به مناسبت سالروز میلاد امام حسن عسکری(ع)
دورانی درخشان در هدایت شیعیان
اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
امروز هشتم ربیع الثانی مصادف با خجسته میلاد امام حسن عسکری(ع) یازدهمین خورشید امامت و هدایت از خاندان پاک رسول خدا(ص) است. ولادت آن حضرت(ع) در سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ ه.ق در مدینه، همزمان با ایامی بود که متوکل، خلیفه عباسی، بر اثر تواتر اخبار و روایات متعدد ولادت مهدی(عج) منجی عالم بشریت را نزدیک دانسته و قصد داشت امام هادی(ع) را به همراه خانوادهاش از مدینه به سامرا منتقل کند، تا از نزدیک آنان را زیر نظر داشته باشد. این همزمانی موجب شده است تا برخی مورخین همچون ابن شهرآشوب محل ولادت آن حضرت(ع) را سامرا گزارش کنند. بدین ترتیب، امام حسن عسکری(ع) اغلب سالهای عمرش را در سامرا و در حصر خانگی زیست.
آن حضرت(ع) در بین شیعیان به ابن الرضا معروف و به دلیل زندگی اجباری در منطقه نظامی به لقب عسکری نیز موصوف بود.
عباسیان میدانستند او صاحب فرزندی خواهد شد که بهعنوان منجی آخرالزمان قیام کرده و زمین را از عدالت پر خواهد کرد. امام حسن عسکری(ع) طی سالهای امامت خود در سامرا با محدودیتهای اعمالشده بسیاری از سوی خلافت عباسیان مواجه بود و جاسوسان بسیاری پیرامونش را گرفته بودند. از این رو نمیتوانست با شیعیان آزادانه ارتباط داشته باشد. تنها جمعی محدود ازخواص اصحاب با وی در ارتباط بودند.
از زمان خلافت متوکل عباسی (247-232 ه.ق)، مدارا و رفتار نرم مأمون (218-198 ه.ق) و خلفای پس از وی با شیعیان، یکباره به کناری نهاده شده و به دستور وی حرم امام حسین(ع) تخریب شد. متوکل از هیچ وسیلهای در آزار رساندن و بیاحترامی به امام هادی و امام حسن عسکری دریغ نمیکرد. گزارشها حاکی از آن است که فشار شدیدی بر امامان در سامرا میآمد و شیعیان در عراق و حجاز در شرایط دشواری زندگی میکردند. امام حسن عسکری(ع) از شبکهای از وکلا که از دوران قبل شکل گرفته بود، استفاده کرده و به ترویج حقایق دین میپرداخت. در دوران امام حسن عسکری(ع) به دلیل عدم دسترسی به مرجع پاسخگویی به سؤالات، گروههای کوچکی از غلات(غلوکنندگان) نیز فعال شدند که ویژگیهای پیامبرانه و حتی خدایی برای امامان قائل بودند. این گروهها عبارت بودند از نمیریه، پیروان محمد بن نصیر نمیری در کوفه؛ اسحاقیه، پیروان اسحاق بن محمد نخعی در بصره، بغداد و مدائن؛ و حسکیه، پیروان علی بن حسکه در قم.
از آنجا که پیامبراکرم(ص) و خاندان پاکش، فرمانروایان اقلیم سخن بوده و جوشش سخنان حکمت آمیز از زبان آنان، چونان جوشش نور از چشمه خورشید است. سنت حسنهای به توصیه بزرگان دین مبنی بر حفظ و ترویج 40 حدیث از جملات معصومین توصیه شده و برای آن ثواب بسیاری ذکر شده است. معصومان برخلاف دیگران، دانش را از منابع بشری و از لابهلای کتابها درنیافتهاند، بلکه شهد علم را دست شاهد علیم عالم، در کامشان ریخته است. علم آنان از مقوله علم حضوری است، نه از جنس علم حصولی. چیزی نزد آنان ناپیدا نیست تا با کاوش و جست وجو به دست آورند. در زیارت جامعه کبیره در وصف اهل بیت به توصیفاتی برمیخوریم که درخور فهم ما، عظمت اندیشه و دانش آنان را مینمایاند. توصیفاتی چونان: گنجینه داران علم، گنجوران دانش، نور و برهان الهی، نگاه داران راز الهی، خزانه داران علم خداوندی، ودیعه داران حکمت ربانی، زبان وحی الهی، میراث داران نبوت و... از جمله توصیفاتی است که از آن بزرگان بی نظیر، ارائه شده است. تردیدی نیست که برای دستیابی به سرچشمه دانش و معدن حکمت، باید رو به درگاه آن بزرگان نهاد و گوهر علم و حکمت را نزد آنان جست. از این منظر، بازخوانی سخنان گهربار امامان هدایت، ضرورتی فرا زمانی است که در هر روزگار و زمانی میتواند فرزندان آن روزگاران را به اندیشه درست و مسیر حق، رهنمون باشد. شاید به همین دلیل است که در روایات، تأکید فراوانی بر حفظ احادیث پیامبر و اهل بیت آن حضرت شده و حفظ و انتقال احادیث، ارج و اهمیتی فراوان یافته و پاداش بهشت برای آن مقرر گردیده است.
روشن است که انتقال و حفظ احادیث معصومین به معنای حفظ و اشاعه گوهرهای بی بدیلی از دانش و حکمت است که از معدن الهی آن استخراج شده و همواره همچون چراغی روشن، راه فرزندان آدم را نورافشان میکند. آستان قدس رضوی اخیراً کتابی با عنوان اربعین حدیث از سخنان امام حسن عسکری فراهم و منتشر کرده است که از اهمیت بسیاری برخوردار است. این مجموعه امکانی است برای مخاطبان که از کلمات حکمت آمیز آن حضرت(ع) خوشههای نور بچینند و از فروغ عالم آرای آن، بهرهور گردند. احادیث این مجموعه علاوه بر ترجمه عادی، ترجمهای نیز به صورت نظم دارد که کتاب را خواندنیتر کرده است.
کنار هم قرار گرفتن چند حدیث پیرامون یک موضوع فرصت تبیین و فهم عمیقتر مکنونات امام(ع) را فراهم می آورد. از طریق فهم دقیق حدیث، راهیابی به عمق مضمونهای حدیث و واکاوی ظرایف موجود در حدیث نیز در دسترس قرار میگیرد.
دبیر گروه پایداری
امروز هشتم ربیع الثانی مصادف با خجسته میلاد امام حسن عسکری(ع) یازدهمین خورشید امامت و هدایت از خاندان پاک رسول خدا(ص) است. ولادت آن حضرت(ع) در سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ ه.ق در مدینه، همزمان با ایامی بود که متوکل، خلیفه عباسی، بر اثر تواتر اخبار و روایات متعدد ولادت مهدی(عج) منجی عالم بشریت را نزدیک دانسته و قصد داشت امام هادی(ع) را به همراه خانوادهاش از مدینه به سامرا منتقل کند، تا از نزدیک آنان را زیر نظر داشته باشد. این همزمانی موجب شده است تا برخی مورخین همچون ابن شهرآشوب محل ولادت آن حضرت(ع) را سامرا گزارش کنند. بدین ترتیب، امام حسن عسکری(ع) اغلب سالهای عمرش را در سامرا و در حصر خانگی زیست.
آن حضرت(ع) در بین شیعیان به ابن الرضا معروف و به دلیل زندگی اجباری در منطقه نظامی به لقب عسکری نیز موصوف بود.
عباسیان میدانستند او صاحب فرزندی خواهد شد که بهعنوان منجی آخرالزمان قیام کرده و زمین را از عدالت پر خواهد کرد. امام حسن عسکری(ع) طی سالهای امامت خود در سامرا با محدودیتهای اعمالشده بسیاری از سوی خلافت عباسیان مواجه بود و جاسوسان بسیاری پیرامونش را گرفته بودند. از این رو نمیتوانست با شیعیان آزادانه ارتباط داشته باشد. تنها جمعی محدود ازخواص اصحاب با وی در ارتباط بودند.
از زمان خلافت متوکل عباسی (247-232 ه.ق)، مدارا و رفتار نرم مأمون (218-198 ه.ق) و خلفای پس از وی با شیعیان، یکباره به کناری نهاده شده و به دستور وی حرم امام حسین(ع) تخریب شد. متوکل از هیچ وسیلهای در آزار رساندن و بیاحترامی به امام هادی و امام حسن عسکری دریغ نمیکرد. گزارشها حاکی از آن است که فشار شدیدی بر امامان در سامرا میآمد و شیعیان در عراق و حجاز در شرایط دشواری زندگی میکردند. امام حسن عسکری(ع) از شبکهای از وکلا که از دوران قبل شکل گرفته بود، استفاده کرده و به ترویج حقایق دین میپرداخت. در دوران امام حسن عسکری(ع) به دلیل عدم دسترسی به مرجع پاسخگویی به سؤالات، گروههای کوچکی از غلات(غلوکنندگان) نیز فعال شدند که ویژگیهای پیامبرانه و حتی خدایی برای امامان قائل بودند. این گروهها عبارت بودند از نمیریه، پیروان محمد بن نصیر نمیری در کوفه؛ اسحاقیه، پیروان اسحاق بن محمد نخعی در بصره، بغداد و مدائن؛ و حسکیه، پیروان علی بن حسکه در قم.
از آنجا که پیامبراکرم(ص) و خاندان پاکش، فرمانروایان اقلیم سخن بوده و جوشش سخنان حکمت آمیز از زبان آنان، چونان جوشش نور از چشمه خورشید است. سنت حسنهای به توصیه بزرگان دین مبنی بر حفظ و ترویج 40 حدیث از جملات معصومین توصیه شده و برای آن ثواب بسیاری ذکر شده است. معصومان برخلاف دیگران، دانش را از منابع بشری و از لابهلای کتابها درنیافتهاند، بلکه شهد علم را دست شاهد علیم عالم، در کامشان ریخته است. علم آنان از مقوله علم حضوری است، نه از جنس علم حصولی. چیزی نزد آنان ناپیدا نیست تا با کاوش و جست وجو به دست آورند. در زیارت جامعه کبیره در وصف اهل بیت به توصیفاتی برمیخوریم که درخور فهم ما، عظمت اندیشه و دانش آنان را مینمایاند. توصیفاتی چونان: گنجینه داران علم، گنجوران دانش، نور و برهان الهی، نگاه داران راز الهی، خزانه داران علم خداوندی، ودیعه داران حکمت ربانی، زبان وحی الهی، میراث داران نبوت و... از جمله توصیفاتی است که از آن بزرگان بی نظیر، ارائه شده است. تردیدی نیست که برای دستیابی به سرچشمه دانش و معدن حکمت، باید رو به درگاه آن بزرگان نهاد و گوهر علم و حکمت را نزد آنان جست. از این منظر، بازخوانی سخنان گهربار امامان هدایت، ضرورتی فرا زمانی است که در هر روزگار و زمانی میتواند فرزندان آن روزگاران را به اندیشه درست و مسیر حق، رهنمون باشد. شاید به همین دلیل است که در روایات، تأکید فراوانی بر حفظ احادیث پیامبر و اهل بیت آن حضرت شده و حفظ و انتقال احادیث، ارج و اهمیتی فراوان یافته و پاداش بهشت برای آن مقرر گردیده است.
روشن است که انتقال و حفظ احادیث معصومین به معنای حفظ و اشاعه گوهرهای بی بدیلی از دانش و حکمت است که از معدن الهی آن استخراج شده و همواره همچون چراغی روشن، راه فرزندان آدم را نورافشان میکند. آستان قدس رضوی اخیراً کتابی با عنوان اربعین حدیث از سخنان امام حسن عسکری فراهم و منتشر کرده است که از اهمیت بسیاری برخوردار است. این مجموعه امکانی است برای مخاطبان که از کلمات حکمت آمیز آن حضرت(ع) خوشههای نور بچینند و از فروغ عالم آرای آن، بهرهور گردند. احادیث این مجموعه علاوه بر ترجمه عادی، ترجمهای نیز به صورت نظم دارد که کتاب را خواندنیتر کرده است.
کنار هم قرار گرفتن چند حدیث پیرامون یک موضوع فرصت تبیین و فهم عمیقتر مکنونات امام(ع) را فراهم می آورد. از طریق فهم دقیق حدیث، راهیابی به عمق مضمونهای حدیث و واکاوی ظرایف موجود در حدیث نیز در دسترس قرار میگیرد.
ارسال دیدگاه
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه