدون شک این جشنواره یکی از بهترین و مهم‌ترین رخدادهای سینمایی در ایران است. در طول سالیان این جشنواره موفق شده اعتبار و جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و فضای مناسبی برای عرصه آثار مهم ملی و جهانی باشد. همچنین امیدواری را برای سینماگران جوان و تجربی به ارمغان بیاورد و برای ارائه آثارشان افقی مثبت ترسیم کند. نکته دیگر کمک جشنواره سینما-حقیقت به سینمای تجربی و پیشرو است. سینمای تجربی زمینه بلندپروازی در این حرفه است. راهی که فیلمسازی را به کار و فرایندی هنری بدل می‌کند. سینمای تجربی و پیشرو ریشه‌ها و رویکردهای نو و متفاوتی را برای سینمای بدنه پدید می‌آورد و سویه‌ای فراتر از سرگرمی صرف را برای سینما ایجاد می‌کند. فضایی است برای فرار از سرمایه سالاری تا هنر به شکلی ارزان‌تر اما پیچیده‌تر و زیباتر به ظهور برسد. نکته با اهمیت دیگر در سینمای مستند عنصر تعهد است. سینمای مستند سینمای تعهد هم هست، تعهد به حقیقت. بال و پر گرفتن سینمای مستند بواسطه جشنواره سینما-حقیقت کمک به افشا شدن حقایق پنهان مانده است پس این جشنواره جشنواره‌ای است در ستایش دیدن حقیقت.