حفظ بخش آنلاین برای تمام جشنواره‌ها

  مهدی باقری
مستندساز
«فیلم مستند مجانی نیست» کمپینی بود که چند سال پیش به همت تعدادی از مستندسازان در کانون توجه قرار گرفت. البته قریب 5 سال طول کشید تا به مخاطب و حتی مدیران فرهنگی بگوییم برای تماشای فیلم مستند باید بلیت تهیه کرد و لازم است بخش کوچکی از هزینه کار فرهنگی توسط مخاطب پرداخت شود تا به نوعی ارزش‌گذاری صورت گیرد. چند سالی است که جشنواره سینما حقیقت در راستای حمایت از این نگاه، تماشای فیلم‌های جشنواره را ملزم به خرید بلیت کرده است. به بیان دیگر مخاطبی که به جشنواره می‌آید، فیلمش را قبلاً انتخاب کرده و به صورت اتفاقی یک فیلم را نمی‌بیند.
با شیوع کرونا اما سینمای مستند از این منظر ضربه بزرگی خورد. جشنواره تنها جایی است که مستندسازها دور هم جمع می‌شوند و فیلم‌های هم یا مهمترین فیلم‌های خارجی را می‌بینند؛ فیلم‌هایی که در دوره‌ای کمتر در دسترس بود و البته این روزها هم که در دسترس است، تماشای آن در سالن نمایش بیشتر می‌چسبد. روی پرده عریض سینماست که ارزش‌های یک فیلم دیده می‌شود و قیاس درستی بین تولیدات ما و سینمای مستند جهان شکل می‌گیرد. شیوع کرونا اما یک دستاورد هم برای سینمای مستند داشت.
با اضافه شدن بخش آنلاین به جشنواره دیگر این رویداد به تهران محدود نمی‌شد و علاقه‌مندان مجبور نبودند به تهران بیایند یا مهاجرت کنند. حالا دوستداران سینمای مستند که خارج از تهران هستند و دسترسی‌شان به جشنواره محدود است، می‌توانند بخشی از فیلم‌ها را به صورت آنلاین ببینند و این اتفاق موجب رشد سینمای مستند و ارتقای سواد بصری و سینمایی آنها می‌شود. این روند کمک می‌کند تا فیلم‌ها از دور دیده شوند، درست دیده شوند و ارتباط بیشتری با همه نقاط ایران ایجاد شود مخصوصاً در حوزه مستند که جای خاصی برای عرضه ندارد و کل ایران مرکز تولید آن است و نباید در تهران خلاصه شود.
اگر چه مستندسازان به لحاظ سینمایی ترجیح‌شان این است که آثارشان روی پرده دیده شود اما می‌توان بخشی از آثار را در بخش آنلاین جشنواره به نمایش گذاشت. در این میان یک نکته مهم هم وجود دارد که بحث مالکیت آثار است. اگر چه تعداد علاقه‌مندان جشنواره سینما حقیقت با جشنواره فیلم فجر قابل قیاس نیست اما همچنان نگرانی‌هایی بابت کپی‌برداری از بخشی از آثار وجود دارد. من معتقدم برای بخش آنلاین می‌توان از فیلم‌هایی که مالکیت شخصی ندارند مثل تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی یا فیلم‌هایی که مالکیت آن با تلویزیون است بهره برد. بخش نمایش آنلاین نه صرفاً برای جشنواره سینما حقیقت بلکه باید برای تمام جشنواره‌ها حفظ شود.  در عین حال همچنان معتقدم بخش فیزیکی جشنواره حتی برای امسال برگزار شود و نمایش فیلم به صورت کنترل شده و برای تعداد تماشاگر کمتر باشد.